Жасөспірім ойлауының дамуының теориялық мәні

Жоспар
Кіріспе

Кіріспе.
1 Жасөспірім ойлауының дамуының теориялық мәні.
1.1. Жасөспірімнің психологиялық даму ерекшеліктері.

Тақырыптың өзектілігі: Өтпелі кезеңдегі ойлаудың даму тарихының өзі қазіргі кезде ескі құрылымдардан өтіп, интеллекттің жетілуін жаңаша түсінудің өтпелі кезеңін басынан өткізуде. Мұндай түсінік сөйлеу мен ойлаудың психологиялық табиғатына және осы процестердің дамуына,функциялық және құрылымдық арақатынасына жаңа теориялық көзқарастар негізінде пайда болып отыр.
Курстық жұмыстың мақсаты: Қазіргі уақытта педалогия зерттеу саласында оның ойлауының даму мазмұнын құрайтын интеллектілік дағдарыс пен жетілу туралы дұрыс түсініктің даму жолындағы негізгі және түпкілікті қателікті жеңуде.Бұл қателік,әдетте,жасөспірім мен кішкентай баланың ойлауынгда айтарлықтай ерекшелік жоқ деген пайымдаудан туындайды.Кейбір авторлар жыныстық жетілу кезеңінде жасөспірімнің ойлау жүйесінде тіпті жастағы балаға тән емес ешқандай интеллектілік операцияларболмайды деген пікірді жақтай отырып шектен тыс қателікке ұрынады.
Курстық жұмыстың міндеті: Осы жағынан қарағанда ойлаудың дамуы жетілу процестерінде маңызды рөл атқармайды.Авторлардың айтуы бойынша,өтпелі кезеңде жасөспірімнің бүкіл организмінде болып жатқан елеулі және түпкілікті өзгерістердің орын алуы,тұлғаның жаңа қырларының қалыптасуы,органикалық және мәдени өмірдің жоғары формаларының жетілуі осылардың барлығы оның ойлауына әсер етпейді.Өзгерістердің барлығы жеке тұлғаның басқа жақтарында жүзеге асады.
Курстық жұмыстың теориялық мәні: Осыдан жасөспірімнің жалпы дағдарыс пен жетілу процесвінде интеллектілік өзгерістердің рөлі айтылмайды немесе жоққа шығарылады.
Курстық жұмыстың практикалық мәні: Егер бұл көзқарасқа сүйенсек,осы кезеңдегі интеллектілік өзгеру процесі үш жастағы бала ойында қалыптасқан ерекшеліктердің кейінірек таза сапалық өсуге ұласатын,таза сандық жиынтығы ғана болады,бұл жерде «даму туралы сөз қозғауға да болмайды.Ш.Бюлер өзінің өтпелі кезең теориясында осы көзқарасты дәйекті түрде жақтай отырып,жыныстық жетілу кезеңінде интеллект әрі қарай бір қалыпты дами беретіндігін айтады. Жетілуден тұратын жалпы өзгеру жүйесінде, жалпы процестер құрылымында Ш.Бюлер жасөспірімнің жекетұлғасының қайта қалыптасуындағы түбегейлі және игі әсер ететін интеллектілік дамудың аса зор ықпалына көңіл аудармай,интеллектінің маңызына өте аз орын береді.
Жалпы айтқанда, жыныстық жетілу кезеңінде диалектикалық және абстрактілі ойлаудың көрнекі ойлаудан қарқынды бөлінетіндігі байқалады,дейді автор.Ал қандай да бір интеллектілік операция тек пубертаттық кезеңде пайда болады деген пікірлердің бірі. Өүш,төрт жастағы балаға кейінгі ойлаулардың барлығы тән.Ойын дәлелдеуде автор К.Бюлердің зерттеулеріне жүгінеді,яғни Ш.Бюлердің айтуынша,интеллектілікдамудың маңызды ерекшелігі негізгі интеллектілік процестердің жетілуі баланың ойлауындағы айырмашылықты Ш.Бюлер баланың көрнекі қабылдауы мен ойлауының тығыз байланыстылықта болатындығынан анықтайды.

Пән: Психология
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

Кіріспе.
Тақырыптың өзектілігі: Өтпелі кезеңдегі ойлаудың даму тарихының өзі
қазіргі кезде ескі құрылымдардан өтіп, интеллекттің жетілуін жаңаша
түсінудің өтпелі кезеңін басынан өткізуде. Мұндай түсінік сөйлеу мен
ойлаудың психологиялық табиғатына және осы процестердің дамуына,функциялық
және құрылымдық арақатынасына жаңа теориялық көзқарастар негізінде пайда
болып отыр.
Курстық жұмыстың мақсаты: Қазіргі уақытта педалогия зерттеу саласында
оның ойлауының даму мазмұнын құрайтын интеллектілік дағдарыс пен жетілу
туралы дұрыс түсініктің даму жолындағы негізгі және түпкілікті қателікті
жеңуде.Бұл қателік,әдетте,жасөспірім мен кішкентай баланың ойлауынгда
айтарлықтай ерекшелік жоқ деген пайымдаудан туындайды.Кейбір авторлар
жыныстық жетілу кезеңінде жасөспірімнің ойлау жүйесінде тіпті жастағы
балаға тән емес ешқандай интеллектілік операцияларболмайды деген пікірді
жақтай отырып шектен тыс қателікке ұрынады.
Курстық жұмыстың міндеті: Осы жағынан қарағанда ойлаудың дамуы жетілу
процестерінде маңызды рөл атқармайды.Авторлардың айтуы бойынша,өтпелі
кезеңде жасөспірімнің бүкіл организмінде болып жатқан елеулі және
түпкілікті өзгерістердің орын алуы,тұлғаның жаңа қырларының
қалыптасуы,органикалық және мәдени өмірдің жоғары формаларының жетілуі
осылардың барлығы оның ойлауына әсер етпейді.Өзгерістердің барлығы жеке
тұлғаның басқа жақтарында жүзеге асады.
Курстық жұмыстың теориялық мәні: Осыдан жасөспірімнің жалпы дағдарыс
пен жетілу процесвінде интеллектілік өзгерістердің рөлі айтылмайды немесе
жоққа шығарылады.
Курстық жұмыстың практикалық мәні: Егер бұл көзқарасқа сүйенсек,осы
кезеңдегі интеллектілік өзгеру процесі үш жастағы бала ойында қалыптасқан
ерекшеліктердің кейінірек таза сапалық өсуге ұласатын,таза сандық жиынтығы
ғана болады,бұл жерде даму туралы сөз қозғауға да болмайды.Ш.Бюлер өзінің
өтпелі кезең теориясында осы көзқарасты дәйекті түрде жақтай
отырып,жыныстық жетілу кезеңінде интеллект әрі қарай бір қалыпты дами
беретіндігін айтады. Жетілуден тұратын жалпы өзгеру жүйесінде, жалпы
процестер құрылымында Ш.Бюлер жасөспірімнің жекетұлғасының қайта
қалыптасуындағы түбегейлі және игі әсер ететін интеллектілік дамудың аса
зор ықпалына көңіл аудармай,интеллектінің маңызына өте аз орын береді.
Жалпы айтқанда, жыныстық жетілу кезеңінде диалектикалық және
абстрактілі ойлаудың көрнекі ойлаудан қарқынды бөлінетіндігі
байқалады,дейді автор.Ал қандай да бір интеллектілік операция тек
пубертаттық кезеңде пайда болады деген пікірлердің бірі. Өүш,төрт жастағы
балаға кейінгі ойлаулардың барлығы тән.Ойын дәлелдеуде автор К.Бюлердің
зерттеулеріне жүгінеді,яғни Ш.Бюлердің айтуынша,интеллектілікдамудың
маңызды ерекшелігі негізгі интеллектілік процестердің жетілуі баланың
ойлауындағы айырмашылықты Ш.Бюлер баланың көрнекі қабылдауы мен ойлауының
тығыз байланыстылықта болатындығынан анықтайды.
Оның ойынша, бала көбнесе таза ауызша және таза абстрактілі түрде аз
ойланады.Тіпті ең әңгімешіл және аса дарынды балалардың өзі белгілі бір
әсердің нәтижесінде сөйлейді, алегер әңгімеге елігіп тұрса,ойланбайақ
сөйлей береді.Ал механизм басқа функциясыз жаттыға береді.Балалар тек
өзінің басынан кешкеннақты оқиғалар жөнінде өз пікірлерін талқылайды,ой
қорытады,олардың мақсаттары көрнекі қабылдауға негізделеді деген деректер
көпшілікке белгілі және бұлбалалар абстрактілі ойлай алмайды деген қате
қорытынды жасауға негіз болды.
Ш.Бюлер бұл пікір баяғыда жоққа шығарылды деп есептейді,өйткені бала
өте ертеден жақсы,ашулы деген т.б. сөздерді жалпы түсініксіз мазмұнда
абстрактілі қабылдайды және талдайды,сонымен қатар абстракция көмегімен
басқа да ұғымдарды аңғарады, пікір айтады...Жасөспірімнің ойлауы керісінше
сезімдік негізде еркін әрі анық болады.
Байқап отырғанымыздай,жасөспірімнің интеллектілік жетілу жолдарында
шамалы ғана өсуін мойындауға мәжбүр етеді және оның сезіну қорына тәуелді
болмайтындығын көрсетеді.Ш.Бюлердің идеясына қарасақ жасөспірімнің
ойлауы,бөбектің ойлауымен салыстырғанда,бірнеше жаңа қасиеттерге ие болады,
яғни үш жастағы баланың ой лауымен салыстырғанда анық болып, әрі қарай
үдейді және нығайяды, өседі және үлкейеді. Бұл ауысуды ешқандай
интеллектілік операция пайда болмайтындықтан, жасөспірімнің даму
процесінде ойлау қабілеті маңызды және белгілі мазмұнға ие болмайды, ал
жаспы дағдарыс жүйесі мен жетілуде оның алатын орны тіпті шамалы.
Бұл көзқарас қазіргі заманғы жасөспірімнің дамуы жайындағы дәстүрлі,
өкінішке орай, кен таралған теория және оны көпшілік қарсылықсыз
қабылдауда. Қазіргі кезде жасөспірім психологиясы жайындағы ғылыми
мәліметтер аясында бұл пікірдің жалғандығы анықталып отыр.Өйткеніоның түп
тамырында жасөспірімдік кезеңде өтіп жатқан бала бойындағы барлық
психикалық өзгерістердің ішіндегі сыртқы, үстіртін,көзге бірден байқалатын
қасйеттерді ғана, атап айтқанда,эмоциялық қалыптың өзгеруін ғана көрсететін
ескі ілім жатыр.
Өтпелі кезеңнің дәстүрлі психологиясы эмоциялық өзгерістердегі орталық
ядроны және оны жасөспірімнің эмциялық өмірін мектеп оқушысының
интеллектілік дамуына қарсы қоюға бейім.Бұл теорияның жұмбағыашылған
трізді., бала – ең сезімтал тіршілік иесі, оның жалпы құрылымында эмоция
бірінші орын алады,ал жасөспірім - біз үшін ,ең алдымен, ойлау қабілеті
жетілген тіршілік иесі.
Осы дәстүрлі көзқарас туралы Ф.Гизенің толығырақ әрі қысқа пікірі
бар.Оның айтуынша, баланың жыныстық жетілу кезеңіне дейінгі психикалық
дамуы, ең алдымен, қабылдау функциясын, ес қорын, интеллекті және зейінді
қамтитын болса, жыныстық жетілу дәуірінің репрезентанты эмоциялы өмір болып
табылады.
Бұл көзқарастың бірізділікпен дамуы қарапайым көзқарасқа әкеледі, яғни
жасөспірімнің барлық психикалық жетілуі, жоғары қызбалылыққа,
қиялдаушылыққа, ұмтылыстық және сол сияқты эмоциялық өмірдің дағдылануына
әкеледі. Бұл теорияда жыныстық жетілу кезеңі дегеніміз интеллектілік даму
қуаты көтерілген кезең деген дәлелді әлсіретіп қана қоймай, жұмбақ әрі
түсініксіз етеді.
Осы пікірді басқа да авторлар қолдайды, мысалы, О.Кро, Ш.Бюлер сияқты,
жасөспірімнің ойлауы мен баланың ойлауындағы бар айырмашылық, яғни балалық
шақта көрнекі ойлаудың қалыптасқан негізгі жетілуі кезеңіне дейінгі орында
қалатындығында, - дейді. Даму процесінде ойлаудың нақты және абстрактілі
формалары арасында осы өтпелі кезеңге сай болады деген дәлелді айта келе,
Кро жоғарыдағы айырмашылықты тіпті кемітіп тастайды. О.Кро, Ш.Бюлердің
теориясын позитивті түрде толық тұжырымдады, яғни, оның айтуынша, мектеп
жасындағы баланы пікір айтудың жаңа формасына ауысады деп күтпеу керек.
Бұрынғы және қазіргі формадағы қолданыстағы дифференциация, реңк беру,
бұрынғы бар формаларға көбірек сенімділік және саналылық бұл жердеде
дамудың маңызды мәселелері болып қарастырылуы қажет.

І ТАРАУ: .Жасөспірім ойлауының дамуының теориялық мәні.
1.1. Жасөспірімнің психологиялық даму ерекшеліктері.

Ойлаудың дамуы дегеніміз – бұрын қалыптасқан формалардың әрі қарай дамуы
деген пікірді қорытындылай келе, Кро қабылдау барысында өндірілетін
процестерінде (жинақтау, белгілеу, категориялық қабылдау және қайта өңдеу
классификациясы) де, логикалық байланыстар саласында (ұғым, пікір,
қорытындылау, сын) да мектеп жасының барысында ешқандай психикалық функция
мәні актілердің жаңа формалары пайда болмайды дейді. Олардың барлығы
алдында қалыптасқан, бірақ мектеп жасында айтарлықтай дамуға ұшырайды. Бұл
маңызды даму дифференциаланған және аз ғана өзгеше сияқты саналы
қасиеттерінен байқалады.
Егер бұл теория мазмұнын қысқаша тұжырымдар болсақ, жаңа реңнің немесе
өзгешеліктің пайда болуы, қолдану аумағының неғұрлым көлемді түрде
мамандануы, саналылығы – осының барлығы жасөспірім мен баланың ойлау
қабілетіндегі бар айырмашылықты анықтайды.
Тура осы көзқарасты әрі қарай М.М.Рубинштейн дамытады. Өтпелі
кезеңдегі ойлауға тән барлық өзгерісті бірізділікпен қарастыра келе, оны
сәбилік шақтың ойлауындағы кезеңде қалыптасқан. Осы мағынада Рубинштейннің
көзқарасы Ш.Бюлердің ойымен толық үйлеседі.
Рубинштейн балалардың ой қорыту қабілеті 14 жасында қалыптасады деген
Э.Мейманның пікірін теріске шығара келе, интеллектік іс-әрекеттің бірде-бір
формасы, соның ішінде ой қорыту, алғашқы рет өтпелі кезеңде пайдалы
болмайды дейді. Автор ақыл-ойдың дамуы арасында балалық шақтың жастық
шақтан айырмашылығы – ойдың негізгі әрекеті, ой қорыту – тек жастық шаққа
тән дейтін пікірдің қате екендігін көрсетеді. Шындығында, бұл – жалған ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.