Кәсіпорынның қаржылық саясатының стратегиясы мен тактикасын қалыптастырудың теориялық негіздері
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
1 Кәсіпорынның қаржылық саясатының стратегиясы мен тактикасын қалыптастырудың теориялық негіздері
1.1 Кәсіпорынның қаржылық саясатының стратегиясы мен тактикасының ұштастырылуы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 4
1.2 Кәсiпорынның қаржылық саясатымен стратегияларын
қалыптастыру механизмi ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...7
2 Кәсіпорынның қаржылық белсенділігін арттырудың негізгі бағыттары
2.1 «Оңтүстік құс» АҚ құрылу тарихы мен басқару құрылымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 13
2.2 «Оңтүстік құс» АҚ қаржылық белсенділігін бағалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...17
3 Кәсіпорынның қаржылық стартегиясы мен тактикасының тиімді
құралдарын қалыптастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .21
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .28
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..29
1 Кәсіпорынның қаржылық саясатының стратегиясы мен тактикасын қалыптастырудың теориялық негіздері
1.1 Кәсіпорынның қаржылық саясатының стратегиясы мен тактикасының ұштастырылуы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 4
1.2 Кәсiпорынның қаржылық саясатымен стратегияларын
қалыптастыру механизмi ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...7
2 Кәсіпорынның қаржылық белсенділігін арттырудың негізгі бағыттары
2.1 «Оңтүстік құс» АҚ құрылу тарихы мен басқару құрылымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 13
2.2 «Оңтүстік құс» АҚ қаржылық белсенділігін бағалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...17
3 Кәсіпорынның қаржылық стартегиясы мен тактикасының тиімді
құралдарын қалыптастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .21
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .28
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..29
Кәсіпорынның қаржы саясатының мазмұны экономикалық заңдардың iс-әрекетiн ескере отырып және қоғамның даму мiндеттерiне сәйкес қаржыны жоспарлы ұйымдастыру болып табылады. Ол кәсіпорынның экономикалық саясатының құрамды бөлiгi.
Кәсіпорындардың қаржылық саясатының стратегиясы мен такикасы тақырыбы өзектi, себебi қазiргi жағдайда қаржылық қатынастар ең жоғары дамуына жеттi. Бүгiнгi таңда әңгiме қарызға берiлетiн ақшалай капитал көлемдерiн әрдайым арттыру жөнiнде емес, сонымен қатар қаржылық қатынастар субъектiлерiн кеңейту және операциялардың өзiнiң көп түрлiлiгiнiң өсуi жайлы болып тұр. Қаржы стратегиясы-экономикалық және әлеуметтiк стратегиямен анықталып, перспективаға есептелген және iрi ауқымды мiндеттердi шешудi қарастыртын қаржы саясатының ұзақ мерзiмдi курсы. Ол экономикалық процестер дамуының ұзақ кезеңiне бағытталған, ал оның шеңберiндегi күнделiктi мiндеттер басты стратегиялық мақсатқа жетудiң кезеңдерi ретiнде жүзеге асырылып отырады. Сөйтiп, қаржыны пайдаланудың стратегиялық бағыттылығымен үнемi анықталып отырады. Алайда, тап осындай (стратегиялық) тәсiлдеменiң болмауы елдiң үнемi нашарлап бара жатқан қаржы жағдайынан, кәсіпорынның жиынтық қаржы балансының тепе-теңсiздiгiнiң өсуінен дер кезiнде тиiстi қорытынды жасауға және экономикадағы қажеттi құрымдылық өзгерiстердi уақытылы қамтамасыз етуге, оның бүгiнгi дағдарыстық жағдайға сырғып түсуiнен қорғап қалуға мүмкiндiк бермедi. Қаржы стратегиясын мемлекет қоғам дамуының iрi тарихи кезеңдерiне үйлестiре отырып жасайды. Оны жасау процесiнде қаржыны дамутыдың негiзгi тенденциялары болжанады, оны пайдаланудың тұжырымдары қалыптасады, қаржы қатынастарын ұйымдастырудың қағидаттары белгiленедi. Ұзақ мерзiмдi мақсаттарды таңдап алу және қаржы саясатынды мақсатты бағдарламалары жасау қаржы ресурстарын экономикалық және әлеуметтiк дамуының басты бағыттарында шоғырландыруды қажет етедi.
Жұмыстың мақсаты кәсіпорынның қаржылық саясатының стратегиясы мен тактикасының ара қатынасын, кәсiпорынның нарықтық белсенділігін бағалау, кәсіпорынның қаржылық стратегиясы мен тактикасының тиімді құралдарын қалыптастыру.
Қойылған мақсат жұмыстың келесi мiндеттерiн анықтайды:
- кәсіпорындардың қаржы саясатын қалыптастырудың теориялық сұрақтарды оқып бiлу, олардың құрылымын анықтау, кәсіпорындардың қаржы саясаты түсiнiгiнiң мазмұнын нақтылау және анықтама беру;
- кәсіпорындардың қаржы саясатын қалыптастыру барысына талдау жасап, оның себептерi мен салдарын анықтау;
- зерттеу нәтижелерi бойынша қорытындыларды қалыптастыру және отандық экономика үшiн кәсіпорындардың қаржы саясатын жүргiзудегi практикалық ұсыныстарды өңдеп шығару.
Кәсіпорындардың қаржылық саясатының стратегиясы мен такикасы тақырыбы өзектi, себебi қазiргi жағдайда қаржылық қатынастар ең жоғары дамуына жеттi. Бүгiнгi таңда әңгiме қарызға берiлетiн ақшалай капитал көлемдерiн әрдайым арттыру жөнiнде емес, сонымен қатар қаржылық қатынастар субъектiлерiн кеңейту және операциялардың өзiнiң көп түрлiлiгiнiң өсуi жайлы болып тұр. Қаржы стратегиясы-экономикалық және әлеуметтiк стратегиямен анықталып, перспективаға есептелген және iрi ауқымды мiндеттердi шешудi қарастыртын қаржы саясатының ұзақ мерзiмдi курсы. Ол экономикалық процестер дамуының ұзақ кезеңiне бағытталған, ал оның шеңберiндегi күнделiктi мiндеттер басты стратегиялық мақсатқа жетудiң кезеңдерi ретiнде жүзеге асырылып отырады. Сөйтiп, қаржыны пайдаланудың стратегиялық бағыттылығымен үнемi анықталып отырады. Алайда, тап осындай (стратегиялық) тәсiлдеменiң болмауы елдiң үнемi нашарлап бара жатқан қаржы жағдайынан, кәсіпорынның жиынтық қаржы балансының тепе-теңсiздiгiнiң өсуінен дер кезiнде тиiстi қорытынды жасауға және экономикадағы қажеттi құрымдылық өзгерiстердi уақытылы қамтамасыз етуге, оның бүгiнгi дағдарыстық жағдайға сырғып түсуiнен қорғап қалуға мүмкiндiк бермедi. Қаржы стратегиясын мемлекет қоғам дамуының iрi тарихи кезеңдерiне үйлестiре отырып жасайды. Оны жасау процесiнде қаржыны дамутыдың негiзгi тенденциялары болжанады, оны пайдаланудың тұжырымдары қалыптасады, қаржы қатынастарын ұйымдастырудың қағидаттары белгiленедi. Ұзақ мерзiмдi мақсаттарды таңдап алу және қаржы саясатынды мақсатты бағдарламалары жасау қаржы ресурстарын экономикалық және әлеуметтiк дамуының басты бағыттарында шоғырландыруды қажет етедi.
Жұмыстың мақсаты кәсіпорынның қаржылық саясатының стратегиясы мен тактикасының ара қатынасын, кәсiпорынның нарықтық белсенділігін бағалау, кәсіпорынның қаржылық стратегиясы мен тактикасының тиімді құралдарын қалыптастыру.
Қойылған мақсат жұмыстың келесi мiндеттерiн анықтайды:
- кәсіпорындардың қаржы саясатын қалыптастырудың теориялық сұрақтарды оқып бiлу, олардың құрылымын анықтау, кәсіпорындардың қаржы саясаты түсiнiгiнiң мазмұнын нақтылау және анықтама беру;
- кәсіпорындардың қаржы саясатын қалыптастыру барысына талдау жасап, оның себептерi мен салдарын анықтау;
- зерттеу нәтижелерi бойынша қорытындыларды қалыптастыру және отандық экономика үшiн кәсіпорындардың қаржы саясатын жүргiзудегi практикалық ұсыныстарды өңдеп шығару.
1. Қазақстан Республикасының Конституциясы, 30.06.95 ж.
2. Положение «О комитете Казначейства Министерства Финансов Республики Казахстан'', от 24.05.99.
3. Қазақстан Республиксының Салық Кодексі
4. Худяков А.И. ''Финансовая политика регионов'' Республики Казахстан''. Алматы, 2001.
5. Худяков А.И. ''Финансовая политика Республики Казахстан'', Алматы, 1997.
6. Грачева Е.Ю., Соколова Э.Д. ''Финансовая политика регионов'', Москва, 2000.
7. Цыпкин С.Д. ''Финансовая политика регионов'', Москва, 1999
8. Химичев Н.И. ''Финансовая политика''. Москва, 1999.
9. Бурцев В.В. ''Государственная финансовая политика: методология и организация''. Москва, 2000.
10. Белобжецкий И.А. ''Финансовая политика и новый хозяйственный механизм''. Москва, 1989.
11. Иткин Ю.М. ''Организация финансовой политики в переходный период к рыночной экономике''. Москва, 1991.
12. Овсянников Л.Н; ''Еще раз о финансовой политики регионов и путях его усиления''. //Президентский контроль. 2001 N4.
13. «Оңтүстік құс» АҚ жылдық есеп беруі 2004,2005,2006 ж.
14. Қаржы –қаражат // 2005 №7
15. Сарсенбаев К. Мән берілер мәселелері қаржы қызметі туралы // Қаржы- қаражат-2006. №1. 32 б.
16. А.Д.Байдусенов. Қазақстанның қаржы жүйесіндегі кейбір мәселелер. // Қаржы- қаражат, 2005 - №12. 25 б.
17. Өсербаев С / “Корпоратив қаржысы”/ Алматы, 2004 жыл.
18. Дүйсенбаев Е. / “Кәсiпорынның қаржылық жағдайын талдау”/ Алматы, 2004 жыл.
2. Положение «О комитете Казначейства Министерства Финансов Республики Казахстан'', от 24.05.99.
3. Қазақстан Республиксының Салық Кодексі
4. Худяков А.И. ''Финансовая политика регионов'' Республики Казахстан''. Алматы, 2001.
5. Худяков А.И. ''Финансовая политика Республики Казахстан'', Алматы, 1997.
6. Грачева Е.Ю., Соколова Э.Д. ''Финансовая политика регионов'', Москва, 2000.
7. Цыпкин С.Д. ''Финансовая политика регионов'', Москва, 1999
8. Химичев Н.И. ''Финансовая политика''. Москва, 1999.
9. Бурцев В.В. ''Государственная финансовая политика: методология и организация''. Москва, 2000.
10. Белобжецкий И.А. ''Финансовая политика и новый хозяйственный механизм''. Москва, 1989.
11. Иткин Ю.М. ''Организация финансовой политики в переходный период к рыночной экономике''. Москва, 1991.
12. Овсянников Л.Н; ''Еще раз о финансовой политики регионов и путях его усиления''. //Президентский контроль. 2001 N4.
13. «Оңтүстік құс» АҚ жылдық есеп беруі 2004,2005,2006 ж.
14. Қаржы –қаражат // 2005 №7
15. Сарсенбаев К. Мән берілер мәселелері қаржы қызметі туралы // Қаржы- қаражат-2006. №1. 32 б.
16. А.Д.Байдусенов. Қазақстанның қаржы жүйесіндегі кейбір мәселелер. // Қаржы- қаражат, 2005 - №12. 25 б.
17. Өсербаев С / “Корпоратив қаржысы”/ Алматы, 2004 жыл.
18. Дүйсенбаев Е. / “Кәсiпорынның қаржылық жағдайын талдау”/ Алматы, 2004 жыл.
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
1 Кәсіпорынның қаржылық саясатының стратегиясы мен тактикасын
қалыптастырудың теориялық негіздері
1.1 Кәсіпорынның қаржылық саясатының стратегиясы мен тактикасының
ұштастырылуы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..4
1.2 Кәсiпорынның қаржылық саясатымен стратегияларын
қалыптастыру
механизмi ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... 7
2 Кәсіпорынның қаржылық белсенділігін арттырудың негізгі бағыттары
2.1 Оңтүстік құс АҚ құрылу тарихы мен басқару
құрылымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .13
2.2 Оңтүстік құс АҚ қаржылық белсенділігін
бағалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...17
3 Кәсіпорынның қаржылық стартегиясы мен тактикасының тиімді
құралдарын
қалыптастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... .21
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .28
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . ... ... .29
КIРIСПЕ
Кәсіпорынның қаржы саясатының мазмұны экономикалық заңдардың iс-
әрекетiн ескере отырып және қоғамның даму мiндеттерiне сәйкес қаржыны
жоспарлы ұйымдастыру болып табылады. Ол кәсіпорынның экономикалық
саясатының құрамды бөлiгi.
Кәсіпорындардың қаржылық саясатының стратегиясы мен такикасы тақырыбы
өзектi, себебi қазiргi жағдайда қаржылық қатынастар ең жоғары дамуына
жеттi. Бүгiнгi таңда әңгiме қарызға берiлетiн ақшалай капитал көлемдерiн
әрдайым арттыру жөнiнде емес, сонымен қатар қаржылық қатынастар
субъектiлерiн кеңейту және операциялардың өзiнiң көп түрлiлiгiнiң өсуi
жайлы болып тұр. Қаржы стратегиясы-экономикалық және әлеуметтiк
стратегиямен анықталып, перспективаға есептелген және iрi ауқымды
мiндеттердi шешудi қарастыртын қаржы саясатының ұзақ мерзiмдi курсы. Ол
экономикалық процестер дамуының ұзақ кезеңiне бағытталған, ал оның
шеңберiндегi күнделiктi мiндеттер басты стратегиялық мақсатқа жетудiң
кезеңдерi ретiнде жүзеге асырылып отырады. Сөйтiп, қаржыны пайдаланудың
стратегиялық бағыттылығымен үнемi анықталып отырады. Алайда, тап осындай
(стратегиялық) тәсiлдеменiң болмауы елдiң үнемi нашарлап бара жатқан қаржы
жағдайынан, кәсіпорынның жиынтық қаржы балансының тепе-теңсiздiгiнiң
өсуінен дер кезiнде тиiстi қорытынды жасауға және экономикадағы қажеттi
құрымдылық өзгерiстердi уақытылы қамтамасыз етуге, оның бүгiнгi
дағдарыстық жағдайға сырғып түсуiнен қорғап қалуға мүмкiндiк бермедi.
Қаржы стратегиясын мемлекет қоғам дамуының iрi тарихи кезеңдерiне үйлестiре
отырып жасайды. Оны жасау процесiнде қаржыны дамутыдың негiзгi
тенденциялары болжанады, оны пайдаланудың тұжырымдары қалыптасады, қаржы
қатынастарын ұйымдастырудың қағидаттары белгiленедi. Ұзақ мерзiмдi
мақсаттарды таңдап алу және қаржы саясатынды мақсатты бағдарламалары жасау
қаржы ресурстарын экономикалық және әлеуметтiк дамуының басты бағыттарында
шоғырландыруды қажет етедi.
Жұмыстың мақсаты кәсіпорынның қаржылық саясатының стратегиясы мен
тактикасының ара қатынасын, кәсiпорынның нарықтық белсенділігін бағалау,
кәсіпорынның қаржылық стратегиясы мен тактикасының тиімді құралдарын
қалыптастыру.
Қойылған мақсат жұмыстың келесi мiндеттерiн анықтайды:
- кәсіпорындардың қаржы саясатын қалыптастырудың теориялық сұрақтарды
оқып бiлу, олардың құрылымын анықтау, кәсіпорындардың қаржы саясаты
түсiнiгiнiң мазмұнын нақтылау және анықтама беру;
- кәсіпорындардың қаржы саясатын қалыптастыру барысына талдау жасап, оның
себептерi мен салдарын анықтау;
- зерттеу нәтижелерi бойынша қорытындыларды қалыптастыру және отандық
экономика үшiн кәсіпорындардың қаржы саясатын жүргiзудегi практикалық
ұсыныстарды өңдеп шығару.
1 КӘСIПОРЫННЫҢ ҚАРЖЫЛЫҚ САЯСАТЫНЫҢ СТРАТЕГИЯСЫ МЕН ТАКТИКАСЫН
ҚАЛЫПТАСТЫРУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГIЗДЕРI
1. Кәсіпорынның қаржылық саясатының стратегиясы мен тактикасының
ұштастырылуы
Мезгiлiнiң ұзақтығына және шешiлетiн мәселелердiң сипатына қарай
кәсіпорынның қаржы саясаты қаржы стратегиясы мен тактикасы болып бөлiнедi.
Қаржы стратегиясы-экономикалық және әлеуметтiк стратегиямен анықталып,
перспективаға есептелген және iрi ауқымды мiндеттердi шешудi қарастыртын
қаржы саясатының ұзақ мерзiмдi курсы. Ол экономикалық процестер дамуының
ұзақ кезеңiне бағытталған, ал оның шеңберiндегi күнделiктi мiндеттер басты
стратегиялық мақсатқа жетудiң кезеңдерi ретiнде жүзеге асырылып отырады.
Сөйтiп, қаржыны пайдаланудың стратегиялық бағыттылығымен үнемi анықталып
отырады. Алайда, тап осындай (стратегиялық) тәсiлдеменiң болмауы елдiң
үнемi нашарлап бара жатқан қаржы жағдайынан, кәсіпорынның жиынтық қаржы
балансының тепе-теңсiздiгiнiң өсiунен дер кезiнде тиiстi қорытынды жасауға
және экономикадағы қажеттi құрымдылық өзгерiстердi уақытылы қамтамасыз
етуге, оның бүгiнгi дағдарыстық жағдайға сығырып түсуiнен қорғап қалуға
мүмкiндiқ бермедi. Қаржы стратегиясын мемлекет қоғам дамуының iрi тарихи
кезеңдерiне үйлестiре отырып жасайды. Оны жасау процесiнде қаржыны
дамутыдың негiзгi тенденциялары болжанады, оны пайдаланудың тұжырымдары
қалыптасады, қаржы қатынастарын ұйымдастырудың қағидаттары белгiленедi.
Ұзақ мерзiмдi мақсаттарды таңдап алу және қаржы саясатынды мақсатты
бағдарламалары жасау қаржы ресурстарын экономикалық және әлеуметтiк
дамуының басты бағыттарында шоғырландыруды қажет етедi.
Қаржы практикасы қаржы байланыстарын ұйымдастыруды дер кезiнде өзгертiп
отыру, қаржы ресурстарын қайта топтастыру арқылы қоғамды дамытудың нақтылы
кезеңiнiң мәселерiн шешуге бағытталған. Ол назарды кезек күттiрмейтiн
мiндеттердi шешуге, пайда болған үйлесiмсiздiктердi қаржылардығы және
елдiң, аумақтың,саланың экономикасындағы ауытқушылықтарды жоюға
шоғырландыра отырып, стратегиялық нұсқаманы нақтылайды. Қаржы
страгетиясының бiршама тұрақтылығы кезiнде қаржы тактикасы орамдылығымен
(икемдiлiгiмен) ерекшеленуi тиiс, ол экономикалық жағдайлардың,
әлеуметтiк факторладың және басқалардың ширақтылығымен алдың ала
анықталады.
Қаржы саясатының стратегиясы мен тактикасы өзара байланысты. Стратегия
тактикалық есептердi шешу үшiн қолайлы жағдайлар жасады. Экономика мен
әулеметтiк сала дамуының шешушi учаскелерi мен басты проблемаларын анықтай
отырып, тактика әдiстердi өзгерту, қаржы байланыстрарын ұйымдастырудың
нысандары арқылы неғұрлым қысқа мерзiмi iшiнде ысырап пен шығындарды ең аз
жұмсап, қаржы стратегиясы белгiлеген мiндеттердi шешуге мүмкiндiк бередi.
Қаржы механизмi мемлекет белгiлеген қаржы шараларын атаулы, нақтылы
нәтижелерге - қоғамдық - экономикалық өмiрдiң барлық деңгейлерi мен
сфераларындағы қоғамдық өнiмнiң, материалдiқ емес игiлiктердiң, қызметтер
көрсету мен құндылықтардың толып жатқан барлық элементерi құнының құрамына
кiретiң қаржы ресурстарының ұдайы өндiрiлуiне айналдырып, iске асырады.
Ұдайы өндiрiстiң әр алуандылығы өз кезегiнде қаржы механизмi құрамдi және
ажырағысыз бөлiгi болып табылатын экономикалық (шаруашылық) механизмнiң
нысандары мен әдiстерiнiң тиiстi әр алуандығын тудырады.
Сөйтiп, қоғамдық формацияның экономикалық заңдарымен, белгiлi бiр
өндiрiстiк қатынастардың және тиiстi категориялардың болумен анықталатын
өндiрiс процесi шаруашылық механизм арқылы iске асатын экономикалық
саясатпен реттелiнiп отырғанда iшкi, сол сияқты халықаралық жағдайдың да
ерекшелiктерiн кәсіпорынның нақты экономикалық және қаржылық
мүмкiндiктерiн ескеруi тиiс. Қаржы ресурстарының көлемiне белгiленген және
жұмсалған шығындардың тiкелей тәуекелдiгi жай ғана қаржы салалы айғалы
болып табылады және шаруашылық жүргiзудiң барлық деңгейлерiнде қолдап
отырылуы тиiс. Бұл маңызды талапты сақтамау бюджет тапшылығының,
мемлекеттiк борыштың пайда болып, көбейюне, инфляциялық процестерге
ұрындырады.
Кезең ерекшелiгiн есепке алу оның алдынғы шаруашылық және қаржы
құрылысының тәжiрибесiң, жаңа тенденциялар мен прогрессивтi
құбылыстарды, дүние жүзiлiк тәжiрибенi мұқият зердеудi де қажет етедi.
Ағымдағы кезеңнiң ерекшелiктерiн, экономикалық дамуының толғағы жеткен
қажеттiлiктерiн есепке алу негiзiнде қаржы саясатын дер кезiнде өзгертiп
отыру алдыда тұрған мәселелердi неғұрлым қысқа уақытта және ең аз
шығындармен мүмкiндiк бередi.
Қаржы саясатында қойылатын маңызды талап қаржы саясатын жүргiзiнде,
яғни дамудың белгiлi бiр кезенiнiң негiзгi мiндеттерiн орындауға шаралар
бағыттау жолымен қаржы жүйесiнiң барлық буындарында жүргiзiлетiн шараларды
келiскенде кешендi көзқарасты сақтау, сондай-экономиклық саясаттын құрамды
бөлiктерi арасыныда қаржы, кредит, баға белгiлеу, жалақы салалары
саясатында тығыз өзара байланыста қамтамасыз ету болып табылады.
Қаржы саясатының мақсаты - қоғам дамуының аса маңызды қажеттiлiктерiн
қанағаттандыруға қажет қаржы ресурстарының толық жұмылдыру. Осыған
байланысты қаржы саясаты кәсiпкерлiк қызметтi жандандыра түсеге қолайды
жағдайлар жасауға шақырады. Мемлекет пайдасына кәсiпорындардың табысын
алудың ұтымды нысандарын, сондай-ак оларды экономикалық және әлеуметтiк
дамуының басты бағыттарына шоғырландыруға үлкен маныз берiледi.
Экономикалық дағдарыстан шығу және одан әрi серпiндi даму
мемелекеттiң сындарлы және негiзгi саясаты арқылы болуы мүмкiн. Жүргiзiлiп
отырған қаржы саясатының басты субъектiсi мемлекет болып табылады. Ол
қоғамның ұзақ перспективаға арналған қаржысын дамытудың басты бағыттарының
стратегиясын жасайды және алдағы кезеңге арналған мiндеттердi,
қаражаттарды және оған жетудiң жолдарын анықтайды.
Кәсіпорынның қаржы саясатының мазмұны экономикалық заңдардың iс-әрекетiн
ескере отырып және қоғамның даму мiндеттерiне сәйкес қаржыны жоспарлы
үйымдасттыру болып табылады. Қоғамның дамуының әрбiр кезеңiнде қаржы
саясатының өзiне тәнбелгiлерi болады, ол экономиканың жай-күйын, қоғамның
материалдық және мәдени өмiрiнiң толғағы жеткен кажеттiлiктерiн және мәдени
өмiрiнiң толғағы жеткен қажеттiлiктерiн және басқа факторларды ескере
отырып, түрлi мiндеттердi шешедi.
Кәсіпорынның қаржы саясатының мазмұны айтарлықтай күрделi, өйткенi ол
шаралардың ауқымды кешенiн, оны дәйектi жүзеге асыру стадияларын қамтиды,
олар:
экономикалық заңдарың әрекетi, экономиканың жай күйi, қоғамның
әлеуметтiк-экономикалық дамуының перспективалары негiзiнде елдегi қаржының
ғылыми негiзделген тұжырымдамасын әзiрлеу;
экономикалық саясаттың тиiстi мақсаттары мен мiндеттерi негiздей отырып,
қаржы саясатының стратегиялық және тактикалық шараларының тұжырымдау;
белгiленген iс-әрекеттердi қаржы механизмi (экономикалық қайта құрудың
түбегейлiгiне қарай оны жаңғырта және түзете отырып) арқылы iс жүзеге
асыру.
Осы негiзгi үш буынның бiрлiгi қаржы саясатынның мазмұнын анықтайды.
Демек экономикалық заңдардың iс-әрекетiн есепке ала отырып, қоғамға
дамытудың мiндеттерiне байланысты қаржыны ұйымдастыру мен пайдалану
мелекеттiң қаржы саясаты ның мазмұны болып табылады.Казiргi кезеңде қаржы
саясатының көмегiмен шешiлетiн басты мiндеттердiң қатарына мыналарды
жатқызуға болады:
- елдiң дамуының әрбiр нақты кезеңiнiң ерекшелiктерi негiзiнде қаржы
ресурстарының неғұрлым мүмкiн болатын көлемiн жасаудың жағдайларын
қамтамасыз ету;
- қаржы ресурстарын қоғамдық өндiрiстiң сфералары арасында, ұлттык
шаруашылықтың секторлары арасында ұтымды бөлу және пайдалану,
ресурстарды белгiлi бiр максаттарға бағыттау;
- экономикалық дамуының белгiленген бағыттырын орныдау үшiн тиiстi қаржы
механизмiн жасап, оны үнемi жетiлдiрiп отыру.
Қаржы саясатын жүзеге асырудың негiзiне жалпы және жеке (өзгеше)
қағидаттардың толып жатқан қатары қойылуы тиiс.
Қаржы саясатын жүргiзiнде оныңмына қағидаттарын жүзеге асырудың зор
маңызы бар:
колда бар нақты қаржы ресурстарын негiздей отырып, бюджеттердi жасау,
бекiту және атқару кезiнде қоғмдық өндiрiстiң барлық қатысушыларының,
әлеуметтiк, ұлттық және кәсiби топтардың мүдделерiн сақтау;
қаржы қатыныстарының жоспорлы ұйымдастырылуын қамтамасыз ету;
қаржы жүйесiнiң барлық сфералары мен буындарында кiрiстер мен шығыстардың
теңгерiмдiлiгi;
қаржы резертерiн жасау (бюджет жүйесiнде кiрiстердiң шығыстардан және
салалық қаржыларда қаржы резевртерiнiң асып түсуi);
мемлекет пен шаруашылық жүргiзушi субъектiледiң арасында қаржы ресурстарын
оңтайлы бөлу.
Қаржы саясатының тиiмдiлiгiн қамтасыз ететiн жалпы қағидаттарға мыналар
жатады:
объективтi экономикалық заңдарының iс-эрекетiнiн есепке алу;
нақты тарихы жағдайлары есепке алу;
өткен жылдардың өзiндiк тәжiрибесiн және дүниежүзiлiк тәжiрибенi есепке
алу;
Жеке (өзгеше) қағидаттарға мыныларды жатқызуға болады:
қоғамда қаржы жүйесiнiң ұтымды құрылымын, қаржы қатыныстардын жоспарлы
ұйымдастыруды және қаржы механизмiнiң дұрыс құрылуын қамтамасыз ету;қаржы
жүйесiнiң барлық салаларымен буындарындағы кiрiстер мен шығыстардың тепе-
тендiгi;
бюджеттегi кiрiстердiң шығыстардан асып түсетiн қаржы резервтерiн жасау;
салық жүйесiн ұтымды құру арқылы экономикалық және әлеуметтiк дамуының
манызды бағыттарына қаржы ресурстары шоғырландыру;
негiзгi қаржы ресурстарын мемлекет қармағана жұмылдыру оларды мемлекет пен
шаруашылық жүргiзушi субъектiлер арасында тиiмдi бөлу;
қаржы және несие - ақша саясатының тепе-тендiгi.
Әрбiр экономикалық категорияның өзiнiң өзгешелiгi болады тиiстi
қатынастарды бiлдiрудiң белгiлi бiр түрлi, нысандары мен әдiстерi арқылы
көрiнедi. Тап осы ұғымдар - қатынастарды iске асырудың түрлерi,
нысандарымен әдiстерi - экономикалық өмiрде тиiстi поцестердiбасқарудiң
тетiктерi, механизмi ретiнде болып келедi. Қаржы өзгеше бөлгiштiк
категория ретiнде түрлi мақсатты ақша қорлрын жасау және пайдалану арқылы
ижасалынған өнiмдi бөлу және қайта бөлуге қатысады.Сондықтан осы процесте
қоданылатын механизм - бұл ақшалай табыстар мен қорларды қалыптастырумен
және пайдаланумен байланысты қаржы қатынастары көрiнiсiнiң түрлерi,
нысандары, мен әдiстерi.
1.2 Кәсiпорынның қаржылық саясатымен стратегияларын қалыптастыру механизмi
Кәсiпорын салыстырмалы жеке шешiмдер орталығы болып табылады. Бұл
шешiмдердiң табиғаты әртүрлі. Олардың көлемi ұзақ мерзiмдiк мақсаттарға қол
жеткiзу, оларды кәсiпорын стратегияларында нақтылау немесе таяу арада
сыртқы орта жағдайларына, нарық конъюнктурасына үйрену мәселелерiнiң
қамтылуна тәуелдi болады. Бiрақ кез-келген жағдайда қабылданған шешiм мен
жасалған тандаулардың алдын-ала болжауды талап ететiн қаржылық салдары
болады. Болжанған қаржылық салдар кәсiпорынның қайсiбiр қаржылық iс-
әрекеттi таңдау шарты бола алады.
Кәсiпорын орта талаптарына қарайлас және кәсiпорынды дамыту бағытына
орай таңдаулар мен шешiмдер жасағанда ғана оның iс-әрекетi нәтижелi болады.
Жалпы алғанда кәсiпорын iс-әрекетiмен байланысты тәуекел деңгейi оның
iшкi және сыртқы орта өзгерiстерiне ұтымды бейiмделе алу қабiлетiмен
анықталады.
Кәсiпорынның қаржылық саясатын талдау мен стратегияларын қалыптастыру
кәсiпорынның қаржылық ресурстарын талдау және олардың қалыптасу бағыттары
кезеңдерiн анықтайды.
Кәсiпорынның ұтымды қаржылық iс-әрекетiнiң деңгейi оның қаржылық
ресурстарының мақсатқа сай қалыптасуымен анықталады. Қажеттi қаржылық
активтердi иелену қажеттiлiгiн қанағаттандыру және қаржылық iс-әрекеттердiң
тиiмдi нәтижелерi арқылы олардың құрылымын оптимизациялау кәсiпорынның
қаржылық ресурстарын қалыптастырудың негiзгi мақсаты болып табылады. Осы
мақсатты ескере отырып кәсiпорынның қаржылық ресурстарын қалыптастыру
процесiн келесi негiзгi қағидалар негiзiнде құруға болады:
• кәсiпорынның қаржылық iс-әрекетiнiң даму болашағын ескеру. Қаржылық
ресурстардың көлемi мен құрылымының қалыптасу процесi қаржылық процестiң
алғашқы кезеңiнде ғана емес, оны дамытудың болашағында да қаржылық iс-
әрекеттi қамтамасыз ету мiндеттерiне тәуелдi;
• тартылған қаржылық ресурстар көлемiнiң кәсiпорынның қаржылық
қажеттiлiгiне сай келуiн қамтамасыз ету. Кәсiпорынның қаржылық ресурстарға
жалпы қажеттiлiгi қайсiбiр кезеңде болмасын нақты және қаржылық қаржылар
көлемiне негiзделедi. Уақыт бойынша дифференциалданған қажеттiлiктер
көлемiне қарай қаржылық ресурстар көлемi қалыптасады;
• қаржылық iс-әрекет тиiмдiлiгi тұрғысынан қаржылық ресурстардың
оптимальдi құрылымын қамтамасыз ету. Қаржылық iс-әрекетте жоғары нәтижеге
қол жеткiзу қаржылауды қамтамасыз ететiн қалыптасқан қаржылық ресурстар
құрылымына тәуелдi болады;
• қаржылық ресурстардың қалыптастырудағы шығындарды төмендету. Бұл
қаржылық мақсатта тартылған және таза қаржылық пайда соммасын жоғарлатуға
бағытталған капитал құнын басқару процесiнде жүргiзiледi;
• қаржылық iс-әрекет процесiнде қаржылық ресурстарды пайдалану
тиiмдiлiгiн арттыру. Қалыптасқан қаржылық ресурстар қаржылық процеске
уақытша пайдаланылмаса өзiнiң уақыт бойынша құнын жоғалтады. Сондықтан
қаржылық ресурстардың қалыптасу және пайдалану процесi жоспарлы кезеңнiң
жеке интервалдар бойынша барынша үлестiрiлген болуы тиiс. Бұл қағидаларды
жүзеге асыру кәсiпорынның қаржылық ресурстарының қалыптасуын басқару
процесiнiң негiзгi мазмұнын құрайды.
Қарастырылған қағидалар негiзiнде кәсiпорынның қаржылық ресурстарын
жiктеу белгiлерiн саралауға болады .
Кәсiпорынның қаржылық ресурстары тартылу көздерiнiң топтарына қарай
iшкi және сыртқы көздерден тартылған деп бөлiнедi. Кәсiпорынды дамыту үшін
кәсiпорында қалыптасқан меншiктi және қарызға алынған құралдар iшкi
көздерден тартылған қаржылық ресурстарға жатады. Кәсiпорынның таза
пайдасының бiр бөлiгi iшкi көздерден құралған меншiктi қаржылық құралдар
негiзiн құрайды. Сыртқы көздерден тартылған қаржылық ресурстар кәсiпорыннан
тыс қалыптасқан бөлiгiн қамтиды. Қаржы тартуды қазiргi қаржы теориясы
натуралды-заттық түрлерi бойынша келесi түрлерге бөледi:
• ақшалай қаржылық ресурстар. Бұл кәсiпорын тартатын қаржылық
ресурстардың ең кең тараған түрі. Оның артықшылылығы қаржылық iс-әрекеттi
жүзеге асыру үшін кәсiпорынға қажеттi активтердiң кез-келген түріне оңай
ауысатындығында;
• қаржылай қаржылық ресурстар. Қаржылық ресурстардың бұл түрі
кәсiпорынға қаржылық құралдар түрінде тартылады. Мұндай қаржылық құралдарға
акциялар, облигациялар, депозиттiк шоттар, банк сертификаттары мен олардың
түрлерi жатады. Қазақстанның шаруашылық iс-тәжiрибесiнде капиталды қаржылай
тарту өте сирек кездеседi;
• материалдық қаржылық ресурстар. Материалдық түрдегi қаржылар
ресурстарды кәсiпорын алуан түрлі капиталдық тауарлар, шикiзаттар,
материалдар және т. б. түрінде тартады;
• материалдық емес қаржылық ресурстар. Қаржылық ресурстардың мұндай
түрлерiнiң заттық формасы болмағанымен кәсiпорынның шаруашылық қызметi мен
пайданы қалыптастыруға тiкелей қатысады. Қаржыланатын капиталдың бұл түріне
жеке табиғи ресурстар мен пайдалану құқығы, пайдалануға берiлген патенттiк
құқық, ңноу-хауң, өнеркәсiптiк үлгiлерге, тауар белгiлерiне, компьютерлiк
бағдарламаларға және басқа мүліктiк құндылықтардың материалдық емес
түрлерiне құқықтар жатады.
Қаржылық ресурстар тарту уақытына қарай ұзақ мерзiмдi және қысқа
мерзiмдi болып бөлiнедi.
Капитал қожайынына қарай отандық және шетелдiк капиталдар есебiнен
құралған қаржылық ресурстар болып бөлiнедi. Отандық капиталдар есебiнен
қалыптасқан қаржылық ресурстар кiшi және орта бинестегi отандық
кәсiпорындар аса қолайлы ресурс көзi болып табылады. Шетел капиталы
есебiнен қалыптасатын қаржылық ресурстар әдетте кәсiпорында қайта
мамандандыруға, қайта құруға немесе техникалық қайта жарақтауға байланысты
iрi қаржылық жобаларды жүзеге асыруда пайдаланылады.
Пайдаланудың қаржылық мақсатты бағыттары бойынша қаржылық ресурстар
нақты және қаржылық қаржылауға бағытталған болып бөлiнедi. Нақты қаржы
процесiне пайдалануға бағытталған қаржылық ресурстардың көлемi мен құрылымы
кәсiпорынның қаржылық бағдарламасы шеңберiнде әрбiр нақты жоба бойынша жеке-
жеке жоспарланады. Қаржылық инвестциялау процесiне қаржы тарту кәсiпорынды
қаржылаудың қаржылық құралдар портфелiн қалыптастыру немесе құрылымын
өзгерту мақсатын ұстанады.
Қаржылық процестiң, жеке кезендерiн қамтамасыз етуi бойынша қаржылық
ресурстар қаржы алдындағы кезең ресурстары, қаржы кезiндегi ресурстар,
пайдалану кезiндегi ресурстар болып үшке бөлiнедi.
Жоғарыда айтып өткендей қаржылық ресурстарды мұндай бөлудi жеке
қаржылық жобаларды қамтамасыз ету процесiнде ғана қолдануға болады.
Кiшi және орта бизнестегi кәсiпорындарының көпшiлiгi жекешелендiрiлген
және алғаш құрылған кәсiпорындар болып табылатын Қазақстан үшін жаңа
бизнестi ұйымдастыру үшін қаржылық ресурстарды қалыптастыру өзектi мәселе
болып табылады.
Кәсiпорынның қаржылық iс-әрекетiн талдау оның қаржылық стратегияларын
жасау барысында басқарудың ұтымды шешiмдерiн қабылдаудағы қажеттi
шарттардың бiрi болып табылады.
Қаржылаудың стратегиялық альтернативi кәсiпорынның жиынтық қаржылық iс-
әрекетiн анықтау мен жүзеге асырудағы басқару шешiмдерiнiң кешенiн тандауды
бiлдiредi. Ол өз кезегiнде нақты кезендегi iшкi және сыртқы факторларды
ескере отырып ұтымды қаржылық стратегияларды қалыптастыруды қамтиды. Мұндай
жағдайда төмендегi шешiмдер қаржылау альтернативi бола алады:
• ұстанған позициядан айнымау үшін қаржылау - қорғаныс стратегиясы;
• өз өнiмiнiң бәсеке қабiлеттiлiгiн арттыру, нарық сегментiн кеңейту
бәсекелестердi қысу және шығару, нарықтағы жағдайды жақсарту үшін қаржылау
- белсендi шабуыл стратегиясы;
• айныған позицияны қалпына келтiру үшін қаржылау - қалпына келтiру
стратегиясы;
• бизнестi сату мақсатында қаржы деңгейiн төмендету - түзетушi стратегия;
• тартымдылығы төмен нарықтан немесе сегменттен кету -деқаржылық
стратегия;
• қаржылаудың жаңа бағыттарын жасау және тандау -реқаржылық стратегия және
т. б..
Осыған орай қаржылық стратегия тандалып алынған қаржылаудың
стратегиялық альтернативаларынан, яғни қаржылық идеялогиядан туындайды және
тiкелей байланысты.
Бiздiң ойымызша қаржылық стратегиялар кәсiпорынды дамытудың жалпы
мiндеттерiмен, қаржылық идеялогиялармен, оған жетудiң бiршама тиiмдi
жолдарын таңцаумен толықтырылған кәсiпорынның қаржылық iс-әрекетiнiң ұзақ
мерзiмдi мақсаттарының жүйесi. Басқаша айтқанда қаржылық стратегия
кәсiпорынның қаржылық iс-әрекеттерiнiң бағыттары мен түрлерiн, қаржылық
ресурстардың қалыптасу сипатын және таңдалынып алынған критерилер мен
әрекеттi факторлар тұрғысынан ұтымдысын қамтамасыз ететiн ұзақ мерзiмдi
қаржылық мақсаттар мен мiндеттердiң жүзеге асырылу кезендерiнiң
жүйелiлiгiн, кәсiпорынды дамытуды анықтайтын қаржылық қызмет сферасындағы
iс-әрекеттердiң басты жоспарын қамтиды.
Қаржылық стратегияларда оларды жүргiзу жолдары мен мақсаттар жүйесiн
бiрiктiру кәсiпорынның мүмкiн қаржылық белсендiлiгi мен болашақтағы оның
қаржылық қызметiнiң бағыты мен түрлерiне қарай қабылданатын қаржылық
шешiмдердiң шекараларын анықтайды. Кәсiпорынның қаржылық стратегиясын өз
қаржылық мүмкiншiлiктерiн бағалайтын және жүргiзетiн, өзiнiң болашақтағы
қаржылық позициясын үлгiлейтiн және оған жетудi қамтамасыз ететiн арнайы
критерилер жүйесi ретiнде сипаттауға болады. Жоғарыда айтылғандарды
қорытындылай келе, инестициялық стратегия кәспорынның инестициялық iс-
әрекетiнiң дамуын байланыстыратын және бағыттайтын жүйелi тұжырымды
қамтиды. Қаржылық стратегияны жасау күрделi процес. Оған қаржылық қызметтiң
мақсатын қою, оның басым бағыттары мен түрлерiн анықтау, қалыптасқан
қаржылық ресурстар құрылымы мен оларды үлестiрудi оптимизациялау, қаржылық
iс-әрекеттiң маңызды жақтары бойынша қаржылық саясат жасау, сыртқы қаржылық
ортамен өзара қарым-қатынасты қолдау кiредi. Кәсiпорынның қаржылық
стратегиясы басқа да стратегиялық таңдау элементтерiне тәуелдi және бұл
тәуелдiлiктi түсіну оны бiршама тиiмдi құруға мүмкiндiк бередi. Қаржылық
стратегияны құру процесi кәсiпорынның жалпы стратегиялық тандау жүйесiнiң
құрамдас бөлiгi болып табылады. Оның құрамына миссия, дамудың жалпы
стратегиялық мақсаты, жеке қызметтер бойынша стратегия құру жүйесi,
ресурстарды қалыптастыру және үлестiру жүйесi кiредi. Қазiргi кезде
кәсiпорынның қаржылық стратегияларын құру 70 жылдардың басынан АҚШ пен
көптеген Батыс елдерi корпорацияларында белсене ендiрiлген басқарудың жаңа
тұжырымдамасының - ңстратегиялық басқарудыңң әдiстемелiк негiздерiне
сүйенедi.
Стратегиялық басқару тұжырымдамасы кәсiпорынның әрекет етуiнiң мақсаты мен
қағидалар жүйесiнде, басқару объектi мен субъектiсiнiң өзара әрекет
механизмiнде шаруашылық және ұйымдастырушылық құрылым элементтерi
арасындағы өзара қарым қатынас сипатында және сыртқы ортаның өзгермелi
жағдайларына бейiмделу түрінде көрiнiс табатын кәсiпорынды анық
стратегиялық позициялауды бiлдiредi.
Қаржылық стратегиялардың қалыптасуының жалпы кезеңiн анықтау бiрқатар
жағдайларға тәуелдi болады. Кәсiпорынның қаржылық стратегиясы жалпы даму
стратегиясының құрамында болғандықтан оны қалыптастыруда бекiтiлген уақыт
ұзақтығы қаржылық стратегияны анықтайтын басты фактор болып табылады.
Кәсiпорынның қаржылық стратегияларын қалыптастыру кезеңiн анықтауда жалпы
экономиканың және кәсiпорынның қаржылық iс-әрекетiмен байланысты қаржылық
нарық сегментi конъюнктурасының ашықтығы да маңызды фактор болып табылады.
Кесте 1
Қаржы стратегиясының негiзгi қызметтерi
Қаржылық стратегияның жүйенi басқарушы Кәсiпорын қаржыларын басқарудағы
ретiндегi қызметтерi қаржылық стратегиялардың қызметтерi
Кәсiпорынның қаржылық Стратегияларын құру
ұйымдастырушылық құрылымдар құру Нақты қаржыларды басқару қаржылық
қаржыларды басқару
Қаржылық шешiмдердiң альтернативтi Қаржылық ресурстарды қалыптастыруды
нұсқаларын негiздейтiн тиiмдi ақпараттар басқару
жүйесiн қалыптастыру
Кәсiпорынның қаржылық iс-әрекетiнiң Қаржылық iс-әрекеттегi ақша ағынын
әртүрлі қырларына талдаулар жүргiзу басқару
Кәсiпорынның қаржылық iс-әрекеттерiнiң
негiзгi бағыттары бойынша жоспар жасау
Қаржылық iс-әрекетте қабылданған қаржылық
шешiмдердi жүзеге асыруға ынталандырудың
әрекеттi жүйесiн жасау
Қаржылық iс-әрекет саласында қабылданған
басқару шешiмдерiнiң жүзеге асуын мүхият
бақылау
Сыртқы қаржылық орта факторлары мен қаржылық нарық конъюнктурасын оқып-
үйрену кәсiпорынның қаржылық iс-әрекетiнiң экономика-құқықтық жағдайларын
және болашақта олардың өзгеру мүмкiндiгiн зерттеудi талап етедi.
Кәсiпорынның қаржылық қызметтерiнiң ерекшелiктерiн анықтайтын күштi және
әлсiз қырларын бағалау кәсiпорынның ашылған инвестицялық мүмкiншiлiктердi
пайдалану қарқынын, сонымен қатар оның қаржылық iс-әрекетiнiң нәтижелiгiн
әсер етiп отырған iшкi факторларды анықтауға мүмкiндiк бередi.
2 Кәсiпорынның қаржылық белсендiлiгiн арттырудың негiзгi бағыттары
2.1 Оңтүстік құс АҚ құрылу тарихы мен басқару құрылымы
Жұмысты жазу барысында Оңтүстік құс АҚ деректері қолданылды. сондықтан
да осы кәсіпорынның шаруашылық қызметіне қысқаша сипаттама беру қажеттілігі
туындайды.
1963 жылдың аяқ шенінде Шымкент қаласына жақын жерде орналасқан Сайрам
ауданының Фабричный елді мекенінде бұрынғы құс фермасының негізінде
кәсіпорын құрылған болатын.
1964 жылы аталмыш кәсіпорын өз қызметін бастап, оның қазіргі күнге дейін
үздіксіз қызмет істеп отырған негізгі цехтары іске қосылған болатын. Құс
фермасы осы жылдар аралығында 150 мың құс ұстай алатын қуаттылыққа қол
жеткізе білді. Өндірісті кеңейтумен байланысты, 1972 жылы кәсіпорын қуаты
250 мың құсқа дейін жетті. Ал 1987 жылы жүргізілген қайта жарақтандарудан
кейін бұл құс фермасы 330 мыңға дейін құс асырауға қол жеткізді. Алайда,
КСРО-ның құлдырауымен байланысты құс фермасы бірқатар қиыншылықтарға
ұқшырады.
Кәсіпорын қызметін қайта жандандыру мақсатында жүргізілген ауқымды
шаралардың нәтижесінде кәсіпорын қызметі 1992 жылы қайта жанданып, ХХІ –
партсъезд атындағы құс фермасы деген атауы өзгертіліп, Оңтүстік құс АҚ
деп аталда бастады.
Акционерлік қоғамның жарғысы Қазақстан Республикасы Конституциясына ҚР –
сы Азаматтық Кодексіне, ҚР-ның Акционерлік қоғамдар туралы Заңына және
басқа заң актісіне сәйкес жасалған.
Оңтүстік – құс акционерлiк қоғамының Жарғысы оның атауын, орналасқан
жерiн, оның органдарын құру тəртiбi мен құзыретiн, оны қайта ұйымдастыру
мен қызметiн тоқтату шарттарын жəне Қазақстан Республикасының заңнамасына
қайшы келмейтiн басқа да ережелердi айқындайды.
Қоғамның толық атауы:
1) мемлекеттік тiлде: Оңтүстік – құс акционерлiк қоғамы;
2) орыс тiлiнде: Акционерное общество Оңтүстік – құс;
3) ағылшын тiлiнде: Joint Stock Company Оңтүстік – құс
Қоғамның қысқартылған атауы:
1) мемлекеттiк тілде: Оңтүстік – құс АҚ;
2) орыс тiлiнде АО Оңтүстік – құс;
3) ағылшын тiлiнде: JSC Оңтүстік – құс.
Акционерлiк қоғамының атқарушы органы – Бас директор Жаркимбеков Ерик
Тулеуханович болып табылады. Жаркимбеков Ерик Тулеуханович, 02.06.1974 жылы
туған, Ақмола облысының тумасы, жеке куəлігі № 011923707, 2001 жылы 31.10
Қазақстан Республикасының ІІМ берген, СТН 3610003350207, тұратын жері:
Қазақстан Республикасы, Оңтүстік Қазақстан облысы, Шымкент қаласы, Клокова
көшесі, 1 үй.
Оңтүстік – құс акционерлiк қоғамы қайта құрылған Оңтүстік – құс
жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің барлық міндеттемелері бойынша
мирасқор болып табылады.
Оңтүстік – құс АҚ Жарғылық капиталы 01.11.2007 жылы 79 603 000 тенге
құрайды, ол әрқайсысы номиналдық құны бірдей 1000 теңгеден 79 603 000 дана
акциялардан тұрады.
Қоғамның атқарушы органикалық орналасқан жері және оның заңды мекен жайы:
ҚР. Оңтүстік Қазақстан облысы, Сайрам ауданы, Фабричное елді мекені.
Қоғамның заңдық мəртебесi. Қоғам Қазақстан Республикасының заңнамасына
сəйкес Заңды тұлға болып табылады, дербес балансы, банктiк шоттары болады,
ол өз атынан мүлiктiк жəне жеке мүлiктiк емес құқықтарды сатып алады жəне
жүзеге асыра алады, мiндеттер атқарады, сотта талап қояды жəне жауап
бередi.
Қоғамның атауы ағылшын тілінде көрсетілген жəне өзге де ақпараттар
жазылған мөрі болады, оның қызметiн жүзеге асыру үшiн қажеттi өз атауымен
бланкiлерi, тіркелген тауарлық белгісі жəне өзге де деректемелерi болады.
Қоғам қызметiнде Қазақстан Республикасының Конституциясын жəне заңнамасын,
сондай-ақ осы Жарғыны басшылыққа алады. Қоғам Қазақстан Республикасының
заңнамасымен белгiленген тəртіппен Қазақстан Республикасы аумағында жəне
оның шегінен тыстағы Заңды тұлғалардың жарғылық капиталдарына қатысуға
құқылы.
Қоғамның меншігінің түрі – жеке меншік. Қоғам Қазақстан Республикасының
жəне шетелде, жəне олар туралы Ереже негiзiнде өз атынан жəне Қоғамның
тапсыруы бойынша филиалдар жəне өкiлдiктер құра алады. Қоғам өз
мiндеттемелерi бойынша өз мүлкiнің шегiнде жауапкершiлiк атқарады. Қоғам өз
акционерлерiнiң мiндеттемелерi бойынша жауапкершiлiк атқармайды.
Акционерлер қоғам мiндеттемелерi бойынша жауап бермейдi жəне өздерiне
тиесiлi акциялар құны шегiнде қоғам қызметiне байланысты шығындар тəуекелiн
көтередi. Қоғам мемлекеттiң мiндеттемелерi бойынша жауап бермейдi, сол
сияқты мемлекет оның мiндеттемелерi бойынша жауап бермейдi.
Қызмет түрлерi мыналар болып табылады:
Кәсіпорынның қызметі келесі бағыттарда жүзеге асырылады:
- Құс өнімдерін өңдеу және оны өткізу;
- Жабдықтарды өткізу, тауарларды сатып алу іс-әрекеті,
- Құстардың ауруын емдеу және диагностикалық ветеринарлық қызмет
көрсету комплексі,
- Дәріхана және ветеринарлық емдеудің ашылуы,
- Экспорт –импорттық операциялар, сыртқы экономикалық іс-әрекет,
- Қазақстан Республикасының заңында шектелмеген басқа да іс-әрекетінің
түрлері.
Сурет 1 - Оңтүстік кұс АҚ өнім өндірісінің технологиялық схемасы
Оңтүстік құс АҚ өндірістік кәсіпорын болып табылады. Мұнда шаруашылық
жүргізудің негізгі мен көмекші цехтары және қосалқы шаруашылығы
қалыптасқан. Кәсіпорын қызметінің негізгі бағыты- жұмыртқа алу мақсатында
құстарды өсіру болып табылады. Осы мақсатты жүзеге асыруға мұнда ерекше
жағдайлар қалыптасқан. Оңтүстік кұс АҚ өнім өндірісінің технологиялық
схемасы сызбада келтірілген. (Сурет 1):
Кесте 2
Оңтүстік кұс АҚ негізгі өндірісітік цехтары
№ Цехтардың атауы Өнім түрлері
1 Инкубация цехы. Балапандардың жұмыртқаны жарып шығару Бір күндік
процессі белгілі бір температураны сақтап отырған балапандар
жағдайда 21-22 тәулікке созылады
2 ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
1 Кәсіпорынның қаржылық саясатының стратегиясы мен тактикасын
қалыптастырудың теориялық негіздері
1.1 Кәсіпорынның қаржылық саясатының стратегиясы мен тактикасының
ұштастырылуы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..4
1.2 Кәсiпорынның қаржылық саясатымен стратегияларын
қалыптастыру
механизмi ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... 7
2 Кәсіпорынның қаржылық белсенділігін арттырудың негізгі бағыттары
2.1 Оңтүстік құс АҚ құрылу тарихы мен басқару
құрылымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .13
2.2 Оңтүстік құс АҚ қаржылық белсенділігін
бағалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...17
3 Кәсіпорынның қаржылық стартегиясы мен тактикасының тиімді
құралдарын
қалыптастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... .21
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .28
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . ... ... .29
КIРIСПЕ
Кәсіпорынның қаржы саясатының мазмұны экономикалық заңдардың iс-
әрекетiн ескере отырып және қоғамның даму мiндеттерiне сәйкес қаржыны
жоспарлы ұйымдастыру болып табылады. Ол кәсіпорынның экономикалық
саясатының құрамды бөлiгi.
Кәсіпорындардың қаржылық саясатының стратегиясы мен такикасы тақырыбы
өзектi, себебi қазiргi жағдайда қаржылық қатынастар ең жоғары дамуына
жеттi. Бүгiнгi таңда әңгiме қарызға берiлетiн ақшалай капитал көлемдерiн
әрдайым арттыру жөнiнде емес, сонымен қатар қаржылық қатынастар
субъектiлерiн кеңейту және операциялардың өзiнiң көп түрлiлiгiнiң өсуi
жайлы болып тұр. Қаржы стратегиясы-экономикалық және әлеуметтiк
стратегиямен анықталып, перспективаға есептелген және iрi ауқымды
мiндеттердi шешудi қарастыртын қаржы саясатының ұзақ мерзiмдi курсы. Ол
экономикалық процестер дамуының ұзақ кезеңiне бағытталған, ал оның
шеңберiндегi күнделiктi мiндеттер басты стратегиялық мақсатқа жетудiң
кезеңдерi ретiнде жүзеге асырылып отырады. Сөйтiп, қаржыны пайдаланудың
стратегиялық бағыттылығымен үнемi анықталып отырады. Алайда, тап осындай
(стратегиялық) тәсiлдеменiң болмауы елдiң үнемi нашарлап бара жатқан қаржы
жағдайынан, кәсіпорынның жиынтық қаржы балансының тепе-теңсiздiгiнiң
өсуінен дер кезiнде тиiстi қорытынды жасауға және экономикадағы қажеттi
құрымдылық өзгерiстердi уақытылы қамтамасыз етуге, оның бүгiнгi
дағдарыстық жағдайға сырғып түсуiнен қорғап қалуға мүмкiндiк бермедi.
Қаржы стратегиясын мемлекет қоғам дамуының iрi тарихи кезеңдерiне үйлестiре
отырып жасайды. Оны жасау процесiнде қаржыны дамутыдың негiзгi
тенденциялары болжанады, оны пайдаланудың тұжырымдары қалыптасады, қаржы
қатынастарын ұйымдастырудың қағидаттары белгiленедi. Ұзақ мерзiмдi
мақсаттарды таңдап алу және қаржы саясатынды мақсатты бағдарламалары жасау
қаржы ресурстарын экономикалық және әлеуметтiк дамуының басты бағыттарында
шоғырландыруды қажет етедi.
Жұмыстың мақсаты кәсіпорынның қаржылық саясатының стратегиясы мен
тактикасының ара қатынасын, кәсiпорынның нарықтық белсенділігін бағалау,
кәсіпорынның қаржылық стратегиясы мен тактикасының тиімді құралдарын
қалыптастыру.
Қойылған мақсат жұмыстың келесi мiндеттерiн анықтайды:
- кәсіпорындардың қаржы саясатын қалыптастырудың теориялық сұрақтарды
оқып бiлу, олардың құрылымын анықтау, кәсіпорындардың қаржы саясаты
түсiнiгiнiң мазмұнын нақтылау және анықтама беру;
- кәсіпорындардың қаржы саясатын қалыптастыру барысына талдау жасап, оның
себептерi мен салдарын анықтау;
- зерттеу нәтижелерi бойынша қорытындыларды қалыптастыру және отандық
экономика үшiн кәсіпорындардың қаржы саясатын жүргiзудегi практикалық
ұсыныстарды өңдеп шығару.
1 КӘСIПОРЫННЫҢ ҚАРЖЫЛЫҚ САЯСАТЫНЫҢ СТРАТЕГИЯСЫ МЕН ТАКТИКАСЫН
ҚАЛЫПТАСТЫРУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГIЗДЕРI
1. Кәсіпорынның қаржылық саясатының стратегиясы мен тактикасының
ұштастырылуы
Мезгiлiнiң ұзақтығына және шешiлетiн мәселелердiң сипатына қарай
кәсіпорынның қаржы саясаты қаржы стратегиясы мен тактикасы болып бөлiнедi.
Қаржы стратегиясы-экономикалық және әлеуметтiк стратегиямен анықталып,
перспективаға есептелген және iрi ауқымды мiндеттердi шешудi қарастыртын
қаржы саясатының ұзақ мерзiмдi курсы. Ол экономикалық процестер дамуының
ұзақ кезеңiне бағытталған, ал оның шеңберiндегi күнделiктi мiндеттер басты
стратегиялық мақсатқа жетудiң кезеңдерi ретiнде жүзеге асырылып отырады.
Сөйтiп, қаржыны пайдаланудың стратегиялық бағыттылығымен үнемi анықталып
отырады. Алайда, тап осындай (стратегиялық) тәсiлдеменiң болмауы елдiң
үнемi нашарлап бара жатқан қаржы жағдайынан, кәсіпорынның жиынтық қаржы
балансының тепе-теңсiздiгiнiң өсiунен дер кезiнде тиiстi қорытынды жасауға
және экономикадағы қажеттi құрымдылық өзгерiстердi уақытылы қамтамасыз
етуге, оның бүгiнгi дағдарыстық жағдайға сығырып түсуiнен қорғап қалуға
мүмкiндiқ бермедi. Қаржы стратегиясын мемлекет қоғам дамуының iрi тарихи
кезеңдерiне үйлестiре отырып жасайды. Оны жасау процесiнде қаржыны
дамутыдың негiзгi тенденциялары болжанады, оны пайдаланудың тұжырымдары
қалыптасады, қаржы қатынастарын ұйымдастырудың қағидаттары белгiленедi.
Ұзақ мерзiмдi мақсаттарды таңдап алу және қаржы саясатынды мақсатты
бағдарламалары жасау қаржы ресурстарын экономикалық және әлеуметтiк
дамуының басты бағыттарында шоғырландыруды қажет етедi.
Қаржы практикасы қаржы байланыстарын ұйымдастыруды дер кезiнде өзгертiп
отыру, қаржы ресурстарын қайта топтастыру арқылы қоғамды дамытудың нақтылы
кезеңiнiң мәселерiн шешуге бағытталған. Ол назарды кезек күттiрмейтiн
мiндеттердi шешуге, пайда болған үйлесiмсiздiктердi қаржылардығы және
елдiң, аумақтың,саланың экономикасындағы ауытқушылықтарды жоюға
шоғырландыра отырып, стратегиялық нұсқаманы нақтылайды. Қаржы
страгетиясының бiршама тұрақтылығы кезiнде қаржы тактикасы орамдылығымен
(икемдiлiгiмен) ерекшеленуi тиiс, ол экономикалық жағдайлардың,
әлеуметтiк факторладың және басқалардың ширақтылығымен алдың ала
анықталады.
Қаржы саясатының стратегиясы мен тактикасы өзара байланысты. Стратегия
тактикалық есептердi шешу үшiн қолайлы жағдайлар жасады. Экономика мен
әулеметтiк сала дамуының шешушi учаскелерi мен басты проблемаларын анықтай
отырып, тактика әдiстердi өзгерту, қаржы байланыстрарын ұйымдастырудың
нысандары арқылы неғұрлым қысқа мерзiмi iшiнде ысырап пен шығындарды ең аз
жұмсап, қаржы стратегиясы белгiлеген мiндеттердi шешуге мүмкiндiк бередi.
Қаржы механизмi мемлекет белгiлеген қаржы шараларын атаулы, нақтылы
нәтижелерге - қоғамдық - экономикалық өмiрдiң барлық деңгейлерi мен
сфераларындағы қоғамдық өнiмнiң, материалдiқ емес игiлiктердiң, қызметтер
көрсету мен құндылықтардың толып жатқан барлық элементерi құнының құрамына
кiретiң қаржы ресурстарының ұдайы өндiрiлуiне айналдырып, iске асырады.
Ұдайы өндiрiстiң әр алуандылығы өз кезегiнде қаржы механизмi құрамдi және
ажырағысыз бөлiгi болып табылатын экономикалық (шаруашылық) механизмнiң
нысандары мен әдiстерiнiң тиiстi әр алуандығын тудырады.
Сөйтiп, қоғамдық формацияның экономикалық заңдарымен, белгiлi бiр
өндiрiстiк қатынастардың және тиiстi категориялардың болумен анықталатын
өндiрiс процесi шаруашылық механизм арқылы iске асатын экономикалық
саясатпен реттелiнiп отырғанда iшкi, сол сияқты халықаралық жағдайдың да
ерекшелiктерiн кәсіпорынның нақты экономикалық және қаржылық
мүмкiндiктерiн ескеруi тиiс. Қаржы ресурстарының көлемiне белгiленген және
жұмсалған шығындардың тiкелей тәуекелдiгi жай ғана қаржы салалы айғалы
болып табылады және шаруашылық жүргiзудiң барлық деңгейлерiнде қолдап
отырылуы тиiс. Бұл маңызды талапты сақтамау бюджет тапшылығының,
мемлекеттiк борыштың пайда болып, көбейюне, инфляциялық процестерге
ұрындырады.
Кезең ерекшелiгiн есепке алу оның алдынғы шаруашылық және қаржы
құрылысының тәжiрибесiң, жаңа тенденциялар мен прогрессивтi
құбылыстарды, дүние жүзiлiк тәжiрибенi мұқият зердеудi де қажет етедi.
Ағымдағы кезеңнiң ерекшелiктерiн, экономикалық дамуының толғағы жеткен
қажеттiлiктерiн есепке алу негiзiнде қаржы саясатын дер кезiнде өзгертiп
отыру алдыда тұрған мәселелердi неғұрлым қысқа уақытта және ең аз
шығындармен мүмкiндiк бередi.
Қаржы саясатында қойылатын маңызды талап қаржы саясатын жүргiзiнде,
яғни дамудың белгiлi бiр кезенiнiң негiзгi мiндеттерiн орындауға шаралар
бағыттау жолымен қаржы жүйесiнiң барлық буындарында жүргiзiлетiн шараларды
келiскенде кешендi көзқарасты сақтау, сондай-экономиклық саясаттын құрамды
бөлiктерi арасыныда қаржы, кредит, баға белгiлеу, жалақы салалары
саясатында тығыз өзара байланыста қамтамасыз ету болып табылады.
Қаржы саясатының мақсаты - қоғам дамуының аса маңызды қажеттiлiктерiн
қанағаттандыруға қажет қаржы ресурстарының толық жұмылдыру. Осыған
байланысты қаржы саясаты кәсiпкерлiк қызметтi жандандыра түсеге қолайды
жағдайлар жасауға шақырады. Мемлекет пайдасына кәсiпорындардың табысын
алудың ұтымды нысандарын, сондай-ак оларды экономикалық және әлеуметтiк
дамуының басты бағыттарына шоғырландыруға үлкен маныз берiледi.
Экономикалық дағдарыстан шығу және одан әрi серпiндi даму
мемелекеттiң сындарлы және негiзгi саясаты арқылы болуы мүмкiн. Жүргiзiлiп
отырған қаржы саясатының басты субъектiсi мемлекет болып табылады. Ол
қоғамның ұзақ перспективаға арналған қаржысын дамытудың басты бағыттарының
стратегиясын жасайды және алдағы кезеңге арналған мiндеттердi,
қаражаттарды және оған жетудiң жолдарын анықтайды.
Кәсіпорынның қаржы саясатының мазмұны экономикалық заңдардың iс-әрекетiн
ескере отырып және қоғамның даму мiндеттерiне сәйкес қаржыны жоспарлы
үйымдасттыру болып табылады. Қоғамның дамуының әрбiр кезеңiнде қаржы
саясатының өзiне тәнбелгiлерi болады, ол экономиканың жай-күйын, қоғамның
материалдық және мәдени өмiрiнiң толғағы жеткен кажеттiлiктерiн және мәдени
өмiрiнiң толғағы жеткен қажеттiлiктерiн және басқа факторларды ескере
отырып, түрлi мiндеттердi шешедi.
Кәсіпорынның қаржы саясатының мазмұны айтарлықтай күрделi, өйткенi ол
шаралардың ауқымды кешенiн, оны дәйектi жүзеге асыру стадияларын қамтиды,
олар:
экономикалық заңдарың әрекетi, экономиканың жай күйi, қоғамның
әлеуметтiк-экономикалық дамуының перспективалары негiзiнде елдегi қаржының
ғылыми негiзделген тұжырымдамасын әзiрлеу;
экономикалық саясаттың тиiстi мақсаттары мен мiндеттерi негiздей отырып,
қаржы саясатының стратегиялық және тактикалық шараларының тұжырымдау;
белгiленген iс-әрекеттердi қаржы механизмi (экономикалық қайта құрудың
түбегейлiгiне қарай оны жаңғырта және түзете отырып) арқылы iс жүзеге
асыру.
Осы негiзгi үш буынның бiрлiгi қаржы саясатынның мазмұнын анықтайды.
Демек экономикалық заңдардың iс-әрекетiн есепке ала отырып, қоғамға
дамытудың мiндеттерiне байланысты қаржыны ұйымдастыру мен пайдалану
мелекеттiң қаржы саясаты ның мазмұны болып табылады.Казiргi кезеңде қаржы
саясатының көмегiмен шешiлетiн басты мiндеттердiң қатарына мыналарды
жатқызуға болады:
- елдiң дамуының әрбiр нақты кезеңiнiң ерекшелiктерi негiзiнде қаржы
ресурстарының неғұрлым мүмкiн болатын көлемiн жасаудың жағдайларын
қамтамасыз ету;
- қаржы ресурстарын қоғамдық өндiрiстiң сфералары арасында, ұлттык
шаруашылықтың секторлары арасында ұтымды бөлу және пайдалану,
ресурстарды белгiлi бiр максаттарға бағыттау;
- экономикалық дамуының белгiленген бағыттырын орныдау үшiн тиiстi қаржы
механизмiн жасап, оны үнемi жетiлдiрiп отыру.
Қаржы саясатын жүзеге асырудың негiзiне жалпы және жеке (өзгеше)
қағидаттардың толып жатқан қатары қойылуы тиiс.
Қаржы саясатын жүргiзiнде оныңмына қағидаттарын жүзеге асырудың зор
маңызы бар:
колда бар нақты қаржы ресурстарын негiздей отырып, бюджеттердi жасау,
бекiту және атқару кезiнде қоғмдық өндiрiстiң барлық қатысушыларының,
әлеуметтiк, ұлттық және кәсiби топтардың мүдделерiн сақтау;
қаржы қатыныстарының жоспорлы ұйымдастырылуын қамтамасыз ету;
қаржы жүйесiнiң барлық сфералары мен буындарында кiрiстер мен шығыстардың
теңгерiмдiлiгi;
қаржы резертерiн жасау (бюджет жүйесiнде кiрiстердiң шығыстардан және
салалық қаржыларда қаржы резевртерiнiң асып түсуi);
мемлекет пен шаруашылық жүргiзушi субъектiледiң арасында қаржы ресурстарын
оңтайлы бөлу.
Қаржы саясатының тиiмдiлiгiн қамтасыз ететiн жалпы қағидаттарға мыналар
жатады:
объективтi экономикалық заңдарының iс-эрекетiнiн есепке алу;
нақты тарихы жағдайлары есепке алу;
өткен жылдардың өзiндiк тәжiрибесiн және дүниежүзiлiк тәжiрибенi есепке
алу;
Жеке (өзгеше) қағидаттарға мыныларды жатқызуға болады:
қоғамда қаржы жүйесiнiң ұтымды құрылымын, қаржы қатыныстардын жоспарлы
ұйымдастыруды және қаржы механизмiнiң дұрыс құрылуын қамтамасыз ету;қаржы
жүйесiнiң барлық салаларымен буындарындағы кiрiстер мен шығыстардың тепе-
тендiгi;
бюджеттегi кiрiстердiң шығыстардан асып түсетiн қаржы резервтерiн жасау;
салық жүйесiн ұтымды құру арқылы экономикалық және әлеуметтiк дамуының
манызды бағыттарына қаржы ресурстары шоғырландыру;
негiзгi қаржы ресурстарын мемлекет қармағана жұмылдыру оларды мемлекет пен
шаруашылық жүргiзушi субъектiлер арасында тиiмдi бөлу;
қаржы және несие - ақша саясатының тепе-тендiгi.
Әрбiр экономикалық категорияның өзiнiң өзгешелiгi болады тиiстi
қатынастарды бiлдiрудiң белгiлi бiр түрлi, нысандары мен әдiстерi арқылы
көрiнедi. Тап осы ұғымдар - қатынастарды iске асырудың түрлерi,
нысандарымен әдiстерi - экономикалық өмiрде тиiстi поцестердiбасқарудiң
тетiктерi, механизмi ретiнде болып келедi. Қаржы өзгеше бөлгiштiк
категория ретiнде түрлi мақсатты ақша қорлрын жасау және пайдалану арқылы
ижасалынған өнiмдi бөлу және қайта бөлуге қатысады.Сондықтан осы процесте
қоданылатын механизм - бұл ақшалай табыстар мен қорларды қалыптастырумен
және пайдаланумен байланысты қаржы қатынастары көрiнiсiнiң түрлерi,
нысандары, мен әдiстерi.
1.2 Кәсiпорынның қаржылық саясатымен стратегияларын қалыптастыру механизмi
Кәсiпорын салыстырмалы жеке шешiмдер орталығы болып табылады. Бұл
шешiмдердiң табиғаты әртүрлі. Олардың көлемi ұзақ мерзiмдiк мақсаттарға қол
жеткiзу, оларды кәсiпорын стратегияларында нақтылау немесе таяу арада
сыртқы орта жағдайларына, нарық конъюнктурасына үйрену мәселелерiнiң
қамтылуна тәуелдi болады. Бiрақ кез-келген жағдайда қабылданған шешiм мен
жасалған тандаулардың алдын-ала болжауды талап ететiн қаржылық салдары
болады. Болжанған қаржылық салдар кәсiпорынның қайсiбiр қаржылық iс-
әрекеттi таңдау шарты бола алады.
Кәсiпорын орта талаптарына қарайлас және кәсiпорынды дамыту бағытына
орай таңдаулар мен шешiмдер жасағанда ғана оның iс-әрекетi нәтижелi болады.
Жалпы алғанда кәсiпорын iс-әрекетiмен байланысты тәуекел деңгейi оның
iшкi және сыртқы орта өзгерiстерiне ұтымды бейiмделе алу қабiлетiмен
анықталады.
Кәсiпорынның қаржылық саясатын талдау мен стратегияларын қалыптастыру
кәсiпорынның қаржылық ресурстарын талдау және олардың қалыптасу бағыттары
кезеңдерiн анықтайды.
Кәсiпорынның ұтымды қаржылық iс-әрекетiнiң деңгейi оның қаржылық
ресурстарының мақсатқа сай қалыптасуымен анықталады. Қажеттi қаржылық
активтердi иелену қажеттiлiгiн қанағаттандыру және қаржылық iс-әрекеттердiң
тиiмдi нәтижелерi арқылы олардың құрылымын оптимизациялау кәсiпорынның
қаржылық ресурстарын қалыптастырудың негiзгi мақсаты болып табылады. Осы
мақсатты ескере отырып кәсiпорынның қаржылық ресурстарын қалыптастыру
процесiн келесi негiзгi қағидалар негiзiнде құруға болады:
• кәсiпорынның қаржылық iс-әрекетiнiң даму болашағын ескеру. Қаржылық
ресурстардың көлемi мен құрылымының қалыптасу процесi қаржылық процестiң
алғашқы кезеңiнде ғана емес, оны дамытудың болашағында да қаржылық iс-
әрекеттi қамтамасыз ету мiндеттерiне тәуелдi;
• тартылған қаржылық ресурстар көлемiнiң кәсiпорынның қаржылық
қажеттiлiгiне сай келуiн қамтамасыз ету. Кәсiпорынның қаржылық ресурстарға
жалпы қажеттiлiгi қайсiбiр кезеңде болмасын нақты және қаржылық қаржылар
көлемiне негiзделедi. Уақыт бойынша дифференциалданған қажеттiлiктер
көлемiне қарай қаржылық ресурстар көлемi қалыптасады;
• қаржылық iс-әрекет тиiмдiлiгi тұрғысынан қаржылық ресурстардың
оптимальдi құрылымын қамтамасыз ету. Қаржылық iс-әрекетте жоғары нәтижеге
қол жеткiзу қаржылауды қамтамасыз ететiн қалыптасқан қаржылық ресурстар
құрылымына тәуелдi болады;
• қаржылық ресурстардың қалыптастырудағы шығындарды төмендету. Бұл
қаржылық мақсатта тартылған және таза қаржылық пайда соммасын жоғарлатуға
бағытталған капитал құнын басқару процесiнде жүргiзiледi;
• қаржылық iс-әрекет процесiнде қаржылық ресурстарды пайдалану
тиiмдiлiгiн арттыру. Қалыптасқан қаржылық ресурстар қаржылық процеске
уақытша пайдаланылмаса өзiнiң уақыт бойынша құнын жоғалтады. Сондықтан
қаржылық ресурстардың қалыптасу және пайдалану процесi жоспарлы кезеңнiң
жеке интервалдар бойынша барынша үлестiрiлген болуы тиiс. Бұл қағидаларды
жүзеге асыру кәсiпорынның қаржылық ресурстарының қалыптасуын басқару
процесiнiң негiзгi мазмұнын құрайды.
Қарастырылған қағидалар негiзiнде кәсiпорынның қаржылық ресурстарын
жiктеу белгiлерiн саралауға болады .
Кәсiпорынның қаржылық ресурстары тартылу көздерiнiң топтарына қарай
iшкi және сыртқы көздерден тартылған деп бөлiнедi. Кәсiпорынды дамыту үшін
кәсiпорында қалыптасқан меншiктi және қарызға алынған құралдар iшкi
көздерден тартылған қаржылық ресурстарға жатады. Кәсiпорынның таза
пайдасының бiр бөлiгi iшкi көздерден құралған меншiктi қаржылық құралдар
негiзiн құрайды. Сыртқы көздерден тартылған қаржылық ресурстар кәсiпорыннан
тыс қалыптасқан бөлiгiн қамтиды. Қаржы тартуды қазiргi қаржы теориясы
натуралды-заттық түрлерi бойынша келесi түрлерге бөледi:
• ақшалай қаржылық ресурстар. Бұл кәсiпорын тартатын қаржылық
ресурстардың ең кең тараған түрі. Оның артықшылылығы қаржылық iс-әрекеттi
жүзеге асыру үшін кәсiпорынға қажеттi активтердiң кез-келген түріне оңай
ауысатындығында;
• қаржылай қаржылық ресурстар. Қаржылық ресурстардың бұл түрі
кәсiпорынға қаржылық құралдар түрінде тартылады. Мұндай қаржылық құралдарға
акциялар, облигациялар, депозиттiк шоттар, банк сертификаттары мен олардың
түрлерi жатады. Қазақстанның шаруашылық iс-тәжiрибесiнде капиталды қаржылай
тарту өте сирек кездеседi;
• материалдық қаржылық ресурстар. Материалдық түрдегi қаржылар
ресурстарды кәсiпорын алуан түрлі капиталдық тауарлар, шикiзаттар,
материалдар және т. б. түрінде тартады;
• материалдық емес қаржылық ресурстар. Қаржылық ресурстардың мұндай
түрлерiнiң заттық формасы болмағанымен кәсiпорынның шаруашылық қызметi мен
пайданы қалыптастыруға тiкелей қатысады. Қаржыланатын капиталдың бұл түріне
жеке табиғи ресурстар мен пайдалану құқығы, пайдалануға берiлген патенттiк
құқық, ңноу-хауң, өнеркәсiптiк үлгiлерге, тауар белгiлерiне, компьютерлiк
бағдарламаларға және басқа мүліктiк құндылықтардың материалдық емес
түрлерiне құқықтар жатады.
Қаржылық ресурстар тарту уақытына қарай ұзақ мерзiмдi және қысқа
мерзiмдi болып бөлiнедi.
Капитал қожайынына қарай отандық және шетелдiк капиталдар есебiнен
құралған қаржылық ресурстар болып бөлiнедi. Отандық капиталдар есебiнен
қалыптасқан қаржылық ресурстар кiшi және орта бинестегi отандық
кәсiпорындар аса қолайлы ресурс көзi болып табылады. Шетел капиталы
есебiнен қалыптасатын қаржылық ресурстар әдетте кәсiпорында қайта
мамандандыруға, қайта құруға немесе техникалық қайта жарақтауға байланысты
iрi қаржылық жобаларды жүзеге асыруда пайдаланылады.
Пайдаланудың қаржылық мақсатты бағыттары бойынша қаржылық ресурстар
нақты және қаржылық қаржылауға бағытталған болып бөлiнедi. Нақты қаржы
процесiне пайдалануға бағытталған қаржылық ресурстардың көлемi мен құрылымы
кәсiпорынның қаржылық бағдарламасы шеңберiнде әрбiр нақты жоба бойынша жеке-
жеке жоспарланады. Қаржылық инвестциялау процесiне қаржы тарту кәсiпорынды
қаржылаудың қаржылық құралдар портфелiн қалыптастыру немесе құрылымын
өзгерту мақсатын ұстанады.
Қаржылық процестiң, жеке кезендерiн қамтамасыз етуi бойынша қаржылық
ресурстар қаржы алдындағы кезең ресурстары, қаржы кезiндегi ресурстар,
пайдалану кезiндегi ресурстар болып үшке бөлiнедi.
Жоғарыда айтып өткендей қаржылық ресурстарды мұндай бөлудi жеке
қаржылық жобаларды қамтамасыз ету процесiнде ғана қолдануға болады.
Кiшi және орта бизнестегi кәсiпорындарының көпшiлiгi жекешелендiрiлген
және алғаш құрылған кәсiпорындар болып табылатын Қазақстан үшін жаңа
бизнестi ұйымдастыру үшін қаржылық ресурстарды қалыптастыру өзектi мәселе
болып табылады.
Кәсiпорынның қаржылық iс-әрекетiн талдау оның қаржылық стратегияларын
жасау барысында басқарудың ұтымды шешiмдерiн қабылдаудағы қажеттi
шарттардың бiрi болып табылады.
Қаржылаудың стратегиялық альтернативi кәсiпорынның жиынтық қаржылық iс-
әрекетiн анықтау мен жүзеге асырудағы басқару шешiмдерiнiң кешенiн тандауды
бiлдiредi. Ол өз кезегiнде нақты кезендегi iшкi және сыртқы факторларды
ескере отырып ұтымды қаржылық стратегияларды қалыптастыруды қамтиды. Мұндай
жағдайда төмендегi шешiмдер қаржылау альтернативi бола алады:
• ұстанған позициядан айнымау үшін қаржылау - қорғаныс стратегиясы;
• өз өнiмiнiң бәсеке қабiлеттiлiгiн арттыру, нарық сегментiн кеңейту
бәсекелестердi қысу және шығару, нарықтағы жағдайды жақсарту үшін қаржылау
- белсендi шабуыл стратегиясы;
• айныған позицияны қалпына келтiру үшін қаржылау - қалпына келтiру
стратегиясы;
• бизнестi сату мақсатында қаржы деңгейiн төмендету - түзетушi стратегия;
• тартымдылығы төмен нарықтан немесе сегменттен кету -деқаржылық
стратегия;
• қаржылаудың жаңа бағыттарын жасау және тандау -реқаржылық стратегия және
т. б..
Осыған орай қаржылық стратегия тандалып алынған қаржылаудың
стратегиялық альтернативаларынан, яғни қаржылық идеялогиядан туындайды және
тiкелей байланысты.
Бiздiң ойымызша қаржылық стратегиялар кәсiпорынды дамытудың жалпы
мiндеттерiмен, қаржылық идеялогиялармен, оған жетудiң бiршама тиiмдi
жолдарын таңцаумен толықтырылған кәсiпорынның қаржылық iс-әрекетiнiң ұзақ
мерзiмдi мақсаттарының жүйесi. Басқаша айтқанда қаржылық стратегия
кәсiпорынның қаржылық iс-әрекеттерiнiң бағыттары мен түрлерiн, қаржылық
ресурстардың қалыптасу сипатын және таңдалынып алынған критерилер мен
әрекеттi факторлар тұрғысынан ұтымдысын қамтамасыз ететiн ұзақ мерзiмдi
қаржылық мақсаттар мен мiндеттердiң жүзеге асырылу кезендерiнiң
жүйелiлiгiн, кәсiпорынды дамытуды анықтайтын қаржылық қызмет сферасындағы
iс-әрекеттердiң басты жоспарын қамтиды.
Қаржылық стратегияларда оларды жүргiзу жолдары мен мақсаттар жүйесiн
бiрiктiру кәсiпорынның мүмкiн қаржылық белсендiлiгi мен болашақтағы оның
қаржылық қызметiнiң бағыты мен түрлерiне қарай қабылданатын қаржылық
шешiмдердiң шекараларын анықтайды. Кәсiпорынның қаржылық стратегиясын өз
қаржылық мүмкiншiлiктерiн бағалайтын және жүргiзетiн, өзiнiң болашақтағы
қаржылық позициясын үлгiлейтiн және оған жетудi қамтамасыз ететiн арнайы
критерилер жүйесi ретiнде сипаттауға болады. Жоғарыда айтылғандарды
қорытындылай келе, инестициялық стратегия кәспорынның инестициялық iс-
әрекетiнiң дамуын байланыстыратын және бағыттайтын жүйелi тұжырымды
қамтиды. Қаржылық стратегияны жасау күрделi процес. Оған қаржылық қызметтiң
мақсатын қою, оның басым бағыттары мен түрлерiн анықтау, қалыптасқан
қаржылық ресурстар құрылымы мен оларды үлестiрудi оптимизациялау, қаржылық
iс-әрекеттiң маңызды жақтары бойынша қаржылық саясат жасау, сыртқы қаржылық
ортамен өзара қарым-қатынасты қолдау кiредi. Кәсiпорынның қаржылық
стратегиясы басқа да стратегиялық таңдау элементтерiне тәуелдi және бұл
тәуелдiлiктi түсіну оны бiршама тиiмдi құруға мүмкiндiк бередi. Қаржылық
стратегияны құру процесi кәсiпорынның жалпы стратегиялық тандау жүйесiнiң
құрамдас бөлiгi болып табылады. Оның құрамына миссия, дамудың жалпы
стратегиялық мақсаты, жеке қызметтер бойынша стратегия құру жүйесi,
ресурстарды қалыптастыру және үлестiру жүйесi кiредi. Қазiргi кезде
кәсiпорынның қаржылық стратегияларын құру 70 жылдардың басынан АҚШ пен
көптеген Батыс елдерi корпорацияларында белсене ендiрiлген басқарудың жаңа
тұжырымдамасының - ңстратегиялық басқарудыңң әдiстемелiк негiздерiне
сүйенедi.
Стратегиялық басқару тұжырымдамасы кәсiпорынның әрекет етуiнiң мақсаты мен
қағидалар жүйесiнде, басқару объектi мен субъектiсiнiң өзара әрекет
механизмiнде шаруашылық және ұйымдастырушылық құрылым элементтерi
арасындағы өзара қарым қатынас сипатында және сыртқы ортаның өзгермелi
жағдайларына бейiмделу түрінде көрiнiс табатын кәсiпорынды анық
стратегиялық позициялауды бiлдiредi.
Қаржылық стратегиялардың қалыптасуының жалпы кезеңiн анықтау бiрқатар
жағдайларға тәуелдi болады. Кәсiпорынның қаржылық стратегиясы жалпы даму
стратегиясының құрамында болғандықтан оны қалыптастыруда бекiтiлген уақыт
ұзақтығы қаржылық стратегияны анықтайтын басты фактор болып табылады.
Кәсiпорынның қаржылық стратегияларын қалыптастыру кезеңiн анықтауда жалпы
экономиканың және кәсiпорынның қаржылық iс-әрекетiмен байланысты қаржылық
нарық сегментi конъюнктурасының ашықтығы да маңызды фактор болып табылады.
Кесте 1
Қаржы стратегиясының негiзгi қызметтерi
Қаржылық стратегияның жүйенi басқарушы Кәсiпорын қаржыларын басқарудағы
ретiндегi қызметтерi қаржылық стратегиялардың қызметтерi
Кәсiпорынның қаржылық Стратегияларын құру
ұйымдастырушылық құрылымдар құру Нақты қаржыларды басқару қаржылық
қаржыларды басқару
Қаржылық шешiмдердiң альтернативтi Қаржылық ресурстарды қалыптастыруды
нұсқаларын негiздейтiн тиiмдi ақпараттар басқару
жүйесiн қалыптастыру
Кәсiпорынның қаржылық iс-әрекетiнiң Қаржылық iс-әрекеттегi ақша ағынын
әртүрлі қырларына талдаулар жүргiзу басқару
Кәсiпорынның қаржылық iс-әрекеттерiнiң
негiзгi бағыттары бойынша жоспар жасау
Қаржылық iс-әрекетте қабылданған қаржылық
шешiмдердi жүзеге асыруға ынталандырудың
әрекеттi жүйесiн жасау
Қаржылық iс-әрекет саласында қабылданған
басқару шешiмдерiнiң жүзеге асуын мүхият
бақылау
Сыртқы қаржылық орта факторлары мен қаржылық нарық конъюнктурасын оқып-
үйрену кәсiпорынның қаржылық iс-әрекетiнiң экономика-құқықтық жағдайларын
және болашақта олардың өзгеру мүмкiндiгiн зерттеудi талап етедi.
Кәсiпорынның қаржылық қызметтерiнiң ерекшелiктерiн анықтайтын күштi және
әлсiз қырларын бағалау кәсiпорынның ашылған инвестицялық мүмкiншiлiктердi
пайдалану қарқынын, сонымен қатар оның қаржылық iс-әрекетiнiң нәтижелiгiн
әсер етiп отырған iшкi факторларды анықтауға мүмкiндiк бередi.
2 Кәсiпорынның қаржылық белсендiлiгiн арттырудың негiзгi бағыттары
2.1 Оңтүстік құс АҚ құрылу тарихы мен басқару құрылымы
Жұмысты жазу барысында Оңтүстік құс АҚ деректері қолданылды. сондықтан
да осы кәсіпорынның шаруашылық қызметіне қысқаша сипаттама беру қажеттілігі
туындайды.
1963 жылдың аяқ шенінде Шымкент қаласына жақын жерде орналасқан Сайрам
ауданының Фабричный елді мекенінде бұрынғы құс фермасының негізінде
кәсіпорын құрылған болатын.
1964 жылы аталмыш кәсіпорын өз қызметін бастап, оның қазіргі күнге дейін
үздіксіз қызмет істеп отырған негізгі цехтары іске қосылған болатын. Құс
фермасы осы жылдар аралығында 150 мың құс ұстай алатын қуаттылыққа қол
жеткізе білді. Өндірісті кеңейтумен байланысты, 1972 жылы кәсіпорын қуаты
250 мың құсқа дейін жетті. Ал 1987 жылы жүргізілген қайта жарақтандарудан
кейін бұл құс фермасы 330 мыңға дейін құс асырауға қол жеткізді. Алайда,
КСРО-ның құлдырауымен байланысты құс фермасы бірқатар қиыншылықтарға
ұқшырады.
Кәсіпорын қызметін қайта жандандыру мақсатында жүргізілген ауқымды
шаралардың нәтижесінде кәсіпорын қызметі 1992 жылы қайта жанданып, ХХІ –
партсъезд атындағы құс фермасы деген атауы өзгертіліп, Оңтүстік құс АҚ
деп аталда бастады.
Акционерлік қоғамның жарғысы Қазақстан Республикасы Конституциясына ҚР –
сы Азаматтық Кодексіне, ҚР-ның Акционерлік қоғамдар туралы Заңына және
басқа заң актісіне сәйкес жасалған.
Оңтүстік – құс акционерлiк қоғамының Жарғысы оның атауын, орналасқан
жерiн, оның органдарын құру тəртiбi мен құзыретiн, оны қайта ұйымдастыру
мен қызметiн тоқтату шарттарын жəне Қазақстан Республикасының заңнамасына
қайшы келмейтiн басқа да ережелердi айқындайды.
Қоғамның толық атауы:
1) мемлекеттік тiлде: Оңтүстік – құс акционерлiк қоғамы;
2) орыс тiлiнде: Акционерное общество Оңтүстік – құс;
3) ағылшын тiлiнде: Joint Stock Company Оңтүстік – құс
Қоғамның қысқартылған атауы:
1) мемлекеттiк тілде: Оңтүстік – құс АҚ;
2) орыс тiлiнде АО Оңтүстік – құс;
3) ағылшын тiлiнде: JSC Оңтүстік – құс.
Акционерлiк қоғамының атқарушы органы – Бас директор Жаркимбеков Ерик
Тулеуханович болып табылады. Жаркимбеков Ерик Тулеуханович, 02.06.1974 жылы
туған, Ақмола облысының тумасы, жеке куəлігі № 011923707, 2001 жылы 31.10
Қазақстан Республикасының ІІМ берген, СТН 3610003350207, тұратын жері:
Қазақстан Республикасы, Оңтүстік Қазақстан облысы, Шымкент қаласы, Клокова
көшесі, 1 үй.
Оңтүстік – құс акционерлiк қоғамы қайта құрылған Оңтүстік – құс
жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің барлық міндеттемелері бойынша
мирасқор болып табылады.
Оңтүстік – құс АҚ Жарғылық капиталы 01.11.2007 жылы 79 603 000 тенге
құрайды, ол әрқайсысы номиналдық құны бірдей 1000 теңгеден 79 603 000 дана
акциялардан тұрады.
Қоғамның атқарушы органикалық орналасқан жері және оның заңды мекен жайы:
ҚР. Оңтүстік Қазақстан облысы, Сайрам ауданы, Фабричное елді мекені.
Қоғамның заңдық мəртебесi. Қоғам Қазақстан Республикасының заңнамасына
сəйкес Заңды тұлға болып табылады, дербес балансы, банктiк шоттары болады,
ол өз атынан мүлiктiк жəне жеке мүлiктiк емес құқықтарды сатып алады жəне
жүзеге асыра алады, мiндеттер атқарады, сотта талап қояды жəне жауап
бередi.
Қоғамның атауы ағылшын тілінде көрсетілген жəне өзге де ақпараттар
жазылған мөрі болады, оның қызметiн жүзеге асыру үшiн қажеттi өз атауымен
бланкiлерi, тіркелген тауарлық белгісі жəне өзге де деректемелерi болады.
Қоғам қызметiнде Қазақстан Республикасының Конституциясын жəне заңнамасын,
сондай-ақ осы Жарғыны басшылыққа алады. Қоғам Қазақстан Республикасының
заңнамасымен белгiленген тəртіппен Қазақстан Республикасы аумағында жəне
оның шегінен тыстағы Заңды тұлғалардың жарғылық капиталдарына қатысуға
құқылы.
Қоғамның меншігінің түрі – жеке меншік. Қоғам Қазақстан Республикасының
жəне шетелде, жəне олар туралы Ереже негiзiнде өз атынан жəне Қоғамның
тапсыруы бойынша филиалдар жəне өкiлдiктер құра алады. Қоғам өз
мiндеттемелерi бойынша өз мүлкiнің шегiнде жауапкершiлiк атқарады. Қоғам өз
акционерлерiнiң мiндеттемелерi бойынша жауапкершiлiк атқармайды.
Акционерлер қоғам мiндеттемелерi бойынша жауап бермейдi жəне өздерiне
тиесiлi акциялар құны шегiнде қоғам қызметiне байланысты шығындар тəуекелiн
көтередi. Қоғам мемлекеттiң мiндеттемелерi бойынша жауап бермейдi, сол
сияқты мемлекет оның мiндеттемелерi бойынша жауап бермейдi.
Қызмет түрлерi мыналар болып табылады:
Кәсіпорынның қызметі келесі бағыттарда жүзеге асырылады:
- Құс өнімдерін өңдеу және оны өткізу;
- Жабдықтарды өткізу, тауарларды сатып алу іс-әрекеті,
- Құстардың ауруын емдеу және диагностикалық ветеринарлық қызмет
көрсету комплексі,
- Дәріхана және ветеринарлық емдеудің ашылуы,
- Экспорт –импорттық операциялар, сыртқы экономикалық іс-әрекет,
- Қазақстан Республикасының заңында шектелмеген басқа да іс-әрекетінің
түрлері.
Сурет 1 - Оңтүстік кұс АҚ өнім өндірісінің технологиялық схемасы
Оңтүстік құс АҚ өндірістік кәсіпорын болып табылады. Мұнда шаруашылық
жүргізудің негізгі мен көмекші цехтары және қосалқы шаруашылығы
қалыптасқан. Кәсіпорын қызметінің негізгі бағыты- жұмыртқа алу мақсатында
құстарды өсіру болып табылады. Осы мақсатты жүзеге асыруға мұнда ерекше
жағдайлар қалыптасқан. Оңтүстік кұс АҚ өнім өндірісінің технологиялық
схемасы сызбада келтірілген. (Сурет 1):
Кесте 2
Оңтүстік кұс АҚ негізгі өндірісітік цехтары
№ Цехтардың атауы Өнім түрлері
1 Инкубация цехы. Балапандардың жұмыртқаны жарып шығару Бір күндік
процессі белгілі бір температураны сақтап отырған балапандар
жағдайда 21-22 тәулікке созылады
2 ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz