Қазақстан Республикасының кәсіпкерлік қызметіндегі бәсекені жүргізудегі экономикаға тигізетін әсері
Мазмұны
Кіріспе
I. Кәсіпкерлік бәсекенің негізгі жариялық аспектілері ... ...
1.1. Кәсіпкерлік бәсекенің мақсаты, міндеті және құрылымы.
1.2. Кәсіпкерлік бәсекенің негізгі функциялары ... ... ... ... ... ...
1.3. Кәсіпкерлік бәсекенің шетелдік тәжірибелері ... ... ... ... ... .
II. Қазақстан Республикасының кәсіпкерлік қызметіндегі бәсекені жүргізудегі экономикаға тигізетін әсері ... ... ... ... ... ...
2.1. Оңтүстік Қазақстан облысы кәсіпкерлік қызметіндегі бәсекелік шараларын талдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2.2. Кәсіпкерлік қызметіндегі бәсекені реттеу және бақылаудағы экономикаға тигізетін әсері ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.3. Кәсіпкерлік бәсекесін және қалыптастыру тұрақтылығын қамтамасыз етудегі ықпалы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
III. Қазақстан Республикасы кәсіпкерлік қызметіндегі бәсекенің жағдайын жетілдіру жолдары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
3.1. Қазақстан Республикасының кәсіпкерліктің бәсекелестіктің жетілдіру бағыттары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3.2. Кәсіпкерлік қызметіндегі бәсекені жүзеге асырудағы жолдары мен механизмдері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Қортыныды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
Қолданылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Кіріспе
I. Кәсіпкерлік бәсекенің негізгі жариялық аспектілері ... ...
1.1. Кәсіпкерлік бәсекенің мақсаты, міндеті және құрылымы.
1.2. Кәсіпкерлік бәсекенің негізгі функциялары ... ... ... ... ... ...
1.3. Кәсіпкерлік бәсекенің шетелдік тәжірибелері ... ... ... ... ... .
II. Қазақстан Республикасының кәсіпкерлік қызметіндегі бәсекені жүргізудегі экономикаға тигізетін әсері ... ... ... ... ... ...
2.1. Оңтүстік Қазақстан облысы кәсіпкерлік қызметіндегі бәсекелік шараларын талдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2.2. Кәсіпкерлік қызметіндегі бәсекені реттеу және бақылаудағы экономикаға тигізетін әсері ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.3. Кәсіпкерлік бәсекесін және қалыптастыру тұрақтылығын қамтамасыз етудегі ықпалы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
III. Қазақстан Республикасы кәсіпкерлік қызметіндегі бәсекенің жағдайын жетілдіру жолдары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
3.1. Қазақстан Республикасының кәсіпкерліктің бәсекелестіктің жетілдіру бағыттары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3.2. Кәсіпкерлік қызметіндегі бәсекені жүзеге асырудағы жолдары мен механизмдері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Қортыныды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
Қолданылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Кіріспе
Қазақстан Республикасы заңдарында кәсіпкер азаматтар мен бірлестіктердің пайда алуға бағытталған және оларды тәуекел етумен, мүліктік жауапкершілігі сондай – ақ мүліктік жауапкершілігі негізінде жүзеге асыратын қызметі. Мемлекет басшысы кәсiпкерлiктi одан әрi дамыту мақсатында жеке секторды қосылған құны жоғары өндiрiстердi құруға ынталандыратын шағын бизнестi қолдаудың таяу перспективаға арналған, оның iшiнде кәсiпкерлiк ахуалды, бәсекелi ортаны қалыптастыруға, жоғары қосылµан құны бар жеке секторды ынталандыратын қоғамдық институттар жүйесiн қалыптастыру жөнiндегi негiзгi бағыттарды айқындады.Қазiргi уақытта елiмiзде екiншi деңгейлi банктердiң қызмет көрсету сапасы күннен-күнге жақсаруда. Банктердiң негiзгi экономикалық функциясы – кәсiпорындарды, ұйымдарды, кәсiпкерлiк фирмаларды және жеке тұлғаларды, олардың тұтынушылық және инвестициялық мақсаттарын қаржыландыруды жүзеге асыру үшiн несиелеу болып табылады. Сондықтан да елдегi бiрқанша банктер өзiнiң несиелеу қызметiн жүзеге асыруда: көпшiлiк экономикалық жағдайларға байланысты клиенттерге қызмет көрсету, жаңа жұмыс бастаушы кәсiпорындарды несиелеу, халықты жұмыспен қамту деңгейiн көбейту және олардың экономикалық өмiрге икемдiлiгiн қамтамасыз етуде. Кәсiпкерлiктiң дамуына кедергi келтiрiп отырған неғұрлым күрделi проблемалардың бiрi көптеген субъектiлердiң өзiнiң инвестициялық және айналымдағы мұқтаждарын қамтамасыз ету үшiн жеткiлiктi қаржы ресурстарының жоқтығы болып табылады.. Сонымен қатар бизнес кәсiпорындарының қормен жарақтануының төмен деңгейi оның еңбек өнiмдiлiгiнiң төмендiгi салдарынан кәсiпкерлiк секторының экономикалық тиiмдiлiгiн арттыруға әсерiн тигiзбейдi және негiзгi құралдарды кепiлге қойып кәсiпкерлiкке несие берiлуiн тежейдi.
Қазақстан Республикасы заңдарында кәсіпкер азаматтар мен бірлестіктердің пайда алуға бағытталған және оларды тәуекел етумен, мүліктік жауапкершілігі сондай – ақ мүліктік жауапкершілігі негізінде жүзеге асыратын қызметі. Мемлекет басшысы кәсiпкерлiктi одан әрi дамыту мақсатында жеке секторды қосылған құны жоғары өндiрiстердi құруға ынталандыратын шағын бизнестi қолдаудың таяу перспективаға арналған, оның iшiнде кәсiпкерлiк ахуалды, бәсекелi ортаны қалыптастыруға, жоғары қосылµан құны бар жеке секторды ынталандыратын қоғамдық институттар жүйесiн қалыптастыру жөнiндегi негiзгi бағыттарды айқындады.Қазiргi уақытта елiмiзде екiншi деңгейлi банктердiң қызмет көрсету сапасы күннен-күнге жақсаруда. Банктердiң негiзгi экономикалық функциясы – кәсiпорындарды, ұйымдарды, кәсiпкерлiк фирмаларды және жеке тұлғаларды, олардың тұтынушылық және инвестициялық мақсаттарын қаржыландыруды жүзеге асыру үшiн несиелеу болып табылады. Сондықтан да елдегi бiрқанша банктер өзiнiң несиелеу қызметiн жүзеге асыруда: көпшiлiк экономикалық жағдайларға байланысты клиенттерге қызмет көрсету, жаңа жұмыс бастаушы кәсiпорындарды несиелеу, халықты жұмыспен қамту деңгейiн көбейту және олардың экономикалық өмiрге икемдiлiгiн қамтамасыз етуде. Кәсiпкерлiктiң дамуына кедергi келтiрiп отырған неғұрлым күрделi проблемалардың бiрi көптеген субъектiлердiң өзiнiң инвестициялық және айналымдағы мұқтаждарын қамтамасыз ету үшiн жеткiлiктi қаржы ресурстарының жоқтығы болып табылады.. Сонымен қатар бизнес кәсiпорындарының қормен жарақтануының төмен деңгейi оның еңбек өнiмдiлiгiнiң төмендiгi салдарынан кәсiпкерлiк секторының экономикалық тиiмдiлiгiн арттыруға әсерiн тигiзбейдi және негiзгi құралдарды кепiлге қойып кәсiпкерлiкке несие берiлуiн тежейдi.
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1. «Қазақстан Республикасы Президенті Н.Назарбаевтың Қазақстан халқына Жолдауы», Астана, 2005 жылғы 18 ақпан //Егемен Қазақстан, 2005 жыл 19 ақпан.
2. Шаяхметова К., Шаяхмет А. «Қазақстан Республикасындағы екінші
деңгейлі банктердің шағын және орта бизнесті несиелеу жағдайы» // ҚазҰУ хабаршысы. №1 (47) 2005.
3. Блеутаева К. «Кәсіпкерліктің жаңа формаларын ынталандырудағы мемлекеттің рөлі» // АльПари. -2006 - №3.
4. Қарабаев Ш. «Кәсіпкерліктің әлеуметтанулық мәселелері» // Саясат.2005. №2.
5. Қинашева Ж. «Қазақстан экономикасын қалыптастырудағы шағын кәсіпкерліктің рөлі»// Ақиқат. 2006. №2.
6. Мейірбеков Б. «Қазақстандағы шағын бизнес: проблемалар мен мәселелер» // Хабаршы. 2006. №1.
7. Мейірбеков Б. «Елдегі кәсіпкерлікті тиімді дамыту жолдары» // Хабаршы. 2004. №1.
8. Назарбаев Н. «Шағын кәсіпкерлікке үлкен жауапкершілік жүктелді» // Егемен қазақстан. 2005. 20 қыркүйек.
9. Мырзабеков С. «Шағын және орта кәсіпкерлік өндірісінің экономикалық тиімділігін арттыру» // Жаршы. 1999. №2.
10. Шымғанов Ә. «Кәсіпкерлік іс-әрекетті салықтық реттеу» //Ізденіс. 2001.№2.
11. Ахметов С. «Финансово-кредитные рычаги для малого бизнеса в развитых странах мира» //Банки Казахстана. 2005. №1.
12. Ким Г. «Особенности кредитования малого и среднего бизнеса» //Вестник КазНУ. №4. 2004.
13. . Ильясов А. «Кредитование коммерческими банками малого и среднего предпринимательства в Казахстане» // Вестник КазНУ. №5. 2004.
14. Омарбекова Н. «Шағын және орта бизнесті дамытудың экономикалық рөлі» // Заң . 1999. №11.
15. Райхан Н. «Шағын кәсіпкерлік бүгіні мен ертеңі» // Ақиқат. 2005. №2.
16. Әлжанов А. «Шағын және орта бизнес: шетелдік тәжірибе» // Қаржы-қаражат. 2005. №12.
17. «Шағын кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдау» // Егемен Қазақстан. 2006. 19 қараша.
18. «Шағын және орта бизнес экономикалық тұрақтылық кепілі» // Егемен Қазақстан. 2006. 19 маусым.
19. Статистическое обозрение Казахстана, 2005 г, №1.
20. Қазақстандағы шағын бизнес 2000-2002. Статистикалық шолу, Алматы-2002.
21. Еркебалаева В.З. “Шаруа (фермер) қожалықтарында қаржы-несиелік қатынастарды ұйымдастыру механизмін жетілдіру жолдары”//АльПари,№1 2004 ж.
22. «Қазақстан Республикасында Шағын кәсiпкерлiктi дамыту мен қолдаудың 2001-2002 жылдарға арналған мемлекеттiк бағдарламасы»// "Егемен Қазақстан" 2001 жылғы 11 мамыр N 95
23. Есентугелов К. К вопросу о расширении кредитования малого бизнеса.//АльПари, №6-2005.
24. Нурсеит Н., Нурсеитова Р. Текущее состояние развития и кредитования малого бизнеса // «Экономика и статистика»,№2,2003.
25. Лишанский М.Л., Маслова И.Б. Краткосрочное кредитование сельхозяйственных предприятий.-М.: ЮНИТИ, 2000,-287.
26. Бекмуратова А.А. Комплексная оценка банковской деятельности.-А.:ЭкономикС.2003.
27. Хамитов Н.Н., Байбулатов Р.Ж. Банковский надзор в Казахстане.-А.:Экономика, 2001.
28. Давлетова М.Т. Кредитная деятельность в Казахстане.-А.: Экономика 2001.
1. «Қазақстан Республикасы Президенті Н.Назарбаевтың Қазақстан халқына Жолдауы», Астана, 2005 жылғы 18 ақпан //Егемен Қазақстан, 2005 жыл 19 ақпан.
2. Шаяхметова К., Шаяхмет А. «Қазақстан Республикасындағы екінші
деңгейлі банктердің шағын және орта бизнесті несиелеу жағдайы» // ҚазҰУ хабаршысы. №1 (47) 2005.
3. Блеутаева К. «Кәсіпкерліктің жаңа формаларын ынталандырудағы мемлекеттің рөлі» // АльПари. -2006 - №3.
4. Қарабаев Ш. «Кәсіпкерліктің әлеуметтанулық мәселелері» // Саясат.2005. №2.
5. Қинашева Ж. «Қазақстан экономикасын қалыптастырудағы шағын кәсіпкерліктің рөлі»// Ақиқат. 2006. №2.
6. Мейірбеков Б. «Қазақстандағы шағын бизнес: проблемалар мен мәселелер» // Хабаршы. 2006. №1.
7. Мейірбеков Б. «Елдегі кәсіпкерлікті тиімді дамыту жолдары» // Хабаршы. 2004. №1.
8. Назарбаев Н. «Шағын кәсіпкерлікке үлкен жауапкершілік жүктелді» // Егемен қазақстан. 2005. 20 қыркүйек.
9. Мырзабеков С. «Шағын және орта кәсіпкерлік өндірісінің экономикалық тиімділігін арттыру» // Жаршы. 1999. №2.
10. Шымғанов Ә. «Кәсіпкерлік іс-әрекетті салықтық реттеу» //Ізденіс. 2001.№2.
11. Ахметов С. «Финансово-кредитные рычаги для малого бизнеса в развитых странах мира» //Банки Казахстана. 2005. №1.
12. Ким Г. «Особенности кредитования малого и среднего бизнеса» //Вестник КазНУ. №4. 2004.
13. . Ильясов А. «Кредитование коммерческими банками малого и среднего предпринимательства в Казахстане» // Вестник КазНУ. №5. 2004.
14. Омарбекова Н. «Шағын және орта бизнесті дамытудың экономикалық рөлі» // Заң . 1999. №11.
15. Райхан Н. «Шағын кәсіпкерлік бүгіні мен ертеңі» // Ақиқат. 2005. №2.
16. Әлжанов А. «Шағын және орта бизнес: шетелдік тәжірибе» // Қаржы-қаражат. 2005. №12.
17. «Шағын кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдау» // Егемен Қазақстан. 2006. 19 қараша.
18. «Шағын және орта бизнес экономикалық тұрақтылық кепілі» // Егемен Қазақстан. 2006. 19 маусым.
19. Статистическое обозрение Казахстана, 2005 г, №1.
20. Қазақстандағы шағын бизнес 2000-2002. Статистикалық шолу, Алматы-2002.
21. Еркебалаева В.З. “Шаруа (фермер) қожалықтарында қаржы-несиелік қатынастарды ұйымдастыру механизмін жетілдіру жолдары”//АльПари,№1 2004 ж.
22. «Қазақстан Республикасында Шағын кәсiпкерлiктi дамыту мен қолдаудың 2001-2002 жылдарға арналған мемлекеттiк бағдарламасы»// "Егемен Қазақстан" 2001 жылғы 11 мамыр N 95
23. Есентугелов К. К вопросу о расширении кредитования малого бизнеса.//АльПари, №6-2005.
24. Нурсеит Н., Нурсеитова Р. Текущее состояние развития и кредитования малого бизнеса // «Экономика и статистика»,№2,2003.
25. Лишанский М.Л., Маслова И.Б. Краткосрочное кредитование сельхозяйственных предприятий.-М.: ЮНИТИ, 2000,-287.
26. Бекмуратова А.А. Комплексная оценка банковской деятельности.-А.:ЭкономикС.2003.
27. Хамитов Н.Н., Байбулатов Р.Ж. Банковский надзор в Казахстане.-А.:Экономика, 2001.
28. Давлетова М.Т. Кредитная деятельность в Казахстане.-А.: Экономика 2001.
Мазмұны
Кіріспе
I. Кәсіпкерлік бәсекенің негізгі жариялық аспектілері ... ...
1.1. Кәсіпкерлік бәсекенің мақсаты, міндеті және құрылымы.
1.2. Кәсіпкерлік бәсекенің негізгі функциялары ... ... ... ... ... ...
1.3. Кәсіпкерлік бәсекенің шетелдік тәжірибелері ... ... ... ... ... .
II. Қазақстан Республикасының кәсіпкерлік қызметіндегі бәсекені
жүргізудегі экономикаға тигізетін әсері ... ... ... ... ... ...
2.1. Оңтүстік Қазақстан облысы кәсіпкерлік қызметіндегі бәсекелік
шараларын талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... .
2.2. Кәсіпкерлік қызметіндегі бәсекені реттеу және бақылаудағы
экономикаға тигізетін әсері ... ... ... ... ... ... ... .. ... ..
2.3. Кәсіпкерлік бәсекесін және қалыптастыру тұрақтылығын қамтамасыз
етудегі ықпалы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ..
III. Қазақстан Республикасы кәсіпкерлік қызметіндегі бәсекенің жағдайын
жетілдіру жолдары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
3.1. Қазақстан Республикасының кәсіпкерліктің бәсекелестіктің жетілдіру
бағыттары ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... .
3.2. Кәсіпкерлік қызметіндегі бәсекені жүзеге асырудағы жолдары мен
механизмдері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
Қортыныды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ..
Қолданылған әдебиеттер
тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ..
Кіріспе
Қазақстан Республикасы заңдарында кәсіпкер азаматтар мен
бірлестіктердің пайда алуға бағытталған және оларды тәуекел етумен,
мүліктік жауапкершілігі сондай – ақ мүліктік жауапкершілігі негізінде
жүзеге асыратын қызметі. Мемлекет басшысы кәсiпкерлiктi одан әрi дамыту
мақсатында жеке секторды қосылған құны жоғары өндiрiстердi құруға
ынталандыратын шағын бизнестi қолдаудың таяу перспективаға арналған, оның
iшiнде кәсiпкерлiк ахуалды, бәсекелi ортаны қалыптастыруға, жоғары қосылµан
құны бар жеке секторды ынталандыратын қоғамдық институттар жүйесiн
қалыптастыру жөнiндегi негiзгi бағыттарды айқындады.Қазiргi уақытта
елiмiзде екiншi деңгейлi банктердiң қызмет көрсету сапасы күннен-күнге
жақсаруда. Банктердiң негiзгi экономикалық функциясы – кәсiпорындарды,
ұйымдарды, кәсiпкерлiк фирмаларды және жеке тұлғаларды, олардың тұтынушылық
және инвестициялық мақсаттарын қаржыландыруды жүзеге асыру үшiн несиелеу
болып табылады. Сондықтан да елдегi бiрқанша банктер өзiнiң несиелеу
қызметiн жүзеге асыруда: көпшiлiк экономикалық жағдайларға байланысты
клиенттерге қызмет көрсету, жаңа жұмыс бастаушы кәсiпорындарды несиелеу,
халықты жұмыспен қамту деңгейiн көбейту және олардың экономикалық өмiрге
икемдiлiгiн қамтамасыз етуде. Кәсiпкерлiктiң дамуына кедергi келтiрiп
отырған неғұрлым күрделi проблемалардың бiрi көптеген субъектiлердiң өзiнiң
инвестициялық және айналымдағы мұқтаждарын қамтамасыз ету үшiн жеткiлiктi
қаржы ресурстарының жоқтығы болып табылады.. Сонымен қатар бизнес
кәсiпорындарының қормен жарақтануының төмен деңгейi оның еңбек
өнiмдiлiгiнiң төмендiгi салдарынан кәсiпкерлiк секторының экономикалық
тиiмдiлiгiн арттыруға әсерiн тигiзбейдi және негiзгi құралдарды кепiлге
қойып кәсiпкерлiкке несие берiлуiн тежейдi.
I. Кәсіпкерлік бәсекенің негізгі жариялық аспектілері
1. Кәсіпкерлік бәсекенің мақсаты, міндеті және құрылымы
Кәсіпкерлік бәсекенің негізгі мақсаты – нарықтық экономикада ең
мықты, сапалы әрі тиімді, әр қашанда жаңалық іздеу, игерумен тығыз
байланыста болған кәсіпкерге тұтынушы назарын тарту.
Кәсіпкерліктің негізгі міндетті - нарықта тұтынушы мен сатушы
арасында ең тиімді, ең арзан әрі сапалы тауарды ұсыну. Бәсеке болған жерде
тауарды нарыққа ұсынушы сатушы өз тұтынушысын санын көбейту үшін тауарды
нарықта өз бәсекелесіне қарағанда артықшылықпен сатуы керек.
Кәсіпкерліктің бәсеке деңгейін көрсететін көрсеткіштерге бағаға
бақылау, шығындар мен өткізу канкалдарын бақылау, салаға енуденугі
кедергілер жатады. Бағамен өзіндік құн, өткізу каналдарын өткізу дәрежесі
көп жағдайда бәсекелестік күрес сипатын анықтайды. Негізгі бәсекелес 40 %,
50 % қызмет нарығы салаға жаңа фирмалардың енуі үшін кедергі болып
табылады.
Кәсіпкерлік бәсекелестік құрылымы: нарықтағы фирма саны, өнім өндіру
мен қызмет көрсету көлемі, жұмыстар мен қызметтердің әртүрлі деңгейі,
нарыққа кіру шарты, тұтынушылар саны, еңбек ақы төлеу шарты, өнімге
сұраныстың ауытқуы, бағаға ықпалы.
Кәсіпкерлік бәсекелестерге мемлекет тарапынан қойылатын талаптар:
• Потенттік құқық;
• Литцензиялық артықшылық;
• Прогресивті материалдар мен конструкцияларды пайдалану;
• Қазіргі заманғы технологияларды пайдалану;
• Сыйымды әрі тез өсетін нарықты іздеу;
• Тұтынушылардың қажеттілігін қанағаттандыру;
• Нарыққа сапалы өнім дайындау;
1.2. Кәсіпкерлік бәсекенің негізгі функциялары
Қазақстанның 2030 жылға дейінгі дамуының стратегиялық жоспарында ең маңызды
мақсаттардың бірі – ауылдың елеулі проблемаларын шешу және кедейлік пен
жұмыссыздық пен күресу. Бұл мәселелерді шешу үшін шағын кәсіпкерлікті
дамытудың, Қазақстанның неғұрлым көп халық санын кәсіпкерлік қызметке
жұмылдырудың маңызы үлкен. 1999 жылдың 1 қаңтарына қарай республикада
тіркелген шағын және орта бизнес субъектілері саны 3314456-дан 2003 жылдың
10 айы бойынша 493000 дейін яғни 48,8 %-ға өсу байқалды (1-график). Осы 493
мың шағын және орта бизнес субъектілерінде 1 миллион 340 мыңнан астам адам
жұмыс жасауда. Қазақстанның отбасылық коэффициенті 3,5 деп санайтын болсақ,
4 миллионнан астам адам өз еңбек ақыларын осы мекемелерден тауып отыр. Бұл
еліміз халқының төрттен бірін құрайды деген сөз.
Табыстың орташа көрсеткіші 18 пайызға өсті. Біздің халқымыздың осы
салалардан табатын жалақылардың жалпы көлемі 500 миллиард теңгеге жеткен.
Бұл - өте жоғары көрсеткіш, биік жетістік .
Статистик мәліметтер бойынша 01.01.2005 жылда республикада тіркелген
шағын бизнес кәсіпорындарының саны 145,1 мыңға жуық, бұл 2004 жылғы
деңгейден 10,9 паызға артық. Тіркелген кәсіпорындардың 71,2 паызы
әрекеттегі немесе экономикалық қызметті жүзеге асыратын кәсіпорындар
саналады. 2004 жылдың желтоқсан айындағы мәліметтер бойынша 51 мыңнан
(әрекеттегі шағын бизнес кәсіпорындарының 49,7 пайызы) астам кәсіпорын
белсенді қызмет көрсетуде. Кәсіпкерлік – экономиканың ірі де әлеуметтік
маңызы бар бөлігі. Жалпы ішкі өнімнің алтыдан бір бөлігі ауыл
шаруашылығының, сондай-ақ, қсақ кәсіпорындарының үлесіне тиеді. Еліміздің
тұтыну нарығының 70 пайыздан астамы ауыл шаруашылық шикізаттарынан
дайындалған азық-түлік пен тауарлар есебінен молығады. Аграрлық сала қызмет
көрсетудің және көптеген өнеркәсіптік саланың дамуына жағдай жасайды. Сол
себепті де агроөнеркәсіп өндірісіне баса назар аударылып, оған мемлекеттік
қолдау көрсетілуде. Ауыл-селоның қайта түлеп, өркендеуі үшін ұлттық саясат,
біртұтас нормативтік-құқықтық база және нарық кеңістігі өте қажет.
Экономиканың ауыл шаруашылығы бөлігіндегі көп қырлылық еркін және тауар
өндірушілер болуға тиісті, меншіктің түрлі саласындағы ірі, орта және шағын
кәсіпорындардың оңтайлы ұштастырылуын талап етеді. Олардың бәсекелестік
негізінде, нарықты өркендетіп, оның дамуына қолайлы жағдай жасайды, сонымен
бірге, дамудың болашағы мен тиімділігін айқындайтын ықпалдастықта болады.
Шағын кәсіпорындар материал және қаржы ресурстарын ұтымды пайдаланып, ғылым
мен техника жетістіктерін ескере отырып, өндірісті тұтынуы мүддесіне қарай
неғұрлым тез бейімделетіндігін байқауға болады.
Нарықтық экономикаға көшуге орай көптеген жаңа шаруашылық түрлері
пайда болды. Меншіктің мемлекеттік және кооперативтік түрлері қатарына жаңа
түрлер көптеп қосылды. Олардың арасында жеке меншікке негізделген шаруа
қожалықтарының өзіндік салмағы бар.
Батыста ірі және ұсақ өндіріс орындарының мәселелері кәсіпорын
ауқымындағы жетістіктер мен кемшіліктерді саралау барысында шешімін табады.
Аграрлық кәсіпорындарының көлемі, көбінесе өндіріс технологияларымен
басқаруға жұмсалатын шығынға байланысты болады. Бүгінгі күні шағын
кәсіпорындар тиімді болып табылатын өндіріс түрлері аз емес. Көптеген
ғалымдар нарықтық экономиканың материалдық және әлеуметтік базасында ұсақ,
сондай-ақ, орташа бизнес тиімді қызмет көрсетеді деп санайды. Олар жеке
меншікке негізделген шаруа қожалығы ғана ауыл экономикасын өркендетеді
десе, басқалары ірі шаруашылықтардың басымдылығын алға тартады., үшіншілері
осы және басқа да меншік түрлерін мойындайды.
1.3. Кәсіпкерлік бәсекенің шетелдік тәжірибелері.
Әлемнің дамыған елдерінің тәжірибесін үйреніп, оны Қазақстан практикасына
қолдау мүмкін. Бірақта, кәсіпкерлікті қаржылық-несиелік қолдау жүйесін
қалыптастыруда түрлі варианттарды, экономика ерекшеліктерін, бюджеттік және
қаржылық-несиелік жағдайларды және басқа көптеген факторларды ескеру қажет.
Американдық, британдық немесе жапондық бәсекелес кәсіпкерлікті несиелеу
жүйесінің моделін Қазақстан практикасына тікелей қолдау мүмкін емес.
Бәсекелі кәсіпкерлікті несиелеудің әлемдік тәжірибесін үйрену, жалпы
инструменттерін айқындау, олардан мемлекет экономикасына қолдау мүмкін
болған жағдайларды ажыратып алуға болады.
АҚШ-та бизнесті несиелеу, несиелік рисктерді үйлестіру Бизнес
Әкімшілігі (ШБӘ) арқылы жүзеге асырылады. Банктың жалпы талаптары бойынша
несие алалмайтын бәсекелес кәсіпорындарын несиелеуде осы әкімшілік кепілдік
береді.
Германияда бәсекелес кәсіпорындар несие алуда несиелік кепілді банк
арқылы алады. Осы жүйе іске асырылғаннан бері кәсіпорындарға берілген
несиелер саны 100,0 мыңнан артық, оларға берілген кепіл сомасы 10 млрд.
маркаға жетті. Осы салаға коммерциялық несиелер, лизинг келісім шарттары
бойынша және венчурлық қаржыландыруға жалпы сомасы 14 млрд. марка берілді.
Бұл елдерде Европа қайта даму бағдарламасы бойынша бәсекелестік
кәсіпкерлікке ұзақ мерзімді жеңілдетілген ставкалар бойынша инвестиция беру
үшін арнаулы бюджеттік қордан жеке мамандандырылған банктерге ресурстар
бөлінген. Бәсекелестік кәсіпкерлікті қайта дамыту үшін бұрынғы ГДР
аймағында шағын кәсіпкерлікті субсидиялау олардың жеке капиталының үлесін
көбейту мақсатында Федеральдық бағдарлама қаралды. Осы бағдарламаны іске
асыру бойынша 1992-1995 жылдары бюджеттен 3,2 млрд. марка бөлінді.
Ұлыбританияда бәсекелестік кәсіпкерлікті несиелеушілер: Сауда және
өнеркәсіпті қаржыландыру Корпорациясы, Англия бақылау Банкі және клиринг
Банктері есептеледі. 80-жылдарда 3900 шағын фирмаларды инветициялауға
сомасы 500 млн фунт стерлингнен артық қаражат жұмсалды. Бұл корпорация
барлығы, яғни шағын компаниялардың 20%-на несие берді. Несиені кепілдеу
бағдарламасы бойынша несиенің көп бөлігі (70-80%) Үкіметтің кепілдігімен
шағын бизнеске берілді. Жыл сайын бюджеттен 50,0 млн фунт стерлинг
шамасында банк кепілі өтеледі.
Францияда бәсекелестік кәсіпкерлікті дамытуға банк арқылы көмек
көрсетіледі. Бұл банк капиталының басым бөлігі француз мемлекеті, жартылай
мемлекеттік кассасы және активтерді басқаруға (ішінде акционерлер, сондай-
ақ, бірқанша жеке қаржылық ұйымдар, шағын және орта бизнеспен арнайы
мамандандырылған жұмыстар) тиісті бәсекенің мақсаты –мемлекет тарапынан
ерекше қолдау болып табылады. Жыл сайын банк көрсетпесі бойынша 650,0 млн
франкқа дейін пайызсыз ссудалар (депозит кассасы және активтерді басқару
бақылауында) бөлінеді кәсіпкерлікке несие жалпы жұмыстарды (аймақтық, жол,
тұрғын үй және т.б.) орындау үшін беріледі, 1996 жыл осы мақсатқа бөлінген
несиенің жалпы сомасы 24 млрд франкті құрастырды. Бәсекесі жоғары
кәсіпкерлікке бөлінген кепіл несие – 15 млрд франк, құрал-жабдық және
лизинг арқылы орналастыру сомасы 30 млрд франкке дейін жетті.
Жапонияда бәсекелестік кәсіпкерлікті реттеу және ынталандыру
орталығы: Орталық үкімет, жергілікті билік органдары, ірі бизнес, тәуелсіз
шағын бизнес бірлестігі есептеледі. Жапонияда фирмалар даму спецификациясы
– 70% шамасында Жапония шағын және орта фирмалары ірі компаниялардың
мердігерлері есептеледі. Жапонияда бәсекелестік кәсіпкерлікті қаржыландыру
мақсатты қаржыландыру бюджетінен жүзеге асырылады. Сондықтан министрліктер
мен ведомствалар кәсіпорындар салаларының шығындар қаражаттары бойынша
сметада қарастырады. Бұл қаражаттардың айтарлықтай бөлігі ұлттық қаржылық
корпорацияға, шағын бизнесті қаржылық сақтандыру компаниясына және басқа
ұйымдарға депозит және салымға бағытталады. Бұл мекемелер қаражатты арнайы
қаржылық компаниялары–банктер, инвестициялық, сақтандыру және басқа
қаржылық мекемелер яғни, қаржылық қызмет нарығына жібереді. Одан басқа, бұл
ұйымдардың ресурстарының қосымша шығыскөзін қалыптастырудан ірі бизнес
депозиттері мен ақша салымдары, жергілікті билік органдары, тәуелсіз шағын
бизнес бірлестігі, қаржылық және сақтандыру ұйымдары шағын бизнестің елде
дамуына мүдделі.
II. Қазақстан Республикасының кәсіпкерлік қызметіндегі бәсекені
жүргізудегі экономикаға тигізетін әсері
2.1. Оңтүстік Қазақстан облысы кәсіпкерлік қызметіндегі бәсекелік
шараларын талдау
Кәсіпкерлік тек бәсекелестіктің ғана емес, сонымен бірге, қоғамдағы
техникалық прогресс пен ақпараттандырудың да лайықты ұйытқысы болып
табылады. Оңтүстік Қазақстан облысы аумағында тұратын адамдардың әлеуметтік
экономикалық жағдайын жақсартуға қызмет етеді. Бәсекелестік кәсіпкерлік
мемлекет тарапынан оңай қадағаланады және оны дамытуға көп шығын
жұмсалмайды.
Республикада бәсекелестік кәсіпкерлікті дамыту жолындағы көптеген
кедергілер бүгінгі күні жойылып жатқандығын атай кеткен жөн. Алайда,
бәсекелес кәсіпкерліктің дамуына күрделі проблемалар әлі де баршылық.
Бүгінгі негізгі проблемалар. Бәсекелестердің мүмкіндіктерінің шектеулілігі;
бәсекелестік бизнесті қорғау, қолдау жөніндегі заңдылық базаның шыңжаулығы;
бәсекенің кәсіпкерлікті қолдау және қорғау инфрақұрылымының әлсіздігі;
несиенің қысқа мерзімге ғана берілуі және несиені өтеу пайызының жоғары
болуы; несие беру құжаттарын толтырудың тым қиындығы; білікті кадрлардың
жетіспеуі, тағы басқалар. Бәсекелестік кәсіпкерлікті қолдау және дамыту
мақсатында 29 желтоқсан 2003 жылда “Қазақстан Республикасында шағын
кәсіпкерлікті дамытудың және қолдаудың 2004-2006 жылдарға арналған
мемлекеттік Бағдарламасы” қабылданды. Осы бағдарлама аясында шағын
кәсіпкерлікті дамыту мақсатында бірқанша іс-шаралар жүзеге асырылуда.
Бағдарламаның мақсаты неғұрлым көп қосылған құны бар жоғары жаңа
технологиялық өндірістерді құруға бағдарланған шағын кәсіпкерлікті дамыту
есебінен ортаа топты қалыптастыруға бағытталған институтционалдық
жағдайларды жетілдіру болып табылады.
2.2. Кәсіпкерлік қызметіндегі бәсекені реттеу және бақылаудағы
экономикаға тигізетін әсері.
Экономиканың өтпелі кезеңдегі кәсіпкерлік, ең алдымен, нарықтың
тауармен молығуына және жаңа ... жалғасы
Кіріспе
I. Кәсіпкерлік бәсекенің негізгі жариялық аспектілері ... ...
1.1. Кәсіпкерлік бәсекенің мақсаты, міндеті және құрылымы.
1.2. Кәсіпкерлік бәсекенің негізгі функциялары ... ... ... ... ... ...
1.3. Кәсіпкерлік бәсекенің шетелдік тәжірибелері ... ... ... ... ... .
II. Қазақстан Республикасының кәсіпкерлік қызметіндегі бәсекені
жүргізудегі экономикаға тигізетін әсері ... ... ... ... ... ...
2.1. Оңтүстік Қазақстан облысы кәсіпкерлік қызметіндегі бәсекелік
шараларын талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... .
2.2. Кәсіпкерлік қызметіндегі бәсекені реттеу және бақылаудағы
экономикаға тигізетін әсері ... ... ... ... ... ... ... .. ... ..
2.3. Кәсіпкерлік бәсекесін және қалыптастыру тұрақтылығын қамтамасыз
етудегі ықпалы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ..
III. Қазақстан Республикасы кәсіпкерлік қызметіндегі бәсекенің жағдайын
жетілдіру жолдары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
3.1. Қазақстан Республикасының кәсіпкерліктің бәсекелестіктің жетілдіру
бағыттары ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... .
3.2. Кәсіпкерлік қызметіндегі бәсекені жүзеге асырудағы жолдары мен
механизмдері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
Қортыныды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ..
Қолданылған әдебиеттер
тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ..
Кіріспе
Қазақстан Республикасы заңдарында кәсіпкер азаматтар мен
бірлестіктердің пайда алуға бағытталған және оларды тәуекел етумен,
мүліктік жауапкершілігі сондай – ақ мүліктік жауапкершілігі негізінде
жүзеге асыратын қызметі. Мемлекет басшысы кәсiпкерлiктi одан әрi дамыту
мақсатында жеке секторды қосылған құны жоғары өндiрiстердi құруға
ынталандыратын шағын бизнестi қолдаудың таяу перспективаға арналған, оның
iшiнде кәсiпкерлiк ахуалды, бәсекелi ортаны қалыптастыруға, жоғары қосылµан
құны бар жеке секторды ынталандыратын қоғамдық институттар жүйесiн
қалыптастыру жөнiндегi негiзгi бағыттарды айқындады.Қазiргi уақытта
елiмiзде екiншi деңгейлi банктердiң қызмет көрсету сапасы күннен-күнге
жақсаруда. Банктердiң негiзгi экономикалық функциясы – кәсiпорындарды,
ұйымдарды, кәсiпкерлiк фирмаларды және жеке тұлғаларды, олардың тұтынушылық
және инвестициялық мақсаттарын қаржыландыруды жүзеге асыру үшiн несиелеу
болып табылады. Сондықтан да елдегi бiрқанша банктер өзiнiң несиелеу
қызметiн жүзеге асыруда: көпшiлiк экономикалық жағдайларға байланысты
клиенттерге қызмет көрсету, жаңа жұмыс бастаушы кәсiпорындарды несиелеу,
халықты жұмыспен қамту деңгейiн көбейту және олардың экономикалық өмiрге
икемдiлiгiн қамтамасыз етуде. Кәсiпкерлiктiң дамуына кедергi келтiрiп
отырған неғұрлым күрделi проблемалардың бiрi көптеген субъектiлердiң өзiнiң
инвестициялық және айналымдағы мұқтаждарын қамтамасыз ету үшiн жеткiлiктi
қаржы ресурстарының жоқтығы болып табылады.. Сонымен қатар бизнес
кәсiпорындарының қормен жарақтануының төмен деңгейi оның еңбек
өнiмдiлiгiнiң төмендiгi салдарынан кәсiпкерлiк секторының экономикалық
тиiмдiлiгiн арттыруға әсерiн тигiзбейдi және негiзгi құралдарды кепiлге
қойып кәсiпкерлiкке несие берiлуiн тежейдi.
I. Кәсіпкерлік бәсекенің негізгі жариялық аспектілері
1. Кәсіпкерлік бәсекенің мақсаты, міндеті және құрылымы
Кәсіпкерлік бәсекенің негізгі мақсаты – нарықтық экономикада ең
мықты, сапалы әрі тиімді, әр қашанда жаңалық іздеу, игерумен тығыз
байланыста болған кәсіпкерге тұтынушы назарын тарту.
Кәсіпкерліктің негізгі міндетті - нарықта тұтынушы мен сатушы
арасында ең тиімді, ең арзан әрі сапалы тауарды ұсыну. Бәсеке болған жерде
тауарды нарыққа ұсынушы сатушы өз тұтынушысын санын көбейту үшін тауарды
нарықта өз бәсекелесіне қарағанда артықшылықпен сатуы керек.
Кәсіпкерліктің бәсеке деңгейін көрсететін көрсеткіштерге бағаға
бақылау, шығындар мен өткізу канкалдарын бақылау, салаға енуденугі
кедергілер жатады. Бағамен өзіндік құн, өткізу каналдарын өткізу дәрежесі
көп жағдайда бәсекелестік күрес сипатын анықтайды. Негізгі бәсекелес 40 %,
50 % қызмет нарығы салаға жаңа фирмалардың енуі үшін кедергі болып
табылады.
Кәсіпкерлік бәсекелестік құрылымы: нарықтағы фирма саны, өнім өндіру
мен қызмет көрсету көлемі, жұмыстар мен қызметтердің әртүрлі деңгейі,
нарыққа кіру шарты, тұтынушылар саны, еңбек ақы төлеу шарты, өнімге
сұраныстың ауытқуы, бағаға ықпалы.
Кәсіпкерлік бәсекелестерге мемлекет тарапынан қойылатын талаптар:
• Потенттік құқық;
• Литцензиялық артықшылық;
• Прогресивті материалдар мен конструкцияларды пайдалану;
• Қазіргі заманғы технологияларды пайдалану;
• Сыйымды әрі тез өсетін нарықты іздеу;
• Тұтынушылардың қажеттілігін қанағаттандыру;
• Нарыққа сапалы өнім дайындау;
1.2. Кәсіпкерлік бәсекенің негізгі функциялары
Қазақстанның 2030 жылға дейінгі дамуының стратегиялық жоспарында ең маңызды
мақсаттардың бірі – ауылдың елеулі проблемаларын шешу және кедейлік пен
жұмыссыздық пен күресу. Бұл мәселелерді шешу үшін шағын кәсіпкерлікті
дамытудың, Қазақстанның неғұрлым көп халық санын кәсіпкерлік қызметке
жұмылдырудың маңызы үлкен. 1999 жылдың 1 қаңтарына қарай республикада
тіркелген шағын және орта бизнес субъектілері саны 3314456-дан 2003 жылдың
10 айы бойынша 493000 дейін яғни 48,8 %-ға өсу байқалды (1-график). Осы 493
мың шағын және орта бизнес субъектілерінде 1 миллион 340 мыңнан астам адам
жұмыс жасауда. Қазақстанның отбасылық коэффициенті 3,5 деп санайтын болсақ,
4 миллионнан астам адам өз еңбек ақыларын осы мекемелерден тауып отыр. Бұл
еліміз халқының төрттен бірін құрайды деген сөз.
Табыстың орташа көрсеткіші 18 пайызға өсті. Біздің халқымыздың осы
салалардан табатын жалақылардың жалпы көлемі 500 миллиард теңгеге жеткен.
Бұл - өте жоғары көрсеткіш, биік жетістік .
Статистик мәліметтер бойынша 01.01.2005 жылда республикада тіркелген
шағын бизнес кәсіпорындарының саны 145,1 мыңға жуық, бұл 2004 жылғы
деңгейден 10,9 паызға артық. Тіркелген кәсіпорындардың 71,2 паызы
әрекеттегі немесе экономикалық қызметті жүзеге асыратын кәсіпорындар
саналады. 2004 жылдың желтоқсан айындағы мәліметтер бойынша 51 мыңнан
(әрекеттегі шағын бизнес кәсіпорындарының 49,7 пайызы) астам кәсіпорын
белсенді қызмет көрсетуде. Кәсіпкерлік – экономиканың ірі де әлеуметтік
маңызы бар бөлігі. Жалпы ішкі өнімнің алтыдан бір бөлігі ауыл
шаруашылығының, сондай-ақ, қсақ кәсіпорындарының үлесіне тиеді. Еліміздің
тұтыну нарығының 70 пайыздан астамы ауыл шаруашылық шикізаттарынан
дайындалған азық-түлік пен тауарлар есебінен молығады. Аграрлық сала қызмет
көрсетудің және көптеген өнеркәсіптік саланың дамуына жағдай жасайды. Сол
себепті де агроөнеркәсіп өндірісіне баса назар аударылып, оған мемлекеттік
қолдау көрсетілуде. Ауыл-селоның қайта түлеп, өркендеуі үшін ұлттық саясат,
біртұтас нормативтік-құқықтық база және нарық кеңістігі өте қажет.
Экономиканың ауыл шаруашылығы бөлігіндегі көп қырлылық еркін және тауар
өндірушілер болуға тиісті, меншіктің түрлі саласындағы ірі, орта және шағын
кәсіпорындардың оңтайлы ұштастырылуын талап етеді. Олардың бәсекелестік
негізінде, нарықты өркендетіп, оның дамуына қолайлы жағдай жасайды, сонымен
бірге, дамудың болашағы мен тиімділігін айқындайтын ықпалдастықта болады.
Шағын кәсіпорындар материал және қаржы ресурстарын ұтымды пайдаланып, ғылым
мен техника жетістіктерін ескере отырып, өндірісті тұтынуы мүддесіне қарай
неғұрлым тез бейімделетіндігін байқауға болады.
Нарықтық экономикаға көшуге орай көптеген жаңа шаруашылық түрлері
пайда болды. Меншіктің мемлекеттік және кооперативтік түрлері қатарына жаңа
түрлер көптеп қосылды. Олардың арасында жеке меншікке негізделген шаруа
қожалықтарының өзіндік салмағы бар.
Батыста ірі және ұсақ өндіріс орындарының мәселелері кәсіпорын
ауқымындағы жетістіктер мен кемшіліктерді саралау барысында шешімін табады.
Аграрлық кәсіпорындарының көлемі, көбінесе өндіріс технологияларымен
басқаруға жұмсалатын шығынға байланысты болады. Бүгінгі күні шағын
кәсіпорындар тиімді болып табылатын өндіріс түрлері аз емес. Көптеген
ғалымдар нарықтық экономиканың материалдық және әлеуметтік базасында ұсақ,
сондай-ақ, орташа бизнес тиімді қызмет көрсетеді деп санайды. Олар жеке
меншікке негізделген шаруа қожалығы ғана ауыл экономикасын өркендетеді
десе, басқалары ірі шаруашылықтардың басымдылығын алға тартады., үшіншілері
осы және басқа да меншік түрлерін мойындайды.
1.3. Кәсіпкерлік бәсекенің шетелдік тәжірибелері.
Әлемнің дамыған елдерінің тәжірибесін үйреніп, оны Қазақстан практикасына
қолдау мүмкін. Бірақта, кәсіпкерлікті қаржылық-несиелік қолдау жүйесін
қалыптастыруда түрлі варианттарды, экономика ерекшеліктерін, бюджеттік және
қаржылық-несиелік жағдайларды және басқа көптеген факторларды ескеру қажет.
Американдық, британдық немесе жапондық бәсекелес кәсіпкерлікті несиелеу
жүйесінің моделін Қазақстан практикасына тікелей қолдау мүмкін емес.
Бәсекелі кәсіпкерлікті несиелеудің әлемдік тәжірибесін үйрену, жалпы
инструменттерін айқындау, олардан мемлекет экономикасына қолдау мүмкін
болған жағдайларды ажыратып алуға болады.
АҚШ-та бизнесті несиелеу, несиелік рисктерді үйлестіру Бизнес
Әкімшілігі (ШБӘ) арқылы жүзеге асырылады. Банктың жалпы талаптары бойынша
несие алалмайтын бәсекелес кәсіпорындарын несиелеуде осы әкімшілік кепілдік
береді.
Германияда бәсекелес кәсіпорындар несие алуда несиелік кепілді банк
арқылы алады. Осы жүйе іске асырылғаннан бері кәсіпорындарға берілген
несиелер саны 100,0 мыңнан артық, оларға берілген кепіл сомасы 10 млрд.
маркаға жетті. Осы салаға коммерциялық несиелер, лизинг келісім шарттары
бойынша және венчурлық қаржыландыруға жалпы сомасы 14 млрд. марка берілді.
Бұл елдерде Европа қайта даму бағдарламасы бойынша бәсекелестік
кәсіпкерлікке ұзақ мерзімді жеңілдетілген ставкалар бойынша инвестиция беру
үшін арнаулы бюджеттік қордан жеке мамандандырылған банктерге ресурстар
бөлінген. Бәсекелестік кәсіпкерлікті қайта дамыту үшін бұрынғы ГДР
аймағында шағын кәсіпкерлікті субсидиялау олардың жеке капиталының үлесін
көбейту мақсатында Федеральдық бағдарлама қаралды. Осы бағдарламаны іске
асыру бойынша 1992-1995 жылдары бюджеттен 3,2 млрд. марка бөлінді.
Ұлыбританияда бәсекелестік кәсіпкерлікті несиелеушілер: Сауда және
өнеркәсіпті қаржыландыру Корпорациясы, Англия бақылау Банкі және клиринг
Банктері есептеледі. 80-жылдарда 3900 шағын фирмаларды инветициялауға
сомасы 500 млн фунт стерлингнен артық қаражат жұмсалды. Бұл корпорация
барлығы, яғни шағын компаниялардың 20%-на несие берді. Несиені кепілдеу
бағдарламасы бойынша несиенің көп бөлігі (70-80%) Үкіметтің кепілдігімен
шағын бизнеске берілді. Жыл сайын бюджеттен 50,0 млн фунт стерлинг
шамасында банк кепілі өтеледі.
Францияда бәсекелестік кәсіпкерлікті дамытуға банк арқылы көмек
көрсетіледі. Бұл банк капиталының басым бөлігі француз мемлекеті, жартылай
мемлекеттік кассасы және активтерді басқаруға (ішінде акционерлер, сондай-
ақ, бірқанша жеке қаржылық ұйымдар, шағын және орта бизнеспен арнайы
мамандандырылған жұмыстар) тиісті бәсекенің мақсаты –мемлекет тарапынан
ерекше қолдау болып табылады. Жыл сайын банк көрсетпесі бойынша 650,0 млн
франкқа дейін пайызсыз ссудалар (депозит кассасы және активтерді басқару
бақылауында) бөлінеді кәсіпкерлікке несие жалпы жұмыстарды (аймақтық, жол,
тұрғын үй және т.б.) орындау үшін беріледі, 1996 жыл осы мақсатқа бөлінген
несиенің жалпы сомасы 24 млрд франкті құрастырды. Бәсекесі жоғары
кәсіпкерлікке бөлінген кепіл несие – 15 млрд франк, құрал-жабдық және
лизинг арқылы орналастыру сомасы 30 млрд франкке дейін жетті.
Жапонияда бәсекелестік кәсіпкерлікті реттеу және ынталандыру
орталығы: Орталық үкімет, жергілікті билік органдары, ірі бизнес, тәуелсіз
шағын бизнес бірлестігі есептеледі. Жапонияда фирмалар даму спецификациясы
– 70% шамасында Жапония шағын және орта фирмалары ірі компаниялардың
мердігерлері есептеледі. Жапонияда бәсекелестік кәсіпкерлікті қаржыландыру
мақсатты қаржыландыру бюджетінен жүзеге асырылады. Сондықтан министрліктер
мен ведомствалар кәсіпорындар салаларының шығындар қаражаттары бойынша
сметада қарастырады. Бұл қаражаттардың айтарлықтай бөлігі ұлттық қаржылық
корпорацияға, шағын бизнесті қаржылық сақтандыру компаниясына және басқа
ұйымдарға депозит және салымға бағытталады. Бұл мекемелер қаражатты арнайы
қаржылық компаниялары–банктер, инвестициялық, сақтандыру және басқа
қаржылық мекемелер яғни, қаржылық қызмет нарығына жібереді. Одан басқа, бұл
ұйымдардың ресурстарының қосымша шығыскөзін қалыптастырудан ірі бизнес
депозиттері мен ақша салымдары, жергілікті билік органдары, тәуелсіз шағын
бизнес бірлестігі, қаржылық және сақтандыру ұйымдары шағын бизнестің елде
дамуына мүдделі.
II. Қазақстан Республикасының кәсіпкерлік қызметіндегі бәсекені
жүргізудегі экономикаға тигізетін әсері
2.1. Оңтүстік Қазақстан облысы кәсіпкерлік қызметіндегі бәсекелік
шараларын талдау
Кәсіпкерлік тек бәсекелестіктің ғана емес, сонымен бірге, қоғамдағы
техникалық прогресс пен ақпараттандырудың да лайықты ұйытқысы болып
табылады. Оңтүстік Қазақстан облысы аумағында тұратын адамдардың әлеуметтік
экономикалық жағдайын жақсартуға қызмет етеді. Бәсекелестік кәсіпкерлік
мемлекет тарапынан оңай қадағаланады және оны дамытуға көп шығын
жұмсалмайды.
Республикада бәсекелестік кәсіпкерлікті дамыту жолындағы көптеген
кедергілер бүгінгі күні жойылып жатқандығын атай кеткен жөн. Алайда,
бәсекелес кәсіпкерліктің дамуына күрделі проблемалар әлі де баршылық.
Бүгінгі негізгі проблемалар. Бәсекелестердің мүмкіндіктерінің шектеулілігі;
бәсекелестік бизнесті қорғау, қолдау жөніндегі заңдылық базаның шыңжаулығы;
бәсекенің кәсіпкерлікті қолдау және қорғау инфрақұрылымының әлсіздігі;
несиенің қысқа мерзімге ғана берілуі және несиені өтеу пайызының жоғары
болуы; несие беру құжаттарын толтырудың тым қиындығы; білікті кадрлардың
жетіспеуі, тағы басқалар. Бәсекелестік кәсіпкерлікті қолдау және дамыту
мақсатында 29 желтоқсан 2003 жылда “Қазақстан Республикасында шағын
кәсіпкерлікті дамытудың және қолдаудың 2004-2006 жылдарға арналған
мемлекеттік Бағдарламасы” қабылданды. Осы бағдарлама аясында шағын
кәсіпкерлікті дамыту мақсатында бірқанша іс-шаралар жүзеге асырылуда.
Бағдарламаның мақсаты неғұрлым көп қосылған құны бар жоғары жаңа
технологиялық өндірістерді құруға бағдарланған шағын кәсіпкерлікті дамыту
есебінен ортаа топты қалыптастыруға бағытталған институтционалдық
жағдайларды жетілдіру болып табылады.
2.2. Кәсіпкерлік қызметіндегі бәсекені реттеу және бақылаудағы
экономикаға тигізетін әсері.
Экономиканың өтпелі кезеңдегі кәсіпкерлік, ең алдымен, нарықтың
тауармен молығуына және жаңа ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz