Цитоплазма



1 Гиалоплазма
2 Органелла
3 Цитоплазма мембраналары
4 Плазмалемма
4.1 Плазмалемманың тасымалдаушы қызметі
5 Пайдаланылған әдебиет
Гиалоплазма — Цитоплазманың нағыз ішкі ортасын түзетін, оның негізгі плазмасы.Онда белок молекулалары кешендерінің түзілуі мен ыдырау процестері үздіксіз жүріп жатады.
Гиалоплазма (гр. hyalinos — мөлдір, шыны тәрізді; гр. plasmos — плазма) — жануарлар және өсімдік жасушалары цитоплазмасының органеллалар (тұрақты кездесетін құрылымдар - жасушаның тым ұсақ мүшелері) мен қосындылар (тұрақсыз құрылымдар) орналасатын біркелкі қоймалжың заты, жасуша цитоплазмасының негізгі заты.
Гиалоплазма жасушаның ішкі ортасын құрайды. Гиалоплазманың құрамына негізінен глобулалы протеиндер кіреді.Олар жалпы жасуша протеиндерінің 20-25% құрайды.Гиалоплазмада қант, азоттық негіздер,амин қышқылдары, липидтер т.б. қосылыстар метаболизмінің ферменттері болады. Гиалоплазмадағы бос рибосомалар мен полисомаларда жасушаның өз керегіне пайдаланылатын протеиндер түзіледі.
Органелла
Органеллалар (органеллы); (organellae, гр. organon — құрал, мүше, ағза; гр. еllа — майда, кішірейту) — жасуша тіршілігі үшін әртүрлі қызмет атқаратын жасуша цитоплазмасындағы тұрақты құрылымдар.Адам мен жануарлар жасушаларында органеллалардың екі түрі болады.Олар: жалпы органеллалар және арнайы органеллалар.Жалпы органеллалар организм жасушаларының барлығына түгелдей ортақ, яғни барлық жасушаларда кездеседі.Өз кезеңінде жалпы органеллалар: жарғақты (мембраналы) және жарғақсыз органеллалар болып екі топқа бөлінді.Жарғақты органеллаларға: митохондриялар, гранулалы эндоплазмалық тор,агранулалы (тегіс) эндоплазмалық тор, пластинкалық кешен (Гольджи кешені),лизосомалар, ал жарғақсыз органеллаларға: бос рибосомалар, полисомалар,центросома (центриольдер), микротүтікшелер, кірпікшелер, талшықтар және микрофиламенттер жатады. Арнайы органеллалар тек кейбір жасушаларда ғана болады.Оларға миофибриллалар (ет жасушаларында,ет талшықтарында — миосимпласттарда), тонофибриллалар (эпителиоциттерде), нейрофибриллалар (нейроциттерде),кірпікшелер,талшықтар жатады. Өсімдіктер жасушаларында аталған жалпы органеллалардан басқа пластидтер (хлоропласт, хромопласт, лейкопласт) болады.
Органеллалар жалпы және арнайы болып бөлінеді.Жалпы органеллалар — жануарлар мен өсімдіктер клеткаларында болатын және тұрақты қызметтер атқаратын құрылымдар.Арнайы органеллалар — тек кейбір маманданған клеткаларға тән (биожіпше, тоножіпше, нейрожіпше, кірпікшелер, микробүрлер).Бұлардың әрқайсысының атқаратын қызметтері бар. Органелла клеткасының қаңқасын түзетін және оның митоздық бөлінуін қамтамасыз ететін органелла — центросоманы құрайды.Жоғары сатыдағы өсімдік клеткалары Гиалоплазмасында центросома центриольдері болмайды, оларда арнайы органоидтар — пластидтер (лейкопластар, хлоропластар, хромопластар) болады, ал Гольджи кешені Органеллада шашырап жатқан диктиосома түрінде берілген. Қосындылар — органелланың тұрақсыз құрылымдары. Бұған: трофик.(белоктар, майлар, көмірсулар), секреторлық (биол. белсенді заттар), пигменттік (каротин, гемоглобин, билирубин, меланин, т.б.) заттар жатады.Өсімдік клеткасының Органелласында өсімдік шырынына толған, арнайы жарғақпен (тонопластпен) қапталған қосынды — вакуольдер болады; қ. Клетка.
1. Биоморфология терминдерінің түсіндірме сөздігі - Алматы."Сөздік-Словарь", 2009.
2. Цитология және гистология. Оқу құралы. Сапаров Қ.Ә. Алматы. Қазақ университеті, 2009.

Пән: Биология
Жұмыс түрі:  Материал
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:   
Цитоплазма (гр. kytos — клетка және гр. плазма — қалыптасқан) — ядроны
қоршап жатқан клетка бөлігі; қоймалжың (коллоидті) ерітінді. Клетка
Цитоплазмасының сырты плазмолеммамен қапталған. Плазмолемма — Цитоплазманың
белокты-билипидті қабықшасы, оның орташа қалыңдығы 6 — 10 нм,құрамында
ферменттер болады. Ол клетка мен оны қоршаған орта арасындағы зат алмасу
процесін қамтамасыз етеді. Цитоплазманың негізгі құрамы гиалоплазмадан,
органеллалардан және қосындылардан тұрады.
Тірі организмдердің құрамына кіретін клеткаларды екі топқа бөлуге болады:
ядро қабаты болмайтыны прокариоттар оларға көк жасыл балдырлар және
бактериялар жатады, ядро қабаты жақсы жетілгені эукариоттар,бұған
өсімдіктер мен жануарлар клеткалары жатады.
Эукариотты клеткалар үш бөлімнен тұрады:сыртын қоршап жатқан плазматикалық
мембранадан, цитоплазмадан және ядродан.
Прокариоттар мен өсімдік клеткаларының плазматикалық мембраналарының
сыртында клетка қабаты болады,ал жануарлар клеткаларында мұндай қабат
болмайды.Клетканың ядросын қоршап жатқан қоймалжың затты цитоплазма деп
атайды.Эукариотты клеткалар цитоплазмасының әртектілігі оның құрамында
гиалоплазманың болуынан.Гиалоплазма мембраналы және мембранасыз
компоненттерден тұрады.Мембраналы компоненттерге митохондриялар,
пластидтер, эндоплазмалық тор,Гольджи аппараты, лизосомалар, ал мембранасыз
компоненттерге центриольдар,рибосомдар, микротүтікшелер,микрофиламенттер
жатады.Цитоплазманың құрамындағы жоғарыда аталған компоненттер бір-бірімен
өте тығыз байланыста болады.
Мазмұны
1 Гиалоплазма
2 Органелла
3 Цитоплазма мембраналары
4 Плазмалемма
4.1 Плазмалемманың тасымалдаушы қызметі
5 Пайдаланылған әдебиет

Гиалоплазма
Гиалоплазма — Цитоплазманың нағыз ішкі ортасын түзетін, оның негізгі
плазмасы.Онда белок молекулалары кешендерінің түзілуі мен ыдырау процестері
үздіксіз жүріп жатады.
Гиалоплазма (гр. hyalinos — мөлдір, шыны тәрізді; гр. plasmos — плазма) —
жануарлар және өсімдік жасушалары цитоплазмасының органеллалар (тұрақты
кездесетін құрылымдар - жасушаның тым ұсақ мүшелері) мен қосындылар
(тұрақсыз құрылымдар) орналасатын біркелкі қоймалжың заты, жасуша
цитоплазмасының негізгі заты.
Гиалоплазма жасушаның ішкі ортасын құрайды. Гиалоплазманың құрамына
негізінен глобулалы протеиндер кіреді.Олар жалпы жасуша протеиндерінің 20-
25% құрайды.Гиалоплазмада қант, азоттық негіздер,амин қышқылдары, липидтер
т.б. қосылыстар метаболизмінің ферменттері болады. Гиалоплазмадағы бос
рибосомалар мен полисомаларда жасушаның өз керегіне пайдаланылатын
протеиндер түзіледі.
Органелла
Органеллалар (органеллы); (organellae, гр. organon — құрал, мүше, ағза; гр.
еllа — майда, кішірейту) — жасуша тіршілігі үшін әртүрлі қызмет атқаратын
жасуша цитоплазмасындағы тұрақты құрылымдар.Адам мен жануарлар
жасушаларында органеллалардың екі түрі болады.Олар: жалпы органеллалар және
арнайы органеллалар.Жалпы органеллалар организм жасушаларының барлығына
түгелдей ортақ, яғни барлық жасушаларда кездеседі.Өз кезеңінде жалпы
органеллалар: жарғақты (мембраналы) және жарғақсыз органеллалар болып екі
топқа бөлінді.Жарғақты органеллаларға: митохондриялар, гранулалы
эндоплазмалық тор,агранулалы (тегіс) эндоплазмалық тор, пластинкалық кешен
(Гольджи кешені),лизосомалар, ал жарғақсыз органеллаларға: бос рибосомалар,
полисомалар,центросома (центриольдер), микротүтікшелер, кірпікшелер,
талшықтар және микрофиламенттер жатады. Арнайы органеллалар тек кейбір
жасушаларда ғана болады.Оларға миофибриллалар (ет жасушаларында,ет
талшықтарында — миосимпласттарда), тонофибриллалар (эпителиоциттерде),
нейрофибриллалар (нейроциттерде),кірпікшелер,талшықт ар жатады. Өсімдіктер
жасушаларында аталған жалпы органеллалардан басқа пластидтер (хлоропласт,
хромопласт, лейкопласт) болады.
Органеллалар жалпы және арнайы болып бөлінеді.Жалпы органеллалар —
жануарлар мен өсімдіктер клеткаларында болатын және тұрақты қызметтер
атқаратын құрылымдар.Арнайы органеллалар — тек кейбір маманданған
клеткаларға тән (биожіпше, тоножіпше, нейрожіпше, кірпікшелер,
микробүрлер).Бұлардың әрқайсысының атқаратын қызметтері бар. Органелла
клеткасының қаңқасын түзетін және оның митоздық бөлінуін қамтамасыз ететін
органелла — центросоманы құрайды.Жоғары сатыдағы өсімдік клеткалары
Гиалоплазмасында центросома центриольдері болмайды, оларда арнайы
органоидтар — пластидтер (лейкопластар, хлоропластар, хромопластар) болады,
ал Гольджи кешені Органеллада шашырап жатқан диктиосома түрінде берілген.
Қосындылар — органелланың тұрақсыз құрылымдары. Бұған: трофик.(белоктар,
майлар, көмірсулар), секреторлық (биол. белсенді заттар), пигменттік
(каротин, гемоглобин, билирубин, меланин, т.б.) заттар жатады.Өсімдік
клеткасының Органелласында өсімдік шырынына толған, арнайы жарғақпен
(тонопластпен) қапталған қосынды — вакуольдер болады; қ. Клетка.
Цитоплазма мембраналары
Клеткада кездесетін барлық мембраналар (плазматикалық органоидтардың
мембраналары.
Мембраналардың құрылыстарын анықтайтын көптеген модельдер ұсынылды. Олар
негізінде белоктар мен фосфолипидтердің байланысын көрсетеді. Кейбір
модельде мембрана үзілмейтін қатпарлы құрылым, кейбіреуінде мицелла түрінде
көрсетіледі. ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Цитоплазма химиясы, құрылысы және қызметі
Цитоплазма, құрылысы және қызметі
Эндоплазмалық тордың түрі
Цитоплазмалық тұқым қуалау
Жасуша органоидтары
Жасуша органоидтары, олардың химиялық құрамы мен қызметтері
Өсімдік жасушасы
Тірі жасушаның негізгі құрамдас бөліктеріне сипаттама
Жасушаның шығу тарихы
Жасуша мембранасы және цитоплазма
Пәндер