Инвестициялық қатынастарды халықаралық- құқықтық реттеу

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 62 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

АБАЙ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҚАТЫНАСТАР ЖӘНЕ ҚҰҚЫҚТАНУ ФАКУЛЬТЕТІ

ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҚҰҚЫҚ МАМАНДЫҒЫ

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

Тақырыбы:

« инвестициялық қатынастарды халықаралық- құқықтық реттеу»

Орындаған

4 курс студенті

Айткожаева А.

Ғылыми жетекші:

з. ғ. к., аға оқытушы Тлеужанова А. И.

«Қорғауға жіберілді»

« » 2009 ж

Кафедрасының меңгерушісі

э. ғ. к. доцент Сабитова А. А.

Алматы, 2009 ж

Мазмұны

КІРІСПЕ . . . 3

І. ШЕТЕЛ ИНВЕСТИЦИЯЛАРЫНЫҢ ТҮСІНІГІ, ҚАЛЫПТАСУ ТАРИХЫ ЖӘНЕ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҚАТЫНАСТАРДА АТҚАРАТЫН РӨЛІ . . . 8

1. 1 Инвестиция түсінігі және халықаралықаралық қатынастарда алатын орны . . . 8

1. 2 Инвестициялық заңнаманың пайда болу және даму тарихы . . . 13

1. 3 Қазақстан Республикасындағы инвестициялық құқықтық-нормаларының дамуының негізгі кезеңдері . . . 18

ІІ. ШЕТЕЛ ИНВЕСТОРЛАРЫНЫҢ ҚАТЫСУЫ БАР ҚАТЫНАСТАРДЫ РЕТТЕУДІҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ . . . 34

Шет ел инвестицияларын халықаралық-құқықтық реттеу . . . 32

2. 2 Шет ел инвестицияларының ұлттық-құқықтық реттелуі . . . 41

2. 3 ҚР Резиденттердің шет елдегі инвестицияларын реттеу . . . 48

ҚОРЫТЫНДЫ . . . 55

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ . . . 60

Кіріспе.

Тақырыптың өзектілігі. Бүгінгі күні инвестициялық қатынастарды реттеу және инвестициялық қызметті жүзеге асыру мәселелерінің өзектілігі артуда. Кез-келген мемлекет экономикасының тұрақты дамуы қолайлы инвестициялық климат құруға және инвестицияларды тиімді әрі рационалды пайдалануға бағытталған біртұтас және таразыланған инвестициялық саясатсыз мүмкін емес. Осы орайда шетел инвестицияларының маңыздылығы қаншалықты жоғары болғанына қарамастан ұлттық (отандық) инвестицияларға немқұрайдылық танытуға болмайды.

Шетел және ұлттық инвестициялары құқықтық режимдерінің арасындағы айырмашылықты жою жолындағы алғашқы қадам 1997 жылы 28 ақпанда “Тікелей инвестицияларды мемлекеттік қолдау туралы” Қазақстан Республикасының Заңын қабылдау болды. Себебі, біріншіден, Қазақстан Республикасының тікелей инвестициялар туралы арнайы заңнамасы қалыптаса бастады; екіншіден, Қазақстан Республикасының инвестициялық заңнамасы өз дамуының жаңа сапалы сатысына көтерілді. Оған негізгі үш фактор әсер етті:

отандық инвестициялар шетелдік инвестициялармен теңестірілді (бұл ереже инвестицияық қызмет туралы заңмен көзделсе де, өзінің декларативтілігіне байланысты іс жүзінде қолданыста болмады) ;
экономиканың маңызды секторларында жүзеге асырылып жатқан инвестицияларға мемлекеттік қолдауқажеттігі заң жүзінде бекітілді;
мемлекет экономикасының тиімділігін арттыру және экономикалық өсім мақсатында дамыту және инвестицияларды тарту қажет экономиканың маңызды салалары анықталды.

Қазақстандағы болашақ басты міндеттердің бірі - XXI ғасырдың ортасына таман экономиканың алдыңғы қатарлы салаларын бет бұрыс жасау. Мұны іске асырудағы алғашқы орындардың бірі шетел инвестицияларын кеңінен тартуға бөлінеді.

Осындай мүмкіндіктерге ие болғанына қарамастан, Қазақстан көптеген қиыншылықтарды басынан өткеруге мәжбүр болды. КСРО құлдырауы Қазақстанда орталықтандырылған бағдарлаушы жүйенің құлауына, инфляция деңгейінің өлшеусіз өсуіне және ескірген өндіруші құралдарды қаржыландыру деңгейінің төмендеуімен қоса Қазақстан ескі Кеңес бюрократиясы мен әлсіз заңшығару базасына байланысты проблемаларға кезікті.

Алайда жоғарыда айтылған қиыншылықтарға қарамастан, реформалау саласындағы жаңашылдықтар бүкіл әлем тарапынан қолдау тапты: Қазақстандағы Қор Биржасының ашылуы және нарықтықтық өзгерістер мен сыртқы қаржы ықпалының арқасында экономиканың тез арада қалыптасуын сыншылар назардан тыс қалдырған жоқ. Әрине әр елдің саяси және әлеуметтік әлеуетінің жоғарылығы тұрақты экономикаға байланысты.

Қазақстан бүгінгі таңда әлеуметтік-экономикалық жаңару мен саяси демократияландырудың жаңа кезеңіне қадам басқалы тұр. Еліміздің осы халықаралық экономикалық ұйымға енуі Қазақстанның дүниежүзілік рыноктағы бәсекеге қабілеттілігін нығайту үшін кең мүмкіндіктер ашатынына сенімдімін. Дегенмен осы мүмкіндіктерді ұтымды әрі тиімді пайдалана білу керек.

Біз әлі қолға алынбаған секторлардағы шетел инвесторларының құрылтайшылық қатысуы деңгейіндегі экономикалық тұрғыдан өзін ақтамайтын шектеулерді алып тастауымыз керек.

Қазақстанда алдамыш өнімдерге төзбестік көзқарас туғызуға бағытталған жариялы науқан жүзеге асырылуға тиіс, сонымен қатар зияткерлік меншік құқығын бұзу мен сауда белгілерін қолдан жасаушылар үшін әкімшілік және қылмыстық қудалау шараларын қабылдау керек. Мұндай шаралардың жоғары технологиялық және ғылыми қамтымды өнімдер шығарушылардың мақұлдауы мен қолдауына ие болатынына, Қазақстан экономикасына жаңа инвестициялар ағысын қамтамасыз етіп, оны әртараптандыруға кең мүмкіндіктер ашатынына сенімдімін.

Ендігі жерде экономикалық саладағы ынтымақтастықты одан әрі дамыту, америкалық инвестицияларды тарту және Қазақстанда озық технологиялар енгізу үшін қолайлы жағдай туғызу күн тәртібінде тұр. Қазақстан ЕО-мен ынтымақтастыққа өңірлік және халықаралық қауіпсіздік, экономика, әлеуметтік және мәдени даму салаларында зор мазмұн беруге мүдделі. Біз өзіміздің еуропалық серіктестерімізге инвестициялық қызмет, ірі халықаралық жобаларды іске асыру, біздің елімізге озық технологиялар мен білімді тарту үшін қолайлы жағдай туғызуымыз керек. 1 Осы орайда Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаев Қазақстан-2030 халыққа жолдауында елдің экономикалық дамуының негізі ретінде, шет ел инвестицияларын тарту ұзақ мерзімді басымдылықтардың бірі деп баса айтқан. “Аймақаралық ірі көлік орталығы ретіндегі біздің бағытымыз шетел инвестицияларының неғұрлым бәтуәгер режимін орнатуды талап етеді. Тек осылайша ғана біз қаржы мен білімнің қажетті ағынын тартып, өз мүмкіндіктерімізді және шетелдермен тұрақты сауда айырбасын дамыта аламыз”2

Халықаралық Қайтақұру және Даму банкі, Әлемдік Банк, Азия Даму Банкі, Халықаралық Қаржы Қоры тәрізді ұйымдардың қайтарымсыз және төменпайызды жаңа қомақы көлемде кредиттер ұынуы және Қазақстан экономикасына шетел инвестицияларының толассыз ағылуы халықаралық қаржы әлемінің Қазақстан экономикасына сенім артатындығын көрсетеді. “Қазақстан экономикалық, әлеуметтік және саяси жедел жаңару жолында” атты 2005 жылы 18 ақпандағы Қазақстан Республикасы Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың Қазақстан халқына жолдауында “Экономикаға 30 миллиард АҚШ долларындай тікелей шетел инвестициясы тартылды. Бұл өте жоғары көрсеткіш. Бүгінгі Қазақстанның тұрақты, тиімді әрі сенімді әріптес екені барша инвесторларға әлдеқашан аян ақиқат”3.

Еліміздің егемендік алуы қоғамымызда экономикалық-құқықтық қайта құрулармен ұштастырылады. Бұрынғы Кеңестік дәуірде қалыптасқан жоспарлы экономикадан нарықтық экономикаға жүйелі бет бұрдық. Нарықтық экономиканың басты міндеті - еліміздің экономикасын жүйелі түрде қалыптастыру болып отыр. Сол қайта құрулардың бірі инвестицияларға қатысты мәселелерді реттеуші заңдардың болуы.

Тақырыптың зерттелу жағдайы Бұл тақырып қазақстандық және шетел ғалымдарымен жақсы дайындаған. заңгерлер М. А. Сарсембаев, Мауленов К. С. Богуславский М. М. Дипломдық жұмыста Қазақстан Республикасының Президентінің Қазақстан Республикасының халығына арналған жолдауы қарастырылған

Зерттеудің мақсаты мен міндеті. Дипломдық жұмыстың басты мақсаты Қазақстан Республикасындағы шетел инвестицияларының құқықтық ретелуі. Дипломдық жұмыстың мақсатына жету үшін келесідей мәселелер қойылған:

Инвестициялық заңнаманың пайда болу тарихы мен Қазақстан Республикасында инвестициялық заңнаманың даму кезеңдері; Қазақстан Республикасында шетел инвестицияларының құқықтық реттелуінің жалпы мазмұны. Шетел инвестицияларын халықаралық құқықтық реттеу.

Зерттеу барысында қолданылатын әдістерге: тарихи, систематикалық, салыстырмалы, анализ т. б жатады.

Халықаралық терроризм мемлекеттің Ұлттық қауіпсіздігіне зиян тигізе, өз қызметін көпсете қоғамда үрей туғызады.

Осы дипломдық жұмысын жазу барысында келісім, жарғы, конвенция іспетті халықаралық құжаттарды табуда қиындық туындады.

Бітіру жұмысындағы қолданған мәліметтерді екі топқа бөлуге болады. Бірінші топқа, саясаткерлердің арнайы жұмыстарымен осы тақырыпқа арналған жұмыстары жатады. Екінші топқа құқықтық нормативті актілер, конвенциялар, келісімдер, шарттар жатады.

Жұмыстың ғылыми жаңашылдығы.

Қазақстан Республикасында қолданыста болған барлық инвестиция туралы заңдарға салыстырмалы сараптама; Инвестициялық заңнаманың ел экономикасына әсері.

Дипломдық жұмыстың құрылымы. Дипломдық жұмыс кіріспеден, 2 тараудан және қолданылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

І. ШЕТЕЛ ИНВЕСТИЦИЯЛАРЫНЫҢ ТҮСІНІГІ, ҚАЛЫПТАСУ ТАРИХЫ ЖӘНЕ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҚАТЫНАСТАРДА АТҚАРАТЫН РӨЛІ

1. 1 Инвестиция түсінігі және халықаралықаралық қатынастарда алатын орны

Инвестиция термині латын сөзі invest сөзінен шыққан, ол салу деген мағынаны білдіреді. Инвестиция табыс немесе пайда табу үшін ақшы қаражатынан салу, табыс немесе пайда болу үшін салу капиталы.

Инвестицияға жатады:

ақша қаражаттары, мақсатты банктік салымдар, акциялар және басқа да бағалы қағаздар
жылжыйтын немесе жылжымайтын мүлік (ғимараттар, құрал жабдықтар, және басқа материалды құндылықтар)
авторлық құқық, лицензиялар, патенттер, ноу-хау, бағдармалық өнімдер, тәжірибе нәтижелері, басқа интеллектуалдық меншіктен туатын мүліктік құқықтар
жер және басқа табиғи ресурстарды пайдалану құқықтары

ИНВЕСТИЦИЯ” ұғымы VIII ғасырдың басында пайда болды. Алғашында ол тек пайда табу үшін қолданылатын еркін ақша құралы болып есептелді. Бұл кезеңде шотланд инвесторлары болашақта баю мақсатында америка батысындағы фермерлік жерлерді сатып ала отырып, сол кезде қарапайым және дамушы Америка нарығына капитал сала бастады. Алғашқы инвестициялық компаниялар жабық типтегі қорлар болды. 1822 жылы Бельгия королі Вильям І Брюссельде тіркелген тұңғыш инвестициялық траст құрды. Оның негізгі қызметі шет мемлекеттерге займдар бөлу негізінде инвестицияны жүзеге асыруға рұқсат беру. ХІХ ғасырдың 80-жылдары мұндай трасттар Шотландия мен Англияда пайда болды. Ең алғашқы жабық типті қорлардың бірі 1868 жылы Лондонда құрылған Шетелдік және колониялды инвестициялық траст [1] . Алғашқыда инвестициялық трасттар бай отбасылармен құрылды. ХІХ ғасырда онда тағайындалған сенімді тұлғалар сол отбасылардың мүлкін басқарған. Кейінен инвестициялық қатынастардың ары қарай дамуы мақсатында акциялары ашық саудаға шыққан, инвестициялауға қатысушы инвесторлардың санының көбейуіне өз ықпалын тигізуші компанияларға айнала бастады.

Қазақстандағы терең экономикалық дағдарыстың құраушы бөлігі кеңес кезеңінде басталған инвестициялық дағдарыс болып табылады. Кәсіпорындардың мемлекеттен алынған инвестициялық ресурстар үшін экономикалық жауапкершіліктің жоқтығы инвестициялардың төмен тиімділігін білдірді.

Инвестициялар - бұл материалды - мүліктік құндылықтардың барлық түрі және оларға деген құқықтар, сонымен бірге пайда (табыс) табу мақсатында кәсіпкерлік қызмет объектәлеріне инвесторлар салатын интелектуалды меншікке деген құқықтар.

Инвестициялық саясат дегеніміз инвестициялық процесті ұйымдастыру және жүзеге асыру бойынша стратегия мен тактиканы жасауға және жүзеге асыруға бағытталған іс - шаралардың жиынтығы.

Қазіргі уақытта «Қазақстан Республикасының экономикасын қайта құру қоры туралы» Заң күшін жойды, бірақ ол өзінің өту «көпірі» ретіндегі позитивті ролін орындады. Бірақ шаруашылық етудің нарықтық жағдайында негізгі реттеуші «сұраныс - ұсыныс» қағидасы болып табылады, өту кезеңі өзінің ерекшеліктері мен спецификасына ие. Жоғарыда айтылған және әсіресе Қазақстан жағдайында инвестициялық процесті қаржыландыру көздерінде маңызды үлес салмағы бюджеттік қаржы бөлуге, бюджеттен тыс қорларға, Үкіметтің кепілдігіне алынған қарыз алуларға келетіндіктен, инвестицияларды мемлекеттік реттеу қажет. Осы мақсатта Қазақстан Республикасының барлық экономикасында, соның ішінде инвестициялық салада белсенді құрылымдық қайта құруларға бағыт алынды. Нарықтық жағдайға қатысты барлық басқарушылық және орындаушы жүйеде қайта құрылу жүзеге асырылды. Капитал салымдары бойынша бұрынғы жоғарыдан төменге түсетін директивті-жоспарлы көрсеткіштердің орнына Қазақстан Республикасының Президенті Жарлығы деңгейінде тікелей отандық және шетел инвестицияларын тарту үшін экономиканың басымды секторларының тізімі қабылданды, ал республика Үкіметімен әрбір жылға жоғарыда айтылған басымды секторлар шегінде жеңілдетілген несиелендіру режимімен нақты инвестициялық объектілердің тізімі бекітілді.

Сонымен қатар құрылымдық-инвестициялық саясатты жетілдіру мақсатында 1997 жылы екі маңызды заң қабылданды - олар «Тікелей инвестицияларды мемлекеттік қолдау туралы» ҚР Заңы және «Сыртқы қарыз алу мен сыртқы қарызды басқару туралы» ҚР Заңы, сонымен бірге Инвестициялар бойынша ҚР мемлекеттік комитеті құрылды.

Мемлекеттің экономикалық және әлеуметтік дамуына бағытталған инвестициялық саясатты жүргізу келесі жағдайларда жүзеге асырылады:

инвестициялық бағдарламаларға сәйкес;
мемлекеттік инвестицияларды, бюджеттік қаржы бөлулерді және бюджеттен тыс қорды тікелей басқару;
сараланған пайыздық қойылымдар мен жеңілдіктерді енгізу;
экономиканың нақты жағдайына қатысты өлшенген қаржылық, баға (мемлекеттік секторда), сонымен қатар несие саясатын өткізу;
инвестициялық жобаларды тиісті сараптау.

Мемлекетаралық масштабтағы құрылымдық - инвестициялық саясаттың басты бағыттары:

экономиканың мемлекетаралық интеграциясы (келешекте - Еуразиялық одақ) ;
инвестициялық саясатты жасау және жүзеге асырудағы ынтымақтастықты ұйымдастыру;
шаруашылық етудің нарықтық жағдайына келісілген өзара байланысты құрылымдық - инвестициялық қайта құру;
өзаратиімді ортақ мүдделі келешектің жобалардың дамумен өндірістік кооперация;
тәуекелдерден инвесторларды қорғау (кепілдемелер, сақтандыру және т. б. ) ;
нарықтық жағдайлар үшін кадрларды дайындау бойынша жұмыстың тиімділігін көтеру және т. б.

Өзінің инвестициялық саясатында Қазақстан инвесторлармен қарым - қатынаста тұрақтылық және анықтылық қағидаларын, инвесторлардың мүдделерін қорғау, жергілікті және шетел инвесторлары үшін тең жағдайлар құру, жасалған келісім - шарттардың тұрақтылығы қағидаларын ұстайды.

Сыртқы экономикалық байланыстардың ашықтылық және либерализация саясаты, қолайлы инвестициялық климатты құру арқылы Қазақстан 1993 жылдан бастап ТМД барлық елдеріне шетел капитал салымдарының үштен бір бөлігін және Орталық Азия елдеріне салынған инвесторлардың 80% тартты.

Егемендік жылдары бойынша маңызды қаржылық ресурстар көлемі тартылды және экономиканың салаларында инвесторлардың табысты еңбегі үшін қолайлы жағдайлар жасалған. 1993 жылдан 2006 жылға дейінгі кезең ішінде мемлекет экономикасына 96, 1 млрд. АҚШ долл. сомасында тікелей шетел инвестициялары тартылды.

2006 жылы Қазақстан Республикасындағы шетел тікелей инвестициялардың жалпы ағымы 9, 3 млрд. АҚШ долларынан асып, тарихи максимумға жетті. Тартылған шетел инвестициялардың көп бөлігі (6, 5 млрд. АҚШ долл. Астам немесе жалпы түсімнің 77, 6%) Қашаған, Теңіз және Қарашығанақ кен орындарын өңдеу бойынша жобаларды қаржыландыруға бағытталды.

Әлемдік нарықтағы бәсекелестіктің күшеюі жағдайында мемлекеттің экономикалық саясатының бағыттарын қайта қарастыру қажет екенін айта кеткен жөн.

90-шы жылдардың басында Қазақстан үшін маңызды міндет экономиканың мұнайгаз және таукен секторларына инвестицияларды тарту арқылы экономиканы тұрақтандыру болды, бірақ бүгін экономикалық саясаттың бағыттары өзгерді.

Қазақстанның тұрақты және балансталған даму моделін құру мемлекет экономикасын диверсификациялау мәселелерін шешуді талап етеді.

Қазіргі уақытта экономиканың шикізат емес секторының дамуы өзекті болып табылады. Осыған байланысты республикада экономиканың шикізат емес секторларына шетел инвестицияларын тарту бойынша саясат жүргізілуде.

Мемлекеттің ролі көп дәрежеде экономиканың шикізат емес салаларына инвестицияларды ынталандыру үшін заңнамалық жағдайларды құру болып табылады. Ірі инвесторларға бірқатар жеңілдіктерді қарастыратын сәйкес заңнамалық база жасалған және қабылданған.

Әлемдік тәжірибе көрсеткендей, экономикадағы алыптылық өзін ақтамайды. Мысалы, ірі дамыған мемлекеттерді алайық (кәсіпорындар құрылымындағы қатынас) : Жапонияда - 99, 3% - кіші және орта тек 0, 7% - индустриалды алыптар; АҚШ - та, сәйкесінше 84% және 16%; Германияда шамамен солай; Италияда - 98% және 2%.

Инвестициялық климаттың жақсаруы туралы біздің елімізде Президент және Үкіметпен экономикалық тұрақтандыруды нығайту бойынша шаралар қабылданған.

Жалпы Қазақстандағы жоғары позитивті инвестициялық климат туралы шетел сарапшыларының бағасы бойынша біздің еліміз бір адамға шаққандағы тікелей шетел инвестициялары бойынша біздің еліміз бір адамға щаққандағы тікелей шетел инвестициялары бойынша ТМД-да бірінші орын және Шығыс Еуропа елдерін еспеке алғанда екінші орын алады.

Қазіргі уақытта ҚР мемлекеттің экономикасыына шетел инвестицияларын тарту сферасында маңызды нәтижелерге жетті. Елдегі инвестициялық кл иматын жақсаруы Үкімет қызметінің артықшылығының бірі болып табылады. Осы бағыттағы тұрақты жұмыстың нәтижесінде Қазақстан халықаралық сарапшылардың бағалары бойынша ТМД елдері арасындағы ивестициялық реформаларды жүргізудегі көпбасшы болып танылады.

1. 2 Инвестициялық заңнаманың пайда болу

және даму тарихы

Еліміз бен шет елдердің инвестициялық заңнамасының дамуының негізгі тенденциялары мен жалпы заңдылықтарын анықтау үшін оның пайда болуы және жеке дара заң саласы ретінде қалыптасу тарихын зерттеу қажет.

“ Инвестициялық қызметті жүзеге асыруды реттейтін алғашқы арнайы заңнамалық актілердің бірі 1940 жылғы АҚШ-та қабылданған “Инвестициялық компаниялар туралы” Заң және “Инвестициялар бойынша кеңесшілер туралы” заңдар. Алғашқы заң инвестициялық компаниялардың акцияларын сатып алушы инвесторларды қорғауға бағытталған, ал екіншісі инвесторлар қаржыны салу варианттарын кәсіби зерттеу үшін жалдаған инвестиция бойынша кеңесшілер тарапынан қиянат жасаудан инвесторларды қорғайды [2] . Алайда бұл екі заңда шын мәнінде көмекші актілер болып табылады, ал АҚШ инвестициялық заңнамасының негізін 1933 жылғы “Құнды қағаздар туралы” және 1934 жылғы “Қор биржасы туралы” заңдар құрайды. Көптеген дамыған елдердің инвестициялық заңнамасының құрамына құнды қағаздар туралы заңдар кіреді, себебі басқа объектілеге қарағанда құнды қағаздарға инвестициялар кеңінен тараған (бұлар реалды активтер деп аталады) [3] . Тарихи тұрғыдан қарағанда да ең алдымен құнды қағаздарды инвестициялау заң негізінде бекітілген.

Екінші дүниежүзілік соғыстан кейін мемлекеттердің интеграцияға ұмтылыс тенденциясы күшейе түсті. Социалистік мемлекеттердің құрылуына байланысты, аясында экономикалық, саяси және әлеуметтік салаларда ынтымақтастық дамыған екі негізгі мемлекеттер блогі пайда болады. Бүкіләлемдік Банк тобына жататын Халықаралық қайта құру және даму банкі, Экономикалық дамудың халықаралық қауымдастығы, Халықаралық қаржы корпорациясы; аймақық деңгейде - Еуропалық экономикалық қоғамдастық тәрізді Халықаралық экономикалық ұйымдар құрылады. Социалистік мемлекеттер блогінде де интеграциялық процестер жүзеге асырыла бастайды - Варшава шарты жасалады және Экономикалық өзаракөмек кеңесі құрылады. Дәл осы кезеңде жаңа тұрғыда және аса тар ұғымда инвестициялық қатынастардың қайта өркендеу кезі деп толықтай айтуға негіз бар. Инвестицияларды құқықтық реттеу тек аймақтық деңгейде ғана емес, сонымен қатар социалистік елдер арасында, сондай-ақ социалистік жолға енді тұрған мемлекеттер арасында да достастық және ынтымақтастық туралы екіжақты келісімдер жасала бастады. Бұл елдерге “ізгі” саяси миссияларын жүзеге асыру үшін айтарлықтай қаржылай көмек көрсетіле бастайды, зауыттар мен фабрикалар салынып, экономиканың және ауыл-шаруашылығының және т. б., бүтіндей салалары қайта жаңғыра бастайды. Бұған қоса, социалистік елдерде (ең алдымен, бұрынғы КСРО) әртүрлі салаларда әртүрлі деңгейде мамандар дайындала бастады. Осындай кеңауқымды қызметтің негізгі мақсаты - социалистік жолды таңдаушы мемлекеттердің санын көбейту және социалистяік елдердің әскери, саяси альянсын күшейту. Алайда саяси міндеттер көмек көрсетуші мемлекеттердің экономикасына шығындар әкелді. Инвестициялық қатынастар негізінен тек біржақты сипатта болмай, өзара тиімді болуы тиіс. Социалистік мемлекеттердің өзара қатынасы тура сондай деңгейде болды. Онжылдықтар бойы жүзеге асырылып келе жатқан мұндай инвестициялық қызмет бұрынғы социалистік достастық елдері әлі күнге дейін шыға алмай отырған экономикалық дағдарысқа әкеліп соқты.

Алайда инвестициялық қызметтің шынайы дамуы ХХ ғасыр 80-жылдарының үлесінде. Елде басталған жаппай қайта құру сыртқыэкономикалық қызметке де өз әсерін тигізді. 1986 жылы КОКП ОК-і (ЦК КПСС) Политбюросының біріккен кәсіпорындар құру мүмкіндігі туралы шешімі іс жүзінде мемлекет экономикасына шет ел инвестицияларының келуіне жол ашты. Бұл шешім КОКП ОК және КСРО Министрлер Кеңесінің 1986 жылғы 19 тамыздағы №991 және №992-ші “Сыртқыэкономикалық байланыс тарды дамыту шаралары туралы” және “Социалистік елдермен экономикалық және ғылыми-техникалық ынтымақтастықты басқаруды дамыту бойынша шаралар туралы” екі қаулысымен байланысты болды4. бұл актілермен сыртқыэкономикалық қатынастар саласында және инвестициялық заңнаманың ұлттық жүйесін құрудағы реформаларды жүзеге асыруға өту анықталды [4] .

КСРО Жоғарғы Кеңесімен 1990 жылы 10 желтоқсанда қабылданған “КСРО-дағы инвестициялық қызмет туралы заңнама негіздері5” Заңы инвестициялық қызмет субъектілерінің арасындағы өзара қатынасын реттеуші келісім-шарт екендігін заң негізінде бекітті. Қазақстанда басқа кеңес шет ел инвестициялары туралы және инвестициялық қызмет туралы заңдар қабылданды. 1991 жылғы 5 шілдедегі КСРО-ның шет ел инвестициялары туралы заңнамалық негіздері республикаларға кеңестік конституциямен қолданыстағы заңдарға қайшы келмесе, шет ел инвестициялары туралы өз заңдарын қолдануға құқық берді. Осы кезеңде Қазақстанда Кеңес Одағы мен американдық “Шеврон” корпорациясы арасында тұңғыш инвестициялық келісім жасалды.

Алайда, кеңестік инвестициялық заңнаманың ғұмыры ұзақ болған жоқ. Кеңес Одағының ыдырауы мен тәуелсіз және егеменді елдердің пайда болу процесі басталды. 1993 жылы Шеврон корпорациясымен Қазақстан Республикасы арасындағы инвестициялық келісім жаңа және аса тиімді шарттарда қайта жасалды және кәзіргі замандағы ең ірі инвестициялық келісімдердің біреуі болып табылады [5] .

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.