Жер ресурстары жайында

Жоспар
Кіріспе

1. Кіріспе
2. Жер қорының санаттар бойынша бөлінуі
3. Жер қорының жер санаттарының бойынша динамикасы

Елдің негізгі табиғи байлығы – оның жер ресурстары, әрі ол елдің экономикалық және әлеуметтік игілігінің негізі.
Осыған орай Қазақстан Республикасында саяси және экономикалық құрылысты реформалау процестері – жер қатынастарын түбегейлі өзгертуді және жер реформасын жүргізу жағдайын бақылауды қажет етеді.
Жерге орналастырудың тарихи тәжірибесі мен даму заңдылықтарын зерттеу методологиясының екінші ерекшелігі жердің өндіріс құралы ретіндегі ролімен байланысты. Жер, шүбәсіз, ауылшаруашылық өндірісінің негізгі құралы. Бірақ, көшпелі шаруашылық жүйесінде оның өндіріс құралы болуының маңызды бір өзгешелігі бар. Бұнда жер малмен қосылғанда ғана ауылшаруашылық өндірісінің басты құралы бола алады. Жалпы схема түрінде бұл байланысты жер+мал деп бейнелеуге болады. Әрине бұл жүйеде бірінші элементтің (жердің) орны ерекше басым.
Көшпелі шаруашылық жүйесі жағдайларында жерді өндіріс құралы және меншік объектісі ретінде қарастырғанда, бірінші кезекте, жайылыдар алынады, өйткені бұнда ғасырлар бойы жер үшін жүргізілген күрес, жайылымдарды иелену үшін талас деуге болады. Малмен бірге олар көшпенділердің негізгі байлығы болып табылады. Жалпы мағынада жайылымдар көшпелі қауымның тіршілік ету кеңістігін құрады. Суармалы егіншілік аймақтарында да жер аса маңызды өндіріс құралдары қатарына жатады. Дегенмен, ондай рольге ол сумен қосылғанда ғана ие болады.
Осылармен бірге республика территориясында мал және өсімдік шаруашылықтарының салалары аралас өтпелі формалар да болған. Бұл формалар орын алған аймақтарда көшпелі шаруашылық жүйесіне, сонымен қатар егіншілікке тән жер қатынастарының күрделі формалары қалыптасып отырды.
Әр түрлі тарихи кезеңдерде республика территориясында қалыптасқан шаруашылық жүйелерінің осы табиғи-тарихи және әлеуметтік – экономикалық ерекшеліктерін міндетті түрде ескеріп отырғанда ғана, жер қатынастары мен жерге орналастырудың даму заңдылықтарын, мақсат-міндеттері мен мазмұнын толығырақ және дұрыс түсініп зерттеуге қол жете алады. Осындай методологиялық тәсіл бұрынғы болған жер қатынастары мен жерді реттестіру формаларын сенімді түрде ұдайы бейнелеуге, жерге орналастырудың даму заңдылықтарын ғылыми тұрғыдан дәлірек анықтауға мүмүкіндік береді.

Пән: Экология, Қоршаған ортаны қорғау
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 22 бет
Таңдаулыға:

Жер ресурстары.
Кіріспе:

Елдің негізгі табиғи байлығы - оның жер ресурстары, әрі ол елдің экономикалық және әлеуметтік игілігінің негізі.
Осыған орай Қазақстан Республикасында саяси және экономикалық құрылысты реформалау процестері - жер қатынастарын түбегейлі өзгертуді және жер реформасын жүргізу жағдайын бақылауды қажет етеді.
Жерге орналастырудың тарихи тәжірибесі мен даму заңдылықтарын зерттеу методологиясының екінші ерекшелігі жердің өндіріс құралы ретіндегі ролімен байланысты. Жер, шүбәсіз, ауылшаруашылық өндірісінің негізгі құралы. Бірақ, көшпелі шаруашылық жүйесінде оның өндіріс құралы болуының маңызды бір өзгешелігі бар. Бұнда жер малмен қосылғанда ғана ауылшаруашылық өндірісінің басты құралы бола алады. Жалпы схема түрінде бұл байланысты жер+мал деп бейнелеуге болады. Әрине бұл жүйеде бірінші элементтің (жердің) орны ерекше басым.
Көшпелі шаруашылық жүйесі жағдайларында жерді өндіріс құралы және меншік объектісі ретінде қарастырғанда, бірінші кезекте, жайылыдар алынады, өйткені бұнда ғасырлар бойы жер үшін жүргізілген күрес, жайылымдарды иелену үшін талас деуге болады. Малмен бірге олар көшпенділердің негізгі байлығы болып табылады. Жалпы мағынада жайылымдар көшпелі қауымның тіршілік ету кеңістігін құрады. Суармалы егіншілік аймақтарында да жер аса маңызды өндіріс құралдары қатарына жатады. Дегенмен, ондай рольге ол сумен қосылғанда ғана ие болады.
Осылармен бірге республика территориясында мал және өсімдік шаруашылықтарының салалары аралас өтпелі формалар да болған. Бұл формалар орын алған аймақтарда көшпелі шаруашылық жүйесіне, сонымен қатар егіншілікке тән жер қатынастарының күрделі формалары қалыптасып отырды.
Әр түрлі тарихи кезеңдерде республика территориясында қалыптасқан шаруашылық жүйелерінің осы табиғи-тарихи және әлеуметтік - экономикалық ерекшеліктерін міндетті түрде ескеріп отырғанда ғана, жер қатынастары мен жерге орналастырудың даму заңдылықтарын, мақсат-міндеттері мен мазмұнын толығырақ және дұрыс түсініп зерттеуге қол жете алады. Осындай методологиялық тәсіл бұрынғы болған жер қатынастары мен жерді реттестіру формаларын сенімді түрде ұдайы бейнелеуге, жерге орналастырудың даму заңдылықтарын ғылыми тұрғыдан дәлірек анықтауға мүмүкіндік береді.
Нарықтық экономикаға көшу жерге әр түрлі меншік нысандарын енгізу, жер пайдаланудың ақылы болуын, жердің, оның өндіріс құралы, кеңістіктік базис және шектелген маңызды табиғи ресурс сияқты басты функцияларын сақтай отырып, жылжымайтын мүлік және құқықтық реттеу нысаны ретінде оны заң тұрғысынан танудың обьективті қажеттілігін туғызды.
Облыс аумағындағы жер нарығын қалыптастырып, тәжірибеге ендіру үшін Басқарма мақсатты бағытталған жұмыстар жүргізуде. Жерді жеке меншікке беру және жерді ұтымды пайдалану үшін аукциондар мен конкурстар арқылы жер учаскелерін сату жұмыстары атқарылуда.
Кепiлдiк жарна аукцион өткiзу туралы хабарламада белгiленген нысанда әрi тәртiппен және заңнамаға сәйкес енгiзiледi. Кепiлдiк жарнаның мөлшерi хабарлама жарияланғаннан кейiн өзгертiлуi мүмкiн емес. Кепiлдiк жарнаны қатысушының атынан кез келген басқа жеке немесе заңды тұлға енгiзуi мүмкiн.Аукционды жеңiп шыққан және сатып алу-сату шартын жасасқан тұлғаның кепiлдiк жарнасы сатып алу-сату шарты бойынша тиесiлi төлемдердiң есебiне жатады.
Жалпы елдің жер ресурстары әлеуетін тиімді пайдалану мен қорғаудың негізгі стратегиялық бағыттарын белгілеу бүгінгі күннің ең өзекті мәселесі болып отыр.
Облысымызда да жер қорын тиімді пайдалана отырып, топырақтың құнарлығын сақтау, жер ресурстарын қорғау, нарықтық экономика жағдайында қоршаған ортаны басқа да шаралармен бірге қорғау, жер ресурстарын экономикалық, техникалық ұйымдастыру-шаруашылық және құқықтық шаралармен біріктіре отырып аумақтық бағдарлама жасақтау қажеттігі көтеріліп отыр. Осы көтеріліп отырған мәселелер Батыс Қазақстан облысы жер қатынастар Басқармасының негізгі мақсаттар қатарынан орын тауып келеді.
Басқа да табиғат қорғау іс - шаралары кешенінде Батыс Қазақстан облысының жерлерін ұтымды пайдалану, топырақ құнарлылығынын арттыру және жер ресурстарын қорғау жөніндегі аймақтық 2007-2009 жылдарға арналған осы Бағдарлама Қазақстан Республикасының Жер кодексі, Қазақстан Республикасының Президентінің Қазақстан Республикасының Ауылдық аумақтарын дамытудың 2004-2010 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы туралы 2003 жылдың 10 шілдесіндегі №1149 Жарлығы, Қазақстан Республикасы Үкіметінің Ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлерді ұтымды пайдалану жөніндегі 2005-2007 жылдарға арналған бағдарламасы туралы 2005 жылғы 5 қаңтардағы №3 қаулысы мен Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың Қазақстанның әлемдегі бәсекеге барынша қабілетті 50 елдің қатарына кіру стратегиясы туралы Жолдауын аймақтық шеңберде жүзеге асыру бағытында әзірленді.
Бағдарлама жер ресурстарын басқару саласында жерді тиімді пайдалануды бір-біріне тығыз байланысты экономикалық, техникалық, ұйымдық-шаруашылық және құқықтық шараларға негізделіп жасалған.
Бағдарламада атқарушы органдар мен шаруашылық құрылымдарының жерді ұтымды пайдалану, топырақ құнарлығын арттыру, жер ресурстарын қорғауда іс-әрекеттерін үйлестіру белгіленген.
Ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлерді ұтымды пайдалану жөніндегі мәселелер 2005 жылдың 10 желтоқсанында өткен Батыс Қазақстан облыстық мәслихатының № 24-4 сессиясында Батыс Қазақстан облысының 2006-2010 жылдарға арналған агроөнеркәсіп кешенін дамытудың аймақтық бағдарламасында ерекше орын алды.
Елбасы ағымдағы жылғы "Жа - ңа онжылдық - жаңа эконо - ми - калық өрлеу - Қазақстанның жаңа мүмкіндіктері" атты Қа - зақ - стан халқына Жолдауында, алдағы онжылдықта ел дамуына бағыт - талған жаңа міндеттерді айқындап берді. Онда ел экономикасының дамуы мен оның бәсекелестікке қабілеттілігін арттырудағы негізгі табыс кілті - ұлттық экономи - каны әртараптандыруға баса назар ау - дарылды. Жолдауда әртараптан - ды - рудың басты бір сегменті ре - тін - де агроөнеркәсіптік кешенді да - мы - тудың негізгі үш бағыты атап көр - сетілді, яғни оның біріншісі - 2014 жылға аталған салада өнім - ді - лікті кем дегенде екі есе арт - ты - ру, екіншісі - елдің азық-түлік қау - іпсіздігін қамтамасыз ету, үшіншісі - экспорттық әлеуетті іске асыру.
Аталмыш міндеттерді іске асы - рудағы аграрлық-индустрия - лық әртараптандыру арқылы ау - ылшаруашылық шикізатын қайта өңдеуді шұғыл арттыру, жаңа құ - рал-жабдықтар мен жаңа техно - ло - гияларды енгізу, ауыл шаруашы - лы - ғында заман талабына сәйкес, са - палы өнім өндіруге жаңа көз - қарасты қалыптастыру, сонымен қатар әлемдік тәжірибені кеңінен пайдалану - бүгінде еліміз өзді - гінен шеше алатын істер. Бұл рет - те, әрине, ауыл шаруашылығында негізгі өндіріс құралы болып са - налатын жер ресурстарын тиімді пай - далану, аталған міндеттерді іске асыруда аса маңызды рөл атқаратыны белгілі.
Ашық нарықтық экономика жағдайында және әлемдік азық-түлік рыногында орын алып отыр - ған үлкен бәсекелестікте ау - ыл шаруашылығы өндірісінде же - тіс - тіктерге жету үшін де жерді ти - ім - ді пайдалану басты шарт болып та - былады. Қазіргі кезде рес - пуб - ликамыздағы ауыл шаруашылығы мақсатында пайдаланылатын жерлердің жалпы көлемі 91, 7 млн. га, оның ішінде егістік жерлер - 22,5 млн. га. Бұл ретте, егістік жерлердің 70 пайызы Қос - танай, Ақмола, Солтүстік Қа - зақ - стан және Павлодар облыс - та - рында шоғырланған. Сонымен қа - тар, республика бойынша 2,1 млн. га суармалы жер бар, оның ішінде 1,4 млн. гектары егістік жер және ол негізінен (80%) Ал - ма - ты, Оңтүстік Қазақстан, Жам - был, Қызылорда және Шығыс Қ - а - зақ - стан облыстарында орналасқан.
Дегенмен, Ауыл шаруашы - лығы министрлігінің Су ресурс - тары комитетінің мәліметтеріне сәйкес, 2008 жылы суармалы жер - лердің 37%-ы пайдаланылмаған. Он - ың басты себептері, көп жыл - дар - дан бері суару жүйелерінің тех - ни - калық төмен жабдықталуы, су тар - ту мен су бөлу жүйелерінің ес - кі - руі және алаптардың қайта сор - лануы топырақ сапасын нашар - латып, аталған жерлерді тиімді пайдалануға кері әсерін тигізуде.
Елімізде, ТМД елдері мен бас - қа да шет мемлекеттердің заң - на - маларына сәйкес, ауыл шаруа - шы - лығы жерлерін тиімді пайдалану қатысты мәселелер негізінен екі бағытта жүргізіледі.
Біріншісі, мемлекет тарапынан жерді тиімді пайдалануға қатысты жүргізілетін іс-қимылдар. Оларды мақсатына қарай үш бөлікке бө - луге болады. Олардың алғашқысы жерді тиімді пайдалануға байла - ныс - ты заңнамаларды жетілдіру. Қолданыстағы Жер кодексіне сәйкес (92-бап), екі жыл пайда - лан - баған жер учаскелері, жерді бақылау инспекциялары тарпы - нан жазбаша ескерту берілген соң, жер учаскесі тағы да бір жыл пайдаланылмаған жағдайда, сот тәртібінде жер учаскесі оның иесінен мәжбүрлеп алынады. Ал ауылшаруашылық жерлері оларды пайдалануда жер құнарлылығының едәуір төмендеуіне соғатын болса (93-бап), жер инспекциясының, талап арыз беруден үш ай бұрын, заң бұзылуын жою туралы жазбаша ескертуден кейін ғана және осы мер - зімде жер иесі заңдардың бұ - зы - луын жоймаған жағдайда сот тәр - тібімен жер учаскесі мәжбүрлеп алынуы мүмкін.
Жерді пайдаланбауына байла - нысты жер учаскесін алу механизмі өте күрделі және сот процедурасын қоспағанның өзінде, жерді пайда - ланбау мерзімі үш жылға дейін со - зылады. Бұдан басқа жер құнар - лылығының төмендеуіне байланыс - ты оларды алып қою тетігі жер құ - нарлылығының төмендеуінің көр - сеткіштері заңнамалармен бел - гіленбеуіне байланысты бүгінгі күні аталған заң бұзушылық бойынша шара қолдану мүмкін емес. Осы се - бепті, агенттік тарапынан Жер ко - дек - сіне тиісті ұсыныстар әзірленіп, қа - зіргі кезде олар Парламент Мәжілісінің қарауына енгізілді. Бұл ретте, жерді пайдаланбағаны үшін оларды алып қою тетігін жетілдіру және ауылшаруашылық жерлерінің ұзақ мерзімге айналымнан шығып қалуының алдын алу мақсатында, кодексте белгіленген екі жыл пай - даланбау мерзімі 5 жыл кезеңдегі екі жыл пайдаланбаған мерзімнен тұратын болады.
Сонымен қатар, жер құнарлы - лығын төмендетуге байланысты көрсеткіштер Үкімет бекітетін жерді тиімді пайдаланудың тәртібі құрамында белгіленетін болады. Жер құнарлылығы көрсеткіштерін анықтау және оларға мониторинг жүргізу мақсатында Ауыл шаруа - шы - лығы министрлігінің құрамында бо - лып келген "Республикалық агро - химия қызметінің ғылыми ме - тодикалық орталығы" мемлекеттік мекемесі Үкімет қаулысымен Жер ресурстарын басқару агенттігі құрамына берілді.
Келесі шара - ауыл шаруашы - лы - ғына субсидиялар беруді жүйе - лендіру. Аталған мәселе бойынша мемлекет саясатының мәні, ол ауыл шаруашылық субъектілеріне берілетін субсидияларды озық тех - но - логиялар мен сапалы ауыл ша - руа - шылық өнімдерін өндіретін жә - не жер ресурстарын тиімді пай - дала - натын субъектілерге басымдылық ретінде беруді жүйелендіру болып табылады.
Соңғысы - жер пайдалану мен қорғауды мемлекеттік бақылау. Мем - ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.