Тұқым қуалаушылықтың негізгі зандылықтары

Жоспар
Кіріспе

1. Генетика
2. Генетика ғылымының негізгі мақсаты
3. Г. Мендель тәжірибелері
4. Моногибридті будандастыру
5. Будандастырудың жолдары

Генетика - тұқым қуалаушылық пен өзгергіштікті зерттейтін ғылым. Оның қалыптасуы 1900 жылдан басталады, ал негізін қалаушысы, "атасы" чех ғалымы Г.Мендель.
Тұқым қуалаушылық тірі ағзалардың негізгі қасиеттерінің бірі — ол ұрпақтан-ұрпаққа ата-аналарының белгілерінің, қа-
сиеттерінің үздіксіз беріліп отырылуын қамтамасыз етеді. Тұқым қуалаушылықтың екі мәні белгілі: 1) оның тұрақты, консервативті болуы, яғни ұрпақтан-ұрпаққа ағзалардың негізгі белгілері мен қасиеттерінің өзгеріссіз беріліп отырылуы. Оған мысал ретінде қойдан қозының, түйеден ботаның, биеден құлынның, иттен күшіктің туылуын атауға болады; бидай сепсек бидай жинаймыз, жүгеріден жүгері өнеді; асқабақтан асқабақ жетіледі т.с.с. Тұқым қуалаушылықтың консервативтілігінің нәтижесінде биологиялық түрлердің, тіршіліктің тұрақтылығы, бір-тұтастығы қалыптасады; 2) тұқымқуалаушылықтың өзгергіштігі, яғни әр түрлі себептердің салдарынан ағзалардың белгілері мен қасиеттері азды-көпті өзгеріске ұшырайды. Оған мыңдаған мысал келтіруге болады. Бір отбасының балалары бір-бірінен аз да болса ерекше, өзгеше болады; қорадағы қой, ешкі, сиыр, жылқылар бір-бірінен сәл де болса өзгеше болады; егістіктегі бидай, жүгері арпа т.с. өсімдіктер биіктігі, өнімділігі жағынан түрліше. Тұқым қуалайтын езгергіштіктің нәтижесінде тіршіліктің сан алуан түрлері пайда болған.

Пән: Медицина
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 25 бет
Таңдаулыға:

Тұқым қуалаушылықтың негізгі зандылықтары
Генетика - тұқым қуалаушылық пен өзгергіштікті зерттейтін ғылым. Оның
қалыптасуы 1900 жылдан басталады, ал негізін қалаушысы, "атасы" чех ғалымы
Г.Мендель.
Тұқым қуалаушылық тірі ағзалардың негізгі қасиеттерінің бірі — ол
ұрпақтан-ұрпаққа ата-аналарының белгілерінің, қа-
сиеттерінің үздіксіз беріліп отырылуын қамтамасыз етеді. Тұқым
қуалаушылықтың екі мәні белгілі: 1) оның тұрақты, консервативті болуы, яғни
ұрпақтан-ұрпаққа ағзалардың негізгі белгілері мен қасиеттерінің өзгеріссіз
беріліп отырылуы. Оған мысал ретінде қойдан қозының, түйеден ботаның,
биеден құлынның, иттен күшіктің туылуын атауға болады; бидай сепсек бидай
жинаймыз, жүгеріден жүгері өнеді; асқабақтан асқабақ жетіледі т.с.с. Тұқым
қуалаушылықтың консервативтілігінің нәтижесінде биологиялық түрлердің,
тіршіліктің тұрақтылығы, бір-тұтастығы қалыптасады; 2) тұқымқуалаушылықтың
өзгергіштігі, яғни әр түрлі себептердің салдарынан ағзалардың белгілері мен
қасиеттері азды-көпті өзгеріске ұшырайды. Оған мыңдаған мысал келтіруге
болады. Бір отбасының балалары бір-бірінен аз да болса ерекше, өзгеше
болады; қорадағы қой, ешкі, сиыр, жылқылар бір-бірінен сәл де болса өзгеше
болады; егістіктегі бидай, жүгері арпа т.с. өсімдіктер биіктігі, өнімділігі
жағынан түрліше. Тұқым қуалайтын езгергіштіктің нәтижесінде тіршіліктің сан
алуан түрлері пайда болған.
Генетика ғылымының негізгі мақсаты — түқым қуалаушылық пен
өзгергіштікті зерттеп, тіршіліктің негізгі зандылықтарының сырын ашу,
анықтау. Оның медицина, ауыл шаруашылығы т.б. салалар үшін маңызы өте зор.
Адам ауруларының көбісі тұқым қуалайды, ал инфекциялық, инвазиялық және
т.б. аурулардың зілдігі тұқымқуалашылықпен анықталады.Оларды анықтап емдеп
ауруды болдырмай алдын алу үшін генетиканы жақсы игеру қажет.
Ағзалардың тұқым қуалаушылық қасиеті ертедегі грек оқы-мыстыларына
белгілі болған, бірақ олар оның мәнін дұрыс түсіндіре алмаған.
Олардың болжамдары бойынша ұрпақтардың белгілері, қа-сиеттері атасы
мен анасының тұқым қуалаушылық материалда-рының өзара қосылуы нәтижесінде
қалыптасады. Осы сияқты болжамды Ч.Дарвин де дамытқан. Ол өзінің
эволюциялық ілімін генетикалық тұрғыдан түсіндіру үшін "пангенезис"
теориясын ұсынған. Бұл болжам бойынша ағзалардың әрбір мүшесі, ұлпа-лары
ерекше зат — жыныстық жасушалар "пангендер" бөліп шы-ғарады, ал олар қан
арқылы жыныс жасушаларына жеткізіліп, (гаметалар) ұрықтанған кезде өзара
қосылады, — деген.
1865 жылы чех ғалымы Г.Мендель тұқым қуалаушылықтың дискретті
(тәуелсіз тұқым қуалау) теориясын қалыптастырды. Бұл теория бойынша ата-
аналарының тұқым қуалаушылық факторлары (гендер) жыныстық жасушалар
қосылған кезде бір-бірімен өзара араласпайды, керісінше олар дербес,
дискретті "таза күйінде" болады. Ата-аналарының белгілері ерте ме, кеш пе
ұрпақтарда байқалып, қайталанып отырады.
Г.Мендель ашқан тұқым қуалаушылық заңдылықтары 1900 жылға дейін
ғылыми қауымға, көпшілікке белгісіз болып келді. Ал 1900 жылы оқымыстылар —
Г.Фриз, К.Корренс, Э.Чермак, бір-бірінен тәуелсіз, Г.Меңдель заңдарын қайта
ашқаннан кейін барып Г.Меңдельдің еңбектері өз дәрежесінде бағаланды. Бірақ
әлі де болса тұқым қуалаушылықтың материалы белгісіз еді. 1902 жылы АКШ
ғалымы Вальтер Саттон және неміс — Теодор Бовери тұқым қуалаушылық
хромосомалармен байланысты болуы мүмкін деген болжам жасаған. Оған негіз
болған себеп, жасушаның митоз және мейоз жолдарымен бөліну және ұрықтану
пропесінде олар хромосомалардың қимыл әрекеттерінің ұқсас болатындығын
байқаған.
Бұл болжамның растығын, яғни тұқым қуалаушылықтың хро-мосомалармен
байланысты екенін, түрліше тәжірибелермен дәлелдеген Т.Морган және оның
шәкірттері болды. Олар 1910— 1911 жылдары жеміс шыбынын будандастырып,
тұқым қуалаушылықтың хромосомалық теориясын қалыптастырды, тіркес тұқым
қуалау құбылысын ашты.
XX ғасырдың басында К. Корренс (1908) цитоплазмалық тұқым
қуалаушылықты ашты, 1909 жылы В.Иогансен Г.Мендельдің "Тұқым қуалаушылық
факторларын" — ген деп атады.
XX ғасырдың 30-40 жылдары орыс ғалымдары Н.К. Кольцов, А.С.
Серебровский, Н.П. Дубинин т.б. еңбектерінің нәтижесінде ген теориясы
қалыптасты.
1944 жылы О.Эйвери, К.Мак Леод, М.Мак Карта тұқым қуалаушылықтың
материалдық негізі — нуклеин қышқылдары (ДНҚ) екендігін дәлелдеді, ал 1953
жылы Дж Уотсон және Ф.Крик ДНҚ молекуласы қүрылымының моделін анықтады.
XX ғасырдың екінші жартысынан бастап ғалымдардың зерт-теулері
негізінен нуклеин қышқыдцарының қасиетін анықтауға, олардың молекуласында
тұқым қуалаушылық ақпараттың жазылу және жүзеге асу механизмдерін
анықтауға, генетикалық кодтың құрылысын және қасиеттерін анықтауға,
ағзалардың нақтылы белгілері мен ересек (дефинитивтік) фенотипінің
қалыптасуында гендердің белсенділігінің реттелу механизмдерін зерттеуге
бағытталады. XX ғасырдың 60 жылдары М.Ниренберг, С.Очао, Х.Корана және
басқа да биохимиктердің еңбектері нәтижесінде генетикалық код түгелдей
анықталды, ал 70 жылдары генетикалық инженерия әдістері қалыптасып, тірі
ағзалардың тұқым қуалаушылығын мақсатқа сай өзгертуге, жасанды тұқым
қуалаушылық материалдары бар (трансгенді) ағзаларды құрастыруға, жоғары
сатылы омыртқалы ағзаларды клондауға мүмкіншілік туды.
Г.Мендель гендері әр түрлі хромосомаларда орналасқан бел-гілердің
тұқым қуалаушылығын зерттеп дискреттік (тәуелсіз тұқым қуалау) теориясын
қалыптастырса, Т.Морган гендері бір хромосомада орналасқан белгілердің
тұқым қуалаушылығын зерттеп тіркес тұқым қуалау құбылысын ашқан.

Г. Мендель тәжірибелері
1865 жылы Чехословакияның Брно қаласының шағын ғылыми ұйымының
кезекті мәжілісінде Г.Мендель өзінің тәжірибелерінің қорытындыларын
баяндады. Ол моно-ди-полигибридтік будандастыру әдістерін қолданған.
Г.Мендельдің тәжірибе әдістері сол кездегі басқа оқымыстылардың әдістерінен
мүлдем өзгеше болады:
1) ол будандастыру үшін бір-бірінен айқын ажыратуға болатын балама
белгілерді қолданған, мысалы: тұқымның түсінің сары не жасыл болуы;
жемістерінің түсінің сары не жасыл болуы; гүлдерінің түсінің қызыл не ақ
болуы; өсімдік сабақтарының ұзын не қысқа болуы; гүлдерінің сабақ төбесіне
не жапырақ қойнына орналасуы т.с.с;
2) будандастыруға дейін өсімдіктерді бірнеше жыл бойына өздігінен
тозаңдатып, белгілердің тазалығына (гомозиготалы
күйіне) жеткізген;
3) белгілердің ұрпақтарда байқалуын ерінбей бір-бірлеп есеп-
теп санаған;
4) гибридология (будандастыру) нәтижесін талдау үшін ма-тематикалық
аппаратты кеңінен пайдаланған және ұрпақтардың белгілерінің бәрін бірдей
емес тек нақтылы 1,2 не 3 белгілердің тұқым қуалауын ғана талдаған;
Моногибридті будандастыру. Г. Мендель бұршақтың тұқы-мының түсі
сары не жасыл болып келетін екі сортын өзара бу-дандастырған. Сонда бірінші
ұрпақтың тұқымдары бәрінде де сары болып келген. Бірінші ұрпақтың өкілдерін
өздігінен то-зандандырғанда екінші ұрпақта сары түсті бұршақтармен қатар
жасыл түсті бұршақтар да байқалған. Г.Мендель бірінші ұрпақта байқалған
сары белгіні доминантты, ал бірінші ұрпақта байқалмай, тек екінші ұрпақта
ғана байқалатын жасыл түсті рецессивті белгі деп атаған. Г.Мендель
бұршақтың түсі (сары, жасыл) екі тәуелсіз, дискретті тұқым қуалаушылық
факторлары арқылы беріледі деп болжамдап, доминантты белгіні АА, рецессивті
белгіні аа әріптерімен жазып бейнелеген, сонда оның моногибридті
будандастыруының нәтижесі мынадай болады: Р. АА х аа Г. А а Ғ Аа; Аа
Бірінші ұрпақ өкілдерінің тұқымдарының бәрінде бірдей (сары түс) белгінің
байқалуын Г. Мендельдің 1-заңы — гибридтер белгілерінің біркелкілік заңы
деп аталады.
Г. Мендельдің 2-заңы — белгілердің ажырау заңы деп аталады. Бірінші
ұрпақ өкілдерін (сары түсті бұршақтар) өздігінен тозаң-дастырсақ екінші
ұрпақта белгілердің ажырауын байқаймыз. 3 бөлігі сары (АА; Аа; Аа), ал бір
бөлігі (аа) жасыл түсті болады. Р. Аа хАа Г. А а А а Ғ1, АА; Аа; Аа; аа Г.
Мендель дигибридтті будандастыруға да тәжірибе жасаған, яғни ол сары түсті
тегіс бұршақты (доминантты белгілер)жасыл түсті кедір-бұдыр (рецессивті
белгілер) бұршақпен будандастырған. Онда мынадай нәтиже алынған.
Р. ААВВ х аавв
Г. АВ ав
Ғ1 АаВв; АаВв Бірінші ұрпақ дигетерозиготалы бұршақтарды өздігінен
тозаңдандырғанда төмендегідей ажырау байқалған.
Р. АаВв х АаВв
Г. АВАваВав
Ғ2 Пеннет кестесіне қара

АВ Ав аВ ав

АВ ААВВ ААВв АаВВ АаВв
Ав ААВв ААвв АаВв Аавв
аВ АаВВ АаВв ааВВ ааВв
аВ АаВа Аавв ааВв аавв

Бірінші ұрпақтың өкілдерінің бәрінің тұқымдары сары және тегіс болып
Г. Меңдельдің бірінші заңы — біркелкілік заңы қай-таланған. Ал екінші
ұрпақта белгілер 9:3:3:1 ара қатынасындай ажырайды. Бүл жерде ата-аналарына
тән белгілер (сары тегіс, жасыл кедір-бұдыр) мен қатар жаңа, ата-аналарында
кездес-
пейтін белгілер де пайда боған (сары кедір-бұдыр, жасыл тегіс). Мұны
біз кроссинговер қүбылысының нәтижесі деп білуіміз керек. Сол сияқты, әрбір
жұп белгілерді өз алдына дербес тал-дайтын болсақ, олар бір-бірінен
тәуелсіз ажырасады және олар 3:Гарақатынасындай мөлшерде ажырасады. Мысалы,
Г.Мендель тәжірибесіңде сары бүршақтар саны 12, жасыл бұршақтар 4 (12:4
=3:1); тегіс бұршақтар 12, кедір-бұдыр бүршақтар 4 (12:4 =3:1). Міне осыған
байланысты Г. Мендельдің 3-заңы — белгілердің тәуелсіз тщым куалау заңы деп
аталады, яғни ди-полигибридті будандасударда әрбір жұп белгілер бір-бірінен
тәуелсіз тұқым қуалайды; тәуелсіз ажырасады.
Т.Морган тәжірибелері
1908 жылы У. Сэттон және Р. Пеннет кей жағдайларда екінші ұрпақ
белгілерінің ажырауы Г. Мендельдің 3-заңы –белгілердің еркін
комбинациялануынан өзгеше болатындығын байқаған. 1910—1911 жылдары Т.
Морган және оның шәкірттері жеміс шыбындарына тәжірибе жасап, олардың
белгілерінің ажырасуы Г.Мендельдің дискреттік тұқым қуалау заңына
қайшы келетіндігін байқаған. Мысалы: қызыл көзді ұрғашы шыбынды (қызыл көз
доминантты белгі), ақ көзді еркек шыбынмен (ақ көз рецессивті белгі)
будандастырғанда бірінші ұрпақтың бәрінің көздері қызыл болған. Бұл Г.
Мендельдің 1-заңына сәйкес келеді. Ал қызыл көзді Ғ, шыбындарын бір-бірімен
будандастырғанда Ғ2-де шыбындардың 3-бөлігінің көзі қызыл, ал 1-бөлігінің
көзі ақ больш ажырасуы керек (Мендель заңы бойынша). Бірақ, еркек және
ұрғашы шыбындарды бөлек талдағанда ұрғашы шыбындардың бірінің көздері
қызыл, ал еркек шыбындардың жартысының көзі қызыл, жартысының көздері ақ
болып келген.
Егер де ақ көзді (рецессивті белгі) ұрғашы шыбынды қызыл көзді
(доминантты белгі) еркек шыбынмен будандастырғанда Ғ1 шыбындарының
жартысының көздері қызыл, ал екінші жартысы ақ көзді болған. Оның үстіне,
қызыл көзді шыбындардың бәрі ұрғашы, ал ақ көзділердің бәрі еркек шыбындар
болған.
Бұларды Г.Мендель заңдары арқылы түсіндіруге мүмкін емес. Сондықтан
Т.Морган мынадай болжам жасады: шыбындардың көзінің түсін анықтайтын ген
жыныс хромосомасында (X хромосомада) орналасқан және онымен бірге тұқым
қуалайды, ал У хромосомада ол кездеспейді.
Т.Морган гомозиготалы сұр түсті қалыпты қанатты (ВВVV) шыбынды кара
түсті қысқа қанатты (bbvv) шыбынмен будандас-тырғанда бірінші ұрпақтың
бәрінде де доминантты белгі (сұр түсті қалыпты канатты шыбындар) байқалған,
яғни Г.Мендельдің 1-заңы — Біркелкілік заңы байқалған.
Р. ВВVV х bbvv
Г. ВV bv
Ғ1. ВbVv
Бірінші ұрпақ шыбындарының генотипін анықтау үшін Т.Морган талдаушы
будандастыру жүргізген; яғни рецессивті гомозиготалы ұрғашы шыбынды
(bbvv)дигетерозиготалы еркек шыбынымен (ВbVv) будандастырған. Сонда бірінші
ұрпақтың 50%-ы сұр түсті қалыпты қанатты — дигетерезиготалы (BbVv), 50%-ы
рецессивті гомозиготалы (bbvv), яғни қара түсті қысқа қанатты болған.
Бұл жерде Г.Мендельдің 3-заңына сәйкес 4 түрлі фенотип пайда болуы
керек еді ,бірақ тек 2 түрлі ғана фенотип байқалған. Себебі
дигетерозиготалы шыбынның 2 доминантты гені (ВV) бір хромосомада, ал 2
рецессивті гені екінші хромосомаларда орналасып, мейоз нәтижесінде олар әр
түрлі гаметаларға (BV), (bv), таралып тек қана 2 түрлі гаметалар түзілген.
Сондықтан да оларда тек ата-аналарына ғана ұқсас фенотиптер байқалған. Бұл
жағдайда гендер толық тіркескен.
Ал, дигетерозиготалы ұрғашы шыбынды (BbVv) рецессивті гомозиготалы
еркек шыбынмен (bvbv) будандастырғанда
Г.Мендельдің 3-заңына сәйкес 4 түрлі фенотип байқалған, бірақ Г.Мендельдің
еркін комбинациялану заңындағыдай әрбір фенотип 25% емес, өзгеше мөлшерде,
яғни 41,5% +8,5%+8,5%+41,5% мөлшерінде ажырасқан.
Р. ВвVv х ввvv
Г. ВV Вv вv
vBvb
Ғ2 ВвVv; ВвVv; ввVv; ввvv
41,5% 8,5% 8,5% 41,5%
Екінші тәжірибеде гендер толық тіркеспегендіктен дигете-розиготалы
дараларда 4 түрлі гаметалар түзіліп ата-аналарына ұқсас 41,5% сұр түсті
қалыпты қанатты, 41,5% қара түсті қысқа қанатты және 8,5% тен гибридтік
түрлер — сұр түсті қысқа қанат-ты және қара түсті қалыпты қанатты шыбындар
байқалған. Бұл тәжірибеде бір хромосомадағы гендердің толық тіркесуі
бұзылады, себебі мейоз кезінде гомолог хромосомалар коньюгацияланады,
аллелді локустарымен алмасады(кроссинговер),хромосомалар дағы гендер жаңаша
топтасады, тұқым қуалайтын материал рекомбинацияланады. Сондықтан, екінші
тәжірибеде гендер толық тіркеспегендіктен дигетерозиготалы дараларда 4
түрлі гаметалар түзіліп ата-аналарына ұқсас 41,5% сұр түсті қалыпты
қанатты, 41,5% қара түсті қысқа қанатты және 17%-ында кроссоверлік түрлер —
сұр түсті қысқа қанатты және қара түсті қалыпты қанатты шыбындар байқалған.
Бүл шыбындардағы белгілердің топтасуы ата-аналарына ұқсамайды, себебі
кроссинговердің нәтижесінде гендер жаңаша топтасады.
Осы тәжірибелердің нәтижесінде Т.Морган 1911—1912 жыл-дары тұқым
қуалаушылықтың хромосомалық теориясын ашты. Оның негізгі қағидалары:
1) Гендер хромосомаларда сызық бойымен тізіліп орналасады. Әр түрлі
хромосомаларда гендердің түрліше жиынтығы болады, ал гомологтық
хромосомаларда гендер жиынтығы бірдей
болады;
2) Аллельді гендер гомологтік хромосомалардың бірдей
локусында (орында) орналасады;
3) Бір хромосомада орналасқан гендер тіркесіп тұқым қуалайды, тіркесу
тобын құрайды. Тіркесу тобының саны гаплоидтық хромосомалар санына тең;
4) Гендердің тіркесу күші олардың ара қашықтығына кері пропорционал
болады;
5) Кейде гендердің тіркесуі бұзылады, оның бірден-бір себебі —
кроссинговер;
6) Гендердің ара қашықтығының өлшем бірлігі ретінде морганида қолданылады.
1 морганида тең 1% кроссинговерге;
7) Егер гендердің ара қашықтығы 50 морганидаға тең болса, немесе 50
морганидадан артық болса онда Г.Мендель зандарына сәйкес тәуелсіз тұқым
қуалайды.
Тіркес тұқым қуалау аутосомаларда және жыныс хромо-сомаларында
орналасқан гендерге тән, соңғысын жыныспен (X, V хромосомалары) тіркес
тұқым куалау деп атайды.
Адамдардың 150-ге жуық белгілері жыныспен тіркес тұқым қуалайды
(мысалы, гемофилия).
Кез-келген организмнің бойында толып жатқан тұқым қуалайтын белгілер мен
қасиеттер болады. Мендель олардың әрқайсысын жеке алып қарастыруды
ұсынады. Өзінің тәжірибелері үшін негізгі обьект ретінде бұршақты таңдап
алады. Себебі ол өсімдік өздігінен тозаңданады және оның бір-бірінен жақсы
ажыратылатын көптеген формалары бар. Мысалы, тұқымның формасы тегіс немесе
бұдырлы, сабағы ұзын немесе қысқа, гүлінің түсі қызыл немесе ақ, тұқымы
сары немесе жасыл т.б. Мұндай қарама-қарсы белгілерді альтернативті
белгілер деп атайды.
Мендель өзінің тәжірибелерін 8 жыл бойы І886-І864 Врно қаласындағы
Августин монастырының бағында жүргізді. Ол өз зерттеулерінің нәтижесі
туралы 1865ж. 8 ақпанда сол Брно қаласындағы табиғат зерттеушілер қоғамының
отырысында баяндады, Соның негізінде Өсімдік гибридтерімен жүргізілген
тәжірибелер" атты еңбегін жариялады.
Қандай болмасын белгі қасиеттерінде Тұқым қуалайтын өзгешіліктері бар
организмдерді будандастырғанда гибрид (будан) формалар алынады. Бір ғана
жұп белгілерінде айырмашылығы бар ата-ананың формалар будандастырылса-
моногибридті, екі жүп белгісінде болады.
Мемдель қызыл гүлді және,ақ гүлді бұршақтарды алып моногибридті
будандастырғанда бірінші буында алынған будан ұрпақтың бәрінің гүлдерінің
түсі қызыл, яғни осы белгі бойынша біркелкі болып шыққан. Сонда будан
өсімдіктерде гүлдің қызыл түсі ғана сақталып, ақ түсі байқалмайды. Мұндай
белгіні қызыл түсті Мендель доминантты (басыңқы) ал байқалмайтын ақ түсті
рецессивті басылыңқы деп атайды.Осы зерттеулердің нәтижесінде Мендельдің
бірінаі заңы - бірінші буын будандары белгілерінің біркелкі болу заңы
қалыптасад.Мұны немесе доминанттылық заңы деп атайды.
Одан әрі қарай F1 алынған будандар өздігінен тозаңдандырылып
нәтижесінде екінші ұрпақ F2 алынды. Бұл жағдайда белгілердің ажырайтындығы
байқалады, яғни алынған ұрпақтың 34 бөлігі қызыл, ал 14 бөлігі ақ
гүлділер болып шықты. Сонда доминантты өсімдіктер мен рецессивті белгісі
бар өсімдіктердің ара қатынасы 3:1 болады. Осыдан келіп Мендельдің екінші
заңы - белгілердің ажырау заңы қалыптасты.
Осы зерттеулерінің негізінде Мендель организмнің белгілері мен
қасиеттерінің тұқым қуалауына жауапты бір фактор бар деген қортындыға
келді. Кейіннен, І909ж. дания генетигі В.Иогеннеэноны ген атады. Мендель
тұқым қуалайтын факторларды латын әріпімен белгілеуді ұсынды, яғни
доминантты
ген бас әріппен А, ал рецессивті ген кіші әріппен а белгіленді. Бұл
факторлар әрқашанда жүп болып келеді, себебі олардың біреуі
әкесінен, екіншісі шешесінен беріледі.Гендердің мұндай жұбын аллеломорфты
немесе аллельді гендер дейді. Организмдердегі бүкіл гендердің жиынтығын
генотип деп ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.