Қазақстан Республикасында туризмнің дамуы

Жоспар:

Кіріспе

Қазақстан Республикасында туризмнің дамуы және

маркетингтік зерттеулердің туризмдегі алатын орны

Ι. Бөлім Маркетингтік зерттеулер және оның туристік нарықтағы рөлі

1. 1. Маркетингтік зерттеулер теориялық мазмұны

1. 2. Қазақстан Республикасының маркетингтік зерттеулер

нарығы

ΙΙ. Бөлім ЖШС «Almaly Travel» туристік фирмасының экономикалық

қызметін талдау

2. 1. ЖШС «Almaly Travel» басқарушылық және

ұйымдастырушылық қызметі

2. 2. ЖШС «Almaly Travel» экономикалық қызметінің тиімділігі

2. 3. ЖШС «Almaly Travel» маркетингтік іс-шаралар жүйесі

ΙΙΙ. Бөлім Алматы қаласы туристік қызметтер нарығын маркетингтік

зерттеу маңыздылығы

3. 1. Маркетингтік зерттеулердің туризмде алатын орны

3. 2. Туристік фирмалардағы маркетингтік зерттеулердің

мақсаттары мен міндеттері

3. 3. Туристік фирмалардағы маркетингтік зертеулердің

әдістемесі және нәтижелері

3. 4. Маркетингтік зерттеулердің туристік нарықтағы

маңыздылығы мен келешегі

Қорытынды

Қолданылған әдебиеттер тізімі

Қосымшалар

Кіріспе

Туризм индустриясы экономиканың ең қарқынды дамып келе жатқан салаларының бірі болып табылады. Дүниежүзілік Туристік Ұйымның деректері бойынша ол әлемдегі жалпы ұлттық өнімнің оннан бір бөлігін, халықаралық инвестицияның 11 пайыздан астамын, әлемдік өндірістің әрбір 9- жұмыс орнын қамтамасыз етеді.

Туризмнің қазіргі индустриясы табысы жоғары және серпінді дамып келе жатқан қызмет көрсетулердің халықаралық сауда сегменттерінің бірі болып табылады. Туризмнен түскен табыс мұнай, мұнай өнімдері және автомобиль экспортының табысынан кейін тұрақты үшінші орында келеді.

Қазіргі туризм- бұл әлемдік экономиканың құлдырауды білмейтін саласы. Мамандардың есебі бойынша, орташа есеппен, бір шетелдік туристің беретін табысын алу үшін оған барабар, шамамен 9 тонна тас көмір немесе 15 тонна мұнай немесе 2 тонна жоғары сортты бидайды әлемдік рынокқа шығару керек. Бұл ретте, шикізат сату елдің энергия көздерін азайтады, ал туристік өндіріс таусылмайтын ресурстармен жұмыс істейді. Шетелдік экономистердің есебі бойынша, 100 мың турист қалада орташа есеппен екі сағат болған кезде кемінде 350 мың доллар немесе адам басына бір сағатта 17, 5 доллар жұмсайды. Сөйтіп, шикізат сату өзіндік экономикалық тығырыққа тірелу болса, ал туризмді дамыту- ұзақ мерзімді, экономикалық тиімді болашақ.

Қазақстанда туризм әлі де толыққанды экономиканың саласы және ғылыми сараптама пәні болып табылмайды. Қазақстандық туристік индустриясы әлі өзіндік жеке шаруашылық саласы ретінде қалыптасу кезеңін бастан кешіріп отыр.

Сондықтан туризм саласында табысты қызмет атқару үшін сапалы қызметтер ұсынып қана қоймай, бұл қызметтер кімге, не үшін және қандай мақсатарда қажет екенін білу маңызды. Міне дәл осы мақсаттарда маркетингтік зерттеулер қажеттілігі туындап отыр.

Өткен ғасырда маркетингтік зерттеулер қажеттілігі мүлдем болмаған еді, себебі көптеген фирмалар ұсақ болғандықтан өз клиенттерін жеке таныған болатын. Ал ХХ ғасырда клиенттер және олардың сатып алушылық қажеттіліктері жайында кең әрі терең ақпарат алу қажеттілігі туындады. Осы кезде ақпарат тапшылығы проблемасы туындады. Маркетингік зерттеулер қажеттілігі бұл жағдайда айдан анық. Бұл тақырыптың актуалдылығы да осы себептен.

Өзінің қарқынды даму жолына түскен Қазақстанның туризм нарығында маркетингтік шаралар: зерттеулер, стратегиялар және жоспарлау маңызды роль атқарады. Туризмде (Қазақстан нарығында да, сол сияқты Европа нарығында да) маркетингке жеткіліксіз көңіл аударылады. Себебі көптеген кәсіпкерлер негізінде тәжірибеге бағытталып, өздерінің бұрыннан қалыптасқан жұмыс тәжірибелеріне сәйкес жұмыс атқаруында. Бұл жағдайдың басты себептерінің бірі- ол көптеген туристік ұйымдардың соңғы уақытқа дейін ешқандай маркетингтік зерттеулерсіз және ешқандай күш жұмсамай-ақ өздерінің клиентурасын және туристік өнімдерді сату көлемін үнемі ұлғайтуы. Жоғары сандық потенциалмен, тұрғындардың білім деңгейінің жоғары дәржесімен, қазақстандық туристердің демалысқа дәстүрлі түрде көп қаражат жұмсауымен сипатталған Қазақстандағы турөнімерге деген сұраныстың қарқынды өсуі соңғы уақытқа дейін туристік ұйымдағы маркетингтік зерттеулерді белсендіруге стимул болған жоқ.

Сонымен, туризм индустриясындағы тұтынушылық сұраныстың жекеленуі, жалпы стандартталған да, дифференциалданған да туристік тауарлар мен қызметтерді қолдану, капиталың шоғырлануы және технологиялық процесстер маркетингтік зерттеулер, стратегиялар және жоспарлау мәселеріне көңіл бөлу қажеттілігін туындатып отыр.

Алайда жалпы сұраныстағы тауарлар маркетингіне қарағанда туризмдегі маркетинг туристік қызметтердің спецификалық сипаттамасына байланысты пайда болатын спецификалық ерекшеліктерге ие.

Маркетингтік зерттеулерің актуалдылығы туристік индустриясының қарқынды даму процесінде және туризм ролінің әлемдік экономикада артуы процесінде туризм саласындағы тақырыптары бойынша әр түрлі ғылыми өндіріс заттарын, туризм саласында шетелдік және қазақстандық кәсіпкерлердің тәжірибесін және жұмыс істеу әдістерін жалпыландыру қажеттілігі туындауымен сипатталады. Сонымен қатар интернационалдылық, интеграциялық және аймақтылық белгілерімен сипатталған туристік қызметтер нарығының қарқынды дамуы әрі туристік сұраныс пен ұсыныстың динамикалық өзгерісі де маркетингтік зерттеулердің актуалдылығын аңғартады. Қазіргі заманғы туристік нарықтың бұл жағдайларында маркетингтің ролі мен орны одан әрі арта түседі.

Міне, сондықтан да, маркетингтік зерттеулердің қазіргі таңдағы туристік нарықта алатын ерекше орнын ескере отырып, мен маркетингтік зерттеулерге тақырыбын таңдап отырмын. Бұл тақырыптың өзектілігі мен маңыздылығы келесі бөлімдерде тереңірек қарастырылған.

1. Бөлім. Маркетингтік зерттеулер және

Қазақстанның маркетингтік зерттеулер нарығы

1. Маркетингтік зерттеулердің теориялық мазмұны

Маркетигтік зерттеулер теориясының даму алғышарттары . Нарықтық қатынастардың қарқынды дамуы, айқынсыз жағдайларда коммерциялық тұрғыда тиімді түрде әрекет ету қажеттілігі экономикалық субъектілерге бұл белгісіздікті және айқынсыздықты төмендететін және негізделген басқару шешімдерін қабылдауға мүмкіндік беретін инструментарийлерге деген қажеттілігі туындады. Теориялар мен әдістемелік инструментарийлерді әлеуметтік, статистикалық және психологиялық зерттеулер саласынан қабылдап алу маркетингтік зерттеулер теориясы жайлы білімнің синтетикалық саласы ретінде қарауға мүмкіндік береді.

Маркетингтік зерттеулер дамуына теориялық базасы бола тұра маркетинг те білімнің синтетикалық саласы болып табылады. Маркетингтің түпнегізі тұтынушының қажеттіліктері мен ұйымның ресурстарын бір сәйкестікке келтіру болып табылады. Бұл мақсаттарға жету үшін маркетинг әдістемелер мен концепцияларды білімнің әр түрлі салаларынан қабылдайды, алайда басқа қоғамдық пәндерге қарағанда маркетингтік ойлардың дамуына экономикалық теория әсер етті. Маркетинг теориясының пайда болуына экономика, әлеуметтану, психология, статистика ең елеулі әсер етті

Маркетингтік зерттеулер дербес ғылыми пән ретінде.

Д. Шульце өзінің «Білімнің жаңа салаларының дамуы және ғылымның классификациясының проблемалары» атты бабында ғылыми пән түсінігін сипаттайтын келесідей параметрлерге назар аударады:берілген сала жайындағы әдебиеттер; бұл саладағы білім беру және зерттеу институттары; ұлттық және халықаралық дәрежедегі қоғамдық бірлестіктер; мамандар, сонымен қоса сол салаға байланысты мамандарды даярлау; зерттеудің спецификалық пәні; зерттелетін пән жайында нақтылы пікірлердің жиынтығы; теория немесе аталған пәндік саладағы көріністерді түсіндіру теориясы; спецификалық немесе басқа пәндерден алынған әдістемелер; фактілерді сипаттау және теория құрылымын құрастыруға арналған спецификалық ғылыми тіл.

Жоғарыда аталған параметрлерді негізге ала отырып, маркетингтік зерттеулерді дербес ғылыми пән ретінде қарастыруға болады:

• аталған пән бойынша ғылыми әдебиеттер жарық көріп, шығарылып жатыр, бұл салада жұмыс атқарып жатқан халықаралық бірлестіктер, ұйымдар құрылған, яғни пәндік параметрлердің мазмұнын құрайтын әрекеттің сәйкес аспектілерін қарастыруға болады.
• зерттеу пәнінің параметрлеріне, нақтылы пікірлерге, теорияларға және әдістемелерге сәйкес келетін пәннің аспектілері құрастырылып, дамуда;
• пәннің жеке терминологиясы құрылып дамып келеді.

Танымның әдістер жүйесі және статистика, әлеуметтану, психология және экономикалық теорияның адаптацияланған локальді- ғылыми әдістері маркетингтік зерттеулер әдістемесін аяқтамайды. Әдістерден басқа әдістеме экономикалық нақтылықты маркетинг тұрғысынан түсіндіретін және зерттеудің пәндік саласын дәлдей түсетін түсініктердің, категориялардың, принциптердің және заңдылықтардың жүйесін қамтиды. Осылайша, әлеуметтік зерттеу әдістемесінің спецификасын қарастыра отырып, Ядов В. А., формалды түрде әдістеме нақтылы әлем туралы білімнің мәнімен байланысты емес, бірақ ол бұл білімді тудыратын операцияларды айқындайды, сондықтан «зерттеу әдістемесі» терминімен зерттеушілік процедуралар мен әдістерді, сонымен қоса мәліметтерді жинау және өңдеу жолдарын атау қажет деп көрсетеді. Сөйтіп, маркетингтік зерттеудің әдістемесі - бұл зерттеудің пәні мен объектісі жайындағы белгілі теоретикалық пікірлерді, талқылауларды біріктіретін білімдер жүйесі, танымның әдістері мен құралдары, танымдық қызметті ұйымдастыру қағидалары.

Маркетингтік зерттеулердің субъктісі статистикалық немесе әлеуметтік зерттеу субъектілерінен біршама ерекшеленеді, соның ішінде аталған жұмысты жүргізуге негіз болған проблемалық жағдайдың спецификасымен анықталатын көзделген мақсаттарымен де ерекшеленеді. Зерттеулер қызығушылық танытқан, яғни мүдделі тұлғаға немесе фирмаға (тапсырыс берушіге) өзінің қызметінің барлық бағыттары бойынша негізделген шешім қабылдауға қажет екені анық.

Нарықтық қатынастардың әрбір тәуелсіз қатысушысы өзінің өмір сүру мақсаттарын өзі таңдап, шешімдерді өзі қабылдап, оларды жүзеге асыруға өзі жауапты болғандықтан, өзінің әрекеттерін негіздеу және олардың тиімділігін бақылап отыру да- оның құзырында. Ал негізделген шешімді қабылдау тек сапалы ақпарат болған жағдайда ғана мүмкін болады. Сонымен қатар, бұл ақпарат үнемі жиналып, өңделіп, саралануы қажет.

Маркетингтік зерттеулердің объектісі - бұл субъетінің танымдық қызметі бағытталған неге бағытталғанын білдіреді.

Маркетингтік зерттеулердің объетісі ретінде төмендегілер бола алады:

• нақты жеке және заңды тұлғалар (тұтынушылар, үйшаруашылықтары, фирманың өзі, жабдықтаушылар, делдалдар және т. б. ) ;
• қарым- қатынастың процесстері мен механизмдері (сатып алу туралы шешім қабылдау, нақтылы географиялық нарық жағдайында нарықтық механизмнің әрекет етуі, макроорта факторларын өзгерту) ;
• әркет ету сфералары (сала, нарық секторы) ;
• аймақтар (географиялық нарықтар) ;
• тауарлар.

Зерттеудің пәні - берілген нақты зерттеуде объект қандай аумақтарда зерттелетінін белгілейтін шекараларды білдіреді. Мысалы, зерттеудің объектісі ретінде тұтынушылар, ал пәні ретінде олардың қажеттіліктерінің құрамы, нақты тауарды таңдау кезіндегі мінез- құлқы, өмір сүру тәртібі немесе нақты бір маркетингтік ынталандыруларға деген әсері қарастырылуы мүмкін. Әдетте, маркетингтік зерттеулердің пәні ретінде төмендегілер қарастырылады:

• қарым- қатынастар (экономикалық, әлеуметтік, жеке) ;
• маркетингтік құралдарды қолдану нәтижесі (ақпараттылығы, сатып алуды жүзеге асыру, тұтынушылардың эмоционалды әсері, бәсекелестердің жауапты іс- шаралары және т. б) ;
• нарықтың, ұсыныстың, сұраныстың, маркетингтің құрамы;
• тауардың, маркетингтік құралдардың, тұтынушылардың сипаттамалары;
• маркетингтік іс- шаралардың тиімділігі. кесте

Түрлі ғылымдардың пәндік зерттеу салаларының

салыстырмалы сипаттамалары

Маркетингтік зерттеулердің әдістері мен ұйымдастыру принциптері «маркетингтік зерттеулер» түсінігінің мәнін ашусыз қарастырыла алмайды. Сондықтан келесі бөлім осы мәселеге арналып, онда «маркетингтік зерттеулер» түсінігі толығымен қарастырылады.

Маркетингтік зерттеулер түсінігі және рөлі

«Өндірілетін заттарды сату емес, сатылатын заттарды өндіру қажет» - бұл қанатты сөзді маркетингтің ең негізгі принципі деп қарастыруға болады. Сондықтан маркетингтік қызметті жоспарлау және оның тиімділігін бағалау тұтынушылардың қызмет көрсету мен тауарлардың сапасымен қанағаттану деңгейін, бәсекелестікке қабілеттілік деңгейін анықтау және маркетингтік жоспарды жүзеге асыру мақсатында жүргізілетін маркетингтік зерттеулердің нәтижелері негізінде ғана жүзеге асырылуы мүмкін.

Маркетингтік зерттеулер түсінігіне толық, жүйелі әрі мағыналы анықтама беру үшін ең алдымен осы уақытқа дейін түрлі авторлардың берген анықтамаларын зертеу қажет деп есептеймін (1. 2- кесте) .

1. 2- кесте

Арнайы баспалардың авторларымен берілген

маркетингтік зерттеулер анықтамалары

Анықтамаларды жалпы сараптамадан өткізу арқылы авторлар бір анықтаманың шегінде маркетингтік зерттеулердің мәнін нақтылы процедураларды жүзеге асыруды көздейтін белгілі бір процесс және компанияның ақпараттық қажеттіліктерін қамтамасыз ететін функционалды қызмет ретінде қарастыруға тырысады.

Осы анықтамаларды қарастыра отырып, маркетингтік зерттеулерге келесідей түсініктер беруге болады.

Маркетингтік зерттеулер дегеніміз- компанияның басқару шешімдерін дұрыс қабылдау мақсатында, адына қойған маркетингтік міндеттерге сәйкес ақпарат жинау, өңдеу және мәліметтерді талдау мен қорытындылар ұсыну.

Маркетингтік зерттеулердің міндеттеріне мыналар жатады: фирманың нарықтағы бәсекелестік позициясын анықтау, оны өткізу және баға саясатын, тауарды нарыққа жылжыту мәселелерін бағалау, тұтынушылардың мінез- құлықтарын зерттеу, олардың талғамдарын анықтау, нарықтың әлеуетті мүмкіндіктерін зерттеу, сатып алушылардың жаңа тауарға деген әсерін, бәсекелестер тауарларын, макроортаны талдау.

Маркетингтік зерттеулер- бұл тұтынушылардың талғамдары мен талаптарын зерттеуге бағытталған фирманың маркетингтік әрекетінің маңызды түрінің бірі. Мұндай зерттеулерді кәсіпорындар маманданған және консалтингтік фирмаларға тапсырыс жасау арқылы немесе өзінің маркетингтік бөлімдерінің күшінің көмегімен өткізеді.

Жоғарыда қарастырылған анықтамалардың барлығынан дерлік бүкіл авторлар басқару процесіне деген ең басты үлесі- бұл басқару шешімдерін қабылдау мақсатында маркетингтік зерттеулер нәтижесінде алынатын ақпарат болып табылады. Бизнес мүмкіндіктері туралы ақпарат нарықтық мақсаттарды идентификациялауға және маркетингтік бағдарламалар мен стратегиялық жоспарларда оларға қол жеткізуге мүмкіндік береді. Сондықтан, функционалды қызмет ретінде маркетингтік зерттеулерге басқару жүйе мен нарықтық орта арасындаға байланыстырушы буын ролі беріледі. Басқару қызметін ақпараттық қолдау көзқарасы тұрғысынан маркетингтік зерттеулердің ролі жоспарлау процесстері мен компанияның нарықтық ортадағы қызметін бақылаумен анықталады.

Маркетингтік зерттеулерде зерттеу объектілерін қамту дәрежесі бойынша өте кең, алайда, ол негізінен фирманың сыртқы ортасын зерттеумен шектеледі; ал егер фирманың мақсаты процесс ретінде маркетингті түсінуді жақсарту немесе маркетингтік проблемелар мен мүмкіндіктерді анықтау болса, онда зерттеудің мүмкін болатын объектілерінің ішінде фирманың ішкі ортасын да қарастыруға болады.

1. 3- кесте

Арнайы баспалардағы маркетингтік зерттеулер анықтамасының сипаттамалары

Шартты белгілер: С- зерттеудің объектілері фирманың сыртқы ортасына қатысты;

К- мүмкіндіктер (проблемалар) жиынтығы ретіндегі зерттеу объектілерінің кең түсініктемелері, ол фирманың ішкі ортасын зерттеуге де мүмкіндік береді.

Маркетингтік зерттеулер мәнін қарастыруға қатысты түрлі көзқарастарды сараптау келесідей қорытындыларды шығаруға мүмкіндік берді:

1. Маркетингтік зерттеулер объектілерінің түрлері айтарлықтай көптүрлі, бірақ кез келген жағдайда олар фирманыңішкі ортасынның немесе сыртқы ортасының элементтеріретінде бөліне алады. Объектінің әрбір классын зерттеу оның құрылымы мен жүйенің басқа элементтерімен байланысын түсінуді қажет етеді. Маркетингтік объектілерді бір бірінен ажырату қиынға түседі, сондықтан зерттеулер әдетте комплекстік сипақа ие. Соған байланысты маркетингтік зерттеудің мәнін оның объектісін анықтау арқылы ашу қиынға соғады.
2. Маркетингтік нарықтық ортада әрекетті бақылау және жоспарлау (стратегиялық және тактикалық) мәселелеріне қаншалықты көңіл бөлінетінімен анықталады. Сыртқы ортадағы өзгерістерден қашып құтылуға болмайды, сондықтан өз уақытында жиналған ақпарат компанияға бұл өзгерістерге тиісті жауап қайтаруға мүмкіндік береді. Көптеген авторлар мұны компанияның нарықтағы бәсекелестік артықшылығы деп қарастырады, себебі фирма басшыларын маркетингтік ортадағы өзгерістер немесе маркетингтік құралдардың тиімділігі жайлы аналитикалық қорытындылармен қамтамасыз ету басқару шешімдерінің тәуекелділігін төмендетіп, басқару жүйесінің жетілдірілуіне ықпал етеді.
3. Маркетингтік құрылымымүмкін болатын зерттеу объектілерінің және объектінің өзгеруі салдарынан басқару міндеттерінің құрылымымен анықталады. Басқару шешімдерін қолдау мақсатында ұсынылатын ақпараттың құрылымы тікелей маркетингтік зерттеудің бағытына тәуелді.
4. Маркетингтік зерттеулер түсінігіне деген тар көзқарас, оның мәнін процедураларды белгілі бір кезектілікпен орындау ретінде қарастыратын процесс деп анықтайды.
5. Маркетингтік зерттеулер түсінігіне деген кең көзқарас оның мәнін үш позициядан қарастыруды көздейді:

• ақпараттық процесс ретінде;
• маркетингтің ақпараттық қажеттіліктерін қанағаттандыруға қажетті кез келген ақпаратты ұсыну мақсатымен асыратын қызмет ретінде;
• басқару объектісіретінде; сәйкесінше, бұл объектіге қатысты басқарудың функциялары, яғни жоспарлау, ұйымдастыру, мотивациялау, бақылау, реттеу атқарылуы тиіс.

Белгілі бір процесс ретінде, маркетингтік зерттеулер проблеманы анықтаудан басталып және аналитикалық есеп жасақтау мен қорытындылар, ұсыныстар ұсынумен аяқталатын белгілі бір қадамдар жүйесі болып табылады.

Маркетингтік зерттеулер маркетингтік ақпараттық жүйе деп аталатын үнемі әрекет ететін жүйе режимінде немесе белгілі бір аралық сайын (мысалы, жылына бір рет) өткізіліп тұратын систематикалық тексеру режимінде немесе қосымша ақпараттарды қажет ететін проблема туындаған жағдайларда эпизодты түрде жүргізіліп отыруы мүмкін.

Маркетингтік зерттеулердің түрлері мен бағыттары.

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс