Қазақстан Республикасы мен Түркия Республикасысының қарым-қатынасы қазіргі заманғы өркениетті мемлекеттер байланысының үлгісі (М.К.Ататүріктен – Н.Ә.Назарбаевқа дейін)

Пән: Қазақстан тарихы
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 108 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі

Тараз мемлекеттік педагогикалық институты

ӘОЖ 950(574) Б88 Қолжазба құқында

Абдраимова Ботагөз Дүйсенбекқызы

Қазақстан Республикасы мен Түркия Республикасы сының қарым-қатынасы қазіргі заманғы өркениетті мемлекеттер байланысының үлгісі (М. К. Ататүріктен - Н. Ә. Назарбаевқа дейін)

6М011400 Тарих магистрі

академиялық дәрежесін алу үшін

дайындалған магистрлік диссертация

Тараз 2012
МАЗМҰНЫ

Кіріспе . . .

Кіріспе . . .:

І. Өркениеттер тоғысындағы түрік әлемі. М. К. Ататүріктен -

Н. Ә. Назарбаевқа дейінгі қазақ-түрік ынтымақтастық

проблемалары . . .

5: 16

Кіріспе . . .:

1. 1. Түркі өркениетінің заманалар тағылымы қазіргі заманғы

қазақ-түрік қатынасының қайнар бұлағы . . .

5: 16

Кіріспе . . .: 1. 2. Тұран көгіндегі екі жұлдыз -Мұстафа немесе «Тұран» идеясы . . .

5: 23

Кіріспе . . .: 1. 3. Түрік тағылымы - Түркі дүниесі бірлестігінің іргетасы . . .

5: 34

Кіріспе . . .: ІІ. Қазақ-түрік қатынастарының даму тарихы . . .

5: 40

Кіріспе . . .:

2. 1. Қазақ-түрік қатынастарының саяси негіздері, оның

қалыптасу тарихы . . .

5: 40

Кіріспе . . .:

2. 2. Қазақстан Республикасы мен Түркия Республикасы арасындағы

экономикалық және сауда-саттық қатынастардың

даму эволюциясы . . .

5: 56

Кіріспе . . .: ІІІ. Қазақстан-Түркия: рухани байланыс бастаулары . . .

5: 73

Кіріспе . . .: 3. 1. Қазақ-түрік мәдени-гуманитарлық әріптестігі: бүгінгі, келешегі . . .

5: 73

Кіріспе . . .: 3. 2. Қазақстан-Түркия білім саласындағы байланыстар . . .

5: 79

Кіріспе . . .:

3. 3. Ататүріктің тарихи реформасы және Түран төріндегі

түркі академиясы . . .

5: 95

Кіріспе . . .: Қорытынды . . .

5: 102

Кіріспе . . .: Әдебиеттер тізімі . . .

5: 107

КІРІСПЕ

Жұмыстың жалпы сипаттамасы. Диссертациялық жұмыста Қазақстан Республикасы мен Түркия Республика арасындағы ширек ғасырға жуық ынтымақтастық байланыстар кешенді зерттелген. Қазақстан мен Түркия қатынасының саяси, экономикалық және мәдени факторлары талданған. Екі ел байланысының болашақтағы мүмкіндігінің теориялық, методологиялық және практикалық аспектілері сарапталған.

Зерттеу тақырыбының өзектілігі. Еліміз егемендік алғалы бергі жылдары ішінде біз қаншалықты ояндық, жалпы заманның ағымына толық ілесе алдық па, ұтқанымыз қайсы, ұтылғанымыз қайсы? Алуан түрлі тақырыптарға барып тірелетін бұл салуалдардың жауабы қоғамымыздың ояну қабілетіне, мәдени, рухани және экономикалық потенциалына байланысты. Қалай болғанда да жиырма жылдан астам уақыт ішінде сана мен психологиямыздағы қоғамдық және саяси-әлеуметтік өміріміздегі өзгерістерді сезіну, салыстырып байқамау мүмкін емес.

Қазақтардың жаңа дәуірдегі ұғымын өзгертіп, ояна бастауына себепші болған тағы бір құбылыс - туыс түркі халықтарымен, әсіресе, Түрік республикасымен табысу және олармен жаңаша достық қарым-қатынас көпірін салу болды. Бұрын тек қиялда болған ұғымдар шындыққа айналды. Түбірлі саяси-әлеуметтік өзгерістер бұл саланың да көрнекті өкілдерін тарих сахнасына шығарды. Түрік әлемінің шын жанашыр жақтаушылары, зерделі де зиялы қауым өкілдері туыс ел мен елдің, мемлекет пен мемлекеттің, ұлттар мен ұлыстардың мәдени, рухани жақындығын ту қылып көтерді, талай нақты іс-шаралар атқарды. Болашақта тындыратын жұмыстардың тақырыбы мен ауқымын сөз етті. Көз жеткізіп, атқара алсақ талай биіктерге қол созуға болатынын ұғындық.

Қол созуға тиіспіз және ол бірін-бірі жетелеген достардық ақ жүректен ұсынған қолы болуы тиіс.

Қазіргі геосаяси жағдай өзгерді, әлемдік картада Біріккен ұлттар ұйымына мүше боп енген түркі мемлекеттері - тарихи шындықтың жемісі. Алайда, бұл мемлекеттердің арасында тарихи-этникалық, тілдік, діни, әдет-ғұрып, мәдени жақындықтар бар екенін ешкім де жоққа шығара алмайды. ХХІ ғасыр көгінде терезесі тең түркі мемлекеттері экономикалық, мәдени және саяси негізде арна тауып, бір-бірімен достық, туыстық қатынаста елгері дамитын болса, будан ұтатыны көп. Алдымен түркі дүниесінің ортақ мүддесі ұтады.

ХХІ ғасыр түркі әлемінің алдына жаңа тарихи шарттар қоюда. Әлемдік жаһандану үрдісі әр ұлттың терезесінен сығалай бастады. Саяси, мәдени кеңістіктерімізде алпауыт елдердің өктемдігі күшеймесе азайған жоқ. Үстіміздегі ғасырда өз ұлтының болмысы туралы ойланбайтын ел жоқ.

Бізде ойлануымыз керек және оның бір қанатында түркі дүниесі тұруы тиіс. Олармен туыстық хақымыз ғана емес, көршілік хақымыз да бар. «Көрші ақысы - тәңірі ақысы» дейді біздің ортақ бабамыз Қорқыт ата [1, 11б. ] . Бұл зерттеп отырған тақырыбымыздың өзектілігінің бір көрінісі.

Үшінші мыңжылдықтың табалдырығын тәуелсіз елдер қатарында еркін аттаған түркі халықтарының (Қазақстан, Түркия) егемен елдерінің және демократиялық өзгерістерге тартылып жатқан өзге де мемлекеттер құрамындағы түркі халықтарының кешегі саясаттандырылған ұлттық тарихын және оның рухани-мәдени кескін-келбетін адамзаттың ортақ өркениетімен һәм құндықытарымен сабақтастықта қарай бастағанымызға көп уақыт өте қойған жоқ. Мәселенің маңыздылығы мен кұрделілігі ұлттық тарихтың бұрынан қалыптасқан даяр үлгісін әлемдік өркениттің сара жалына түсіре салуда емес. Алдымен ондай еленіп-екшеленіп қойылған сара жол жоқ. Ғылымның дамуымен бірге үнемі өзгеріс үстінде ұғындырылатын әлемдік тарихи үрдіс бар және онымен өрлесу ұлттық тарихтың мақсат - мүддесіне қарай түрліше сипат алатыны да даусыз.

Мәселенің қиындығы Отандық тарихты жалпы адамзат тарихының бір тармағы және құрамдас бөлігі ретінде зерделей отырып, одан туындайтын тарихи санамызды шынайы негізде қалыптастыруда. Бұл орайда тарихымыздың өзгелермен ортақ түйісетін сәттерін қалпына келтіру ғана емес, тарихымызда баяндалып келе жатқан оқиғалар мен тұлғалардың да басқаларға «шығу параметрлерін» қайта қарап отыруымыз қажет.

Ұсынылып отырған диссертациялық жұмыстың 1991-2012 жылдар аралығындағы Қазақстан мен Түркияның жан-жақты байланысы туралы мол мағлұмат беретін тарауларының маңызы үлкен. Қазақстан үшін түбі бір, дәстүрі бір Түркия Республикасымен жақындасуы ғасырлар бойы түркі халықтарының арманының жүзеге асқандығы.

Екі елдің арасындағы тығыз бауырластық қарым-қатынастың орнауы туралы Елбасымыз Н. Ә. Назарбаев өз кезегінде: «Қазақстан мен Түркияны байланыстыратын ортақ негіздер аз емес, географиялық жағынан екі ел Еуропа мен Азияның тоғысқан жерінде, этнографиялық тұрғыдан келсек, халықтардың шыққан тегі, тілі мен мәдениеті тамырлас», - деген еді.

Тәуелсіздігімізді алғаннан бергі 20 жыл көлемінде ел өмірінде жүргізілген қайта құрулардың арқасында еуропалық даму үрдісіне сай державалардың біріне айналған Түркияның халықаралық аренада алатын орны мен даму тәжірибесінің Қазақстан мемлекеті үшін маңыздылығы ерекше. Соғыс жылдары «Маршал жоспары» мен «Трумэн доктринасын» қабылдаған Түркия 1952 жылы НАТО-ға мүшелікке енді. Түркияның экономикалық, саяси, мәдени-гуманитарлық салалардағы көмегі, Қазақстан мемлекетіне қолдау, қуат берері сөзсіз.

Тегі бір екі елдің қарым-қатынасының қалыптасу барысы, даму деңгейі Алдыңғы және Орталық Азия аймағы мен халықаралық аренадағы алатын оры мен бейбіт қатынасты қамтамасыз етудегі рөлі, аймақтық интеграцияны жүзеге асырудағы белсенділігі бүгінгі күні бұл мәселелердің өзектілігін айқындайды.

Бәрімізге жақсы белгілі, 1991 жылы желтоқсан айының 16-сы күні өз тәуелсіздімізді жарияласымен-ақ, бар-жоғы 30 минуттан кейін Түркия Республикасы бірінші болып әлемге жар салып Қазақстанның егемендігін таныды. Осының негізінде тұңғыш өз елшілігін ашқан елде Түркия болып табылды, әрі Қазақстан да өзінің шетелдердегі алғашқы елшілігін Түркия мемлекетінде ашты.

Бүгінгі күні Түркия мемлекетінің саяси қолдауы мен экономикалық көмегі, мәдени саладағы ынтымақтастығы нарықтық экономиканы құру бағытында дамып келе жатқан еліміз үшін үлкен әсерін тигізері сөзсіз.

Қазақстан мемлекетінің сыртқы саясатының әр түрлі мәселелерін зерттеу, оның халықаралық ұйымдар шеңберінде шетел мемлекеттерімен жан-жақты ынтымақтастығын, соның ішінде түбі бір Түркия мемлекетімен қарым-қатынасының дамуының негізгі тенденцияларына талдау жасау ғылыми жағынан да, саяси көзқарас тұрғысынан да өзекті мәселе.

Тәуелсіз еліміздің қазіргі дамуы үшін өткен күннің қорытындылары мен сабақтарын ой елегінен өткізу қажет болғандықтан Қазақстан Республикасы мен Түркия Республикасы арасындағы саяси-экономикалық, рухани-мәдени байланыстар барысына және ондағы түбегейлі өзгерістер сипатына тоқталып, тарихи зердемізден өткізбекпіз.

Қысқасы, бүгінгі ақиқатты ашып айтатын уақыт жағдайында тәуелсіздік жылдарындағы Қазақстан-Түркия елдері арасындағы байланыстардың жетістіктері мен кемшіліктерін салыстыра отырып баяндайтын ғылыми еңбектер жазу сәті келген сияқты. Әсіресе, олардың саяси, материалдық-техникалық және рухани базасын жарақтаудағы қиыншылықтар, екі елде білім алған ғылыми-педагогикалық кадрларды ірктеп орналастыру, сондай-ақ қаржы, сауда, инвестиция және туризм байланыстарын өрбіту барысындағы проблемаларға, ерекшеліктерге терең мән беріп, зерделеу заманауи қажеттілік.

Қазақстан мен Түркия ынтымақтастығы мәселесін қарастырғанда тарихтағы тұлғаның рөлін зерделеудің маңызы ұшан теңсіз. Өйткені бауырас екі ел байланыстарының қарыштап дамыған бүгінгі күні экономикамен, саясатпен, жоғары, орта білім беру және ғылыми қызметпен, мәдениетпен айналысатын мәселелер үшін өткен кезеңдерде елбасқарып еңбек өткен М. К. Аататүріктей, Т. Озалдай, С. Демирелдей, Б. Хайтіпай қазіргі таңда сондай игі істерді дамытып жүрген Н. Ә. Назарбаевтай, А. Гүлдей, А. Қарадай, М. Шахановтай, Д. Қасейіновтай біртуарлардың тағылымдарып игеру, одан оңды қорытындылар жасап, күнделікті тәжірибеде пайдалану аса қажет нәрсе. Мұның өзі бұрындағы түркі тілдес елдер арасындағы байланыстардың дамуына игілікті ықпал өткен және жаңа заманда да өзінің жасампаздық күш-қуатын жоймаған, уақыт пәрменіне төтеп берген құндылықтарды сақтап қалу үшін керек. Міне, осы жайлардың өзі Қазақстан мен Түркия байланыстарының дамуындағы табыстар мен олқы түстарды шолатын іргелі зерттеуге қоғамдық сұраныстың туып отырғандығын аңғартады.

Біз көтеріп отырған мәселенің өзектілігі адамзат аяқ басып отырған ХХІ ғасырда одан әрі арта түсуде. Ғасырлар тоғысындағы өзгерістер адам өмірінің әлеуметтік, экономикалық, саяси, психологиялық, коммуникациялық, рухани негіздерін түгел қамтығандықтан, бүгінгі тыңда адамзат алдында туындаған көптеген түйткіл мәселелердің ортақтығы айқын сезіледі, әлемінің тұтастығы, халықтар мен елдердің өзара байланыстылығы анық байқалады, ақиқат болмыс жаһандық ауқымда ұғынылады. Осындай жағдайда бауырлас екі түркі ел байланыстары жаңа мән-мағынаға ие болды.

Елбасы Н. Ә. Назарбаев ХХІ ғасырдың түркі ғасыры болатындығын үнемі қайталайды. Бұл сөздердің мағынасына үңілер болсақ, отанымыздың ертеңгі өсіп-өнуіне Қазақстан-Түркия ынтымақтастығының қосар үлесінің аз болмайтыны анғарылады.

Осы айтылғандардың негізінде тәуелсіз Қазақстан мен Түркия елдері арасындағы байланыстардың саяси, экономикалық және мәдени салаларының дамкын тарихи тұрғыдан зерделеу қажеттілігі және соңғы ондылдықтарда қалыптасқан көптеген түйткілдерді шешу мәселелері қоғамдық ғылымдардың, ең алдымен, отандық тарих ғылымының ең маңызды міндетіне айналғанын аңғару қиын емес.

Бұл тұрғыдан біз қолға алып отырған зерттеудің танымдық-тәжірибелік маңыздылығы мен көкейкестілігі күмін туғызбайды.

Тақырыптың өзектілігі бүгінгі таңдағы қазақ-түрік ынтымақтастығындағы шынайы ахуалды, яғни ақиқатқа деген көзқарасты анықтап, екі ел арасындағы қалыптасқан жағдайды бұдан да жоғары деңгейге көтеру жөніндегі тұжырымдалған шараларды белгілей алатындығында.

Тақырыптың зерттелу деңгейі. Қазақстан-Түркия ынтымақтастығының даму тарихы зерттеушілерді әрқашанда қызықтырғанын айта кету керек. Осы мәселе боынша жарық көрген тарихи еңбектерді, құжаттарды, БАҚ материалдарын. Олардың мазмұны мен ой тұжырымдарына қарай шартты түрде бірнеше топқа жіктеуге болады:

- Қазақстан Республикасы мен Түркия Республикасының мемлекет басшылары мен саяси қайраткерлерінің еңбектері, хаттары, мемуарлары, сөздері;

- Қазақстан мен Түркия байланыстарының қалыптасуы мен дамуы жайлы зерттеулер;

- Қазақстан мен Түркия елдерінің зиялы қауым өкілдерінің еңбектері;

Бұқаралық ақпарат құралдары арқылы ғылыми айналымға түскен еңбектер, мақалалар және т. б.

Қазақстан Республикасының Президентінің еңбектерінде Қазақстанның халықаралық саясатың субъектісі ретінде Түркиямен жасаған келісімшарттарының маңыздылығы мен орны нақты айқындалған.

Мұнда Елбасының екі ел байланысының перспективалары жөніндегі бастамалары, соның ішінде Қазақстан-Түркия экономикалық әріптестігі, Қазақстан-Түркия мәдени-рухани байланысы бойынша баяндамалары айрықша орынды иеленеді. Президенттің «Еуропаға жол» мемлекеттік бағдармасы да Егемен Қазақстан мен Түркия Республикасы ынтымақтастығының жарқын болашағына жөн сілтейді.

Елбасының ресми сөздерінде, саяси еңбектерінде, естеліктерінде екі ел арасындағы ынтымақтастық тарихы, ондағы жеке тарихи тұлғалардың белсенділігі қарастырылып, терең ашылып көрсетілген [2, 429б. ] .

Қазақ елінің Түркия Республикасымен тәуелсіздік жылдары жүргізіп келе жатқан байланыс мәселесінің ауқымы кең, олар күрделі экономикалық-саяси өзгерістермен тығыз байланысты болғандықтан Қазақстанның сыртқы саясатының сүбелі, қабырғалы саласы болып табылады. Бұл тақырып бойынша еліміз егемендігін алдғаннан бері көптеген еңбектер жарияланды. Олардың қатарына СүБизақовтың «Түбі бір түркілер» [3, 318б. ], Р. Бөлебайдың «Біз көрген Түркия» [1, 16б. ], А. Оразастықызының «Түркия мен Қазақстанның жаңа экономикалық қатынастары» [5, 105б. ], Ж. Самраттың «Ежелгі дос айнылас» [6, 43б. ], Т. Әбсалымұлының «Түркі өркениетінің адамзат мәдениетінің бастауында» [7, 120б. ], С. Абдрахмановтың «Түркі тілдес түгел бол» [8, 3б. ], Р. Төленқызының «Ата жұртта -алтын адам, ана жұртта - алтын бесік» [9, 35б. ], Ф. Будактың «Қазақстан; өткені мен ертеңі» [10, 164б. ], және тағы басқалар. Аталған еңбектерде екі ел ынтымақтастығының қалыптасу, даму бағыттар қарастырылған. Дегенмен бұл зерттеулерде екі ел ынтымақтастығы тек қана саяси және экономикалық саладағы жетістірімен шектеліп қоймады. Зерттеушілер бұл байланыстың терең тамырларына бойлап енуге тырысқан.

Қазақстан Республикасы мен Түркия Республикасы арасындағы дипломатиялық қатынастар мәселесі Қ. К. Тоқаевтың «Қазақстан Республикасының дипломатиясы», «Түркия - стратегический партнер Казахстана», «Казахстан-Турция: 10 лет дружбы и сотрудничества», Е. Ыдырысовтың «Жасампаздық дипломатиясы» атты еңбектерде тәуелсіздік жылдары ішіндегі Қазақстан-Түркия дипломатиялық байланысының қалыптасу және даму барысына жан-жақты талдау жасалған. Авторалар Қазақстан мемлекеттілігінің сәулетшісі деп әділетті түрде аталып жүрген Президент Н. Ә. Назарбаевтың түркі әлемінің екі көшбасшы мемлекеттері арасындағы ынтымақтастықтың айрықша атап өтеді. Аталған кітаптардың иелері Қазақстан мен Түркия елдерінің өзара қарым-қатынасы, сондай-ақ, екі елдің алуан түрлі іскерлік топтарының әрекеттері жайлы өз ойларын ортаға салады. Еңбектерде қазақ-түрік сыртқы саясатының, басымдық берілетін бағыттары, мемлекеттеріміздің көкейкесті халықаралық проблемларына көзқарастары баяндалады.

Г. Б. Хан, А. С. Суворов, Г. В. Рахмановалардың «Қазақстан Республикасының сыртқы саясаты» зерттеулерінде Қазақстан-Түркия қарым-қатынасының қалыптасуы мен дамуы, екі ел арасындағы экономикалық ынтымақтастық, екі жақты іскерлік байланыстар және тараптар арасындағы білім беру, ғылым, мәдениет саласындағы мәселелер баяндалып, біраз тың деректер мен ақпаттар айналымға енген [12, 238-239б. ] . Ш. Ыбыраевтың «Намык Кемал Зейбек және түркі әлемі» еңбегінде түркі әлемінің көрнекті қоғам және мемлекет қайраткері, Қазақстан Республикасы Президентінің «Бейбітшілік және рухани келісім сыйлығының игері, Қ. А. Ясауи атындағы халықаралық қазақ-түрік университінің үкіметаралық Өкілетті Кеңесінің Төрағасы Намык Кемал Зейбектің қоғамдық, ұйымдастырушылық, шығармашылық еңбегі, рухани келбеті туралы шынайы мәліметтер келтіреді. Автор, сонымен бірге, түрікшілдік тағлымның түп-тамырына сараптама жасап, ойын түйіндеген.

Белгілі дінтанушы, саясаткер-ғалым М. Булұтай өзінің Қазақстан-Түркия қатынастары қалай дамуда?, «Қазақстан-Түркия» 2001 еңбектерінде қазақ-түрік қатынасының мәдени жетістіктері мен экономикалық әуелеті қарастырылған. Бұл зерттеуші екі ел арасындағы мәдени-рухани және экономикалық байланыстардағы табыстар мен жетістіктерді көрсетумен бірге еларалық қатынастағы кемшіліктерге де баға береді [13, 32-35б. ] .

Бүгінгі тіуелсіздік мүмкіндігін кеңінен пайдалана алған ғалымдар О. Нұсқабаев мен Ф. Будак өздерінің «Қазақстан-Түркия ынтымақтастығы» атты еңбектерінде екі ел байланысты кешенді зерттеленген. Олар нақты тарихи деректер мен мысалдар арқылы қазақ-түрік қатынасының экономикалық, мәдени-рухани және ғылым салаларындағы жетістіктерге тоқталған. Еңбекте екі ел ынтымақтастығында өзіндік орны бар саяси тұлғалар жайлы өз пікірлерін анық көрсетуге тырысқан [4, 175б. ] .

Біз зерттеп отырған тақырыпқа байланысты қызықты жариялымдардың толық қатары 2000 жылдың басында пайда болды. Мысалы, А. Иконниковтың [15, 30-31б. ], А. Ж. Габдуллинаның [16, 211-217б. ], Г. Уришанованың [17, 83-84б. ] зерттеулерінде түрік диаспарасының тарихы және қазіргі кезеңі, әлеуметтік-саяси дамуы, сонымен қатар олардың біздің республикамыздың қоғамдық саяси өміріне араласуы, туыстас екі халықтық ынтымақтастығына қосқан үлестері көрсетілген.

У. Х. Шалекеновтың 2002 ж «Әлем халықтарының этнологиясы» атты еңбегінде автор түрік халықтарының отбасылық әдет-ғұрыптары, бір-біріндегі ұқсастықтар, этностық байланыстар нақты көрсетілген және олардың әдет-ғұрыптарындағы ерекшеліктер салыстырылған [18, 30б. ] .

Түркияда да еңбектер шығуда. Оның қатарында Н. Н. Бекироғлының монографиясы, Ю. Зейректің түріктерінің тарихи туралы зерттеуін айтуға болады.

Біз зерттеп отырған тақырыпқа байланысты қазақстандың түрік диаспорасының демографиялық, саяси, мәдени аспектілері ҚР ҰӘН-ның академиктері М. К. Қозыбаевтың [19, 272б. ], М. Х. Асылбековтың [20, 256б. ] және басқа да белгілі тарихшылардың зерттеулерінде қарастырылған. Олардың жариялымдарында халық санағы және республикамыздағы депортацияланған халықатардың орналасуы, мәдени байланыстары туралы мәліметтер берілген.

Л. У. Тоқтабайдың 2006 ж шыққан «Түркі халықтарының мәдениеті» атты еңбегінде әртүрлі мемлекеттер құрамында өмір сүріп отырған отыздан аса түркі тілді халықтардың бүінгі саяси-әлеуметтік, этникалық жай-күйі, тілдік ортасы, қазіргі даму жағдайы туралы мол мағлұмат берілген [20, 328] .

Қазақстан Республикасы мен Түркия Республикалары арасындағы ынтымақтастықтың қалыптасуы мен дамуы туралы ауқымды әрі деректік маңызы бар зерттеу материалдары «Ақиқат», «Саясат», «Парасат», «Жұлдыз» журналдары мен «Қазақстан-ZAMAN», «Егемен Қазақстан», «Түрік әлемі», «Түркістан», «Қазақ әдебиеті» және басқа да күнделікті басылымдарда жарияланған.

Қысқасы, Қазақстан-Түркия ынтымақтастығының қалыптасуы мен дамуы жөнінде жазылған еңбектер баршылық. Біршама деректер жиналып, арнайы еңбектерге енгізілді, сұрыпталды, жүйеге салынды. Жарық көрген еңбектер тарихи құбылыс болып саналатын Қазақстан-Түркия ынтымақтастығының саяси, экономикалық, рухани-мәдени, құқықтық сыр-сипатын ашуда тарихнамадан лайыты орындарын алары сөзсіз.

Дерек те, Қазақстан Республикасы мен Түркия Республикасы қарым-қатынастар тарихын зерттеудің маңыздылығы әлі де күн тәртібінен түспей отыр. Мұндай кешенді зерттеу екі ел ынтымақтастығының даму стратегиясын, басым бағыттарын анықтауға ақпараттық талдау базасын жасауды дұрыс жолға қойып, мақсаттарға жету үшін неғұрлым тиімді шешімдер қабылдауға зор мүмкіндіктер береді.

Зерттеудің нысаны. Екі елдің қарым-қатынасының қалыптасуы мен даму перспективаларын тарихи, саяси талдау болып табылады.

Зерттеудің пәні. Жұмысты жазу барысында Қазақстан мен Түркия мемлекеттерінің арасындағы қарым-қатынастың қалыптасып нығаюын, даму деңгейін үш сфераға бөліп қарастыру негізге алынды:

1. Саяси байланыстар

2. Экономикалық қатынастар

3. Мәдени-гуманитарлық ынтымақтастық

Зерттеудің мақсаттары мен міндеттері. Тәуелсіз Қазақстан мен Түркия Республикасы арасындағы замануи, өркениетті ынтымақтастық байланыстардың қалыптасуы, оның нәтижелері мен тоғлымын теориялық-әдіснамалық және тарихи тұрғыдан талдау. Сондай-ақ, мәселеге қатысты сан-алуан деректерді саралай отырып, қазақ-түрік ынтымақтастығының қалыптасуы алғышарттарын, заңдылықтарын анықтау және олардың қарастырылып отырған кезеңдегі екі ел арасында қалыптасқан қоғамдық-саяси, әлеуметтік-экономикалық және рухани-мәдени ахуалмен байланысты болғанын көрсету мақсатын көздеді. Осыған байланысты диссертациялық зерттеудің мақсаттарын шешу үшін төмендегідей негізгі міндеттер қойылды:

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.