Римнің алғашқы жылнамасы және рим дәстүрінің шығуы

Рим империясының құрылуы ертеректе өткен өзге халықтардың ең алдымен гректер қалдырып кеткен мәдениет мұралары кең түрде таратуға себеп болды. Римнің сәулетті алып құрылыстарының қалдықтары көп уақытқа дейін сақталып келген; римляндар шығарған көптеген терминдер (атаулар) осы заманғы европалық тілдердің бәріне енді; латын тілін, Рим ақындары мен прозайктерін үйрету көп уақытқа дейін мектеп білімінің негізі болды. Барлық романдық тіл деп аталатын тілдер (француз,италия,испан тілдері т.т) латын тілінің базасында дамыды. Римнің юриспруденциясы ғасырлар бойы теңдесі жоқ деп саналды және Рим заңының догмалары осы заманғы европалық мемлекеттердің заң шығарушы тарихынан ерекше орын алады.
Рим тарихының соңғы ғасырлары сонымен бірге ертеде құлиеленуші дүниенің тарихының аяқталуы болды. Одан кейінгі дәуірлерде орта ғасырлар заманында ерекше орын алған қатынастар міне осы заманда құрылды.
Рим тарихының тым ертедегі дәуірлерін зерттеу Ертедегі римляндықтардың гректің «Илиада», «Одиссея» поэмалары сияқты халық творчествасының ескерткіштері келіп жеткен жоқ, ал Рим ертектері өткен уақиғаларды тарихи шығармалардан ғана мәлім.
Мәдениет тарихына Рим едәуір мұра қалдырды. Рим мәдениеті дербес дамыған жоқ. Этрускілер мен гректердің ықпалы өте күшті болды, бірақ біздің эрамызға дейінгі І ғасырдың аяқ шенінен бастап мәдени өмірдің барлық салаларында дерлік римляндар өте тамаша ескерткіштер жасады, бұлар әр түрлі шет жерлік ықпалдарды жеңіп, олардың орнына Римнің жаңа мәдениетін құрағандығын көрсетті.
1. Алдымен бұл дәстүрге негіз болатын докуметтік мәліметтер қандай деген мәселе келіп шығады. Жазу - сызу Римде ҮІ ғасырда пайда болды. Бұл кезден кейбір жазулардың ізі мүлдем сақталмаған. Ең алғашқы ресми документтердің бірі – календерь, мұны Римнің абыздары – понификтер жүргізіп отырды. Жыл санаудың да календермен байланысты болғаны табиғи нәрсе. Ертедегі Римляндарда жыл санын содан бастап санайтын эралары болған жоқ. Календармен қоса алғанда консулдық фастылар тек қана Римнің жыл санауының негізі болды, өйткені понификтер коллегиясының да негізі болды, өйткені понификтер коллегиясының бастығы өз көзқарасының тұрғысынан қарағанда тамаша оқиғаларды жазып отырады: әртүрлі ырым белгілерді, ерекше мейрамдарды, соғыстарды, астықтың бағасының артуын т.т жазып отырды. Бұл Рим тарихын баяндайтынең ертеректегі жанр болды. Жыл сайынғы жазу анналдар деп аталды. Оларды жылнама жазушылар деп атады. Рим антиквары Фестің түсіндіруі бойынша бұлар ұлы анналдар деп аталған, бұлай дейтіні ұлы фантифик жазып отырған. Жыл сайынғы жазулар ІҮ ғасырдан бастап жазыла бастады.