Қазақстан көп партиялық жүйе

Пән: Саясаттану
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:

37. Қазақстан көп партиялық жүйе

Қазақстанда демократияның өрістеуі, саяси әртүрліліктің қалыптасуының негізгі нәтижелерінің бірі көп партиялық жүйенің қалыптасуы. Қаззақстанда бір партияның үстемдігі жойылып, халақтың әртүрлі әлеуметтік топтарының, саяси еркін айқындау мақсатымен саяси партиялар, қоғамдық ұйымдар құрылды. Саяси партиялар мен қоғамдық ұйымдарды құру тәртібі, олардың құқықтық мәртебесі Қазақстан республикасының конституциясы мен арнаулы заңда көрсетілген. Қазақстанның нарықтық экономикаға өту кезеңі басталғанда елде жүзден астам саяси партия, қоғамдық ұйымдар болды.

Конституцияда және саяси партия туралы заңда саяси партиялардың тәуслсіздігі, мемлекеттік олардың ісіне араласпайтыны, саяси партиялардың заң алдында тең құқықтығы, саяси партияларды мемлекет қаржыландыруға тыйым салынатындығы республиканың конституциялық құрылымын күшпен өзгерту, елдің қауіпсіздігіне нұқсан келтіру, ұлттық, расалық, діни, рулық қақтығысты насихаттаушы партиялардың құрылуына тыйым салынатыны, Қазақстанда басқа елдердің саяси пиртиясының құрылуына, іс-әрекет жүргізуіне тыйым салынатын заңдастырылған. 1996 жылы қабылданған саяси партиялар туралы заңда саяси партияларды құрудың құқықтық негіздері, олардың құқығы мен міндеттері, іс - әрекетіне берілетін кепілдіктер, партиялар мен мемлекет органдарының ара байланысы сияқты мәселелер көрсетілді.

Заңда саяси партияларға кең құқық берілді. Олар өз іс әрекеті туралы мәлімет таратуға, өзінің мақсаттары мен міндеттерін насихаттауға, сайлауға қатысып, президент мәжіліске маслихаттарға кандидаттар ұсынуға мәжілісте партия фракциясын құруға, бұқаралық ақпарат құралдарын орнатуға, баспа қызметін жүргізуге, жиналыс, митинг, шеру жүргізуге құқылы. Бүгінгі таңда саяси партиялар аталмыш құқықтармен еркін пайдаланып отыр.

38. Егемен Қазақстанның сыртқы саясаты

Егемендік алған соң Қазақстан республикасы тәулсіз мемлекет ретінде халақааралық аренаға шықты. 1992 жылы наурыздың 3 күні Қазақстан Біріккен Ұлттар Ұйымына мүше болды, сондай-ақ республика халықаралық валюта фонды, халықаралық қайта құру және даму банкі, халықаралық банк, дүнежүзілік денсаулық ұйымы және тағы басқа көптеген халақаралық ұйымдарға мүше болды. Тәуелсіз Қазақстанды бүгінгі таңда 113 мемлекет мойындады, олардың 105 мен елшіліктер, өкілеттер дәрежесінде дипломатиялық қатынас орнатты. Қазақстанда шет елдің 55, шет елде Қазақстанның 30 елшілігі бар.

Қазақстан Республикасының сыртқы саясаты халықтар арасында бейбіт және өзара тиімді қарым-қатынас орнатуға бағытталып отыр. Қазақстан өз территориясындағы ядролық қаруды жойып, ядролық қарусыз мемлекет статусын алды. Осының нәтижесінде Америка, Ресей, Қытай және тағы басқа ірі державалвр Қазақстанның тәуелсіздігіне кепілдік беріп отыр.

Қазақстан Республикасы Азияда бейбітшілікті сақтау, осы құрлық елдерінің арасына сенімділік қатынас орнаты. Орта Азия Республикаларымен ТМД елдерімен саяси, экономика саласындағы қатынасты нығайтуға ерекше көңіл бөліп отыр.

Қазақстан сыртқы экономикалық байланысқа айрықша көңіл бөлуде. Бұл саладағы негізгі мақсат ел экономикасын дамытуға шет ел инвестициясын тарту болып отыр. Бұған мысал ретінде бірлескен "Теягизшевройл" өндірісін айтуға болады. Бұл келісім 40 жылға жасалған. Кәсіпорынның барлық табысының 80% Қазақстанға, 20% -і Шевройылға тиесілі болмақ. Қазақстандағы саяси тұрақтылық шет ел инвестициясына сенім туғызып отыр. Экономикаға енгізілген инвестицияның көлемі жөнінен Қазақстан ТМД елдерінің алдыңғы қатарында отырғаны бұған дәлел.

40. Қазақстанда құқықты мемлекет қалыптастыру үшін күрес

Қазақстан Республикасының 1995 жылы қабылданған Констктуциясында Қазақстан Республикасы демократиялық, зайырылы, құқықты, әлеуметтік мемлекет деген анықтама берілген. Құқықтық мемлекет дегеніміз өзінің заңы бар, ел басынан бастап қарапайым азаматтарға дейін түгел заңға бағынатын, мемлекеттің ішінде барлық ұйымдар, партиялар, қоғамдар өз іс әрекетін заңдық негізде жүргізегін мемлекетті айтады. Бүгінгі таңда Қазақстанда қоғамдық өмірдің барлық саласында туындайтын қатынастарды реттейтін заң, ережелер бекітіліп іске асырылуда. Құқықты мемлекет қалыптастырудың негізгі Қазақстан Республикасының конституциясында тұжырымдалған. Конституция бойынша республикада билік бөлісу жүйесі демократиялық принциптер негізінде жүзеге асуда. Конституция бойынша Қазақстан республикасы президенттік мемлекет. Сондықтан да Конституция Қазақстан Республикасының Президенті мемлекеттің басшысы ең жоғарғы лауазымды адам, мемлекеттің ішкі, сыртқы саяси тиімділігі бағытын анықтайтын ел ішіндн және халықаралық Қазақстан атынан өкілдігі бар деген анықтама берілген.

Конституция бойынша Қазақстанда мемлекет билігін тоқтату демократиялық принциптер негізінде жүзеге асып отыр. Республикада заң қабылдау билігі парламент, орындаушы билікті үкімет, сот билігі әр түрлі сатыдағы соттар жүзеге асырып отыр.

Қазақстан Республикасында құқықтық мемлекет құру мақсатын шешуде республикада жүріліп жатқан сот реформасы маңызды роль атқарады.

41. Дүние жүзі қазақтарының құрылтайы

1992 жылы күзде Республика президентінің бастамасымен дүниежүзі қазақтарының құрылтайы Алматы қаласында шығарылды.

Қазақстан демографтарының есебі бойынша дүниежүзінде 9 млн. қазақ бар. Мұның 7, 5 млн. Қазақстан Республикасында, 4, 5 млн. жақын және алыс шет елдерде басқа этикалық ортяды өмір сүреді. Қазақ ұлтының диаспора деп аталатын бұл бөлігі ұзақ мерзімге созылған тарихи оқиғалардың нәтижесінде пайда болған. Диаспора отаршылдардың қуғын сүргінінен, отаршылдықтың салдарынан туындағын әр түрлі қиын қыстау оқиғаның салдарынан атамекеннен ауа көшуге мәжбүр болған қазақ халқы өкілдерінен құралған.

Бұрынғы Кеңес одағының құлауы, Қазақстанның тәуелсіздік алуы қазақ диаспорасы өкілдерінің атамекенге оралу мүмкіндігін туғызды. Қазақстан Республигкасының ел басы атамекен ниеті бар қандастарды қабылдауға дайын екееін мәлімдеді. Аталмыш жағдайлар 1991 жылдан қазақ диаспорасының өкілдерін Қазақстанда қоныс аудару процесі басталуына мүмкіндік берді. Осындай жағдайда қазақ диаспорасы мен Қазақстан рсепубликасының арасындағы қарым қатынасты реттеу, атамекенге оралған қазақ диаспорасының көкейтесті мәселелері төңірегінде маслихат құру мақсатымен дүниежүзі қазақтарының құрылтайы шақырылып, аталмыш мәселелерді талқылады. Құрылтайдағы дүниежүзі қазақтарының қауымдастығы құрылды. Қауымдастық президентіне бірауыздан Назарбаев сайланды. Атамекенте оралған қандастардың әлеуметтік мәселелеріне байланысты 1992 жылы күзде Қазақстан Республикасының үкіметі көлемді қаулы қабылдады. Парламент көші-көп заңын бекітті. Үкіметтің жанынан көші-көп агенттігі құрылды. Бұл шаралар шетелде өмір сүріп отырған қандастармен байланыс жасау атамекенге оралғандардың әлеуметтік мәселесін шешуге бағытталып отыр.

42. Қазақстанның 2030 стратегиясы

Қандай бір мемлекетте болашақты болжаған, оған апаратын жолды айқындаған стратегиялық бағдарлама болатыны сияқты Қазқастан республикасы да сондай стратегиялық бағдарламаны жасап жүзеге асыруда. 1997 жылы күзде Республика президентінің Республика халқына арналған "Қазақстан"2030 Қазақстандықтардың гүлденуі, қауіпсіздігі, тұрмыс күйінің жаңаруы" атты жолдамасында ұзақ уақытқа арналған стратегиялық мақсатты жүзеге асыру үшін жеті приоритет (жетекші міндет) ұсынды.

І. Ұлттық қауіпсіздік Қазақстанға сырттан басқа бір елдің шабуыл қаупты төнін тұрмағанымен экономика, зкология, нашарқорлыққа жасарып әскери-қарау жорыққа байланысты қылмыс қауыпының бар екенін жоққа шығаруға болмайды. Сондықтан ұлттық қауіпсіздік мәселесі бірінші дәрежеде көтеріліп отыр.

2. Ішкі саяси тұрақтылық, қоғамның тұтастығы. Бұл мәселенің маңыздылығы Қазақстанның этникалық құрамының ерекшелігіне байланысты. Республикаға ат беріп отырған қазақтар соңғы жылдары ғана халықтың көпшілігін құрайтын болды. Ендігі мақсат елдің ішкі саяси тұрақтылығын, қоғамның тұтастығын қамтамасыз ету үшін бүгінгі таңда қол жеткізіп отырған ұлтаралық тұрақтылықты барлық мүмкіндіктерімен нығайта түсу маңызды стратегиялық мақсат.

З. Стратегияда Қазақстанда ашық экономнгканы шет ел инвестициясының жоғарғы деңгеймен, ішкі ресурсты жұмылдыру арқылы дамыту көзделіп отыр.

4. Азаматтардың денсаулығы, білімі, тұрмыс жағадйы. Бұл мақсатқа жету үшін аналар мен балаларға мемлекеттік қорғау, қоршаған ортаны жақсарту, білім саласын реформалау, халықтың әлеуметтік жағдайын жақсартуға ерекше көңіл бөлу көзделіп отыр.

5. Энергетикалық ресурстар. Қазақстан табиғи және энергетикалық ресуртарға бай ел. Соған қарамастан елдің ішкі қажеттілігін осы ресурстармен қамтамасыз етуде елеулі қыйыншылық туып отыр. Бұл газ мен мұнай тасымалдау жүйесінің қалыптаспағанына байланысты. Бұл салаға шет ел инвестициясын тарту, мұнай, газ тасымалдайтын құбыр жүйесін орнату мақсаты көзделіп отыр.

б. Инфраструктура, көлік және байланыс. Қазақстан территориясы арқылы өтетін тауар мөлшерін көбейту, осы салада дүниежүзілік бәсекелестік қабілетті қамтамасыз ету үшін жол қатнасына ерекше көңіл бөлу қажет болып отыр.

7. Маманды үкімет. Маманды мемлекет қалыптастыру үшін үкіметтің стратегиялық бағдарлама негізінде жұмыс істеуі, ұйымдардың арасындағы жұмысты нақты үйлестіру. Министерлердің міндеті мен жауапкершілігін көтеру, жергілікті органдардың жауапкершілігін, мемлекет Қызметкерлерінің сыбайлас жемқорлығына қылмысқа қарсы күресу, маманды кадрлар дайындауға ерекше көңіл бөлінеді.

43. 1995 жылғы Қазақстан Республикасының конституциясы

1995 жылы тамыздың 30-да халықтық роферендумда Қазақстан Рсепубликасының қазіргі конституциясы қабылданды. Конституция ҚР-ның сипатын, демократиялық зауырлы, құқықтық, әлеуметтік мемлекет деп анықтады. Республикада адам, оның өмірі, оның құқығы мен бостандығы ең жоғарғы құндылық деп жарияланды. Қазақстан Республикасы Конституция бойынша унитарлық, президенттік басқарудағы мемлекет.

Конституцияда Казақстанның егемендігінің негізгі белгілеріне жер, оның қонынауындағы барлық байланыстардың мемлекеттің айрықша меншігі болатыны, Қазақстан территориясының бір тұтастығы, бөлінбеуі, Республика дербес сыртқы саясат жүргізетіндігі, мемлекеттік тіл қазақ тілі екендігі, Қазақстанда өзінің отан қорғау күші болатындығы, мемлекеттік рәміздер (елтаңба, әнұран, ту, герб) жатқызылды.

Қазақстанның соңғы Констиутциясы адам мен азаматтарға кең көлемді құқық беріп оны орындау, кепілдігін үкімет өз мойынына алатыны айтылған. Конституцияда көтерілген негізгі мәселенің бірі мемлекетте үкімет билігін бөлісу мәселесі.

Мемлекет басшысы: елдегі ең жоғарғы лауазымы Президент ҚР. Президенті елдің ішкі, сыртқы саясатының негізті бағыттар белгілейді. Конституцияда заң қабылдау билігі мәжіліс және сенат деп аталатын қос палатадан құралатын парламентке берілген. Атқарушы билікті Қазақстан үкіметі жүзеге асырады. Сот билігін Конституциялық сот, барлық сатыдағы соттар жүзеге асырады. Конституцияда үкімет билігін жүзеге асыратын Парламент, Үкімет, сот жүйесінің құрылу тәртібі, міндеттері мен олардың құзырына жататын мәселелер қарастырылған. Қазақстан Республикасының Конституциясы қазақ халқының қол жеткізген негізгі жеңісі-егемендіктың нәтижслерін заңдастырды. Конституция Конституциялық құқық саласында қазақ халқының тарихында жинақталған мол тәжірибе, халықаралық арасындағы озық үлгіге сүйенген демократиялық сииаттағы Коиституция.

44. Қазақстандағы ұлтаралық қарым-қатынас

Ел басына түскен қайғы-қасірсттің салдарынан қазақ халқының сан жағынан азаюы, басқа ұлт өкілдерінің Қазақстанға қоныс аударуының салдары Республикаға ат беріп отырған қазақ халқының өзі республикасында азшылық болуғына әкеп соқты. Қазақстан тәуелсіздік алған оншақты жылдың ішінде жүрілген миграциялық процестің нәтижесінде қазақтар республика халқықтың тең жартысынан астамын қурап отыр. Қазақстан Конституциясы қазақ тілін мемлекеттік тіл деп жариялап оның мәртебесін, көтеруіне байланысты шаралар жүзеге асырылды.

Осының нәтижесінде Қазақстанды мекендеген ұлттарды қазақ халқының төңірегіне топтастыру арқылы ел ішіндегі және ұлтаралық тұрақтылық, қоғамның тұтастығын қамтамасыз еут мүмкіндігі туып отыр. Республикадағы ұлтаралық тұрақтылықты қамтамасыз ететін фактордың бірі 2030 стратегиясындағы жарқын болашақ.

Президент Н. Назарбаевтың бастамасымен құрылған Қазақстан халқының ассамблейі, барлық облыстарда құрылған Қазақстанды мекендеген ұлтаралық мәдени орталықтары, аталған ұйымдардың ұлтаралық тұтастықты қамтамасыз ету үшін жүзеге асырып отырған шаралары Қазақстанда ұлтаралық ынтымақтастықтың негізгі факторы болып отыр. Қазақстанда ұлттардың оқшаулануы, этникалық негіздегі қақтығыс сияқты көріністер жоқ. Осы айтылғандар елдің ішкі саяси тұрақтылығын нығайтып, бұл тұрақтылық өз кезегінде ел экономикасын шет ел инвестициясын көптеп тартуға мүмкіндік бсріп отыр. Экономика саласына тартылып отырған шет ел инвестициясының мөлшері жөнінен Қазақстан тәуелсіз елдер достатығында алдыңғы орында отырғанының негізгі себептерінің бірі осы тұрақтылыққа тікелей байланысты.

45. Қазақстандағы қазіргі замандағы экологиялық хал-ахуал

Кеңес дәуірінде экологиялық хал-ахуалы республикалардың бірі Қазақстан болды. Мұның көп себептері бар. Негізгі себеп Коммунистік партия мен Кеңес үкіметі Қазақстан территориясын ядролық қару санайтын, оны орналастыратын алаңға, әскери полигонға айналдырды. Қазақстанның егістік көлемі 36 млг. га болса, әскери полигондар алып жатқан жер көлемі 70 млн. гага жетті. Қазақстанда ядролық қарау сынайтын Семей, Капустин яр және бірнеше ұсақ полигондар болды. Семей полигонында ядролық қару әуелі жер бірнеше соңынан жер астында 40 жыл бойы сыналды. Байқоңыр космодромының, онан ұшырылатын зымырандардың экологиялық хал-ахуалға келтірілген зардабы ауыр болды. Қазақстанның біраз жері құлаған зымырандардың қалдығына, улы газдарға толып кетті. Ядролық қару сынау, оны орналастыру бір жағынан халықтың ден саулығына, екінші жағынан қоршаған ортаға орны толмас зардап әкелді. Халықтың ден саулығына тигізген зардаптардан аурулардың саны көбейді, балалар кем-кетік болып туатын болды, әйелдер бала көтермеді. Қазақстан бір кез рак ауруының орташа мөлшері жөнінен дүние жүзінде бірінші орынға шықты. Ядролық қарудың зардабы, Кеңес үкіметі жүргізген мақта өсіруге байланысты сыңаржақ саясаттың салдарынан өзен, көлдердің суы азайып кетті. 70-90 жылдардың арасында Аралдың суы 54% -ке азайды, оның суы жыл сайын 1 метр таязып кетті. 1 л судағы тұздың мөлшері 9 грамнан 24 грамға көтерілді.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.