Көк-жасыл, қоңыр және жасыл балдырлар

Пән: Биология
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

Тақырыбы: «Бөлімдер: Көк-жасыл, Қоңыр және Жасыл балдырлар»

Мақсаты: Төменгі сатыдағы өсімдіктерге жалпы сипаттама беру. Бардырлардың құрылысына, көбеюіне, ұрпақ алмасуына, медициналық манызына сипаттама беру.

Дәріс жоспары:

1. Төменгі сатыдағы өсімдіктерге жалпы сипаттамасы.

2. Балдырлар клеткаларының пішіні, құрылысы. Ұрпақ алмасуының жалпы сипаттамасы.

3. Балдырлардың таралуы, манызы. Балдырлар - су организмдерінің экологиялық тобы.

4. Бактерия және - көк жасыл балдырлардың биологиялық ерекшиліктері. Ортақ және ерекше белгілері. Бактерия мен көк жасыл балдырлардың көбеюі.

5. Жасыл балдырлар. Ұрпақ алмасуының ерекше белгілері.

6. Қоныр балдырлар. Ұрпақ алмасуының ерекше белгілері.

Дәріс тезистері

Қазіргі кездерде өмір сүретің өсімдіктердің жалпы саны шамамен 500-мыңға жетеді. Өсімдіктер дүніесінің төменгі жоғарғы таксондарының орналасу реттілігі.

Төменгі сатыдағы өсімдіктер -

Төменгі сатыдағы өсімдіктерге жалпы сипаттамасы.

Төменгі сатыдағы өсімдіктердің вегетативтік денесін таллом, немесе слоевище деп атайды денесін таллом, немесе слоевище деп атайды. Таллом бір клеткалы, калониялы, клеткаланбаған, көп клеткалы болады, бірақ ол ұлпаларға және органдарға (мүшелерге) бөлінбейді (сабаққа, тамырға, жапыраққа) . Жынысты жолмен көбею органдары- оогонилері және антеридилері бір клеткалы болады. Түрлерінің саңы жағынан және әртүрлі экологиялық - географиялық жағдайларда таралуына қарай төменгі сатыдағы өсімдіктер бірінші орында тұрады.

Төменгі сатыдағы өсімдіктер органикалық заттармен, минеральдық заттарменде қоректене алады. Органикалық заттармен тек гетеротрофты организмдер (бактериялардың көпшілігі, саңырауқұлақтар, кілегейлер), ал минеральдық заттармен автотрофты организмдер (негізінен балдырлар және қыналар) қоректенеді. Төменгі сатыдағы өсімдіктердің алғашқы екі бөлімінің өкілзері (вирустар, дробенкалар) жоғарғы оқу орындарында микробиология курсында толық отіледі.

Бактерия және көк - жасыл балдырлардың биологиялық ерекшиликтері.

Ядроға дейін организмдер немесе прокариоттар -

Прокариоттар 1925 жылы француз биологі О. Э. Шаттон ашқан. Прокариоттар 2 басты линиядан (архебактериялар мен эубактериялар) тұрастын жинақталған токсон.

Архебактерия патшасында (Archabacteria или Archaebacteriobiota) 45 түр ашылған. Олар аэробтар және анаэробтар, хемогетеротрофтар және хемоавтотрофтар, нейтрофилдер және ацидофилдер (қышқыл ортада көбейді), галофилдер (тұзды ортада өмір сүреді), металлтұзушы, күкірттотығатың және күкірті қайта құрамына келтіретің бактериялар.

Нағыз бактериялар патшасы - Bacteria немесе эубактериялар -Eubacteria немесе Eubacteriobiota грамм онай және граммтеріс екі бөлімге бөлінеді.

Бактериялар құрылысы өте қарапайым болып келетін бір клеткалы организмдер.

Бактерия клеткасының мөлшері көпшілік жағдайда 0, 2 деп - 10мкм-дің аралығында болады, сиректеу олардың ұзындығы 30-100 мкм-ге дейін жетеді. Сыртқы пішініне қарай олар: - шар - тәрізді - коккалар, - таяқша тәрізді - бациллалар, иілген -вибриондар, спираль - тәрізді - спирохеттер, спираль тәрізді бұралған таяқшалар - спириллалар, түйіспеген сақина тәрізді ерекше қатты иілген клеткалар - торидтер, теніз жұлдызшаларына ұқсас клеткалар - жұлдыздар.

Бактериялардың көпшіігі козғалуға қабилетсіз болады, аздаған түрлерінің ғана талшыктары болады және козғала алады. Талшықтары бар бактериялар өте жылдам қозғалады: бір секундта клетка өзінің ұзындығынан 50 есе артық жерге жылжи алады.

Бактериялардың клеткалары қалың қабықшамен қапталған болады, сондықтан олар өзінің тұрақты формасын сақтайды. Клетка қабықшасына мықтылық беретін негізі тірек, ол ерекше полимер - гликопептид - муреин. Муреин клетканың сыртын бір немесе бірнеше қабат түзіп түрады. Прокариот рибосомалардан басқа органоидтпр жоқ.

Клетка қабықшасының астында цитоплазмалық мембрана бірнеше бүгіледі - оны мезосома деп атайды. Мезосома деген органоид митохондрия, Гольджи комплекс, ЭПТ органоидтардың қызметін атқарады. Мезосомада фотосинтез процесіне қатысатын пигменттер болады. Пигменттер а, в, с, d бактерия хлорофилдері мен каратиноидтар болады. Сонымен бірге көптеген бактериялар фосфорды жартылай фосфаттардың түйіршігі түрінде және қарапайым күкіртті бойына жинақтауға қабилетті болып келеді.

Көк - жасыл балдырлар - Cyanophyta

Көк - жасыл бардырлар өте еретеде пайда болған өсімдіктер. Түрлерінің жалпы саны 1, 4 мың шамасында болады. Тұщы және теніз суларында, топырақтың бейінде, топырақта, тастар бейінде, қардың астында және ыстық қайнар бұлақтарда өмір сүреді.

Құрылысы. Бұлар негізінен колониялы және көп клеткалы, сиректену бір клеткалы, түсі алуан түрлі болып келетін организмдер (көк - жасыл, сарғыш, қанықтау-жасыл) . ОЛардың түсі әртүрлі мөлшерде болатын әртүрлі пигменттердің: көк- жасыл түсі фикоцианның, хлорофиллдың, каротиноидтардың және қызыл түсті фикоэритриннің орайласып келуімен тікелей байланысты болады. Көк-жасыл балдырлардың клеткаларында қалыптасқан ядросы, хроматофорасы және клетка шырынына толы вакуольдері болмайды.

Клетка қабықшасы негізінен пектінді заттардан тұрады және аздап шырышпен қапталған.

Клетка цитоплазмасы екі қабаттан тұрады: клетка қабықшасына жақын орналасқан цитоплазма пигменттерден тұрады. Көк - жасыл түске боялған қабат - хроматоплазмадан және ДНК - дан тұратын, түссіз ортанғы бөлік - центроплазмадан.

Қөп клеткалы көк-жасыл балдырлар әдетте жіп тәрізді болып келеді. Жіптерінің ұзындыққа өсуі клеткалардың жай екіге бөлінуі арқылы жүзеге асады. Жіп түзетін біртектес клеткалардың ішінде гетероциста деп аталынатын біршама үлкен, қабықшалары қалын, клетканың сініруге қабілетті келеді. Ностоктың (Nostoc) колониясын қоршап тұратын шырышты заттарға ауадағы азотты бойына сініретін бактериялар қоныстанады. Көптеген түрлері саңырау құлақтармен селбесіп, қыналар түзеді.

Патша протистоларға жататың бардырлар:

Бардырлар деген терминді кейбірде төменгі сатыдағы өсімдіктердің бір келкі токсаны деп түсінуге болады (Algae), немесе өсімдіктердің патша асты рангіде екі токсанға бөлінеді: багрянкілер - Rhodobionta және нағыз балдырлар - Phycobiota. Бірақ бардырлар мен өсімдіктердің арасында тікелей туыстығы жоқ екен деген болжам бар.

Термин бардырлар суда мекендейтің протист-автотрофалардың экологиялық мағынасың білдіретінің көрсетеді.

Эвгленалар бөліміне жасыл эвглена және жатады.

Багрянкілер немесе қызыл балдырлар бөліміне порфира жатады.

Перидинеялар, динофиталар немесе динофлагелляталар (Peridiniophycota, Pyrrophyta) бөлімі.

Диатомды балдырлар бөлімі (Diatomophycota) .

Қоныр немесе фукофикота балдырлар бөліміне (Fucophycota) ламинария, фукус жатады. Жасыл балдырлар бөліміне хламидомонада, волвокс, хлорелла, спирогира, харалар жатады

Бардырлар-Algae.

Өсімдіктер дүніесінің ең ерте пайда болған тобы. Балдырлар суда пайда болған. Алайда олардың көпшілігінің осы уақытқа дейін, алғашқы кездерде пайда болған формаларынан көп айырмашылықтары жоқ. Балдырлар бір клеткалы, колониальды және көп клеткалы жіптәрізді және пластинка төрізді өсімдіктер болып келеді. Балдырлардың ұзындығы микроскопиялықтан бастап ондаған метрге дейін созылады.

Қоректенуі. Бардырлардың көпшілігінде хлорофилл болады және олар автотрофты қоректенеді, бірақта олардың ішінде тіссіз (гетеротрофты) организмдер кездеседі. Бұлардың алғашқылары өсімдіктерге, ал соңғылары жонуарларға жақын.

Құрылысы. Талломның вегетативтік клеткалары сырт жағынап целлюлозадан және пектинді заттардан тұратын қабықшамен қапталған болады. Клетка қабықшасының сыртының кремнеземмен немесе ою-өрнек тәрізді оның безегімен қапталуы жиі кездеседі. Цитоплазмасы клетканың бүткіл қуысын тайырады, немесе оның қабырғасына жықын орналасады. Клетканың ортасында, іші клетка шырынына толы бір үлкен немесе бірнеше ядросы және құрамында пигменттері бар, хроматофоралары болады. Хромотофораларының формалары алуан түрлі- пластинка, спираль, лента, астауша, жұлдызша тәрізді, торлы және т. б. болып келеді. Кейбір балдырлардың хроматофорасында «пиреноид» деп аталынатын ерекше белоктік денешектер болады, олардың айналасында артық қор заттары ретінде крахмал немесе соған жақын көмірсулар жиналады. Крахмалдан басқа артық қор заттары ретінде шынымайлары, липопротеид лейкозин, валютин белогі жиналады.

Көбеюі. өбеюдің вегетативтік, нағыз жыныссыз және жыныстық типтерінің барлығы болады. Вегетативтік көбею бір клеткаларда клетканың екіге бөлінуі, колониялылар - ұсақ колонияларға ыдырауы, көп клеткалылар - талломасының бөліктерімен, кейде вегетативтік көбеюге арналған органдары (хараларда - түйнектері) арқылы жүзеге асады.

Нағыз жыныссыз көбеюі зооспоралары немесе қозғалмайтын споралары арқылы жүзеге асады. Спора вегетативтік клетканың ішінде немесе ерекше органдарда: зооспорангиларда немесе спорангиларда, олардың ішіндегі заттардың бөлінуінің нәтижесінде пайда болатын бір клеткалы құрылым. Зооспоралар түзілгеннен кейін, көп ұзамай талшықтарын тастап, клетка қабықшасына оранып, жана особьқа айналады.

Жыныстық көбеюі изо-, гетерогамия және оогамиялық формаларда жүзеге асады. Изо-және гетерогаметалары қатардағы вегетативтік клеткалардан түзіледі. Жұмыртқа клеткасы оогогилерінде, сперматозоидтары энтеридилерінде жетіледі. Жұмыртқа клеткасы біреу, немесе бірнешеу болады, ал сперматозоидтары - көп. Балдырларда тіркесу арқылы көбеюі- коньюгация немесе зигогамия жиі кездеседі. Бүл жағдайда екі вегетатівтік клетканың ішіндегі протопласты екіншісіне құйылады. Осы сөз болған жыныстық көбеюлердің кезгелгені зиготаның түзілуімен аяқталады. Зиготадан редукциялық бөліністің нәтижесінде төрт зооспора түзіледі. Олардын келешекке жаңа особьтар пайда болады. Кейбір жағдайларда зигота тыныштық кезеніне көшпей ақ редукциялық жолмен бөлініп, бірден қозғалмайтын жаңа особьқа аналады. Бұл жаңа особьтар, тағында жаңа жыныстық көбеюдің мерзімі келгенше, ұзақ уақыттар бойы жыныссыз көбейе алады. Жаңа жыныстық көбеюдің мерзімінің келуі, көп жағдайда сыртқы ортаға байланысты болады. Алайда зиготадан жыныссыз фаза- спорофит (2n) түзіледі, ал онда жыныссыз көбею органы - зооспорангий түзіледі. Гаметофит қос жыныстыда дара жынысты да болады. Сонымен, балдырлардың біреулерінің өмірлік циклінде ядролық фазалардың дұрыс алмасуы болмайды, ал екіншілерінде спора - және гаметофазаларының алмасуын айқын байқауға болады.

Жасыл балдырлар бөлімі- Chlorophyta.

Түрлерінің жалпы саңы 15 мындай. Әлемінің барлық жерлерінде, негізінен тұщы суларда, кейбіреулері теніздерде, аздаған түрлері оқтын-оқтын су басудың нәтижесінде ылғалдығы артып отыратын топырақтарда, ағаштардың діндерінде, дуалдарда (на заборах), гүл отырғызылған қыш құмыраларда (в горшках) және т. б. жерлерде кең таралған өсімдіктер.

Осы бөлімнің өсімдіктерін мысалға ала отырып эволюцияның екі бағытын аңғаруға болады:

-бірінші бағыт, бір клеткалы бір ядролы формаларынан бастап, көп клеткалы, көп ядролы формаларына дейін жеткен, бұл бағыттың ең жоғарғы сатысы каулерпа -екінші бағыт, бір клеткалы сифон және жіптәрізді формаларынан бастап, колониялы формалары арқылы, көп клеткалы жіптәрізділерге және одан әрі көп клеткалы, талломдары сыртқы құрылысы жағынан жоғарғы сатыдағы өсімдіктердің вегетативтік органдарында біршама ұқсас болып келетің формаларына дейін жеткен бұл бағыттың ең жоғарғы сатысы - хара. Кейбірде харалар жеке топқа бөлінеді. Хара түрлері үрі балдырлар, терен емес суқоймаларда өседі. Харалардың талломаның құрылысы өте күрделі.

Жасыл балдырлар бөлігі.

Қозғалғыш организмдері қозғалғышқа келтіретін органдарына, олардың ұзындығы мен формасы бірдей болып келетін екі төрт сиректеу одан да көп ундулиподиялар деген талшығы жатады. Клеткалары бір ядролы, бірақта көп ядролы болуы да мүмкін. Хроматофораларында көп жағдайда пиреноидтар болады. Хроматофоралардың формасы, мөлшері және клеткадағы саны алуан түрлі болып келеді. Пигменттеріне хлорофилл, каратиноидтар жатады. Сыртынан клеткалар пектин деген целлюлозамен қапталған, сиректену жаланаш клеткалар пелликуламен қапталған.

Артық қорзаттарына крахмал сиректеу шыны майы жатады.

Жыныстық процесі барлық түрлерінде белгілі және алуан түрлілігімен ерекшеленеді: изогамия, гетерогамия, оогамия, коньюгация. Ұрпақтарының изоморфты және гетероморфті алмасуы байқалады.

Жасыл балдырлардың ірі туысы- хламидомонада- (Сhlamydomonas) . 320 түрге жақын болады. Хламидомонада талшық суларда, немесе кішілеу көлшіктердің түші суқаймаларының беттері жасыл боялған болады. Хламидомонада бір клеткалы жасыл болдыр. Хламидомонада суда денесінің алдынғы жағынан кететін екі тепе-тен талшығы арқылы қозғалысқа келеді. Суда-еріген оттегімен тыныс алады.

Хламидомонаданың сыртын жұқа мөлдір қабықша қаптап тұрады, оның астында протопласт пен ядро орналасады. Сонымен бірге алдынғы жағынан жарықты онай сезетін кішкентай қызыл «көзшесі», іші клетка шырынына толы 1 үлкен және 2 кішентай қозғалғыш (соғатын) вакуолисы болады. Храматофоры аяқ тәрізді. Хламидомонада судан минеральды заттар мен көмірқышқыл газын бойына сініреді. Жарықта хромотофорасында фотосинтез процесінің нәтижесінде қант (одан крахмал) түзіледі және ауағға оттегі бөлініп шығады. Сонымен бірге хламидомонада суда еріген дайын органикалық заттарды сорып қабылдайды. Сондықтанда хламидомонаданы басқа жасыл балдырлармен бірге суды тазартуға арнайы өсіреді. Бұл жерлерде хламидомонада суды зиянды қоспалардан тазартады.

Хламидомонада жыныссыз жолмен бөлінуі арқылы көбейеді. Бөлінер алдында талшықтарын тастап қозғалуын тоқтатады. Аналық клеткадан 2-4-8 клетка босап шығадыда жекелеген особьтарға айналады. Қолайсыз жағдайларда (өттегі жетіспенде, салқында, су қоймасы кепкенде) хламидомонада талшықтарын жастап, сыртына кілегей бөліп шығарады, алайда клетка бөліну арқылы көбеюге қабілеттілігін сақтап қалады. Осы ерекшелігіне байланысты хламидомонаданың пальмеловидтік сатысы қалыптасады. Қолайлы жағдай туумен оның клеткалары ундулиподияларын шығарып қайтадан қозғалғыш хламидомонадаға айналады.

Жыныстық жолмен көбейгенде хламидомонаданың клеткасынан мөлшері жағынан бірдей бірнеше изогаметалар, зооспораға ұқсас гаметалар пайда болады. Зооспораларға қарағанда изогаметалардың мөлшері кішірек, саны көбірек болады. Кейбір хламидомонадаларға гетерогамия немесе оогамия тән. Гаметалар суға шығып екеу-екеуден қосылады да зигота түзіледі. Зигота қалын қабықшамен қапталып қыстап шығады. Көктемде зигота бөлінеді. Нәтижесінде 4 клетка пайда болады. Ундулиподиялар өседі де жас хламидомонада пайда болады.

Вольвокс (Volvox) -шар тәрізді колониальды жасыл балдырлар. Вегетативті жағдайда олар өмірінің соңына дейін қозғалғыш болып келеді.

Спирогира (Spirogira) көп клеткалы жіп тәрізді балдыр туысы. Ол сыртқы кілегеймен қапталған ашық - жасыл түсті матасқан жіптердің жиынтығы түрінде ақпайтын немесе жай ағатын сулардын қабаттарында жүзіп жүреді, немесе судың түбінде салынды түзеді. Спирогираның клеткалары ұзынша созылған цилиндр пішінді болып келеді. Клетка қабықшасы қалын және ол целлюлозадан тұрады. Клетканың ішінде спираль тәрізді бұралған, лентаға ұқсас хроматофоры болады. Оның ортанғы бөлігінде бір-бірінен бірдей қашықтықта орналасқан пиреноидтары болады. Оларды айнала крахмал дәндері қоршап тұрады. Крахмал дәндері пиреноидтардың айналасында ғана болып қоймай, сонымен бірге хроматофораның барлық жерін тұтас жауып тұрады. Клетка қуысын үлкен вакуоля толдырып тұрады. Клетканың ортасында цитоплазманың тарамдалған жіпшелерімен қоршалған үлкен ядро орналасады. Оның бір немесе екі ядрошығы болады.

Спирогира вегетатівтік және жыныстық жолмен көбейеді. Вегетатівтік көбейюі жіптердің үзілуі арқылы жүзеге асады. Ал жыныстық көбеюі тіркесу (коньюгация) арқылы жүреді. Бұл жағдайда қатар жатқан екі жіптер клеткалары бір-біріне қарама қарсы бағытталаған өскендер береді. Өскендер бір-бірімен түйескен кезде алдымен ұштары кілегеймен қапталып бірігеді, содан соң қабықшалары еріп екі қатар жататың клетканың арасын жалғастырып канал (көпірше) пайда болады. Осы қанал арқылы бір клетканың ішіндегі протопласт екінші клеткаға өтеді, сөйтіп олар қосылып зигота түзеді. Зигота дөнгелектеніп, үш қабат қабықшаға орналасады да тыныштық қалпына келеді. Зигота өскен кезде редукциялық бөлініс жүреді, сөйтіп 4 гаплоидті ядро пайда болады. Оның үшеуі өледі де, біреуі ғана тіршелік қабілетін сақтап қалады. Одан жаңа особь дамиды.

Жасы балдырлардың табиғатта манызы өте зор. Олар фотосинтез процесінің негізінде органикалық заттар түзіп тұрады және өттекті ауаға шығарады сонымен бірге жасыл балдырлар түрлері балықтардың және басқада су жануарларының қорегі болып табылады.

Егістікті суғаратын каналдарда және балық өсіретін көлшектерде балдырлардың шамадан тыс көбейіп кетуі шаруышылыққа зиян келтіруі мүмкін. Сондықтанда оны болдырмас үшін каналдарды және көлшіктерді оқтын-оқтын балдырлардан тазартып тұру қажет.

Хара - (Chara) балдырларға 300-дей түрі сипатталып жазылған.

Талломы күрделі тарамдалған болып келетін үлкен балдырлар. Олар көп жағдайда тұшы суларда кездеседі (көлдерде, өзендердің ескі арналарында), кейде су астында ну болып жиі өседі.

Хара талломының ұзындығы бірнеше ондаған сантиметрге жетеді. Оның тік тұратын «сабағы» буынға және буын аралықтарына бөлінген «Сабақтың» буындарынан «жапырақ» деп аталынатын бүйірлік бұтақтардың шоқтары келеді. Талломның өстік бөлігі ортанғы үлкен клеткадан тұрады, оны ұсақ клеткалар қоршап жатады. Талломы ризоидтары арқылы судын түбіндегі субстратқа бекініп тұрады.

Жыныссыз жолмен көбеймейді. Вегетативтік көбеюі ризоидтарында - пайда болатын түйнектері арқылы өтеді.

Жыныстық көбейгенде кейбір бір клеткалы бүйірлік бұтықшаларының қолтықтарында оогоний мен антеридий жетіледі. Оогоний сопақша формалы болып келеді. Оның қабырғалары спираль тәрізді болып бұралған ұзынша клеткалардан тұрады. Осы клеткалардың жоғарғы ұшы тож (коронка) деп атыланатын 5 қысқа клеткадан тұратын өсіндегі айналады. Оогонийдің ішінде жұмыртқа клеткасы жетіледі. Антеридийі оогонийіне қарағанда кішілеу жәнеформасы шар тәрізді болып келеді. Тісіп жетілген кезінде олар қызғыш - сары түске боялады. Антеридийдің қабырғасы қалқанша (щит) деп аталынатын сегіз үшбұрышты клеткалардан тұрады. Қалқаншадан антеридийдің ішіне қарай ерекше сүйеніп немесе тұғыр келеді, оларға шұмақталып оралған спермаген жіпшелері бекінеді. Әрбір жіпше 100-300ге дейін диск тәрізді жалпақ клеткадан тұрады, олардың әрқайсысында бір-бірден спираль тәрізді бұралған екі талшықты сперматозоид жетіледі.

Ұрықтанған жұмыртқа клеткасынан зигота (ооспора) түзіледі. Осыдан кейін ооспора тыныштық қалыпқа келеді. Ооспора өсер алдында, оның диплоидты ядросы редукциялық жолмен бөлінеді. Нәтижесінде қысқа тарамдалмаған гаплоидты жіпше- өскіннің бастамасы жетіледі, одан жана өсімдік пайда болады. Өмірлік циклы гаплоидты фазада өтеді, зигота ғана диплоидты.

Қоныр балдырлар бөлімі

Тірлерінің жалпы саны 1, 5 мындай болады. Қоныр балдырлар бентостын бірі болып табылады. Қоңыр балдырлардың талломының бояуы сарғыштан қара-қоныр, тіптен қара-қышқыл түске дейін болады. Ол осы балдырлардың пигменттерінің: хлорофилл, каратиноидтардың, фукоксантиннің (қоныр түст:) араласып келуінің нәтижесінде қалыптасатын түстер. Қоныр балдырлардың талломы көп клеткалы болады.

Олардан эволюцияның дамуын микроскопиялық ұсақ организмдерден бастап, аса үлкен, кейде типтен 60-100м жететіндеріне дейінкездестіруге болады. Қарапайым түрлерінің талломы жіп тәрізді болып келеді және бір қатар клеткалардың тізбегінен түрады. Жақсы жетілгендерінің клеткалары әртүрлі бағытта бөлінеді және көп жағдайда дифференцияланып, ассимиляциялық, қорлық, арқаулық және өткізгіш ұлпаларға ұқсас клеткалардың дараланған комплекстерін түзеді. Мұндай дифференциация талломның әртүрлі қызмет атқаратын участоктерге- ризоидтардға, өстік бөлікке («сабаққа») және филлоидтарға, өстік бөлікке («жапырақтарға») бөлінуіне байманысты болса керек.

Қоныр балдырлардың клеткалары бір ядролы. Хромотофоры көп жағдайда диска тәрізді, көп болып келеді. Артық қор заттары ламинарин (полисахарид), маннит (сахароспирт) және шыны май тамшылары түрінде жиналады. Пектинді- целлюлозды клетка қабықшасы оңай шырыштанады. Талломы төбелік немесе қыстырма меристемасы арқылы өседі. Өмірінің ұзақтығы бірнеше жылға созылады. Вегетативтік көбеюі талломның бірнеше бөліктерге үзілуі арқылы жүзеге асады. Жыныссыз көбеюі көптеген екі талшықты зооспоралары, немесе қозғалмайтын тетраспоралары арқылы жұреді. Зооспоралары бір клеткалы, сиректеу көп клеткалы зооспорангияларда, ал тетраспоралары тетраспорангияларда пайда болады.

Жыныстық процессі изогамиялы, гетерогамиялы және оогамиялы болып келеді. Изо- және гетерогаметалары көп клеткалы гаметангияларда пайда болады: оогонийлері мен антеридийлері - бір клеткалы. Қоныр балдырлардың фукустан басқаларының барлығының өмірлік циклінде ұрпақ алмасуы айқын байқалады. Мейоз зооспорагнияларда немесе тетраспорангияларда жүреді. Зооспоралары, немесе тетраспоралары гаметофитке (1n) бастама береді. Гаметофиттері қос жынысты немесе дара жынысты болады. Зигота тыныштық кезеніне көшпей- ақ спорофитке (2n) айналады. Әртүрлі түрлерінде ұрпақ алмасуы әртүрлі болады: біреулерінің сырт қарағанда бірдей болады, ал екіншілерінің спорофиті гаметофитіне қарағанда біршама үлкен және көпжылдық болып келеді (ламинария) .

Қоныр балдырлар төменгі сатыдағы өсімдіктердің ішіндегі ең ірісі. Олар теніздердің түбінде орман немесе шалғын түзіп өседі.

Сары - жасыл балдырлар бөлімі - Xanthophyta

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.