Қырғыз әдебиетінің классигі Тоғалақ молданын өмірі мен шығармашылығы

1. Тоғалақ молда өмірі жайлы мәлімет.
2. Тоғалақ молданың қырғыз әдебиетіне қосқан үлгісі.
3. Тоғалақ шығармаларындағы әйел тендігі мәселесі

Байымбет Абдрахманов— Тоғалак молда («тәпелтек оқымысты» деген мағынаны береді) 1860 жылы 10 июньде Тянь-Шань өлкесіндегі Құртқа (қазіргі Байымбет атындағы совхоз) деген жерде туған. Жастайынан әкесі өлген, Байымбет атасы Мүзекенін, тәрбиесінде брлады. Атасы ұлт аспаптарында жақсы ойнайтын, халық жырларын көп білетін, халқының тарихына жетік, ел арасында белгілі, қадірмен адамдардың бірі болған. Немересінің тәрбиесіне ыждағатты көніл бөлген. Оны өзімен бірге ала жүріп, әнші-күйшілермен, қырғыз елінің мәдениетімен, тарихымен, қырғыздын бай ауыз әдебиетімен таныстырады. «Ер Төстік», «Құрманбек», «Жаңыл мырза», «Ер Табылды» жырларын үйретеді. «Манас» жырынан үзінді жаттатады. Атасы жәдитше оқытатын мектепке береді. Онда бай балаларымен бірге оқиды, тенсіздіктін, әділетсіздіктің неше түрін өз көзімен көреді. Байымбет осы кезден бастап, өлең шығарып, жыр-дастандарды жатқа айтуға машықтанады. Он тоғыз жасында оның ақын деген аты халық арасына кең тарайды.
Атасы өлгеннен кейін, жоқшылық, ауыр тұрмыс оны Тоқмақ қаласының маңайындағы орыс, дұнған, қырғыз байларына жалданып күн көруге мәжбүр етеді. Кейін ол Тоқмақ қаласындағы жұмысшылар арасына келіп орналасады. Сауатты ақын татар, өзбек, қазақ тілінде басылып шыққан кітаптарды оқып, сол арқылы ағартушы-демократтардың енбектерімен. танысады. Бұл Тоғалақ творчествосына үлкен әсер етеді. Оның «Диқанның әйелінің мұңы» деген өлеңі Ы. Алтынсариннің отырықшылыққа үндейтін «Қыпшақ Сейітқұл» әңгімесімен тақырыптас. Мұнда да отырықшы болып егін салудың пайдасы айтылады. Ал «Алатау», «Шілде», «Жер және оның балалары» аталатын өлеңдерінде Ы. Алтынсариннің, «Жаз», «Өзен» атты өлеңдері тәрізді туған өлкесінін тамаша табиғаты суреттеледі.

1. Н. Кейімбетов, Ә. Қанафин «Түркі халықтар әдебиеті».
2. СССР халықтар әдебиеті.
3. С. Сейітов «Туысхандық туғызған»