БҰЛШЫҚЕТТЕР ТУРАЛЫ ІЛІМ – МҮОLOGІА

1. Бұлшықет мүше ретінде
2. Бұлшықет жұмысы
3. Бұлшықеттердің қосалқы аппараттары
4. Бастың бұлшықеттері

Тірек-қимыл аппаратының активті бөлігі бұлшықеттер болып табылады. Біз бұл бөлімде қаңқа бұлшықеттерін қарастырамыз. Адам организмінде 400-600-ден астам қаңқа бұлшықеттері бар. Ересек адамның дене салмағының 40 пайызын бұлшықеттер құрайды.
Қаңқа бұлшықеттерін төмендегіше талдап қарастырамыз: бас және мойын бұлшықеттері, тұлға бұлшықеттері (кеуде, арқа, іш бұлшықеттері), қол және аяқ бұлшықеттері.
Бұлшықет мүше ретінде. Бұлшықеттердің басқа мүшелер сияқты атауы, белгілі бір пішіні мен атқаратын қызметі бар. Әрбір бұлшықет, nusculus, қарыншасынан және екі ұшынан тұрады. Қарыншасы бұл бұлшықеттің ортаңғы жиырылатын бөлігі, негізінен бұлшықет тінінеи тұрады. Ет талшықтары борпылдақ дәнекер тімді қабықпен-эндомизиймен қапталады. Ет талшықтары бірігіп бұлшықет будасын құрайды. Бұлшықет будасы донекер тінінси түзілген қабық-перимизий-мен қанталады. Үштары тыгыз талшықты реттелгсн дәнекер тінінен түзілген сіңірден тұрады. Бір ұшы басы, екінші ұшы құйрығы деп аталады, яғни басы арқылы бұлшықет басталады да, құйрығы арқылы бекиді. Бұлшықеттерде басқа мүшелер сияқты қанмен қамтамасыз етіледі және жүйкеленеді.
Бұлшықет жұмысы. Бұлшықет жиырылғанда қысқарып, әрі жуандау арқылы белгілі бір механикалық жұмыс атқарады. Атқарылған жұмыстың көлемі бұлшықеттің жиырылу күші мен қысқаруына байланысты. Бұлшықеттің күші бұлшықетті түзетін барлық талшықтардың көлденең кесіндісінің алаңына тура пропорциональ. Бұлшықет неғұрлым жуан болса, соғұрлым күшті болады. Бұлшықеттің қысқаруы еттің жалпы ұзындығына байланысты. Бір бұлшықеттер бір буынды аттап орналасса, бір бұлшықеттер бірнеше буынды аттап орналасады.