Деректанудың даму тарихы

Пән: Жалпы тарих
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 33 бет
Таңдаулыға:

ЛЕКЦИЯ ТАҚЫРЫБЫ: ДЕРЕКТАНУДЫҢ ДАМУ ТАРИХЫ

Деректану түсінігі. Деректанулық Өғымдар мен түсініктер.
Деректану проблемалары мен зерттеу әдістемелері.
Деректанулық сыныптаулар (классификация) .
Деректанудың қалыптасуы мен даму тарихы.

ДЕРЕК термин ретіндке екі мағынада қолданылады: 1. Дерек-хабар-ошар, мәлімет, мағлӨмат сӨздерімен синоним.

2. Ал, ғылымда дерек ол тарихи мағлӨмат, мәлімет. Оның қайнар кӨзі-тіл. Тарихи мәлімет ретінде дерек белгілі бір уақытқа бағынбайды яғни ол идеология ықпалына Өшырамайды, ол нақты болған нәрсе жайындағы мағлӨмат. Сондықтан да ол дерек. Дерек-нақты уақиғалар туралы мәлімет яғни деректану негізі дерек кӨзі немесе обьектісі болып табылады. Дерек-нақты уақиғалар туралы зерттеушіге жеткен деректерді (хабар, мағлӨмат, мәліметтерді) немесе сол деректерді жеткізген дерек кӨздерін (шежіре, жылнама және тағыда басқалар) зерттейтін ғылым саласы.

Егер тарихшы-зерттеуші Өз проблеммасы немесе тақырыбы бойынша жинаған материалдарынан алған мәліметтерді талдаудан Өткізетін болса, ол сол мағлӨматтардың пайда болу кӨзін, олардың ерекшеліктерін зерттейді. БӨл тӨрғыда ол деректану әдістемелерін пайдаланып немесе негізге ала отырып, деректанушыға айналады. Яғни тарихшы-зерттеуші деректің мәнін ашады. Деректер екіге бӨлінеді: 1. Қайталанатын деректер-формасы мен мазмӨны жағынан аса кӨп мӨлшерде қайталанатын деректер: статистикалық, халық санағы, қоғамдық пікір алу-анкета.

2. Қайталанбайтын деректер-жеке субьективті деректер.

Деректің шынайлық деңгейі- оқиғаның не қӨбылыстың деректе бейнеленуінің шындыққа қаншалықты сәйкестігі.

Деректің толық деңгейі-реалды қӨбылыстың мәнді белгілері мен негізгі мазмҒнының деректе бейнелену деңгейі.

Дерек формасы: ауызша, қолжазба, тасқа жазылған жазбалар.

Деректің шынайылық деңгейін анықтау үшін ол сынға алынады.

Деректанулық сын дегеніміз-деректегі мағлӨматтың шынайылық деңгейін анықтау мақсатында жүргізілетін зерттеу әдістері ментәсілдерінің жиынтығы.

Аналитикалық сынау-нақты фактілерді анықтау мақсатында нақты деректерді сынға алуды атайды.

Синтетикалық сынау-деректегі фактілер жиынтығын анықтау.

Деректің пайда болу негіздерін сынау-деректің сыртқы ерекшеліктерін сынау.

Деректану ғылымы үшін маңызды термин «КЛАССИФИКАЦИЯ. Ол қазақ тілінде «топтауң, «жіктеуң, «сыныптауң.

Классификация: 1. деректерді категорияларға бӨлу обьективті Өлшемдерге негізделеді. Обьективті Өлшемдер-деректердің Өзіне тән обьективті қасиеттерінен шығады.

2. деректегі шындықтың бейнелену заңдарына негізделеді. Сондықтанда классификация-әдістемелік проблема болып табылады. Классификация-зерттеу тәсілі.

Дерек классификациясы-деректерді ортақ қасиеттері бар бірақ бір-бірімен ерекше белгілерімен айрылатын категорияларға бӨлу.

Деректің түрлілік классификациясы-жазба деректердің пайда болуы, мазмҒны, міндеттерінің бірлігі негізінде, ішкі қӨрылымдарының Өқсастығына сай тарихи қалыптасқан түрлерге бӨлінуді атайды.

Ф-ӘД-001/026

Деректердің типтік классификациясы-деректердің мазмӨны мен формасының сәйкестігі негізінде классификациялау.

Тип-ақпаратты салу және сақтау тәсілдерімен ерекшеленген деректерді біріктіреді.

Негізінен деректің 7 типтік классификациясы бар: жазба, заттай, этнографиялық, фольклорлық, лингвистикалық, құжаттық, фона қӨжаттық.

/заттай-археологиялық ескерткіштер, көркем сурет; сздік деректер-ауызша шығармалар; жазба деректер-этногр. деректер; дыбысты деректер-саз, әуен; салттық деректер-тӨрмыстық матер., дәстүрлер/.

Тарихи дерек-субьективті Өйткені ол адам санасының жемісі, субьектің дүниеге келтірген жемісі. Әртүрлі белгілермен, сөздермен деректерге салынған ақпарат тарихи деректің мазмӨнын қӨрайды. Тарихи деректерді тарихи зерттеулерде тиімді пайдалану қажеттілігі классификацияға әкеледі яғни деректерді ортақ қасиеттері бар, бірақ бір-бірінен ерекше белгілерімен айырмашылықта болатын категорияларға бӨлу болып табылады. Классификацияға бөлу деректің обьективті Өзіне тән қасиеттерінен шығуы қажет, онда деректегі шындықтың енуі мен бейнелену заңдары кӨрінуі тиіс. Классификация-ол зерттеу тәсілі.

Деректану ғылымының зерттеулік тәсілдерінің бірі-ГЕРМЕНЕВТИКА болып табылады. Герменевтика деп Өзгенің сӨзін түсіне білу тәсілін атаған.

Деректегі кездесетін қателіктер 2 түрге бӨлінеді: механикалық қателіктер /кӨшіріп жазу барысында кетеді/. Саналық қателіктер /автор немесе қӨрастырушы, тарихшылар тарапынан жіберетін қателіктер/.

Деректерді ғылыми сынға алудың алға тартар міндеті-деректің түп нӨсқалығын анықтау болып табылады. Осы тӨрғыдағы сынның негізін неміс ғалымы Б. Г. Нибур салған. Ғалым деректердегі берілетін фактілерді обьективті сыннан Өткізуді Өсынады. Осылайша деректану тарихи деректерді жинау, зерттеу және жүйеге келтіру, жариялау негізінде қалыптасқан ғылым саласы болып табылады.

Ғылымда бӨл істерді жүзеге асыруға негіз болған сала-ПЛУТАРХ негіз салған-библеография саласы болып табылды. Библеографиямен орта ғасырлық кезеңдегі тарихшылар-ХРОНИСтер айналысқан. Мысалы: Византиялық ФОТИЯ ІХ ғасырдың Өзінде-ақ 280 антикалық ғалымдардың еңбектерін жинақтаған. Ал тарихи деректерге сын кӨзбен қарау негізін ХІ‡-Х‡ғғ. тарихшы-ғалымдары-гуманистер салған. Мысалы: сындық кӨзқараспен деректерге қарау әдістемесін алғаш Өсынған ғалым ЛОРЕНЦО ВАЛЛО болды. Санымен қатар топографиялық зерттеу тәсілдерін алғаш енгізген ғалым-гуманист ФЛАВИО БЬОНДО, ал манеталар тарихын зерттеуге қызығушылықтың басталғаны да осы гуманистер кезінде басталғанын 1514 жылы Рим манеталарын зерттеу негізінде жазылған «Об ассең деп аталған трактаттың жарыққа шығарылғанынан кӨреміз. Траихи деректерге сындық кӨзқараспен салыстырмалық әдістемені енгізген ғалым- ЭТЬЕН ДОЛЕ болды. Ол «КОМЕНТАРИЙң атты еңбегінде ежелгі авторлардың еңбектері мен Библиядағы деректерді салыстыра отырып, зерттеуді жүзеге асырған. Деректерге сын кӨзбен қараудың орталығы Париждегі 1701жылы құрылған «АКАДЕМИЯ НАДПИСЕЙ И ИЗЯЩНИХ ИСКУССТВң қоғамы болды. Қоғамның белгілі ықпалды ғалымдарының бірі ПУИЙ болды. Деректерге күдікпен, сенімсіздікпен қарауды ғылыми тілде СКЕПТИЦИЗМ деп атайды.

Деректанудың ғылым саласы ретінде қалыптасу тарихы Х‡ІІІ ғасырда басталады. Х‡ІІІ ғасырда Францияда тарихи ғылыми зерттеулерді жүргізуде «Эрудиттікң мектеп жетекшілік жасайды. Осы мектеп Өкілдері қосалқы тарихи салалардың негізін салады. Ал ХІХ ғасырдың басы 1821 жылдан бастап бӨл саланы «Хартияң мектебі жалғастырады. Осы «Хартия» мектебінде деректерді сыннан Өткізу әдістемелері жасалып, ол Батыс Европаның Өзге де елдерінде кең қолданыс табады. Мысалы: 1830 жылы Германияда «Герман тарихының деректануың қоғамы құрылып, осы қоғам атымен ғалым Г. Вайц

Ф-ӘД-001/026

еңбек жазып, осы еңбекте алғаш рет «деректануң термині алғаш рет қолданылады. Осы типтес 1854 жылы Вена қаласында неміс ғалымы Т. фон Зиккель «Австрия тарихын зерттеуң қоғамын қҒрады.

Жалпы бӨл қоғамдардың барлығы тарихи деректерді жинау сыни талдаулармен яғни тарихи деректерді ғылыми сынға алумен айналысады.

Неміс ғалымдары Э. Бернгейм /басты еңбегі «Тарих ғылымына кіріспең/, француз ғалымдары Ш. В. Ланглуа, Ш. Сеньобстар /ңТарихи зерттеуге кіріспең/ тарихи зерттеулер әдістемелер /методология/, тәсілдер /методика/, түсініктер және баяндаулар беру негізінде жүзеге асатындығын Өз еңбектерінде алғашқылардың бірі болып атап кӨрсеткен ғалымдар болды.

Методология-деректерді түрлер мен типтерге бӨліп, тарихи шындықтың бейнелену ерекшеліктерін анықтауға негізделген зерттеулік танымды атаған.

Методика-деректер аясындағы материалдар мен мәлімет-мағлӨматтарды жинақтау мен классификациялау.

3. 1. 3. Әдебиеттер тізімі:

Источниковедение: теоретические и мотодические проблемы. М., 1969г.
Надеждин Н. И. Об исторической истине и достоверности. Библиотека для чтения. М., 1937г.
Булыгин Н. А., Рейхберт Л. Э. О типах вида и форма публикаций документов. Ист. архив. 1966г. вып. 6.
Мирзай А. Ц. Основные задачи критики исторических источников. М., 1958г.
Фарсобин Л. В. Источниковедение и его метод. М., 1988г.
Атабаев Қ. Қазақстан тарихының деректанулық негіздері. А., 2002ж.

Бірінші лекция бойынша тест сӨрақтары:

1. «Деректанудың методикасы мен қосалқы тарихи пәндер методологиясы мәселелерің атты еңбектің авторы:

а. Л. В. Черепнин

б. А. И. Чуковский

в. М. Шербатов

г. И. Баятин

д. Ш. Ланглуа

2. Деректану:

а. Деректі Өңдеу немесе зерттеу проблемаларына қарай бірнеше зерттеу салаларын қамтитын комплекстің жиынтығы:

б. Ішкі және сыртқы сындық зерттеудің комплексті жиынтығы

в. Деректану ғылымдар жиынтығы

г. Тарихи жазба ескерткіш кӨздерінің теориялық проблемаларын зерттейтін сала

д. Тарихи деректік қайнарды анықтау

3. Деректанудың Ресейде кең қолданылған кезі:

а. ХІХғ. ортасы.

б. ХІХғ. І-жартысы

в. Х‡ІІІғ. І-жартысы

г. Х‡ІІІғ. ІІ-жартысы

д. ХІХғ. ІІ-жартысы

4. Деректің мазмӨнының дӨрыстығын, Өзгеруін, қалпына келтірілуімен айналысатын ғылым саласы:

а. Палеография

Ф-ӘД-001/026

б. Тексталогия

в. Кадикалогия

г. Бресталогия

д. Геральдика

5. Деректерді ортақ белгілеріне қарай топтастыруды:

а. Классификациялау

б. Систематизациялау

в. Дипломатика

г. Нумизматика

д. Сфрагистика

6. Деректану-тарихи материалдарды Өмыт қалдырмай таныту мағынасында қай терминмен мағыналас болып табылады:

а. Эвристика

б. Классификация

в. Систематизация

г. Кадикалогия

д. Бресталогия

7. Сындық кӨзқараспен деректерге қарау әдістемесін Ғсынған ғалым:

а. Л. Валло

б. Э. Кабе

в. Э. Бернгейм

г. Ш. В. Ланглуа

д. Т. фон Зиккель

8. «Деректануң термині алғаш рет қолданылған еңбек:

а. Вайц Г. «Герман тарихының деректануың

б. Бернгейм Э. «Тарих ғылымына кіріспең

в. Ланглуа Ш. В, . Сеньобстар Ш. «Тарихи зерттеуге кіріспең

Ф-ӘД-001/026

ЛЕКЦИЯ ТАҚЫРЫБЫ: «ТАРИХИ СЫННЫҢ ДЕРЕКТАНУ САЛАСЫНДАҒЫ КЛАССИФИКАЦИЯСЫ

1. Тарихи сын және оның пәндегі ерекшеліктері практикалық қолданысы.

2. Тарихи сынның Өзге ғылым салаларымен байланысы.

3. Классификация түсінігі.

4. Классификацияның зерттеу-лік практикадағы қолданыс табуы

5. «Тарихи дерекң түсінігі және оның классификациясы

Деректану Өз алдына екі мақсат қояды: эвристикалық және аналитикалық.

Эвристикалық мақсаты-тарихи деректі жан-жақты бағдарлайды. Деректің классификациясын және тарихи маңыздылығын зерттейді.

Аналитикалық мақсаты-тарихи деректердің әдістерінің анализдерін Өңдеу арқылы одан толық мәліметтер алуды және дерек әдістемелеріне дӨрыс баға беруді алға тартады.

Деректанудың Өзекті мәселелерінің бірі-деректегі барлық сақталған ақпарларды ала білу жолдарын іздестіру және сол ақпарларды тарихи зерттеулерде ғылыми айналымдарға ендіре білу жолдары мен тәсілдерін қарастыру болып табылады. Демек, деректанудың маңызды міндеттерінің бірі-тарихи деректерді алдау методикасын жасау және оны тарихи зерттеулерде қолдану. Тарихшы ғалымдар барлық уақытта деректерде бейнеленген тарихи Өткенді қандай тәсілдермен қалпына келтіруге болатындығын ойлады және оның тәсілдерін жетілдірді. Сол тәсілдердің ең бастыларының бірі-деректанулық сын.

Ресей тарихнамасында тарихи деректерді бірінші боып сынға алған ғалым- В. Н. Татищев. Ол тарихи сынның ережелерін жасады. Ғалым айтылғанның барлығын шындық деп қабылдай бермей, қажетті дүниені қажетсіз дүниеден айыра білу керек деп есептеп, жақсы деген жазушының шығармаларында сын кӨзбен қарау қажет екендігін атап Өткен. Осылайша ғалым, шынайылықты айқындаудың Өзекті мәселелерін алға тартқан:

-автор Өзі жазып отырған уақиғаға қатысқан ба?

-егер автор уақиғаға қатыспаса, онда сол уақиға болған кезде Өмір сүрген бе?

-автор Өз шығармасын мӨрағат деректеріне, келісім-шарттарға, ережелерге немесе білетін адамдардың айтқанына сүйеніп жазған ба?

Біз ғалым алға тартқан мәселелер тӨңірегінен деректерге қойылған тарихи сынды шынайылықты айқындауға жақындатқан алғашқы қадамдардың бірі екендігін аңғарамыз.

Ал, Өзге ғалымдардың арасынан А. А. Шлецер тарихи сынды үш топқа бӨлген: 1. «кіші сынң (немесе «сӨз сының) -мәтіннің түпнӨсқалығын айқындау, Өзгеше айтқанда, автордың Өз жазғаны мен кейінгі кӨшірушінің не қосқандығын айқындау;

2. Мәінді грамматикалық және тарихи талдау, яғни сӨздерді және сӨйлемдерді зерттеу, сол арқылы автордың «нақтың сӨздер мен сӨйлемдерді

пайдаланғандығы, не айтпақ болғандығы айқындалады.

3. «Жоғарғы сынң (істі сынау) -дерек авторының пікірі дӨрыс па, айтып отырған уақиға немесе тарихи процесс қаншалықты шындыққа сай, яғнишын мәнінде тарихи уақиға екендігіне көз жеткізу. Бұдан В. Н. Татищевке қарағанда ғалым А. А. Шлецердің фактілерге емес, мәтінді басымырақ талдауға алуды Өсынатындығына кӨз жеткізуге болады.

Шынайылықты анықтаудың басты принципі- автордың өзі баяндап отырған уақиғаға қаншалықты қатысты екендігін анықтау;

В. О. Ключевский деректерді ғылыми сынауды «филалогиялық сынң және «фактілі сынң, яғни жазушының кӨзқарасын сынға алу деп екіге бӨліп қарастыруды Өсынған /Критика направленнная к восстановлению подленного текста называется филологической, имеющая целью определить угол преломления действительности, сепень уклона

Ф-ӘД-001/026

авторской мысли от действительности, може быть названа фактической. Таким оброзом, историческая критика-это или критика текстов, передающих факты, или критика фактов, воспройзводимых текстами/.

Сонымен қатар жазба деректерді ғылыми сынға алудың негізгі ережелерін белгілі деректанушы ғалым А. С. Лаппо-Данилевский Өз еңбектерінде де жан-жақты қарастырған: «ішкі сынң және «сыртқы сынң төрғысында. Сыртқы сын тӨрғысында Дерек жазылған материалды зерттеу негізінде қолтаңба және басқа да полиграфиялық белгілердің (мӨр, елтаңба және т. б. ), сонымен қатар мәтіндегітікелей сілтемелердің негізінде деректің пайда болу уақытын, жерін, авторын немесе құрастырушысын, үпнҒсқалығын анықтау.

Ішкі сын-деректегі қамтылған фактілердің жыйынтығы мен шынайылығын анықтау.

Шынайылықы анықтау тарихи сының Өзекті мәселесі. Ғалымдардың бір тобы бӨл мәселені автор көңіл-күйін айқындау арқылы шешуге болады деп тӨжырымдайды. Себебі «Дерек адам психикасының іске асқан жемісің.

Ал, екнші ғалымдардың тобы «ішкі сынң арқылы / А. С. Лаппо-Данилевский оны «шындыққа жетудің 14 шартың деп атаған/. Ол бойынша:

-Фактіні тікелей қабылдау;

-Автордың фактіні іске асуына тікелей қатысу дәрежесін айқындау;

-Фактіге мүдделілігі /теориялық және практикалық/;

-Куәгердің фактілерге қаыстылығы;

-Куәгердің фактіден алған әсері;

-Куәгердің аңғарымпаздығы;

-Білім дәрежесі және автордың фактіні қабылдаудағы техникалық дайындығы;

-фактіге қаысты уақыттың сәйкестігі;

-Куәгер Өз басынан кешкенін қаншалықты біледі;

Куәгердің фактіні еске түсіру кезіндегі кӨңіл-күйі;
Куәгердің «нені білеінін, ненібілмейіндігін айқындау
Куәгер шындықты айтқысы келе ме?
¤зге факторлардың әсерін айқындау;
Куәгердің танымдық мақсаты мен деңгейін анықтау;

БӨл тӨрғыдағы «ішкі сынң зерттеу обьектісіне жеке адамды алып қарастырған, яғни сын субьективтіліктен туындайындығын аңғарамыз. Жалпы тарихи сын субьективті принциптерге негізделеді.

Деректану деректерді зерттейтін ғылым ретінде, адамзат қоғамын зерттейтін ғылымның бір саласы болып табылады. Деректануда деректі зерттеу әдістемелерін Өйымдастыру барысында басты термин қолданылады. Ол деректану ғылымы үшін маңызды термин «КЛАССИФИКАЦИЯң. Ол қазақ тілінде «топтауң, «жіктеуң, «сыныптауң.

Топтау мен классификация Өқсас түсініктер. Топтау және сыныптау Өқсас белгілеріне қарай бӨлінеді. Мәселен: топтау-нақты белгіленген, ал сыныптау-нақты белгіленбеген. Топтау-обьектілерді ажырату болса, классификация сол Өқсас белгілері мен қасиеттеріне қарай айыру болып абылады. БӨл тәсіл деректануда тарихидеректердің классификациясы мен систематизациялануы негізінде қолданылады. Деректің жүйелену ғылымда классификацияға қарағанда жиі қолданылады. Деректің классификациясы бірінғай болуы қажет, олай болмаған жағдайда деректану осыған Өмтылуы қажет. БӨл тӨрғыда классификация мен систематизация әр түрлі сатыда бірдей болып келеді. Классификация схеманың қӨрылуы, ал систематизация-материалдарды схемаларға тарату болып табылады. Классификация әсіресе лингвистика саласында жиі қолданылады.

Классификация деп деректерді ортақ қасиеттері бар, бірақ бір-бірінен ерекше белгілерімен айрықшаланатын категорияларға бӨлуді атайды.

Ф-ӘД-001/026

Тип-ақпаратты салу және сақтау тәсілдерімен ерекшеленген деректерді біріктіреді.

Негізінен деректің 7 типтік классификациясы бар: жазба, заттай, этнографиялық, фольклорлық, лингвистикалық, қӨжаттық, фона қӨжаттық.

/заттай-археологиялық ескерткіштер, кӨркем сурет; сӨздік деректер-ауызша шығармалар; жазба деректер-этногр. деректер; дыбысты деректер-саз, әуен; салттық деректер-тӨрмыстық матер., дәстүрлер/.

Тарихи дерек-субьективті Өйткені ол адам санасының жемісі, субьектің дүниеге келтірген жемісі. Әртүрлі белгілермен, сӨздермен деректерге салынған ақпарат тарихи деректің мазмӨнын қӨрайды. Тарихи деректерді тарихи зерттеулерде тиімді пайдалану қажеттілігі классификацияға әкеледі яғни деректерді ортақ қасиеттері бар, бірақ бір-бірінен ерекше белгілерімен айырмашылықта болатын категорияларға бӨлу болып табылады. Классификацияға бӨлу деректің обьективті Өзіне тән қасиеттерінен шығуы қажет, онда деректегі шындықтың енуі мен бейнелену заңдары кӨрінуі тиіс. Сондықтанда классификация-ол зерттеу тәсілі.

Классификация түрлері Өте маңызды және деректердің басты мәселелеріне жауап береді. Тарихи дерек ретінде дерек типтері мен түрлері деректерде әр түрлі кездеседі. Мысалы ғалым Э. Бернгейм Өз еңбектерінде әр түрлі формаларды-сӨз, хат, бейнелеу сияқты формадағы деректерді бір топтап, «хабарларң /«известияң/ деп атаған. Олардың ішінен ауызша дәстүр (ән, ертегі, аңыз, қанатты сӨздер, мақалалар) ; жазбаша дәстүр (тарихи жазбалар, гениалогиялық кестелер, Өмірбаяндар, мемуарлар және баспасӨз материалдары) ; Бейнелеу дәстүрі (тарихи тӨлғалардың иконографиясы, географиялық карталар, суреттеу) ерекшелінеді. Сонымен қатар тарихи деректің типтерінің бірі- қалдықтар, яғни оқиғалардың тікелей қорытындылары. Одан ғалым тікелей тарихи дерек типтерін бӨліп шығарады: тікелей іздер, тіл жайлы дерек, салт-дәстүрлер, діндер, ғылыми шығармалар, манеталық жазбалар қӨжаттар және т. б.

Әдебиеттер тізімі:

Источниковедение: теоретические и мотодические проблемы. М., 1969г.

Надеждин Н. И. Об исторической истине и достоверности. Библиотека для чтения. М., 1937г.

Булыгин Н. А., Рейхберт Л. Э. О типах вида и форма публикаций документов. Ист. архив. 1966г. вып. 6.

Мирзай А. Ц. Основные задачи критики исторических источников. М., 1958г.

Фарсобин Л. В. Источниковедение и его метод. М., 1988г.

Атабаев Қ. Қазақстан тарихының деректанулық негіздері. А., 2002ж.

Екінші лекция бойынша тест сұрақтары:

Ғылыми түсіндіруден гӨрі нақты информацияны талап ететін ғылым саласы:

а. Деректану

б. Дипломатика

в. Эвристика

г. Текстология

д. Документалистика

Деректану-тарихи материалдарды Өмыт қалдырмай таныту мағынасында қай терминмен мағыналас болып табылады:

а. Эвристика

б. Классификация

в. Систематизация

г. Кадикалогия

д. Бресталогия

Деректану термині орыс әдебиетіне неміс транскрипциясынан енген кезі:

а. ХІХғ. орта шені

б. ХІХ ғ. басы

в. ХІХ ғ. І-жартысы

г. ХІХ ғ. соңы

д. Х‡ІІІғ.

Ф-ӘД-001/026

ЛЕКЦИЯ ТАҚЫРЫБЫ: ПАЛЕОГРАФИЯНЫҢ ДАМУЫ

Палеография түсінігі. Палеографияның қамту аймағы-жазба деректер.
Палеография және оның проблеммалары.
Палеография ғылыми зерттеу саласының туындау тарихы.
Палеография ғылыми саласының Өзге ғылым салаларымен байланысы.

Палеография-/палео және графо кӨне және жазамын сӨздерінен тӨратын термин/-кӨне жазбалар-ежелгі жазба ескерткіштердің жасалған орнын және уақытын; жазба деректер мәтініндегі графикалық белгілердің Өзгеріске түсу барысын зертейтін; қысқартып жазылған сӨздер мен қүпия жазбалар түйінін анықтайтын; жазба дерек пен кітаптардың кӨркемделу барысын анықтайтын тарихи зерттеу салаларының бірі.

Палеографиялық зерттеулердің деректік кӨздері : қолжазбалар және жазба түріндегі актілер.

Палеография обьектісі: Жазба деректің жазба белгілері, жазба түрі, интерпункция белгілері, орфография /емлелік, дӨрыс жазылу тәртібі/, жазба материалы, қолжазба беттерінің кӨркемделуі, асты сызылған сӨздердің себептерін анықтау (разлиновка), мәтіндегі топтасқан сӨз шоқтарын анықтау (кустоды), қосылып жазылған немесе бӨлініп жазылған сӨздерді анықтау, жазба сыясын (чернила), бояуын, түптелуін (переплет) зерттеу болып табылады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.