Информатика сабақтарында пәнаралық байланыс

Информатика сабақтарындапәнаралық байланыс.

Қазіргі заманда ғылымның дамуына байланысты мектепте оқушыларға білім беру процесі өз дәрежесінде болу керек. Өйткені жалпы білімнің мазмұны әр түрлі саладағы ғылымдардың өзара әрекеті, даму прцесінің жаңа тұрғыда жетілуіне ықпал жасайды. Сондықтан қазіргі уақытта мектепте оқыту үрдісі пәнаралық байланыс сипат алуы тиіс.
Осы орайда пәнаралық байланыстың өзіндік шығу тарихына тоқталамыз.
ХVІ ғасырдан бері қарай пәнаралық байланысқа аса көңіл бөлген мынадай ұлы педагогтарды атауға болады.: Я.А.Коменский, Д.Локк, И.Г.Песталоции, Ж.Руссо т.б.
Мысалы, Я.А.Коменскийдің пікіріне сүйенсек: «Өара байланысы бар нәрселердің бәрі сондай байланыс күйінде оқытылуы керек» - деп жазды.
ХІХ ғасырдың 60 – шы жылдарында прогресшіл педагогтар, атап айтқанда, Л.Н.Толстой, К.Д.Ушинский, Н.Г.Чернышевский т.б. өздерінің ғылыми құнды еңбектерінде пәнаралық байланысқа зор көңіл аударды.
Бүгінгі таңда пәнаралық байланыс мектепте оқыту процесінің негізгі мәселесіне айналып отыр.
Пәнаралық байланысқа ғылыми еңбектерде алпыстан астам анықтамалар берілген. Мысалы, «Педагогикалық сөздіктегі» анықтамаға сүйенсек, онда былай берілген: пәнаралық байланыс оқу бағдарламаларының өзара үйлесімділігі.
Пәнаралық байланыс ұғымы мынадай бөліктерден тұрады: байланыс құрамы, байланыс амалы, байланыстың бағыттылығы.
І. Байланыс құрамы. Оған байланыстардың маңызды объектілерін жатқызамыз (оқу пәндері арасындағы құрамы мен тақырыбы)
ІІ. Байланыс амалы. Бұны яғни, бір пәннен екінші пәнге хабар беру амалы деп түсінуге болады.
ІІІ. Байланыстың бағыттылығы. Бұнда мағлұматты бір пәннен екінші пәнге беріп отыру бағыты.
Бұдан шығатын қорытынды, пәнаралық байланыс негізгі оқыту процесінің проблемасы ретінде қаралады.
Қазіргі кезде білімді игеру процесі бұрыңғы алынған білімдер мен кейінгі білімдер арасындағы байланыс, қатынас болып саналады.
Пәнаралық байланыс бұл тек білімнің мазмұнына ғана қатысты болмауы керек, оның ықпалы оқыту үрдісінің барлық құрамды бөліктері мен байланысты.
Көптеген зерттеушілердің И.Д.Зверев, В.Н. Максимова, В.В.Давыдов, Р.Г.Лемберг, С.Л.Рубинштейн, Д.Б.Эльконин т.б. пәнаралық байланыстың мәніне көзқарастары әр түрлі қалыптасқан пікірлері бар.
М.Д.Зверев пен В.Н.Максимова пәнаралық байланыс әдіснамалық қағидалардың бірі, ақыл – ой қызметінің ерекше түрі деп түсіндіріледі.
В.Скакун пәнаралық байланыстарды: зерделейтін оқу материалы мазмұны бойынша, оқушыларда қалыптастырылатын жалпы оқу іскерліктері бойынша, оқыту әдістері мен құралдары бойынша, оқушыларды тәрбиелеу және дамыту әдістері мен құралдары бойынша деп ажыратады: Пәнаралық байланыстардың оқушы жеке тұлғасын дамыту міндеттерін шешудегі әлеуметтік– педагогикалық аспектісін ескеру қажеттігі туындайды.
Қазіргі заманда жалпы білім беретін мектептерде білім мазмұны мынадай ұстанымдарды басшылыққа алады:
- пәнаралық байланысты оқыту үрдісі кезінде пәнаралық байланысты жүзеге асыру барысында қазіргі заманға сай ғылымаралық байланысты ұғындыру ұстанымы;
- қазақ халқының немесе өз ұлтының бұрыннан қалыптасып келе жатқан мәдени мұрасын меңгерту ұстанымы;
- ҚР – ның мемлекеттік тілін, ұлтаралық, халықаралық қатынас құралдары тілдерін оқып үйрену ұстанымы;
- білім мазмұнының біртұтас жүйе ретінде қарастырылып, жеке индивидтің жан – жақты дамуын қамтамасыз ету ұстанымы.
Білім мазмұны ең біріншіден, қоғамның, мектептің алдына қойған мақсаттарымен анықталады. Бүгінгі заман талабына сәйкес үздіксіз білім берудің әдіснамасы негізінде жалпы білім беретін мектептерде білім берудің мақсатын, мазмұнын, міндетін қайтадан жаңарту көзделініп отыр.
Пәнаралық байланыстың міндеті оқу – тәрбие үрдісі арқылы іске асады. Пәнаралық байланыс тек оқыту мазмұнымен шектелмейді, сонымен қатар оқушы мен мұғалімнің оқу процесінің бір бөлшегі болып табылады.
Оқыту процесінде пәнаралық байланысты жүзеге асырудың көптеген амалдары бар: көрнекі құралдар, сұрақтар, ситуациялар, әңгімелер, тарихи оқиғалар.
Мысалға пәнаралық байланысқа негізделген сұрақтар әр пәннен бұрын алған білімдерін қайта естеріне түсіріп, жаңа оқу материалын меңгеруге, оларды жүзеге асыруға жағдай туғызатын мазмұнда болуы керек.
Ең бастысы қазіргі уақытта әрбір ұстаз нақты деректерді, нақтылы оқиғаларды түсіндіріп қана қоюмен шектелмеуі керек. Ол деректердің өзара байланысын, бір – біріне әсерін, басты әлеуметтік, немесе рухани ортақ белгілерін бір – бірімен байланыстыру, ортақ заңдылықтарды ашуды көздеуі тиіс.

Пайдаланылған әдебиеттер

1. Д.Байғожанова, С.Дарипбаева, А.Шалтабаев «Бастауыш мектепте
информатика элементтерін пәнаралық байланыс негізінде
оқыту» «Әдіскер мұғалім»

2. Д.Кішібаева «Пәнаралық байланыстар» «Қазақстан мектебі»
№ 1 - 2005

3. А.Манасова «Оқытуда пәнаралық байланысты жүзеге асыру
жолдары»
«Бастауыш мектеп» № 7 – 2007 ж

4. З.Бекбаева, Р.Ильясова «Математика және информатика
курстарының өзара байланысы»
«Математика Информатика