Мұздықтар жайында

Мұздық— ұзақ уақыттар бойына сақталатын ұдайы қозғалыстарда болатын негізінен жауын-шашындар, әсіресе қар есебінен қалыптасатын ірі мөлшерлі кристалды мұз шоғыры; таулы өлкелерде, қарлы деңгейден жоғары аймақтарда қалыптасқан М. өз салмағымен төмен қарай жылжи отырып, қарлы деңгейден төмен аймақтарда абляцияға ұшырайды. Мұздық - ауқымды су қоймасы. Достастықтағы мұздықтардың мұз массасының өзi 7 мың текше шақырым су құрайды екен. Бұл бұрынғы Кеңес Одағы территориясының өн бойын шарлаған өзендердiң төрт жылғы ағын суы. Ал осы мұздықтар ерiген күнде Әлемдiк мұхит атаулы 5 сантиметрге көтерiледi.
Мұздықтар - ғажайып тiршiлiк, мәселен, бiр қарағанда мұздықтар жылжиды дегенге сену қиын-ақ. Соның әсерi ме, ұзақ жылдар бойына бұл жағдайға онша мән берiлмей келедi.
Мұздық түрлері:
КӨКБҰЛАҚ– Іле Алатауының солтүстік беткейінде орналасқан мұздық. Алматы облысы Еңбекшіқазақ ауданы Есік өзенінің саласы – Көкбұлақ өзенінің бастауында. Мұздықтың оңтүстігінде өзімен аттас тау, оңтүстік-шығысында Григорьев мұздығы орналасқан. Көкбұлақтың ұзындығы 1,7 км, көлемі 1,4 км3, ашық жері 1,4 км3. Мұзқар (фирн) сызығы 4 мың м биіктікте жатыр, мұздық тілі 3730 м биіктікте.
Богатырь мұздығы – Іле Алатауындағы мұздық. Шілік өзені бастауында. Мұздықты тұңғыш рет С.Е. Дмитриев ашып, зерттеген (1909, 1910). Ауданы 30,3 км², абляциялық ауданы (еру және булану телімі) 10,2 км², мұзының көлемі 4,5 км3. Фирн (мұзқар) межесі 4020 м биіктіктен өтеді. Мұздық тілі 3420 м биіктікке дейін төмендейді. Мұздықтың оңүстіктігін ала Жусанды Күнгей,солтүстігінде Шокальскиймұздықтары жатыр.
Үлкен Алматы Мұздығы — Іле Алатауының солтүстік беткейіндегі мұздық. Үлкен Алматы өзенінің бастауында, Алматы қаласынан оңтүстікке қарай 15 км жерде. Мұздықты 1916 ж. өлкетанушы В.Д. Городецкий ашқан. Бұл алапта 49 мұздық бар. Олардың жалпы ауд. 39,5 км2, ашық тілі 15,5 км2. Мұздық алабындағы биік шың — Жас гвардия (4400 м). Мұздықтың орташа мұзқар сызығы 3830 м, ол төменде 3600 м биіктікте бітеді. Мұздықтан төмен жатқан моренаның жалпы аум. 8,0 км2, соңғы жылдарда мұздықтың ауданы қысқаруда. Жыл сайын Үлкен Алматы өзеніне 30,0 млн м3 су береді.