Stud.kz

Комплексті қосылыстар туралы ақпарат


Пән: Химия
Жұмыс түрі:  Материал
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:   

Ф КГМУ 4/3-04/02

ИП №6 УМС при КазГМА

от 14 июня 2007 г.

Қарағанды мемлекеттік медицина университеті

Химия курсымен фармацевтикалық пәндер кафедрасы

ДӘРІС

Тақырыбы: «Комплексті қосылыстар».

Пән: Химия

Мамандық: 5В110200 Қоғамдық денсаулық сақтау

Курс: 1

Уақыт (ұзақтығы) : 50 минут

Қарағанды 2011

Кафедраның жиналысында бекітілген

_29__. __08_. 2011. № __1_ Хаттама

Курсқа жауапты Власова Л. М.

Тақырыбы: Комплексті қосылыстар.

Мақсаты: Комплексті қосылыстар, олардың қөұрылысы және биологиялық маңызды өкілдерінің табиғатын қарастыру.

Дәрістің жоспары:

  1. Комплексті қосылыстар олардың биологиялық маңызы.
  2. Координациялық теорияның маңызы.
  3. Комплексті қосылыстардағы химиялық байланыстардың табиғаты.
  4. Комплексті қосылыстардың жіктелуі, изомериясы және номенклатурасы.
  5. Комплексті қосылыстардың ерітінділердегі тепе-теңдігі.
  6. Комплексті қосылыстардың медициналы- биологиялық маңызы.

Дәріс тезистері:

КОМПЛЕКСТІ ҚОСЫЛЫСТАР. КОМПЛЕКСТІ ҚОСЫЛЫСТАР, ОЛАРДЫҢ БИОЛОГИЯЛЫҚ МАҢЫЗЫ.

Комплексті қосылыстар дегеніміз құрамында комплексті иондары бар, тотығу дәрежесі белгілі орталық атомы иондармен немесе молекулалармен байланысқан күрделі химиялық заттар. Мысалы: K 3 [Fe(CN) 6 ], [Zn(NH 3 ) 4 ] Cl 2 , [Pt(NH 3 ) 2 Cl 2 ] . Олардың судағы ерітінділері иондарға диссоциацияланады, мысалы:

K 3 [Fe(CN) 6 ] 3K + [Fe(CN) 6 ] 3-

[Fe(CN) 6 ] 3- Fe 3+ + 6CN -

[Zn(NH 3 ) 4 ] Cl 2 [Zn(NH 3 ) 4 ] 2+ + 2Cl -

[Zn(NH 3 ) 4 ] 2+ Zn 2+ + 4NH 3

Тіршілік үшін қажетті көптеген элементтер (Fe, Co, Mn, Cu, Mo, Zn) организмде биокомплекстер түрінде кездеседі. Көптеген биокомплекстер, мысалы, витамин В 12, гемоглобин, хлорофилл, тағы басқалары физиологиялық және биохимиялық процестерде маңызды роль атқарады.

Координациялық теорияның маңызы.

Швейцария ғалымы А. Вернер комплексті қосылыстардың құрылысы мен қасиеттерін түсіндіретін координациялық, яғни металл иондарын қоршаған атомдар мен молекулалардың кеңістікте орналасуын сипаттайтын теорияны ұсынды. Координациялық теорияның негізгі қағидалары мынадай:

  1. комплексті қосылыстардың орталық ионы - комплекс түзуші ион оң зарядталған ион болып келеді, көбіне олардың ролін металл иондары атқарады.
  2. комплекс түзуші ионның айналасында лигандлар орналасады, олардың ролін теріс зарядталған аниондар немесе электрбейтарап молекулалар атқарады.
  3. лигандалардың жалпы саны бойынша комплекс түзушінің координациялық саны анықталады.
  4. комплекс түзуші ион мен лигандалар комплексті қосылыстың ішкі сферасын құрайды.
  5. ішкі сфераның сыртында орналасқан иондар сыртқы сфераны түзеді, мысалы:

K 3 [Fe(CN) 6 ] [Zn(NH 3 ) 4 ] Cl 2

сыртқы ішкі сфера ішкі сфера сыртқы

Комплексті қосылыстың формуласын құру үшін комплекс түзушінің дәрежесін, лиганданың зарядын, координациялық санды және сыртқы сферадағыионның зарядын дұрыс анықтай біду керек. Негізгі комплекс түзуші иондарға Д. И. Менделеев кестесінің қосымша топшаларында орналасқан d-элементтердің иондары жатады. Мысалы: Ag - , Au, Cu - , Cu 2- , Hg 2+ , Co 2+ , Co 3- , Zn 2- , Fe 2- , Fe 3+ , Ni 2- , Pt 2- , Pt 4- . Сол сияқты s- элементтердің ішінде сілтлік металдардан Li. Жер- сілтілік металдардан Be 2- және p-элементтерден Al 3- иондарын жатқызуға болады. Бейметалдарға, оның ішінде p-элементтерге жататын Si 4- ионы да комплекс түзу қабылетін көрсетеді. Мысалы: [Li(H 2 O) 3 ] ClO 4, K 2 [BeF 4 ], K 3 [AlF 6 ], H 2 [SiF 6 ] .

Маңызды линагдларға бейтарап молекулалардың ішінде H 2 O, NH 3, NО, СО, N 2 H 4. Ал иондардың арасында CN - , NО 2, Cl - , Br, OH - , S 2 O 3 2- , CO 3 2- , I, F жатады. Егер комплексті ионның заряды оң болса, сыртқы сферада аниондар, ал комплексті ионның заряды теріс болса, сыртқы сферада катиондар орналасады.

Мысалы:

K 3 [Fe(CN) 6 ] 3K + [Fe(CN) 6 ] 3-

Сыртқы сфера ішкі сфера

[Zn(NH 3 ) 4 ] Cl 2 [Zn(NH 3 ) 4 ] 2+ + 2Cl -

Ішкі сфера сыртқы сфера

Лигандлардың ішкі сфера бір немесе бірнеше орын алулары мүмкін, яғни орталық атоммен бір немесе бірнеше атом арқылы байланысады. Осыған байланысты олар моно-, ди- және полидентантты болып бөлінеді. Монодентантты лигандларға Cl - , F - , OH - иондары және H 2 O, NH 3, СО молекулалары жатады.

Мысалы: 2+

[Cu(NH 3 ) 4 ] 2+ H 3 N NH 3

Cu

H 3 N NH 3

Бидентантты лигандларға, мысалы, этилендиамин (қысқаша еn)

H 2 N- CH -2 -CH 2 -NH 2 молекуласын, CO 3 2- , SO 4 2- - иондарын жатқызуға болады. Мысалы:

2+

[Cu(en) 2 ] 2+ H 2 C-N N- CH 2

Cu

H 2 C-N N- CH 2

Этилендиаммитөртсірке қышқылының қалдығы төтдентантты лиганд болып есептеледі.

Pb

OOCH 2 C CH 2 COOH

N-CH 2 - CH 2 -N

HOOCH 2 C CH 2 COO

Құрамында би немесе полидентантты линадлары бар комплекстер хелаттар деп аталады. Хелаттарда лигандлар комплекс түзуші ионды айнала қоршап, шаян тәріздес болып орналасады. Мысалы:

[Fe(C 2 O 4 ) 3 ] 3- [Pt(En) 3 ] 4-

Хелаттар тобына орталық атомы циклдың құрамына лигандлармен әр-түрлі коваленттік байланыстар түзетін ішкікомплексті қосылыстар жатады. Мысалы:

H 2 C- H 2 N NH 2 - CH 2

Cu

O= C - O O - C = O

Кейбір комплекс түзуші иондардың координациялық сандары мынадай болып келеді:

Cu + , Ag + , Au + - 2

Cu 2+ , Hg 2+ , Au 3+ , Co 2+ , Pb 2+ , Pt 2+ , Pd 2+ , Zn 2+ - 4

Fe 3+ , Fe 2+ , Cr 3+ , Co 3+ , Ni 2+ , Al 3+ , Pt 4+ , Pd 4+ - 6

Ca 2+ , Sr 2+ , Ba 2+ - 8

КОМПЛЕКСТІ ҚОСЫЛЫСТАРДАҒЫ ХИМИЯЛЫҚ БАЙЛАНЫСТАРДЫҢ ТАБИҒАТЫ

Вернер теориясы координациялық байланыстың механизмін түсіндіре алмайды, сондықтан да қазіргі кезде комплексті қосылыстардағы байланыстарды түсіндіру үшін үш теория қолданылады:

  1. кристалдық өріс теориясы
  2. молекулалық орбитальдар теориясы
  3. валенттілік байланыстар теориясы
  1. Кристалдық өріс теориясы комплекс түзуші мен лигандлардың арасында электростатикалық әрекеттесу, яғни иондық байлныс болады деп жорамалдайды. Бұл теория бойынша лигандлар (теріс зарядталған иондар немесе дипольдық молекулалар) орталық ионның айналасында электр өрісін туғызады. Кристалдық өріс теориясының қарапайым иондық теориядан айырмашылығы ол комплекс түзушінің энергетикалық күйіне лигандлардың электростатикалық өрісі жасайтын әсерді есепке алады.
  2. Молекулалық орбитальдар теориясы комплекс түзуші мен лигандлардың құрылымын біртұтас комплекстер түрінде қарастырады.
  3. Валенттік байланыстар теориясы бойынша комплекс түзуші мен лигандлардың арасындағы донорлы-акцепторлық әрекеттесудің нәтижесінде түзіледі. Мысалы:
  1. [Zn(NH3) 4] 2+-ионы былай пайда болады:

4 s 4p

Zn -2e→Zn 2+ …3d 10 4s 2 -2e→…. 3d 10 4s 0 …

2+

Zn 2+ + 4: NH 3 → H 3 N NH 3

акцептор донор

Zn

H 3 N NH 3

2. [Fe(CN) 6 ] 4- Fe -2e→ Fe 2+ …3d 6 4s 2 -2e→…3d 6 4s 0

Fe 2+ : 4p

CN 4-

NC CN

Fe

NC CN

Fe 2+ + 6 C ≡ N: → CN

Акцептор донор

КОМПЛЕКСТІ ҚОСЫЛЫСТАРДЫҢ ЖІКТЕЛУІ.

ИЗОМЕРИЯСЫ ЖӘНЕ НОМЕНКЛАТУРАСЫ.

Зарядтарына байланысты комплексті қосылыстар катиондық, аниондық және нейтралды болып бөлінеді. Катиондық комплекстерде комплексті ионның заряды оң болады. Мысалы:

[Al(OH 2 ) 6 ] Cl 3 [Al(OH 2 ) 6 ] 3+ + 3Cl -

[Zn(NH 3 ) 4 ] Cl 2 [Zn(NH 3 ) 4 ] 2+ + 2Cl -

Аниондық комплекстерде комплексті ионның заряды теріс болады. Мысалы:

K 2 [BeF 4 ] 2K + + [BeF 4 ] 2-

K[Al(OH) 4 ] K + +[Al(OH) 4 ] -

Нейтралды комплекстердегі комплексті ионда зряд болмайды. Мысалы.

[Pt(NH 3 ) 3 Cl] Cl т. б.

Комплексті қосылыстарда геометриялық, координациялық, ионизацияланған т. б. изомерия түрлері жиі кездеседі. Геометриялық (цис-транс) изомерия лигандлары әр текті болып келген комплекстерде орын алады. Мысалы: [Pt(NH 3 ) 2 Cl 4 ] ;

Cl

Cl NH 3

Pt

Cl NH 3

Cl

Цис

Сl

NH 3 Cl

Pt

Cl NH 3

Cl

Транс

Координациялық изомерияда екі түрлі лигандлар екі түрлі комплекс түзушілердің айналасында шоғырланған. Мысалы:

[Co(NH 3 ) 6 ] ∙[Cr(CN) 6 ] және [Cr(NH 3 ) 6 ] ∙[Co(CN) 6 ]

Ионизацияланған изомерия бойынша аниондар ішкі және сыртқы сфералардың арасында әр-түрлі бөлінеді. Мысалы:

[Pt(NH 3 ) 4 Cl 2 ] Br 2 және [Pt(NH 3 ) 4 Br 2 ] Cl 2

[CoBr(NH 3 ) 5 ] SO 4 және [CoSO 4 (NH 3 ) 5 ] Br

Су молекуласы ішкі сферадан сыртқы сфераға ауысқанда гидраттық изомерия кездеседі. Мысалы:

[Cr(H 2 O) 6 ] Cl 3, [Cr(H 2 O) 5 Cl] Cl 2, [Cr(H 2 O) 4 Cl 2 ] Cl

Катиондық комплекстердің аты ішкі сферадағы лигандлардан басталады, содан соң орталық атом аталып, оның валенттілігі көрсетіледі, ең соңында сыртқы сферадағы анион аталады. Мысалы:

[Al(H 2 O) 6 ] Cl 3 - гексаакваалюминий (III) хлориді

[Zn(NH 3 ) 4 ] Cl 2 - тетрааминмырыш (II) хлориді

Анионды комплекстердің аты сыртқы сферадағы катионнан басталады. Содан соң ішкі сферадағы лигандлар аталып, ең соңында комплекс түзуші атом валенттілігімен көрсетіледі. Мысалы:

K 2 [BeF 4 ] - (II)

K[Al(OH) 4 ] - (III)

Нейтралды комплекстерде бірінші лигандлар аталады, сонан соң комплекс түзуші атомы аталып, валенттілігі көрсетіледі. Мысалы:

[Pt(NH 3 ) 2 C 12 ] - дихлородиамминплатина (II)

КОМПЛЕКСТІ ҚОСЫЛЫСТАРДЫҢ ЕРІТІНДІЛЕРІНДЕГІ ТЕПЕ-ТЕҢДІК

Нейтралды комплекстер сыртқы сфералары болмағандықтан иондарға ыдырамайды. Катиондық және аниондық комплекстердің электролиттері иондарға ыдырап, комплексті ион түзеді. Мысалы:

[Ag(NH 3 ) 2 ] Cl [Ag(NH 3 ) 2 ] + + Cl

[Ag(NH 3 ) 2 ] + Ag + + 2NH 3

К т-з = [Ag + ] [NH 3 ] 2 / [Ag(NH 3 ) 2 ] +

K т-з - тұрақсыздық константасы

Тұрақсыздық константасы комплексті ионның тұрақтылығын сипаттайды. Оның мәні неғұрлым төмен болса, соғұрлым комплексті ион тұрақты. К т-қ = 1/К т-з

БИОЛОГИЯЛЫҚ ЖҮЙЕЛЕРДЕГІ ХЕЛАТТАР, ОЛАРДЫҢ МЕДИЦИНАЛЫ-БИОЛОГИЯЛЫҚ МАҢЫЗЫ.

Тіршілік үшін қажетті биокомплекстер - гемоглобин, хлорофилл, витамин В 12 хелатты қосылыстарға жатады.

Гемоглобин молекуласы гем комплексінен және глобин белогынан құралған, гем-комплексіндегі комплекс түзуші ион Fe 2+ . Оның айналасындағы алты координациялық орынның біреуінде глобин белогы, екіншісінде молекулалық оттегі орналасады. Гемоглобин оттегін өзіне қосып алып, оны қан жүйесі бойынша өкпеге және организмнің әрбір клеткаларына таратады.

HHb + O 2 = HHbO 2

Хлорофилл молекуласындағы комплекс түзуші ион Mg 2- . Фотосинтез процесі хлорофиллдің қатысуымен жүреді.

Күн сәулесі

6CO 2 + 6H 2 O C 6 H 12 O 6 + 6O 2

Хлорофилл

Витамин В 12 (цианкоболамин) молекуласындағы орталық ион Co 3+ . ол белоктың алмасуын тездетіп, қан құрамын жаңартады. В 12 -ның жетіспеуінен анемия пайда болады.

Хелаттар дәрі ретінде де қолданылады. Олар организмде екі, үш валентті металдармен тұрақты комплекс түзеді, сол себепті олар организмнен улы заттарды, радиоактивті изотоптарды т. б. ығыстырып шығару үшін қолданылады. Сондай бір дәрілік препаратқа ЭДТА жатады.

Pb 2+ + Na 2 [Ca ЭДТА] = Na 2 [Pb ЭДТА] + Ca 2+

Сол сияқты Na 2 [H 2 Tr] немесе Na 2 [ЭДТА] (трилон Б) комплексті қан құрамындағы артық Ca 2+ - ионын ығыстырып шығару үшін пайдаланады.

Ca 2+ + Na 2 [H 2 Tr] = Na 2 [Ca Tr] +2 H +

... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Платинаның комплесті қосылыстары
Рений туралы
ТОПЫРАҚТЫҢ ОРГАНИКАЛЫҚ ЗАТТАР ЖƏНЕ ОНЫҢ ТОПЫРАҚ ҚҰНАРЛЫҒЫН ҚАЛЫПТАСУЫНДАҒЫ МАҢЫЗЫ
Комплексті қосылыстар жіктелуі
Тері мен мех шикізатын өңдеуде қолданатын хром химиялық элементі жайлы
Мырыштың комплекс қосылыстары
Комплексті қосылыстардың құрылысы
Қан құрамындағы ақуыздың мыс ионымен комплекс түзуін зерттеу
Комплексті қосындылар
Мырыш (II) ионының глицинмен түзетін біртекті комплекстерді синтездеу және құрамы мен қасиеттерін физико-химиялық әдістермен зерттеу
Пәндер

Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.

google play appstore

instagram tiktok

Ақпарат

Қосымша


Email: info@stud.kz



Реферат Курстық жұмыс Диплом Материал Диссертация Практика Презентация Сабақ жоспары Мақал-мәтелдер 1‑10 бет 11‑20 бет 21‑30 бет 31‑60 бет 61+ бет Негізгі Бет саны Қосымша Іздеу Ештеңе табылмады :( Соңғы қаралған жұмыстар Қаралған жұмыстар табылмады Тапсырыс Антиплагиат Қаралған жұмыстар kz