Шығыс елдеріндегі феодализм дәуіріндегі медицина

І. Дәуірге сипаттама
ІІ. Византия империясындағы медицина
• Византия империясының даму тарихы
• Медицинаның даму ерекшеліктері
ІІІ. Араб халифатындағы медицина
• Арабтардың шекаралық шабуылдары
• Ұлттық мәдениетпен медицинаның дамуы
• Шығыстың атақты ғалымдары:Аль.Бируни, Ар.Рази, Аль.Фараби, Абу.Али.Ибн.
Сина

Материалистік көзқарас бойынша тарих, тарихтың даму кезеңімен, яғни қоғамдық құбылыстардың даму процестерімен байланысты.
Орта ғасырлар (medilem aeveer) бұл феодализмнің шарықтаған кезі.Әлемнің әр елдерінде феодалдық қоғам және әртүрлі қалыптасты. Сондықтанда антикалық кезеңнің аяқталып орта ғасырлық кезеңнің басталуы қашан деген сұраққа нақты жауп беруге мүмкін емес.
Еуропадағы құл иеленушілік қоғамның ыдырауы қарақшылықтың енуіне байланысты. Батыс Рим империясы 476 ж. құлдардың көтерілісінен әлсіреп, Германияның варварлық тайпаларының қол астына өтті. Бұл кезеңді орта ғасырдың және Еуропадағы феодализмнің басталу уақыты деп саналды.
Шығыс елдерінде феодальдік бағыт ертерек қалыптасты. Феодализм Қытайда ІІІ ғ Закавказия елдерінде IVғ, Византия мен Орта Азия мемлекеттерінде ІІІ ғ, Ресейде ІХғ қалыптасқан. Батыс Еуропадағы феодализмді үш кезеңге бөлген:V- XI ерте орта ғасыр. Ауылдағы эканомиканың дамуы және ХІ-XVғ дамыған феодализм сауданың қолөнердің ауыл шаруашылығынан бөлінуі, қалалардың өркендеуі. XV-XVІІ ғ феодализмнің тарқап, катиталистік шаруашылық элементтернің пайда болу кезеңі. Орта ғасыр аяғы алғашқы буржуазиялық революцияның соның ішінде ең бастысы ағылшын буржуазиялық революциясының1640-1649 ж. алғашқы кезеңдері. Осы себептерден 1640 ж. Европада капитализмнің шартты басталуы деп аталды.Феодалды мемлекеттердің әлеуметтік және эканомикалық дамуы мәдениеттің және өнердің, ғылымның әртүрлі деңгейлерін анықтаған. Бұл кезең әлемдегі екі үлкен ислам және христиан діңдерінің қалыптасуымен аяқталған.Шіркеулер әр мемлекеттегі жерлердің 1/3 және үлкен құдіреттілікке ие болған. Орта ғасыр медицинасы күрделі және қарама- қайшылық жағдайларында дамыған.
ІІ. Византия империясының медицинасы
Византия империясының даму тарихы
Византия империясы әлемдік мәдениет тарихында грек пен Римнен кейінгі орынды алады. 10ғ бойы ол әлемдік мәдениет орталығы болған. Оның тарихи атақты ұлы император Константин христиандылықты мемлекеттік дін ретінде енгізген және ұлы Рим империясының жаңа астанасын құрған. Сонымен бірге Константин патшалық еткен жылдары ол 30 ға жуық сарайлар мен храмдар, білім алуға арнаған 40000ға жуық білім алу мекемелерін, екі цирк, ипподромдар, театрлар, 150 ге жуық монша, 8 акведуктар салдырған. 330 жылы маусым айында жаңа қаланың ашылуы болды, ол Константинополь (қазіргі кезеңдегі Стамбул) деп аталды.
ІV ғ аяғында құлиеленушілік қоғамның ыдырауы Римде.оның соңғы императоры Феодосий (379-395) қайтыс боларда, Римде екі баласына бөліп берген. Батыс Рим империясы ішкі тартыс себептерінен көп өмір сүрген жоқ.. Ал Шығыс Рим империясы эканомикасымен күшті болған. Оның құрамында Константинополь (астанасы), Александрия, Бейрут, Кесария және т.б. әлемдік сауда мен қол өнер орталықтарының ірі қалалары болған. Шығыс Рим империясы өзінің өмір сүру кезеңінде Ромеев немесе Рамония империясы деп атаған. Түріктер Рамеев империясын жаулап алғаннан кейін, Византия империясы пайда болды.
Византия империясы ұзақ жылдар бойы Ежнлгі Рим дәстүрін сақтап келген: саз илеу, бау бақша, спорт, театр, мемлекеттік тіл латын тілі (Vғ грек тіліне ауысқан) Византиялық мәдениет халықтарынң барлық мәдени жетістіктерін біріктірген. Сондай-ақ жетістіктердің бірі ІX ғ ағайынды Кирилл және Мефоди ойлап тапқан славян әліппесі кириллица болған.
Медицинаның даму ерекшеліктері
Византиядағы медицинаның негізгі Гиппократ пен Гален шығармашылықтары қалаған. Византиядағы ауруханалық істің дамуы християндық аурухана 370ж Кесария қаласында салынған. Оның сол кезде қанша ауру түрі болса, соншама мекемесі болған. Византиядағы үлкен аурухана құрылыстарының болғандығы туралы Константинопольдегі аурухананың сипатталуынан білуге болады. Онда бесбөлімше болған әйелдер ауруының бөлімшесіне қосқанда, әр бөлімшеде екі дәрігерден болған. Аурухана қарамағында дәрігерлік өнерге медициналық мектептер болған. Медициналық мектептер, шіркеулер қарамағында болған және дискуссиялық сипатта болған. Бұл кезде көптеген жазбаша медицина көздері болған. Византияның атақта дәрігері Орибазии(325-103ж) 70 томнан тұратын трактатын үлкен медициналық эциклопедия «Синопсисті» жазған. Эциклопедиялық еңбекке еңген көптеген ежелгі туындылар біздің заманымызға дейін жетпеген. Византия мемлекет ретінде өзінің өмір сүру орта ғасырларда аяқтаған. 1453ж Константиннопельді түріктер жаулап алғаннан кейін оның шекарасы Осман империясының құрамына кірді.
Өзінің 10ғ тарихында ол антикалық мәдениетті сақтап және жүйелеп қана қоймай, әлемнің көптеген халықтарының мәдениетінің дамуына әсерін тигізген шынайы орта ғасырлық мәдениетті дамытты.

1. Абдуллаев К. Этюды о казахской традиционной медицине /К. Абдуллаев.- // Ка-захстанский фармацевтический вестник. - 2002. - N 7. - С.8.
2. Аль - Фараби. Естественно - научные трактаты: Пер. с арабского. - Алма - Ата: Наука, 1987. - 496с.
3. Воскобойников В.М. Великий врачеватель. Авиценна: жизнеописание / В.М. Воскобойников. - 2-е изд. - М.: Мол.гвардия, 1980. - 206с.
4. История медицины / П.Е. Заблудовский, Г.Р. Крючок, М.К. Кузьмин, М.М. Левит. - М.: Медицина, 1987. - 352 с.
5. Кубесов А. Педагогическое наследие Аль – Фараби / А. Кубесов. - Алма - Ата:
Мектеп, 1989. - 152с.
6. Лисицын Ю.П.История медицины / Ю.П. Лисицын. - М.: ГЭОТАР-МЕД, 2004. -393 с.
7. Ошанин Л.И. Талисман Авиценны: Роман в балладах / Л.И. Ошанин. -Ташкент: Литература и искусство, 1980.- 112с.
8. Сайфулина Н.Ф. Курс лекций по истории медицины: Учебное пособие/ Н.Ф. Сайфулина. – Караганда, 2008.- 122с.
9. Сорокина Т.С. История медицины: Учебник для студ. высш. мед. учеб. заведений / Т.С. Сорокина. – 4-е изд., стер.- М.: «Академия», 2005.-560 с.