Сатып алу-сату шартының ұғымы

Пән: Қаржы
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 54 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе . . . 3

ТарауСатып алу-сату шартының ұғымы және мазмұны

1. 1 Сатып алу-сату шартының ұғымы . . . 5

1. 2 Сатып алу-сату шарттың мазмұны . . . 11

ТарауСатып алу-сату шартының субъектілері мен

объектілері және түрлері

2. 1 Сатып алу-сату шартының субъектілері мен объектілері . . . 18

2. 2 Сатып алу-сату шартының түрлері . . . 38

Қорытынды . . . 51

Пайдаланылған әдебиеттер . . . 54

Кіріспе

Сатып алу-сату шарты бойынша бір тарап (сатушы) мүлікті (тауарды) екінші тараптың (сатып алушының) меншігіне, шаруашылық жүргізуіне немесе жедел басқаруына беруге міндеттенеді. Сатып алушы бұл мүлікті қабылдауға және ол үшін белгілі бір ақша сомасын төлеуге міндеттенеді.

Сатып алу, сату шарты бұл - мүлікті ақылы беруді қамтамасыз ететін шарттардың бір түрі. Әрекет етуші азаматтық құқықтық нормалар оның бірнеше түрін реттейді, олардың әрқайсысының ерекшелігі, олар қолданылатын салалардың ерекшелігіне байланысты. Қазіргі кезде оның түрлі қолданыс табатынын айта кеткен жөн. Жеке кәсіпкерлер, жеке және мемлекеттік кәсіпкерлер арасындағы дәстүрлі тауар айырбастаумен қатар олармен мемлекеттің мұқтажы үшін тауар сатып алу да қамтамасыз етіледі. Сатып алу сату шартына сатып алушы жағына мүлікті меншікке беру шарты сияқты көзқарас дәстүрлі болып табылады. ҚР АК 270 бабының 3-ші тармағына сәйкес зат үшінші тұлға меншігіне берілу мүмкіншілігі жоққа шығарылмайды. Қазақстан Республикасының аумағындағы ҚСР Одағының және республикалардың Азаматтық заңдары негіздерінің 1991 жылы күшіне енгізілуіне байланысты аталған шарт мүлікті сатып алушы тарабының меншігіне, толық шаруашылық жүргізуіне, оралымды басқаруына беретін болып қарастырылады.

Сатып алу сату шарты мүлікті беру бойынша барлық қатынастарды қамтиды. Ертеректе бөлек болған тауар жеткізілімі, келісімшарт, энергиямен жабдықтау шарттары қазір сатып алу - сату шартының түр-түрлері болып бағаланады. Бұдан басқа, бөлшектеп сатып алу сату шарты, кәсіпорынды сату шарты қарастырылған. Біздің заңнамада Ресей Федерациясының Азаматтық кодексінің екінші бөлімінде бекітілген қозғалмайтын мүлікті сатып алу-сату туралы жалпы нормалар жоқ. Ғ. А. Жайлиннің айтуы бойынша болашақта тауар айналымының кеңеюіне байланысты азаматтық заңнамада да айтылғандай нормалар қажет болады. Ал, негізінен қандай да болсын сатып алу - сату шартына ерекше бөлімде 25-ші тарауда мазмұнданған жалпы нормалары тарайды.

ТарауСатып алу-сату шартының ұғымы және мазмұны

1. 1 Сатып алу-сату шартының ұғымы

Сатып алу, сату шарты - екі жақты, консенсуалды, ақылы шарттарға жатады.

Сатып алу - сату шартының нысаны оның бағасына, субъектілеріне және заңдық, шаттық, талаптарға сәйкес анықталады. Оған ҚР АК 152 -ші бабында бекітілген мәміле нысаны туралы жалпы ережелер қолданылады.

Сатып алу-сату шартын меншікке жеке сипаттармен анықталатын заттарды беретін шарт ретінде бағалау (себебі тек жеке сипаттармен анықталатын заттар ғана меншік құқығының немесе заттық құқықтық нысанасы бол алады) мүлікті құқықтарды сату ерекшелігін ескеруді талап етеді.

Сатып алу-сату консенсуалды шарт болып табылады. Ол, екі жақ барлық елеулі жағдайлар бойынша келісімге келген сәттен бастап аяқталған болып табылады. Шарттың жасалуы мен орындалуының бір уақытпен сәйкес келуі бұл ережені өзгертпейді.

Сатып алу-сату шарты - ақылы шарт.

Тауарды беру оның сату бағасын алуды талап етеді. Бірқатар жағдайларда сатып алу бағасы тауардың экономикалық тепе-теңі болып келмейді, бірақ шартта кіріптарлықпен жасалған мәміле көрініс таппауы керек, сол сияқты бағаны қалыптастыру жөніндегі міндетті нормалар да бұзылмауы керек. Оның ақылы мінезін ескеру кәмелетке толмаған немесе әрекетке қабілетсіз тұлғалардың құқықтарын қорғау негізінде болуы тиіс. Сонымен бірге, бұл мемлекеттік мүліктік мүдделерді неше түрлі алаяқтықтардан қорғау үшін де қажет.

Сатып алу-сату шартының нысаны оның бағасына, суъектілеріне және заңдық, шарттық талаптарға сәйкес анықталады. Оған ҚР АК 152-бабында бекітілген мәміле нысаны туралы жалпы ережелер қолданымды болып келеді.

Сатып алу-сату қатынасын 3 мәнде белгілеуге болады:

Біріншіден, бұл - сатып алу-сатудың экономикалық қатынасы.

Екіншіден, бұл - адамдардың ой елегінен өткен және құқық нормаларымен бекітілген субъективтік идеологиялық қатынас.

Ең соңында, сатып алу-сату шарты бұл - азаматтық-құқықтық нормалардың жиынтығы.

Объектісі - азаматтардың күнделікті тұрмыстық қажетіне керекті материалдық дүние заттары.

Бағалы қағаздар мен валюталық құндылықтарды сатып алу, сатуға, егер заң актілерінде өзгеше белгіленбесе сатып алу шартының ережелері қолданылады.

Азаматтық айналымда шектелген мүліктерді (тауарларды) сатып алу, сату тәртібі заң актілерінде белгіленеді. Оларға: улы заттар, қару-жарақтар, радиактивті заттар жатады.

Азаматтар мен заңды тұлғалардың меншігіндегі мүліктердің саны және мөлшері шектелмейді.

Сатып алу, сату шартының объектісіне тән қасиеті:

шарт объектісі тауар түрінде болуы керек;
мүлік бір адамнан, екінші адамға еркін өтуі керек.

Құқықтық қатынастар (шарттар) мазмұнын қарайық. Ол екі мәнде түсіндіріледі. Біріншіден, құқықтық қатынастар мазмұны бұл - құқықтық реттелетін қоғамдық қатынас. Сонымен бірге мазмұн деп екі жақты құқықтарымен міндеттерін қарастырады.

Сатып алу, сату шартының нысаны, ауызша жазбаша, жай жазбаша, нотариалды, конклюдентті.

Шарттың кез-келген ережесі бұзылған жағдайда жауапкершілік туындауы мүмкін.

Жауапкершіліктің нысаны:

Айыппұл төлеу.
Келтірілген шығынды өтеу.

Сатылған мүліктің сапасы немесе саны шартқа сәйкес келмесе жәбірленуші тарапқа заң бойынша қосымша құқықтар берілген. Ол құқықтар Азам. Код. 419-428 б/да.

Егер сатылған тауардың сапасы шартқа сәйкес келмесе, сатып алушы өз қалауынша сатушыдан:

сатып алу бағасын сол мөлшерде кемітуді;
қисынды мерзімде тауардың кемшіліктерін жоюға жұмсалған өз шығындарын өтеуді;
сапасы жоқ тауарды шартқа сәйкес келетін тауармен алмастыруды;
шартты орындаудан бас тартуға және тауар үшін төленген ақша сомасын қайтаруды талап етуге құқылы.

Сатушының негізгі міндеті:

сатылған мүлікті сатып алушының иелігіне беру;
сатып алушының меншік құқының пайда болуын қамтамасыз ету;

- сатылған тауарды сақтауды қамтамасыз ету.

Бөлшектеп сатып алу, сату шартының ұғымы.

Тауар сату жөніндегі кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыратын сатушы бөлшектеп сатып алу, сату шарты бойынша сатып алушыға кәсіпкерлік қызметке байланысты емес, әдетте жеке өзіне, отбасында, үйінде немесе өзге де пайдалануға арналған тауарларды беруге міндеттенеді.

Бөлшектеп сатып алу, сату шарты - жария шарт.

Тауар жеткізілімі шартының ұғымы. Кәсіпкер болып табылатын сатушы (тауар беруші) сатып алушыға өзі өндіретін немесе сатып алатын тауарларды кәсіпкерлік қызметке немесе жеке өзіне, отбасына, үй-ішіне және сол сияқты өзге де пайдалануға байланысты емес өзге мақсаттарға пайдалану үшін келісілген мерзімде немесе мерзімдерде беруге міндеттенеді.

Тауар жеткізілімі шарты-екі жақты, консенсуалды ақылы шарт.

Бұл шарт сатып алу, сату шартының бір түріне жататындықтан сатып алудың ережелері қолданылады.

Тауар жеткізілімі мен сатып алу, сату шартының айырмашылығы мынада:

тауар жеткізілімнің мақсаты: кәсіпкерлік қызмет;
тауар жеткізілімнің тараптары: кәсіпкерлер;
тауар жеткізілімнің шартының заты ретінде құнды қағаздарды, қозғалмайтын мүлікті, мүліктік құқықтарды пайдалануға болмайды;
тауар жеткізілімнің ерекше белгісі - мерзім.

Сатып алу, сату шарты - екі жақты, консенсуалды, ақылы шарттарға жатады.

Құқықтық реттеуден тәуелсіз тұрмыс етіп айырбастық материалдық қатынас ретінде аталған құқықтық реттеудің арқасында құқықтық нысанға ие болады. Ол нысан - құқықтық қатынас нысаны.

Шарт жағдайы, нысаны тұлғалардың белгілі бір әрекетін азаматтық-құқықтық шартқа айналдыруға, олардың құқықтары мен міндеттерін екітуге мүмкіндік беретін заң техникасының тәсілдері болып келеді.

1. 2 Сатып алу-сату шартының мазмұны

Басқа да құқықтық қатынастар сияқты, сатып алу-сату шартының элементтері болып субъект, объект және мазмұн болып табылады. Шарттың мазмұны 3 элементтен тұрады:

объект
субъект
тараптардың құқықтары мен міндеттері.

Объектісі - азаматтардың күнделікті тұрмыстық қажетіне керекті материалдық дүние заттары.

Азаматтар мен заңды тұлғалардың меншігіндегі мүліктердің саны және мөлшері шектелмейді.

Сатып алу, сату шартының объектісіне тән қасиеті:

шарт объектісі тауар түрінде болуы керек;
мүлік бір адамнан, екінші адамға еркін өтуі керек.

В. А. Тархов мынадай мысал келтіреді: Бір субъект екіншісіне қандай да бір затты сатады және олардың арасында материалды экономикалық қатынас қалыптасады, сатып алушы ақша төлеп қажетті затты алады, баламалы айырбас жүреді. Айырбасқа қатысушылар шарттың қандай құқықтар мен міндеттер шығатынын ойламауына болады. Ал Ғ. А. Жайлин мұнымен келіспейді. Ақырында заңдық мазмұн меншік құқығына иемденудің жалпы заңдық мақсатымен анықталады. Шарт мазмұнына қатысты жалпы көзқарастар осындай. Осыдан әрі біз оны сатып алушы мен сатушының құқықтары мен міндеттерін жекелеп талдауға көшеміз.

Жүз айлық есептік көрсеткіштен жоғары сомаға, сонымен бірге кәсіпкерлік қызметті қалыптастыру барысында жаалатын мәмілелер, жасалған кезде орындалатындарын қоспағанда жазбаша нысан да жасалуы қажет. ҚР Президентінің «Жылжымайтын мүлікке құқықтарды және онымен жасалатын мәмілелерді мемлекеттік тіркеу туралы» заң күші бар Жарлығына сәйкес, жылжымайтын мүлікті сатып алу-сату шарттары мемлекеттік тіркеуге жатады. Азаматтық кодекстің 494-бабы кәсіпорынның сатып алу-сату шартының бір құжатты құру жолымен, екі жақтың қол қоюымен жазбаша түрде жасалуын, оған: инвентаризация актісін, бухгалтерлік балансты, кәсіпорынның құны мен құрамы туралы тәуелсіз аудитор қорытындысының міндетті тіркелуін қарастырады. Олар басқа да қозғалмайтын мүлікті сату бойынша, шарттар сияқты мемлекеттік тіркеу кезеңінен жасалған деп есептеледі.

Сатып алу, сату шартының субъектілері сатушы және сатып алушы

болып табылады.

Сатып алу, сату шартының нысаны, ауызша жазбаша, жай жазбаша, нотариалды, конклюдентті.

Шарттың кез-келген ережесі бұзылған жағдайда жауапкершілік туындауы мүмкін.

Жауапкершіліктің нысаны:

Айыппұл төлеу.
Келтірілген шығынды өтеу.

Егер сатылған тауардың сапасы шартқа сәйкес келмесе, сатып алушы өз қалауынша сатушыдан:

сатып алу бағасын сол мөлшерде кемітуді;
қисынды мерзімде тауардың кемшіліктерін жоюға жұмсалған өз шығындарын өтеуді;
сапасы жоқ тауарды шартқа сәйкес келетін тауармен алмастыруды;
шартты орындаудан бас тартуға және тауар үшін төленген ақша сомасын қайтаруды талап етуге құқылы.

Сатушының негізгі міндеті:

сатылған мүлікті сатып алушының иелігіне беру;
сатып алушының меншік құқының пайда болуын қамтамасыз ету;

- сатылған тауарды сақтауды қамтамасыз ету.

Сатушының міндеттері. Сатушы сатып алушыға шартпен белгіленген тауарды беруге міндетті. Мұнда негізгі талаптар болып мыналар саналады: тауардың атауы, сапасы, саны. Сапаға қатысты талаптар сатып алу - сату туралы нормалармен шарттың елеулі жағдайларына жатқызылмағанына қарамастан осы үш талапты да сатып алу - сату шарттары бойынша міндетті деп тануға болады. Әрбір жекелеген жағдайда тауар атауына, сапасына, санына қатысты талаптар өзгеріп тұрады. Сапа бойынша талаптар шарттардың өздерімен емес, тікелей заңнама нормаларымен анықталады.

Сатып алушыға берілуге тиіс тауар саны шартта тиісті өлшем бірліктеріне сәйкес немесе ақшалай түрде анықталады, яғни, шартта санды анықтау үшін қажет алғашқы өлшемнің бағасы бекітілуге тиіс. Тауарлардың саны туралы талап оны айқындау тәртібін шартта белгілеу жолымен келісілуі мүмкін. Мысалы, тауардың саны шартты орындау кезінде сатып алушы ыдысының шекті сиымдылығымен бекітілсе.

Сатып алу-сату шарттың мазмұны

Мүліктік және мүліктік емес өзіндік қатынастарды азаматтық-құқықтық реттеу мұндай қатынастардын қатысушыларына құқықтар мен міндеттер беру жолымен жүзеге асырылады. Шын мәнінде, құқықтық қатынастар дегеніміз - бұл адамдардың құқықтармен және міндеттермен өзара байланыстылығы.

Азаматтық-құкықтық қатынастарға қатысушылардың субъективтік құқықтары мен субъективтік міндеттері оның мазмұнын құрайды.

Субъективтік құқық дегеніміз құқық берілген адамның байқалатын мінөз-құлқынын заңды жолмен қамтамасыз етілген шарасы. Ол құқық берілген адамның белгілі дәрежеде өзінін әрекет ету (өзінін дүрыс әрекет ету құқығы) мүмкіндігінен немесе міндетті адамнан белгілі бір әрекеттер жасауды (бөгде әрекеттер құқығы -талап ету құқығы) талап ету мұ^шандігінен көрінеді. Мәселен, автордың шығармасын жариялау құқығы, оған қол сүғылмау құқығы оның өз әрекеттерімен жүзеге асырылуы мүмкін. Керісінше, жалға берушінін өз мүлкін жалға беру шартында көрсетілген мерзім откен соң қайтару жөніндегі құқығын міндетті адамның тиісті әрекеттер жасауынсыз жүзеге асыру мүмкін емес.

Құқықтық қатынастардың мазмұнын құрайтын элементтер -субъективтік құқықтар өзіндік және берілетін субъективтік құқықтарға болінуі мүмкін.

Иелерімен тығыз байланысты құқықтар өзіндік құқықтар деп ата-лады (мысалы, белгілі бір агшараттын онертапқышы аталу құқығы), осыған орай, барлық басқа өкшеттіктерді берілетін құқықтар деп атауға болады

Субъективтік міндет дегеніміз - міндетті адамның байқалуға тиісті мінөз-кұлқынын заңды жолмен қамтамасыз етілген шарасы. Азаматтық-құқықтық қатынастардың мазмұнын құрайтын субъективтік құқықтар мен оның қатысушыларының міндеттері өзара тьпыз байланысты, өрбір субъективтік құқықтың тиісті міндеті бар және керісінше.

Құқықтық қатынастардын бір тарабындағы субъективтік құқықтың міндетті адамнан белгілі бір әрекеттерді жасауды талап етуіне келесі тараптын осындай әрекеттер жасауға бағытталған субъективтік міндеті сай келеді. Демек, құқық берілген адамның белгілі бір әрекеттер жасау жөніндегі субъективтік құқығына құқықтық қатынастардын келесі қатысушы-сынын бұл құқықты жүзеге асыруға кедергі жасамау, оны бұзбау міндеті сәйкес келеді.

Азаматтық-құқықтық қатынастарды және тиісінше субъективтік азаматтық құқықтарды бөлу (жіктеу) түрлі негіздерге сәйкес жүргізі-летіндікген, әрбір өкшеттіктін өдетте бірнеше белгілері болады. Мәселен, көркем туынды жасаушынын оның авторы бөлу құқығы осымен бір мөзгідде оның өзіндік, мүліктік емес, абсолюттік құқығы болып табылады. Осы автордын баспадан қаламақы алу құқығы бір мөзгілде берілетін, мүліктік, салыстырмалы құқық болып табылады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.