«Неологизм» терминінің түсінігі және мазмұны
Кіріспе 3
1 «Неологизм» терминінің түсінігі және мазмұны 4
2 Ағылшын тіліндегі неологизмдердің ерекшеліктері 7
3 Неологизмдердiң аудармасының әдiстерi 8
Қорытынды 13
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі 15
1 «Неологизм» терминінің түсінігі және мазмұны 4
2 Ағылшын тіліндегі неологизмдердің ерекшеліктері 7
3 Неологизмдердiң аудармасының әдiстерi 8
Қорытынды 13
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі 15
Аудару адамның рухани әрекетінің бір түрі ретінде, өте ерте заманнан келе жатыр. Ол сондай-ақ әлемдік мәдениет тарихында маңызды рөл атқарған. Мәдениет ғасырлар бойы дайындалып, ғасырлар бойы өмір сүреді. Әрбір жаңа ғасыр өткен мәдениетке жаңа мән-мағына әкеледі. Адамдардың ғана емес, сонымен қатар, халықтардың да тарихи жады деректерді іріктеп, таңдауға бейім. Мәдениетте ешқашан бірыңғай ықпал етуші, бірыңғай қабылдаушы субъект бола алмайды. Мәдениеттегі байланыс қашанда көпжақты, көпқырлы, ең аз дегенде, екіжақты.
Сол мәдени байланысты баянды ететін бірден бір тиімді құрал аударма екендігін көне тарих көптеп дәлелдейді. Аударма ісі өткен тарихта болсын, бүгінгі күнімізде болсын мәдениеттерді байланыстыру құралы ретінде қызмет етіп келеді. Аударма - тілдік қонақжайлылық, кеңпейілділік, кеңшілік түрі.
Зерттеудің өзіктілігі. Тақырыптың өзектілігі соңғы жылдары болып жатқан халықаралық ықпалдастық және жаһандану процесстері біздің өміріміздің барлық салаларына таралып кетті. Көптеген жанасулар, кең көлемде және әр салада қызыметестік жүргізу (мемлекетаралық қатынастар, халықаралық дипломптия, туризм, студенттер мен алмасу және т.б.). осының салдарынан лингвистикалық ықпалдастықтар қарқынды дами түсті.
Ғылыми-техникалық прогрестің шарықтауына байланысты қоғамымыз жаңара түссе, тіліміздегі төл сөздеріміз де қоғаммен бірге жаңарып, жаңа атаулармен толығып отырады. Тілдегі сөздік қордың да байи түсуі осындай тілімізге енген жаңа сөздердің үлесі.
Жұмыстың мақсаты: ағылшын тіліндегі неологизмдердің ерекшеліктерін зерттеу.
Зерттеу жұмысының мақсаты. Берілген зерттеу курстық жұмыстың мақсаты – қазіргі ағылшын тіліндегі жаңа жетістіктер мен жаңа оқиғаларға байланысты пайда болатын жаңа сөздер - неологизмдердің аударылуын зерттеу.
Сол мәдени байланысты баянды ететін бірден бір тиімді құрал аударма екендігін көне тарих көптеп дәлелдейді. Аударма ісі өткен тарихта болсын, бүгінгі күнімізде болсын мәдениеттерді байланыстыру құралы ретінде қызмет етіп келеді. Аударма - тілдік қонақжайлылық, кеңпейілділік, кеңшілік түрі.
Зерттеудің өзіктілігі. Тақырыптың өзектілігі соңғы жылдары болып жатқан халықаралық ықпалдастық және жаһандану процесстері біздің өміріміздің барлық салаларына таралып кетті. Көптеген жанасулар, кең көлемде және әр салада қызыметестік жүргізу (мемлекетаралық қатынастар, халықаралық дипломптия, туризм, студенттер мен алмасу және т.б.). осының салдарынан лингвистикалық ықпалдастықтар қарқынды дами түсті.
Ғылыми-техникалық прогрестің шарықтауына байланысты қоғамымыз жаңара түссе, тіліміздегі төл сөздеріміз де қоғаммен бірге жаңарып, жаңа атаулармен толығып отырады. Тілдегі сөздік қордың да байи түсуі осындай тілімізге енген жаңа сөздердің үлесі.
Жұмыстың мақсаты: ағылшын тіліндегі неологизмдердің ерекшеліктерін зерттеу.
Зерттеу жұмысының мақсаты. Берілген зерттеу курстық жұмыстың мақсаты – қазіргі ағылшын тіліндегі жаңа жетістіктер мен жаңа оқиғаларға байланысты пайда болатын жаңа сөздер - неологизмдердің аударылуын зерттеу.
1 Алдашева А.М. Аударматану: лингвистикалық және лингвомәдени мәселелер. – Алматы, 1999. - 161 б.
2 Мұсатаева М.Ш. Двуязычная лексикография: тенденции и перспективы. – Алматы: РИО ВАК РК, 2000. –204с.
3 Маслова В.А. Когнитивная лингвистика: Учебное пособие.–Минск.: Тетра Системе, 2004. –225 с.
4 Әлісжанов С. Қ. Қазақ терминологиясы: теория және тәжірибе. Астана, 2005. -225 б.
5 Қайдар Ә. Терминнің үш тұғыры // Қазақ терминографиясының өзекті мәселелері (республикалық ғылыми-практикалық семинар материалдары). Астана, 2004. -215 б.
6 Құрманбайұлы Ш. Терминологияны стандарттау мен реттеу туралы // Терминологиялық хабаршы №4(14), 2005. – 21 б.
7 Ілеспе аударма [Мәтін]. Алматы: «Ғылым» баспасы, 2007 ж.-255 б.
8 Тарақов, Әнуар Сауатұлы. Аударма психологиясы және мәдениеті. Алматы: «Қазақ университеті» баспасы 2005 ж.
9 Тарақов, Әнуар Сауатұлы. Аударма әлемі Алматы: «Қазақ университеті» баспасы 2007 ж.
10 Иманасова Ж. Аударма - астарлы өнер немесе қос тілді жетік білу қажеттіктері/ Ж. Иманасова //Ақиқат. - 2008. - №4 . - 34-38б.
11 Королева Н.Н. Лингвопереводческий анализ Англоязычнях неологизмов. Алматы: 2002 ж.
12 Исследование неологизмов современного английского языка в лингвокультурологическом аспекте // Вестник университета “Кайнар”. –Алматы, 2000. -№4. –с,67-73.
13 К проблеме перевода неологизмов в области экономики (на материале английского и русского языков) // экономическое образование на рубеже нового тысячелетия: Проблемы взаимодействия языка и экономики: -Алматы: КазГУ – МОиМЯ им.абылай хана, 2000. –с.130-135.
14 Цвиллинг М.Я. Переводные эквиваленты неологизмов в словаре и тексте. М: 1984.255 б.
15 Заботкина Б.Н. Английские неологизмы. – Киев: Наукова думка, 1998. 356 б.
16 Кабакчи В.В Английский язык межкультурного общения, М., 1993. 355 б.
17 Казакова Т. А. Практические основы перевода. Учебное пособие. – СПб.: Лениздат; Издательство «Союз», 2002. 350 с.
18 Лопатин Н.М. Рождение слова. Неологизмы и окказиональные образования. – М.: Наука, 1973. -299 с.
2 Мұсатаева М.Ш. Двуязычная лексикография: тенденции и перспективы. – Алматы: РИО ВАК РК, 2000. –204с.
3 Маслова В.А. Когнитивная лингвистика: Учебное пособие.–Минск.: Тетра Системе, 2004. –225 с.
4 Әлісжанов С. Қ. Қазақ терминологиясы: теория және тәжірибе. Астана, 2005. -225 б.
5 Қайдар Ә. Терминнің үш тұғыры // Қазақ терминографиясының өзекті мәселелері (республикалық ғылыми-практикалық семинар материалдары). Астана, 2004. -215 б.
6 Құрманбайұлы Ш. Терминологияны стандарттау мен реттеу туралы // Терминологиялық хабаршы №4(14), 2005. – 21 б.
7 Ілеспе аударма [Мәтін]. Алматы: «Ғылым» баспасы, 2007 ж.-255 б.
8 Тарақов, Әнуар Сауатұлы. Аударма психологиясы және мәдениеті. Алматы: «Қазақ университеті» баспасы 2005 ж.
9 Тарақов, Әнуар Сауатұлы. Аударма әлемі Алматы: «Қазақ университеті» баспасы 2007 ж.
10 Иманасова Ж. Аударма - астарлы өнер немесе қос тілді жетік білу қажеттіктері/ Ж. Иманасова //Ақиқат. - 2008. - №4 . - 34-38б.
11 Королева Н.Н. Лингвопереводческий анализ Англоязычнях неологизмов. Алматы: 2002 ж.
12 Исследование неологизмов современного английского языка в лингвокультурологическом аспекте // Вестник университета “Кайнар”. –Алматы, 2000. -№4. –с,67-73.
13 К проблеме перевода неологизмов в области экономики (на материале английского и русского языков) // экономическое образование на рубеже нового тысячелетия: Проблемы взаимодействия языка и экономики: -Алматы: КазГУ – МОиМЯ им.абылай хана, 2000. –с.130-135.
14 Цвиллинг М.Я. Переводные эквиваленты неологизмов в словаре и тексте. М: 1984.255 б.
15 Заботкина Б.Н. Английские неологизмы. – Киев: Наукова думка, 1998. 356 б.
16 Кабакчи В.В Английский язык межкультурного общения, М., 1993. 355 б.
17 Казакова Т. А. Практические основы перевода. Учебное пособие. – СПб.: Лениздат; Издательство «Союз», 2002. 350 с.
18 Лопатин Н.М. Рождение слова. Неологизмы и окказиональные образования. – М.: Наука, 1973. -299 с.
МАЗМҰНЫ
Кіріспе 3
1 Неологизм терминінің түсінігі және мазмұны 4
2 Ағылшын тіліндегі неологизмдердің ерекшеліктері 7
3 Неологизмдердiң аудармасының әдiстерi 8
Қорытынды 13
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі 15
Кіріспе
Аудару адамның рухани әрекетінің бір түрі ретінде, өте ерте заманнан келе жатыр. Ол сондай-ақ әлемдік мәдениет тарихында маңызды рөл атқарған. Мәдениет ғасырлар бойы дайындалып, ғасырлар бойы өмір сүреді. Әрбір жаңа ғасыр өткен мәдениетке жаңа мән-мағына әкеледі. Адамдардың ғана емес, сонымен қатар, халықтардың да тарихи жады деректерді іріктеп, таңдауға бейім. Мәдениетте ешқашан бірыңғай ықпал етуші, бірыңғай қабылдаушы субъект бола алмайды. Мәдениеттегі байланыс қашанда көпжақты, көпқырлы, ең аз дегенде, екіжақты.
Сол мәдени байланысты баянды ететін бірден бір тиімді құрал аударма екендігін көне тарих көптеп дәлелдейді. Аударма ісі өткен тарихта болсын, бүгінгі күнімізде болсын мәдениеттерді байланыстыру құралы ретінде қызмет етіп келеді. Аударма - тілдік қонақжайлылық, кеңпейілділік, кеңшілік түрі.
Зерттеудің өзіктілігі. Тақырыптың өзектілігі соңғы жылдары болып жатқан халықаралық ықпалдастық және жаһандану процесстері біздің өміріміздің барлық салаларына таралып кетті. Көптеген жанасулар, кең көлемде және әр салада қызыметестік жүргізу (мемлекетаралық қатынастар, халықаралық дипломптия, туризм, студенттер мен алмасу және т.б.). осының салдарынан лингвистикалық ықпалдастықтар қарқынды дами түсті.
Ғылыми-техникалық прогрестің шарықтауына байланысты қоғамымыз жаңара түссе, тіліміздегі төл сөздеріміз де қоғаммен бірге жаңарып, жаңа атаулармен толығып отырады. Тілдегі сөздік қордың да байи түсуі осындай тілімізге енген жаңа сөздердің үлесі.
Жұмыстың мақсаты: ағылшын тіліндегі неологизмдердің ерекшеліктерін зерттеу.
Зерттеу жұмысының мақсаты. Берілген зерттеу курстық жұмыстың мақсаты - қазіргі ағылшын тіліндегі жаңа жетістіктер мен жаңа оқиғаларға байланысты пайда болатын жаңа сөздер - неологизмдердің аударылуын зерттеу.
Зерттеу міндеттері. Курстық жұмысының мақсатына байланысты мынадай міндеттер қойылды:
- неологизмдер және оларды аударудың теориялық негіздері;
- ағылшын тіліндегі неологизмдердің ерекшеліктері көрсету.
Зерттеу жұмысының құрылымы. Зерттеу жұмысы кіріспеден, екі бөлімнен, қорытындыдан және қолданылған әдебиеттерден тұрады.
Кез келген тiлдегi қарым-қатынас үшін үлкен сөздiк қор болуы тиіс. Сол себептен қазіргі уақытта шетен алу процессін білу өте маңызды екені ақиқат. Бұл жаңа тәсілдерді іздестіруге қызығушылық туғызады, олардың көмегімен аудармашы нақты яғни сапалы аударма жасай алады.
1 Неологизм терминінің түсінігі және мазмұны
Неологизм - (гр. neos - жаңа, logos - сөз) - қоғамдағы саяси, мәдени, экономикалық қатынастардың, ғылым мен техниканың дамуына байланысты тілге енген жаңа сөздер мен сөз тіркестері, фразеологиялық оралымдар. Неологизм лексикалық және семантикалық. болып екіге бөлінеді.
Лексикалық неологизмге жаңа ұғымдардың тууымен бірге пайда болған жаңа терминдер жатса, семантикалық неологизм деп сөзбе-сөз аудару арқылы төл сөзге қосылған жеке мағынаны айтуға болады.
Мысалы, кесте (таблица), шөгінді (осадки), т.б. Неологизм сөзжасамдық калькалау, (макроұя, кодтану), сондай-ақ морфологиялық, синтаксистік-морфологиялық, семантикалық-морфологиялық тәсілдер арқылы жасалып, тілдің сөздік құрамын байытады.
Шет тілден енген сөздердің басым бөлігі өздерінің бастапқы мағынасын сақтайды, семантикалық жақтан өзгерістерге көп ұшырамайды. Неологизм төл сөздермен де беріле алады, сөздік құрамда бұрыннан қолданылып жүрген сөз тұлғалары жаңа мағынаға ауысып, жаңа ұғымды белгілеуге мүмкіндік алады.
Неологизмдердiң астында қазiргi ұғымдар ендi оның дамытуы тiлде осы кезеңде және немесе таңбалаушы ғылым және техника, мақсаттардағы қызу - стилистикалық жасалған жаңа сөз көрсететiн жаңа хал-жағдайлар, әлеуметтiк-саяси өзгерiстер және тағы басқалар дамытудың нәтижесiнде пайда болған жаңа ұғым пайда болған кез келген жаңа сөздiк және фразеологиялық бiрлiктер ұғылады.
Бiз екiншi түрдiң неологизмдерi стилистикалық неологизмдермен бiз жаңа сөздердiң бiрiншi тобын деп атайтыны терминологиялық неологизмдерге қарағанда деп атаймыз. Неологизмдердiң екiншi тобы тiптен әр түрлi мақсаттарда түрлi стилистикалық функциясы болып қолданылады да, бiрiншi де.
Неологизмдер тиiстi тiлдiң заңдары бойынша әдетте құрастырады, сөз жасаудың оның өнiмдi үлгiлерi бойынша. Әдеби - кiтап неологизмдерi дегенмен кейде сөз жасаудың өнiмсiз әдiстерiмен де жасалады. Сөз жасау құралдардың бұл жағдайда әсерлi күшi елеулiрек болып ырақ бедерлiрек, көрнекiрек болып қалыптасады. Сондықтан өзi жаңа сөздерiнiң бiлiмiнiң құралдары стилистикалық қабылдау қалай жиi сөз сөйлейдi.
Профессор Р.А.Будагов Тiл неологизмдерiндегi бiрлiк орнықты және тұрақты әдетте мәлiм болады, бiр жағынан, және - басқа құбылмалы аумалы, жылжымалы болғанын мүлде әдiл көрiп қалады.
Басқа сөзбен айтқанда, неологизмдердiң стилистикалық функциялары взависимости неологизм терминологиялық немесе стилистикалық болып табылады ма, сонымен өзгешеленедi, яғни қайта пайда болған ұғымдардың белгiсi үшiн ол жасалған объективтiк шындықты немесе ұғым ендi бар ерекшеше түсiндiру үшiн сол үшiн.
Неологизмдердiң қазiргi ағылшын жазушыларының тiлiндегi өте тән iстеу әдiстерi сөз мағналарының сөз қосу, конверсия және өзгерiстерi болып табылады. Стилистикалық неологизмдердiң бiлiмiндегi түбегейлi рөлдi ағылшын көркем сөзiнiң стильсiнiң дамытудың ерте көзеңдерiнде варваризмдар ойнады.
Алғашқыда неологизм ретінде танылған сөздер жалпыхалықтық қолданысқа түскен кезде неологизм болудан қалады. Мысалы, атом, теледидар, космос, ракета, редактор, анализ, т.б. Неологизм тілдің лексикалық құрамына ауызша және жазбаша түрде енеді. Ауызша енген сөздердің көпшілігі тұрмыс қажетіне, мәдениетке қатысты атаулар болса, жазбаша енген неологизм ғылым мен техниканың жетістіктеріне қатысты болып келеді. Қазіргі тілімізде жасалған неологизмнің көпшілігі сөз тіркестері түрінде келіп, анықтауыштық қатынаста болады. Мысалы, антропогендік фактор, компьютерлік жүйе, компьютер орталығы, т.б. АҚШ-та, Францияда, Жапония елдерінде неологизмді зерттейтін арнайы орталықтар құрылып, ғылыми зерттеу жұмыстарын жүргізіп келеді
Неологизмдер - бұл қазіргі тарихи кезеңге тән түгелімен жаңа лексикалық единица. Мұндай сөздер әлі де болса сөздік қорға ене қойған жоқ, сондықтан халықтың көпшілігіне таныс болмауы мүмкін.
Неологизм ұғымының белгілі бір анықтамасын талдау үшін түрлі зерттеушілердің пікірлеріне сүйенсек, екі түрлі көзқарасты аңғаруға болады:
- неологизм термині жаңа сөздің жасалуы ретінде қабылданады, яғни бір тілдің жаңа сөз жасам үлгілерінің модельдерін сақтай отырып, бұрын таныс болмаған жаңа сөзді, жаңа ұғымды білдіретін сөздердің тобы ретінде қарастыру. Мысалы, reactor - ядролы реактор, biocide - биологиялық соғыс және т.б;
- сондай-ақ бұрын қолданыста жүрген белгілі бір сөздің семантикалық және стилистикалық бояулары әсер ететін жаңа синонимі ретінде қарастыру. Мысалы, boffin сөзі (құпия жұмыспен айналысатын ғалым, көбінесе әскери мақсатта) scientist сөзінің ең жақын синонимі болып табылады, алайда оның семантикалық бояуы басқаны білдіреді.
Сол секілді лексикалық жаңа сөздердің құрамының біркелкі болмауы да көрініп отырады. Оның себебі неологизмдердің пайда болуына, тілдегі тұрақтылығына қолданыстағы тазалығына байланысты.
Неологизмдердің пайда болуының себебі қоғамдық және ғылыми-техникалық прогресс болып табылады:
- әлеуметтік-экономикалық жаңа сөздердің пайда болуы;
- ғылым мен техниканың қарқынды дамуы мен жаңалықтары;
- мәдениет саласындағы жетістіктер.
Неологизмдердің өзгеруі ең алдымен АҚШ тағы социолингвистикалық жаңдайының өзгеруіне байланысты. Айта кетсек бұл трансформациялар тарихи тұрғыдан сертті.
Неологизмдер - бұл жаңа ұғымды сиппатау үшін қолданылатын жаңа сөздер мен сөз тіркестері. Сонымен қатар неологизмдер, ол әдеби тілде әзірше құпталмаған сөздер қатары.
Неологизм екі түрлі жолмен жасалады.
- бұрын-соңды тілде болып көрмеген, жаңа ұғымдардың пайда болуымен байланысты. Мысалы, революция, колхоз, совхоз, кино - театр,телевизор, спутник, ракетчик, бригада, фермер т. б.;
- бұрыннан тілде бар атауларды жаңартып, ескіні жаңғыртып, жаңаша мән беріп, түрлендіріп қолдану негізінде пайда болады. Неологизмдердің ұлттық тілдің байып, дамуы үшін, оның жаңа мағыналы сөздермен толықтырылып отыруы үшін мәні зор.
Неологизмдердiң үлкен саны ағылшын тiлi ел болып жататын байланысты әлеуметтiк өзгерiстермен пайда болады. Өзi таралған қоғамдық құбылыстар, әсiресе тән Ұлыбританиялардың бiрiне, деп аталатын феминист қозғалыстарын жатады, яғни еркектерi бар құқықтардағы теңдеуге әйелдерiнiң қозғалысы. Мысалы, арқасында бұл қозғалысқа көп жаңа лексикалық бiрлiктер пайда болды the Lib Movement - феминистикалық қозғалыс", libber, libbie - феминистикалық қозғалыстың қатысушы немесе бөтенi тағы басқалар.
Ағылшын тiлi, дәл осылай сонымен қатар әлемнiң басқа тiлдерi, белсене лексиктер есебiнен ауқаттанады, әр түрлi мамандықтар, әлеуметтiк топтар, жас шамаларының тән өкiлдерiмен. Мысалы, әр түрлi кәсiби жаргондардың атауларындағы бiр тек қана қажеттiлiк осылай екiншi компонент - speak: Artsspeakпен неологизмдерiнiң жиынын тудырды Sportsspeak - спортшылардың жаргоны суретшiлердiң жаргоны, Medspeak - Teacherspeak - мұғалiмдердiң жаргоны медиктердiң жаргоны, Videospeak - Cablespeak - кабелдiк теледидардың қызметкерлерiнiң жаргоны видеоаппаратураның қолданушы -
ларының жаргоны тағы басқалар dial-a-meal, dial-a-taxiнiң түрiнiң неологизмдерi жоғарғы қоғамның Тән лексиктерi жалпыға мәлiм болды.
Мысалы, данқтылықтар көп сөздер және жас өспiрiм тән өрнектер де алды Drugs! - Сәйкес!, Жақсы!, Дұрыс! (OK орынына пайдаланылады), sweat - task - breakfast+lunch қысқарту үй шығарма, brunchсы) - кешiрек таңертеңгi тамақ алыс қашықтыққа жүгiру тағы басқалар.
Демек, тиiстi тiлдiң iшкi заңдарымен сәйкес екеш жасалған әр түрлi емес сөз сөздiк құрамға автоматты түседi. Неологизм тiлдiң сөздiк құрамында азаматтықтың құқығы өз және бұл сөздiк құрамның элемент болу жаулап алу үшiн ұжымның қоғамдық сөйлеу тәжiрибесiндегi тексерудi түбегейлi мерзiм өте алуы керек жаулап алу үшiн.
Стилистикалық неологизмдердiң негiзгi функцияларымен екi болып табылады: бiрiншi - құбылыстың қандай болса да қосымша сызығының ашылуы және екiншi - айғақтарға өз қатынасының анықталуы объективтiк шындықты.
Стилистикалық неологизмдердiң екiншi функция көркем сөздiң стильсiнде бастаушы болып табылады. Сондықтан жазушылық неологизмдердiң көпшiлiгi күштi қызу мәндермен бейнеленедi.
Бiрiншi функция, яғни құбылыстың қандай болса да қосымша сызығының ашылуы, сол атап айтқанда осы тiл қатты сөйлейтiн халықтың қоғамдық өмiрiнiң тамыр соғуын бәрiнен артық шағылысатын сөздiң стильсiнде газет стильсiнде жиiрек көрiнiп қалады.
2 Ағылшын тіліндегі неологизмдердің ерекшеліктері
Ғылыми стильді зерттеу үшін көп уақыт жұмсалғанына қарамастан, стилистикалық тісілдер мен амалдарды ерекшеліктерін зерттеу мен ғылыми прозадағы тілдің икемділігі мен мәнерін сиппатау соңғы жылдары ғана стилисттердің қызығушылығын оятып отыр.
Неологизмдердің қолдануы кәсіби тілге тән екендігі ақиқат. Сонымен
қатар кәсіби тілде арнайы лексика яғни special terms және аббревиатуралар қолданылады.
Ғылыми техникалық революция, өміріміздің барлық салаларына әсерін тигізеді, оның салдарынан білім және мәдениет деңгейі де өсіп келуде. Ғылымның қарқынды дамуымен, жаппай қарым қатынастардың кеңейуімен негізгі мәселе айқындала түсті, ол жоғарғы деңгейде мәдени қарым қатынастар, ғылыми әдеби қарым қатынастар және ең басты мәселе ол лингвистикалық компетенция мәселесі болып табылады. Жоғарыда айтылып кеткенің, салдары неологизмдерді қолдану болып табылады. Сондықтан сөйлеу мәдениетін дамыту үшін ең басты факторлар стилистикалық өзгешіліктерін және лексикалық өзгешіліктерін практикалық тұрғыдан зерттеп білу. Оған қоса ағылшын тілін тереңдетіп білу өте маңызды, себебі ағылшын тілі, халықаралық қарым қатынастар тілі.
Баспа сөзде неологизмдердің пайда болуы салдарының бірі, ол халықтың өмірінің политика, экономика, мәдениет салаларында қарқынды өзгеруі. Неологизмдердің 2 түрі бар, олар: жаңа сөздер жәнеескерген сөздердің жаңа мағынасы.
Кәсіби әлем қарқынды дамығандықтан, неологизмдер де көбінесе осы салада өте көп пайда болады. Осымен байланысты неологизмдердің 2 түрі де аудармашыларға белгілі бір мөлшерде қиындықтар туғызады. Себебі мұндай сөздер мен мағыналарды сөздіктерден таба алмайсыз. Тіпті жаңадан шықан түсіндірме сөздіктерінен де таба алмайсыздар, себебі әр бір сөздік екі немесе үш жылға қалып отырады. Ал неологизмдер кунде пайда болады.
Неологизмдердің сөздіктерге басылмауының бірде бір себебі, ол олардың қысқа мерзімділігі. Яғни олар әдеби шығармалардағы эпитеттер сияқты, тек бір затты сипаттау үшін қолданылады да кейін ұмытылып кетеді.
Мысалы, қазақ тіліне салыстырмалы жақын арада тұрмыс үйі яғнидом быта деген лексикалық бірлік енді. Бұл сөз тіркесі бірнеше жылдан бері қолданылып келе жатқанмен де, аудармашы үшін оны басқа тілге аудару қиындыққа соғады. Қалай оны ағылшын тіліне аудару дұрыс болады? оны түсіну үшін аудармашы ең алдымен бұл тіркестің мағынасын тауып білу керек. Негізінде бұл халыққа қызымет көрсету бөлімі болып табылады. Сол себептен оның мынындай бірнеше аудару тәсілдерін ұсына аламыз: a house of public amenities and services, public service establishment, consumer service, communal service және т.б.
3 Неологизмдердiң аудармасының әдiстерi
Көрiнетiн орынды аудармашылықты тәжiрибеде экономикалық неологизмдердiң аудармасы мәселемен шұғылданады.
Мысалы, есiмнен жасалған бiлiмдер тiлдер заңды құрамына ендi және тиiстi етiстiк құстың боқтарымен сөздiктерiмен көрсетiледi (v) plan жоспар, (v) ship-нi құрасын отырғызуды жүктеп, өндiрiп алуға жоспарлау
Мұндай етiстiктердiң аудармасы қиындық туғызбайды. Дегенмен есепке алуы керек, етiстiктiң iстеу әдiсi мынау не зат есiм өнiмдi қазiргi ағылшын тiлiнде болып табылады және неологизмдердiң көз пайда болуын бiр қызмет көрсетедi. Авторлар оларға тiптен әр түрлi зат есiм қолдана және бiз сөздiкте таппаған су жаңа етiстiктер құра жиi қолданады. Мұндай есiмнен жасалған жаңа түзiлiмдердiң мәнi мәнмен салыстыру тек қана нақтылы контекстте жолымен бастапқы зат есiм дұрыс түсiне алады. Көрiнетiн орынды аудармашылықты тәжiрибеде экономикалық неологизмдердiң аудармасы мәселемен шұғылданады. Мысалы, есiмнен жасалған бiлiмдер тiлдер заңды құрамына ендi және тиiстi етiстiк құстың боқтарымен сөздiктерiмен көрсетiледi (v) plan жоспар, (v) shipнi құрасын отырғызуды жүктеп, өндiрiп алуға жоспарлау.
Мұндай етiстiктердiң аудармасы қиындық туғызбайды. Дегенмен есепке алуы керек, етiстiктiң iстеу әдiсi мынау не зат есiм өнiмдi қазiргi ағылшын тiлiнде болып табылады және неологизмдердiң көз пайда болуын бiр қызмет көрсетедi. Авторлар оларға тiптен әр түрлi зат есiм қолдана және бiз сөздiкте таппаған су жаңа етiстiктер құра жиi қолданады. Мұндай есiмнен жасалған жаңа түзiлiмдердiң мәнi мәнмен салыстыру тек қана нақтылы контекстте жолымен бастапқы зат есiм дұрыс түсiне алады.
Мысалы: The delegates were planed to the conference last night. Planed - етiстiк, ұшақ; зат есiм plane құрастырылған. Жолаушылар ұшақтың тағайындауы - адамдардың тасымалдауы. Бiз бұл сүйене осы ұсыныс ауыстырамыз: Делегаттар кеше кешке ұшақпен конференцияларға жiберiлдi. басқа мысал: The trunks were tractored to the river bank to be floated then downstream. Трактордың тағайындауы - арбалар және ағаштың дiңгектерiнiң сүйреуi, бұдан ұсыныстың аудармасы:
Ағаштың дiңгектерi өзеннiң жағағасына трактормен содан соң олардың төмен қарай өзенiне балқытатындай етiп сүйреп апарған. Мысалдар әлi:
The river is bridged in two places. Өзенде екi көпiрде болады.
The rioters were machine-gunned by the police.
Полиция пулеметтен бүлiкшiлерiн атқылады. Жұрнақ - ed ресiмделген жиi ұқсас бiлiмдер зат есiм анықтауларды функцияларда пайдаланылады.
There are several multi-storeyed buildings in Moscow. Мәскеуде бiрнеше биiк ғимараттарда болады. We saw a two-funelled steamer.Бiз екi тұрбалы пароходтарды көрдiк. Дұрыс түсiну және неологизмдердiң аудармасының мәселесi жаңа сөздер және термин әр түрлi бiлiм аяларындағы пайда болуына ешқандай да сөздiк ғылым және техниканың қазiргi шапшаң дамытуында үлгере алмайтын байланған.
Мысалы, аудармашы сөздiк болмаған неологизм мәтiнде егер сондықтан оның мәнiн сөздiң сөз жасау мәлiмет элементтерi есепке ала және контекстке шiре анықтауға өз алдына мiндеттуге кездеседi Jet propelled planes consume enormous quantities of propellant. Осы ұсыныста бiз қай сөздiгiнде және мәнi жоқ орнатуға керек болатын propellantтың жаңа сөзi қарсы аламыз.
... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе 3
1 Неологизм терминінің түсінігі және мазмұны 4
2 Ағылшын тіліндегі неологизмдердің ерекшеліктері 7
3 Неологизмдердiң аудармасының әдiстерi 8
Қорытынды 13
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі 15
Кіріспе
Аудару адамның рухани әрекетінің бір түрі ретінде, өте ерте заманнан келе жатыр. Ол сондай-ақ әлемдік мәдениет тарихында маңызды рөл атқарған. Мәдениет ғасырлар бойы дайындалып, ғасырлар бойы өмір сүреді. Әрбір жаңа ғасыр өткен мәдениетке жаңа мән-мағына әкеледі. Адамдардың ғана емес, сонымен қатар, халықтардың да тарихи жады деректерді іріктеп, таңдауға бейім. Мәдениетте ешқашан бірыңғай ықпал етуші, бірыңғай қабылдаушы субъект бола алмайды. Мәдениеттегі байланыс қашанда көпжақты, көпқырлы, ең аз дегенде, екіжақты.
Сол мәдени байланысты баянды ететін бірден бір тиімді құрал аударма екендігін көне тарих көптеп дәлелдейді. Аударма ісі өткен тарихта болсын, бүгінгі күнімізде болсын мәдениеттерді байланыстыру құралы ретінде қызмет етіп келеді. Аударма - тілдік қонақжайлылық, кеңпейілділік, кеңшілік түрі.
Зерттеудің өзіктілігі. Тақырыптың өзектілігі соңғы жылдары болып жатқан халықаралық ықпалдастық және жаһандану процесстері біздің өміріміздің барлық салаларына таралып кетті. Көптеген жанасулар, кең көлемде және әр салада қызыметестік жүргізу (мемлекетаралық қатынастар, халықаралық дипломптия, туризм, студенттер мен алмасу және т.б.). осының салдарынан лингвистикалық ықпалдастықтар қарқынды дами түсті.
Ғылыми-техникалық прогрестің шарықтауына байланысты қоғамымыз жаңара түссе, тіліміздегі төл сөздеріміз де қоғаммен бірге жаңарып, жаңа атаулармен толығып отырады. Тілдегі сөздік қордың да байи түсуі осындай тілімізге енген жаңа сөздердің үлесі.
Жұмыстың мақсаты: ағылшын тіліндегі неологизмдердің ерекшеліктерін зерттеу.
Зерттеу жұмысының мақсаты. Берілген зерттеу курстық жұмыстың мақсаты - қазіргі ағылшын тіліндегі жаңа жетістіктер мен жаңа оқиғаларға байланысты пайда болатын жаңа сөздер - неологизмдердің аударылуын зерттеу.
Зерттеу міндеттері. Курстық жұмысының мақсатына байланысты мынадай міндеттер қойылды:
- неологизмдер және оларды аударудың теориялық негіздері;
- ағылшын тіліндегі неологизмдердің ерекшеліктері көрсету.
Зерттеу жұмысының құрылымы. Зерттеу жұмысы кіріспеден, екі бөлімнен, қорытындыдан және қолданылған әдебиеттерден тұрады.
Кез келген тiлдегi қарым-қатынас үшін үлкен сөздiк қор болуы тиіс. Сол себептен қазіргі уақытта шетен алу процессін білу өте маңызды екені ақиқат. Бұл жаңа тәсілдерді іздестіруге қызығушылық туғызады, олардың көмегімен аудармашы нақты яғни сапалы аударма жасай алады.
1 Неологизм терминінің түсінігі және мазмұны
Неологизм - (гр. neos - жаңа, logos - сөз) - қоғамдағы саяси, мәдени, экономикалық қатынастардың, ғылым мен техниканың дамуына байланысты тілге енген жаңа сөздер мен сөз тіркестері, фразеологиялық оралымдар. Неологизм лексикалық және семантикалық. болып екіге бөлінеді.
Лексикалық неологизмге жаңа ұғымдардың тууымен бірге пайда болған жаңа терминдер жатса, семантикалық неологизм деп сөзбе-сөз аудару арқылы төл сөзге қосылған жеке мағынаны айтуға болады.
Мысалы, кесте (таблица), шөгінді (осадки), т.б. Неологизм сөзжасамдық калькалау, (макроұя, кодтану), сондай-ақ морфологиялық, синтаксистік-морфологиялық, семантикалық-морфологиялық тәсілдер арқылы жасалып, тілдің сөздік құрамын байытады.
Шет тілден енген сөздердің басым бөлігі өздерінің бастапқы мағынасын сақтайды, семантикалық жақтан өзгерістерге көп ұшырамайды. Неологизм төл сөздермен де беріле алады, сөздік құрамда бұрыннан қолданылып жүрген сөз тұлғалары жаңа мағынаға ауысып, жаңа ұғымды белгілеуге мүмкіндік алады.
Неологизмдердiң астында қазiргi ұғымдар ендi оның дамытуы тiлде осы кезеңде және немесе таңбалаушы ғылым және техника, мақсаттардағы қызу - стилистикалық жасалған жаңа сөз көрсететiн жаңа хал-жағдайлар, әлеуметтiк-саяси өзгерiстер және тағы басқалар дамытудың нәтижесiнде пайда болған жаңа ұғым пайда болған кез келген жаңа сөздiк және фразеологиялық бiрлiктер ұғылады.
Бiз екiншi түрдiң неологизмдерi стилистикалық неологизмдермен бiз жаңа сөздердiң бiрiншi тобын деп атайтыны терминологиялық неологизмдерге қарағанда деп атаймыз. Неологизмдердiң екiншi тобы тiптен әр түрлi мақсаттарда түрлi стилистикалық функциясы болып қолданылады да, бiрiншi де.
Неологизмдер тиiстi тiлдiң заңдары бойынша әдетте құрастырады, сөз жасаудың оның өнiмдi үлгiлерi бойынша. Әдеби - кiтап неологизмдерi дегенмен кейде сөз жасаудың өнiмсiз әдiстерiмен де жасалады. Сөз жасау құралдардың бұл жағдайда әсерлi күшi елеулiрек болып ырақ бедерлiрек, көрнекiрек болып қалыптасады. Сондықтан өзi жаңа сөздерiнiң бiлiмiнiң құралдары стилистикалық қабылдау қалай жиi сөз сөйлейдi.
Профессор Р.А.Будагов Тiл неологизмдерiндегi бiрлiк орнықты және тұрақты әдетте мәлiм болады, бiр жағынан, және - басқа құбылмалы аумалы, жылжымалы болғанын мүлде әдiл көрiп қалады.
Басқа сөзбен айтқанда, неологизмдердiң стилистикалық функциялары взависимости неологизм терминологиялық немесе стилистикалық болып табылады ма, сонымен өзгешеленедi, яғни қайта пайда болған ұғымдардың белгiсi үшiн ол жасалған объективтiк шындықты немесе ұғым ендi бар ерекшеше түсiндiру үшiн сол үшiн.
Неологизмдердiң қазiргi ағылшын жазушыларының тiлiндегi өте тән iстеу әдiстерi сөз мағналарының сөз қосу, конверсия және өзгерiстерi болып табылады. Стилистикалық неологизмдердiң бiлiмiндегi түбегейлi рөлдi ағылшын көркем сөзiнiң стильсiнiң дамытудың ерте көзеңдерiнде варваризмдар ойнады.
Алғашқыда неологизм ретінде танылған сөздер жалпыхалықтық қолданысқа түскен кезде неологизм болудан қалады. Мысалы, атом, теледидар, космос, ракета, редактор, анализ, т.б. Неологизм тілдің лексикалық құрамына ауызша және жазбаша түрде енеді. Ауызша енген сөздердің көпшілігі тұрмыс қажетіне, мәдениетке қатысты атаулар болса, жазбаша енген неологизм ғылым мен техниканың жетістіктеріне қатысты болып келеді. Қазіргі тілімізде жасалған неологизмнің көпшілігі сөз тіркестері түрінде келіп, анықтауыштық қатынаста болады. Мысалы, антропогендік фактор, компьютерлік жүйе, компьютер орталығы, т.б. АҚШ-та, Францияда, Жапония елдерінде неологизмді зерттейтін арнайы орталықтар құрылып, ғылыми зерттеу жұмыстарын жүргізіп келеді
Неологизмдер - бұл қазіргі тарихи кезеңге тән түгелімен жаңа лексикалық единица. Мұндай сөздер әлі де болса сөздік қорға ене қойған жоқ, сондықтан халықтың көпшілігіне таныс болмауы мүмкін.
Неологизм ұғымының белгілі бір анықтамасын талдау үшін түрлі зерттеушілердің пікірлеріне сүйенсек, екі түрлі көзқарасты аңғаруға болады:
- неологизм термині жаңа сөздің жасалуы ретінде қабылданады, яғни бір тілдің жаңа сөз жасам үлгілерінің модельдерін сақтай отырып, бұрын таныс болмаған жаңа сөзді, жаңа ұғымды білдіретін сөздердің тобы ретінде қарастыру. Мысалы, reactor - ядролы реактор, biocide - биологиялық соғыс және т.б;
- сондай-ақ бұрын қолданыста жүрген белгілі бір сөздің семантикалық және стилистикалық бояулары әсер ететін жаңа синонимі ретінде қарастыру. Мысалы, boffin сөзі (құпия жұмыспен айналысатын ғалым, көбінесе әскери мақсатта) scientist сөзінің ең жақын синонимі болып табылады, алайда оның семантикалық бояуы басқаны білдіреді.
Сол секілді лексикалық жаңа сөздердің құрамының біркелкі болмауы да көрініп отырады. Оның себебі неологизмдердің пайда болуына, тілдегі тұрақтылығына қолданыстағы тазалығына байланысты.
Неологизмдердің пайда болуының себебі қоғамдық және ғылыми-техникалық прогресс болып табылады:
- әлеуметтік-экономикалық жаңа сөздердің пайда болуы;
- ғылым мен техниканың қарқынды дамуы мен жаңалықтары;
- мәдениет саласындағы жетістіктер.
Неологизмдердің өзгеруі ең алдымен АҚШ тағы социолингвистикалық жаңдайының өзгеруіне байланысты. Айта кетсек бұл трансформациялар тарихи тұрғыдан сертті.
Неологизмдер - бұл жаңа ұғымды сиппатау үшін қолданылатын жаңа сөздер мен сөз тіркестері. Сонымен қатар неологизмдер, ол әдеби тілде әзірше құпталмаған сөздер қатары.
Неологизм екі түрлі жолмен жасалады.
- бұрын-соңды тілде болып көрмеген, жаңа ұғымдардың пайда болуымен байланысты. Мысалы, революция, колхоз, совхоз, кино - театр,телевизор, спутник, ракетчик, бригада, фермер т. б.;
- бұрыннан тілде бар атауларды жаңартып, ескіні жаңғыртып, жаңаша мән беріп, түрлендіріп қолдану негізінде пайда болады. Неологизмдердің ұлттық тілдің байып, дамуы үшін, оның жаңа мағыналы сөздермен толықтырылып отыруы үшін мәні зор.
Неологизмдердiң үлкен саны ағылшын тiлi ел болып жататын байланысты әлеуметтiк өзгерiстермен пайда болады. Өзi таралған қоғамдық құбылыстар, әсiресе тән Ұлыбританиялардың бiрiне, деп аталатын феминист қозғалыстарын жатады, яғни еркектерi бар құқықтардағы теңдеуге әйелдерiнiң қозғалысы. Мысалы, арқасында бұл қозғалысқа көп жаңа лексикалық бiрлiктер пайда болды the Lib Movement - феминистикалық қозғалыс", libber, libbie - феминистикалық қозғалыстың қатысушы немесе бөтенi тағы басқалар.
Ағылшын тiлi, дәл осылай сонымен қатар әлемнiң басқа тiлдерi, белсене лексиктер есебiнен ауқаттанады, әр түрлi мамандықтар, әлеуметтiк топтар, жас шамаларының тән өкiлдерiмен. Мысалы, әр түрлi кәсiби жаргондардың атауларындағы бiр тек қана қажеттiлiк осылай екiншi компонент - speak: Artsspeakпен неологизмдерiнiң жиынын тудырды Sportsspeak - спортшылардың жаргоны суретшiлердiң жаргоны, Medspeak - Teacherspeak - мұғалiмдердiң жаргоны медиктердiң жаргоны, Videospeak - Cablespeak - кабелдiк теледидардың қызметкерлерiнiң жаргоны видеоаппаратураның қолданушы -
ларының жаргоны тағы басқалар dial-a-meal, dial-a-taxiнiң түрiнiң неологизмдерi жоғарғы қоғамның Тән лексиктерi жалпыға мәлiм болды.
Мысалы, данқтылықтар көп сөздер және жас өспiрiм тән өрнектер де алды Drugs! - Сәйкес!, Жақсы!, Дұрыс! (OK орынына пайдаланылады), sweat - task - breakfast+lunch қысқарту үй шығарма, brunchсы) - кешiрек таңертеңгi тамақ алыс қашықтыққа жүгiру тағы басқалар.
Демек, тиiстi тiлдiң iшкi заңдарымен сәйкес екеш жасалған әр түрлi емес сөз сөздiк құрамға автоматты түседi. Неологизм тiлдiң сөздiк құрамында азаматтықтың құқығы өз және бұл сөздiк құрамның элемент болу жаулап алу үшiн ұжымның қоғамдық сөйлеу тәжiрибесiндегi тексерудi түбегейлi мерзiм өте алуы керек жаулап алу үшiн.
Стилистикалық неологизмдердiң негiзгi функцияларымен екi болып табылады: бiрiншi - құбылыстың қандай болса да қосымша сызығының ашылуы және екiншi - айғақтарға өз қатынасының анықталуы объективтiк шындықты.
Стилистикалық неологизмдердiң екiншi функция көркем сөздiң стильсiнде бастаушы болып табылады. Сондықтан жазушылық неологизмдердiң көпшiлiгi күштi қызу мәндермен бейнеленедi.
Бiрiншi функция, яғни құбылыстың қандай болса да қосымша сызығының ашылуы, сол атап айтқанда осы тiл қатты сөйлейтiн халықтың қоғамдық өмiрiнiң тамыр соғуын бәрiнен артық шағылысатын сөздiң стильсiнде газет стильсiнде жиiрек көрiнiп қалады.
2 Ағылшын тіліндегі неологизмдердің ерекшеліктері
Ғылыми стильді зерттеу үшін көп уақыт жұмсалғанына қарамастан, стилистикалық тісілдер мен амалдарды ерекшеліктерін зерттеу мен ғылыми прозадағы тілдің икемділігі мен мәнерін сиппатау соңғы жылдары ғана стилисттердің қызығушылығын оятып отыр.
Неологизмдердің қолдануы кәсіби тілге тән екендігі ақиқат. Сонымен
қатар кәсіби тілде арнайы лексика яғни special terms және аббревиатуралар қолданылады.
Ғылыми техникалық революция, өміріміздің барлық салаларына әсерін тигізеді, оның салдарынан білім және мәдениет деңгейі де өсіп келуде. Ғылымның қарқынды дамуымен, жаппай қарым қатынастардың кеңейуімен негізгі мәселе айқындала түсті, ол жоғарғы деңгейде мәдени қарым қатынастар, ғылыми әдеби қарым қатынастар және ең басты мәселе ол лингвистикалық компетенция мәселесі болып табылады. Жоғарыда айтылып кеткенің, салдары неологизмдерді қолдану болып табылады. Сондықтан сөйлеу мәдениетін дамыту үшін ең басты факторлар стилистикалық өзгешіліктерін және лексикалық өзгешіліктерін практикалық тұрғыдан зерттеп білу. Оған қоса ағылшын тілін тереңдетіп білу өте маңызды, себебі ағылшын тілі, халықаралық қарым қатынастар тілі.
Баспа сөзде неологизмдердің пайда болуы салдарының бірі, ол халықтың өмірінің политика, экономика, мәдениет салаларында қарқынды өзгеруі. Неологизмдердің 2 түрі бар, олар: жаңа сөздер жәнеескерген сөздердің жаңа мағынасы.
Кәсіби әлем қарқынды дамығандықтан, неологизмдер де көбінесе осы салада өте көп пайда болады. Осымен байланысты неологизмдердің 2 түрі де аудармашыларға белгілі бір мөлшерде қиындықтар туғызады. Себебі мұндай сөздер мен мағыналарды сөздіктерден таба алмайсыз. Тіпті жаңадан шықан түсіндірме сөздіктерінен де таба алмайсыздар, себебі әр бір сөздік екі немесе үш жылға қалып отырады. Ал неологизмдер кунде пайда болады.
Неологизмдердің сөздіктерге басылмауының бірде бір себебі, ол олардың қысқа мерзімділігі. Яғни олар әдеби шығармалардағы эпитеттер сияқты, тек бір затты сипаттау үшін қолданылады да кейін ұмытылып кетеді.
Мысалы, қазақ тіліне салыстырмалы жақын арада тұрмыс үйі яғнидом быта деген лексикалық бірлік енді. Бұл сөз тіркесі бірнеше жылдан бері қолданылып келе жатқанмен де, аудармашы үшін оны басқа тілге аудару қиындыққа соғады. Қалай оны ағылшын тіліне аудару дұрыс болады? оны түсіну үшін аудармашы ең алдымен бұл тіркестің мағынасын тауып білу керек. Негізінде бұл халыққа қызымет көрсету бөлімі болып табылады. Сол себептен оның мынындай бірнеше аудару тәсілдерін ұсына аламыз: a house of public amenities and services, public service establishment, consumer service, communal service және т.б.
3 Неологизмдердiң аудармасының әдiстерi
Көрiнетiн орынды аудармашылықты тәжiрибеде экономикалық неологизмдердiң аудармасы мәселемен шұғылданады.
Мысалы, есiмнен жасалған бiлiмдер тiлдер заңды құрамына ендi және тиiстi етiстiк құстың боқтарымен сөздiктерiмен көрсетiледi (v) plan жоспар, (v) ship-нi құрасын отырғызуды жүктеп, өндiрiп алуға жоспарлау
Мұндай етiстiктердiң аудармасы қиындық туғызбайды. Дегенмен есепке алуы керек, етiстiктiң iстеу әдiсi мынау не зат есiм өнiмдi қазiргi ағылшын тiлiнде болып табылады және неологизмдердiң көз пайда болуын бiр қызмет көрсетедi. Авторлар оларға тiптен әр түрлi зат есiм қолдана және бiз сөздiкте таппаған су жаңа етiстiктер құра жиi қолданады. Мұндай есiмнен жасалған жаңа түзiлiмдердiң мәнi мәнмен салыстыру тек қана нақтылы контекстте жолымен бастапқы зат есiм дұрыс түсiне алады. Көрiнетiн орынды аудармашылықты тәжiрибеде экономикалық неологизмдердiң аудармасы мәселемен шұғылданады. Мысалы, есiмнен жасалған бiлiмдер тiлдер заңды құрамына ендi және тиiстi етiстiк құстың боқтарымен сөздiктерiмен көрсетiледi (v) plan жоспар, (v) shipнi құрасын отырғызуды жүктеп, өндiрiп алуға жоспарлау.
Мұндай етiстiктердiң аудармасы қиындық туғызбайды. Дегенмен есепке алуы керек, етiстiктiң iстеу әдiсi мынау не зат есiм өнiмдi қазiргi ағылшын тiлiнде болып табылады және неологизмдердiң көз пайда болуын бiр қызмет көрсетедi. Авторлар оларға тiптен әр түрлi зат есiм қолдана және бiз сөздiкте таппаған су жаңа етiстiктер құра жиi қолданады. Мұндай есiмнен жасалған жаңа түзiлiмдердiң мәнi мәнмен салыстыру тек қана нақтылы контекстте жолымен бастапқы зат есiм дұрыс түсiне алады.
Мысалы: The delegates were planed to the conference last night. Planed - етiстiк, ұшақ; зат есiм plane құрастырылған. Жолаушылар ұшақтың тағайындауы - адамдардың тасымалдауы. Бiз бұл сүйене осы ұсыныс ауыстырамыз: Делегаттар кеше кешке ұшақпен конференцияларға жiберiлдi. басқа мысал: The trunks were tractored to the river bank to be floated then downstream. Трактордың тағайындауы - арбалар және ағаштың дiңгектерiнiң сүйреуi, бұдан ұсыныстың аудармасы:
Ағаштың дiңгектерi өзеннiң жағағасына трактормен содан соң олардың төмен қарай өзенiне балқытатындай етiп сүйреп апарған. Мысалдар әлi:
The river is bridged in two places. Өзенде екi көпiрде болады.
The rioters were machine-gunned by the police.
Полиция пулеметтен бүлiкшiлерiн атқылады. Жұрнақ - ed ресiмделген жиi ұқсас бiлiмдер зат есiм анықтауларды функцияларда пайдаланылады.
There are several multi-storeyed buildings in Moscow. Мәскеуде бiрнеше биiк ғимараттарда болады. We saw a two-funelled steamer.Бiз екi тұрбалы пароходтарды көрдiк. Дұрыс түсiну және неологизмдердiң аудармасының мәселесi жаңа сөздер және термин әр түрлi бiлiм аяларындағы пайда болуына ешқандай да сөздiк ғылым және техниканың қазiргi шапшаң дамытуында үлгере алмайтын байланған.
Мысалы, аудармашы сөздiк болмаған неологизм мәтiнде егер сондықтан оның мәнiн сөздiң сөз жасау мәлiмет элементтерi есепке ала және контекстке шiре анықтауға өз алдына мiндеттуге кездеседi Jet propelled planes consume enormous quantities of propellant. Осы ұсыныста бiз қай сөздiгiнде және мәнi жоқ орнатуға керек болатын propellantтың жаңа сөзi қарсы аламыз.
... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz