Милет мектебі

1 Милет мектебі
2 Антика философиясының дәуірі

Сондай алғашқы философиялық мектеп ежелгі Грециядағы милет мектебі болатын. Оның өкілдері: Фалес, Анаксимен, Анаксимандр. Осы жағдайға байланысты Фалесті философияның атасы деп те айтады.
Милет мектебі – ежелгі Грекиядағы көне философиялық мектеп (б.з.б. 6 ғасыр). Негізгі өкілдері- Фалес, Анаксимен, Анаксимандр. Ионий аймағындағы (Кіші Азияның батыс жағалауы) Милет қаласының атымен аталған. Милет мектебі ежелгі грек философиясының негізін қалады.
Милет философтары құбылыстың мәніне байсалдылықпен қарап, барлық заттар біртұтас алғашқы негізден пайда болған, әр алуан құбылыстардың ар жағында онан өзгеше заттардың мәні (“алғашқы негіз”) бар деп білді. Милет мектебі өкілдері көңіл аударған басты мәселе – әлемнің негізін іздеу. Фалестің пікірінше, әлемде барлық заттар судан пайда болған. Тіпті жердің өзі субетінде қалқып жүрген жалпақ дөңгелек. Анаксимандр дүниенің негізі – су немесе басқа бір зат емес, белгісіз, байыпталмайтын бастама – апейрон деп білді. Дүние пайда болып, жойылып жатады, ал мәңгі өзгермейтін, жойылмайтын тек апейрон ғана. Ол әлемнің түрлері көп болатынын болжады. Анаксимен дүниенің негізі ауа деп есептеді. Оның көзқарасы бойынша, ауаның қоюлануы мен сұйықталуынан су, жер, тас, от пайда болған. Милет мектебі кейінгі грек ойшылдарының дүниетанымдық көзқарастарына зор ықпал етіп, ежелгі Грекияда философтар ойдың әрі қарай дамуына елеулі әсер етті.
Кіші Азияда Милет қаласы сауда жолында ыңғайлы орналасқанына байланысты өндірісі дамыған, мәдениеті өркендеген орталықтардың біріне айналған. Ол қаламен тек Эфес қаласы тайталаса алатын еді. Сондықтан да бұл екі қалада философиялық мектептердің пайда болғандығына таң қалуға болмайды.
Жеті данышпанның бірі атанған, Еуропалық ғылым мен философияның негізін қалаушы Фалес біздің жыл санауымызға дейінгі 624-547 жылдары Милет қаласында өмір сүрген. Диоген Лаэрцийдің айтуынша, ол Фелидтер руынан, финикиялық. Фалес туралы Диоген Лаэрций мынадай аңызды келтірген: «Балықшылардың ісін тамашалап тұрған біраз адам олардың торына не түссе де сатып алатын болып өзара келісіпті. Сонда торға балық емес, үш бұлты жез ошақ ілінген екен. Оны ең данышпан адамға беру керек деп шешкен адамдар Фалеске тарту еткен. Ол басқа данышпанға берген, сөйтіп ошақ Солонға дейін жетіп, Фалеске қайта оралған екен». Бұл аңыз Фалестің жеті данышпанның ішіндегі ең сыйлысы, беделдісі екендігінің куәсі ретінде айтылады.