Микроорганизмдерге химиялық және физикалық факторлардың әсері

1. Микроорганизмдерге химиялық және физикалық
факторлардың әсері.
Антибиотиктер
Микробты паразитизм

Микроорганизмдер табиғатта әртүрлі факторлардың әсеріне ұшырап жатады, соның нәтижесінде бір түрлісі жақсы өсіп-өнсе, ал екіншісі жойылып жатады. Сонымен табиғатта микробтар физикалық, химиялық және биологиялық әсерлерге ұшырайды.
1.Физикалық – ылғал, температура, кебу, күн сәулесі, радиация, ренгент сәулесі, электр және магнит өрістері.
Температура Өсу ортаның температурасы микробтар үшін негізгі болып саналады.Микробтардың өсіп-өнуіне тек белгілі темпераатура әсер етеді. Олар үшін үш түрлі белгілі температура бар. Минималды – ең төменгі өсі температурасы, оптиамалды – жақсы өсетін, максималды – ең жоғарғы.
Микроорганизмдер өсу температурасына байланысты үш топқа бөлінеді: Психрофилді, мезофилді және термофилді.
Психрофил немесе салқын жерде тіршілік ететін микробтар.Олардың тіршілік ету температуралары 0 – 10, бұларға жататындар: зең саңырауқұлақтар, жарық шығаратын бактериялар және т.б.
Мезофил 10-30 Бұл топқа жататындар орта температурада тіршілік ететіндер: сапрофиттер мен парзиттер.Табиғатқа өте кең тараған.
Термофил 35 -70 Жер асты ыстық суларында, көңде, сүрлемде. Сондықтан бұл микробтар аталған заттардың пісіп жетілуіне және шіріп кетуіне қатнасады.
Жалпы микробтар қиын жағдайда жойылып кетпейді, тек өз тіршіліктерін тоқтатады, яғни анабиотикалық жағдайларға ұшырайды(организмде тіршілік процестері өте баяулайды). Микробтар өте жоғары температураларда жойылып кетеді. Оларды жою үшін пастеризация (қыздыру) және залалсыздандыру (стерилизация) кезінде түгел жойылады.
Кептіру. Бұл процес кезінде микроб клеткасы құрамындағы бос су ұшып кетеді, зат алмасу процесі өте баяулайды. Осы негізге сүйене отырып вакцина, витаминдерді, ферменттерді даярлайды.
Күн сәулесі микробтардың басым көпшілігінің тіршілігіне кері әсер етеді. Себебі клетка ішіндегі бос су ұшып кетеді, сондықтан барлық процестер тоқтайды. Күн сәулесі түсетін жерледе: топырақтың беткі қабатында, су бетінде және т.б. Күн сәулесін керек ететін микробтарға жататындар: жасыл, қара қошқыл (қызғылт) бактериялары.
Радиация. Микробтардың жас клеткалары өте сезімтал келеді.
Ренгент сәулесі.Грам оң бактерияларға кері әсері бар да, ал Грам терістерге – жоқ.Плассмассадан жасалынған ыдыстарды залалсыздандыруға қолданады(шприц, пробирка, аяқша).
Электр өрісі. Микробтарға қатты әсері жоқ.
Магнит өрісі. Әсіресе микробтардың жас клеткаларында биохимиялық морфологиялық және културалдық өзгерістер туғызады.
2.Химиялық – қышқылдық,зат мөлшері, ылғал.

1.Толысбаев Б.Т.,Бияшев К.Б. Оқулық «Микробиология және иммунология», «Нурпринт», Алматы, 2006. – 500С.
2.Шығаева М.Х.,Канаев А.Т. Оқулық «МИкробиология және вирусология» Алматы, 2008. – 378Б.
3.Мишустин Е.Н.,Емцев В.Т. МИкробиология. М; Агропромиздат, 1987, - 375С.