Палеолит дәуіріне жататын ескерткіштердің алғаш табылған тұрақтары

І Кіріспе
ІІ Негізгі бөлім
2.1 Палеолит дәуіріне жататын ескерткіштердің алғаш табылған тұрақтары
2.2 Ашель дәуірінің ескерткіштері мен мусьте дәуірінің ескерткіштерінің бір . бірінен айырмашылығы.
2.3 Мусьте дәуіріне жататын Өнежек тұрағының ерекшелігі
Қорытынды
Қазақ жерінен табылған ескерткіштердің бізге беретін үлкен мұрасы.

Ертедегі палеолит ірі-ірі үш дәуірге бөлінеді, олар: олдувай (2,6 млн.т-700 мың жыл бұрын), ашель (700 мың —150—120 мың жыл бұрын) және мустье (150—120 мың —31—30 мың жыл бұрын) дәуірлері. Күллі тас ғасыры бойына еңбек құралын жасау жолындағы басты рөлді тас атқарады. Сол себепті де біз ежелгі тұрақтардан көбінесе тастан жасалған бұйымдарды табамыз, ал неолитик тұрақтардан жануарлар сүйектерінен істелген бұйымдар да кездеседі. Адамзат тас қасиетін жете білген. Материалды таңдап алу көп жағдайда құралдың неге арналатынына байланысты болған. Түрі мен ерекше сипатына қарай тас бұйымдар шапқыш, қырғыш, үшкіртас, соққыш, бұрғы, пышақ, тескір ж.б. бөлінген. Көңірдек поселкесі қасынан табылған, тікбұрышты зілдей кремний сындырғышы ең ескі еңбек құралдары қатарынан орын алады, бұл құрал Қаратау қыратының оңтүстік-батыс жоталарынан өтетін Арыстанды өзені алқабының төменгі төрттік дәуіріне жататын ең биік сөресін құрайтын, тұтасып қатып қалған конгломераттар қабатынан табылған. Клектон тұрпатты деп аталынатын осынау ең ежелгі құралдардың кейінгі сондай құралдардан бір айырмашылығы — оның күллі сындырғыш тұрқының жартысынан көбін алатын, рабайсыз үлкен сокқыш дөңесі бар. Бұлармен бірге ол арадан кремнийлік дөңбектастар: кедір-бұдырлы дөңгелек тастар да табылған, әлгі сындырғыш осы тастардан бөлініп алып жасалған. Ашель дәуірінің тұрағы Бөріқазған мен Тәңірқазған бәрінен де көбірек назар аударады, олар малтастар, доломиттер мен алевролиттер тәрізді тау жыныстарынан тұратын, үсті тегіс заңғар басында. Осынау олжа табылған жер Жамбыл облысының Талас ауданының Ленин атындағы колхозының оңтүстік-шығыс жағында. Бұл тұрақтарда: еңбек құралының таралуы дәл шектелген, бслгілі шекарадан басқа жерден өңделген кремний бұйымдар өте сирек кездеседі. Бөріқазған мен Тәңірқазғаннан табылған ежелгі палеолит заттарын X.А. Алпысбаев төрт топқа: бір жақты, екі жақты шапқыш құралға; көне заманның салмақты сындырғышына; ірі-ірі кедір-бұдыр домалақ тастарга бөледі. Мұның бірінші тобы көбірек. Шапқыш құралдар Оңтүстік-Шығыс Азия мен Африканың шелль-ашель дәуірінің олжасы табылған жерлердегі дөкір тас мүліктерінен айырмасы шамалы. Олардың түрі әманда дөңбектасқа келеді, бұйымдардың бір ұшын өңдеп-жөндеп үшкірлейді, ал екінші ұшының малтақабығы сақталып, аздап қана өңделеді.

1. Қазақстан тарихы (көне заманнан беріге дейін) ІV – том І том 1996 ж. ІІ том 1999 ІІІ том 2000-2003
2. Қазақстан тарихы «очерктер» Алматы 1994 ж.