«Біржантану» арнаулы курстың мазмұны

Жоспар
Кіріспе

1. Білім беру жүйесінің ажырамас бөлігі
2. Сыныптан тыс уақыта эстетикалық тәрбиеден білім беру
3. Біржан салдың Сарамен айтысы

«Біржантану» арнаулы курсының бағдарламасы Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2005-2010 жылдарға арналған Мемлекеттік бағдарламасы Қазақстан Республикасы Президентінің 2004 жылғы 19 наурыздағы «Бәсекеге қабілетті Қазақстан үшін, бәсекеге қабілетті халық үшін» атты Қазақстан халқына Жолдауына №735 Жарлығымен бекітілген Қазақстан Республикасының 2010 жылға дейінгі Стратегиялық даму жоспарына негізделеді. Аталған бағдарлама негізгі өнерге еңбек сіңірген біртуар тұлғалар мен ғұламалардың қоғам туғызған кесапатты арнасынан трагедиялы өмір кешкендерінен мағлұмат беріліп, олардың жанайқайының екі шекті домбырасының безеу қаққан зарлы сазы мен жәбір көрген ызалы жүректің әнмен шер болып сыртқа таралуының мәні айқындалады. Қазақ тағдырлары іспетті қабылданып келді. Міне, өнер иелерінің шығармашылығына педагогика іліміндегі парадигма. Бағдарламада «білім», «тәрбие», «философия», «адам», «әлемді бейнелейтін құбылыс», «ғылыми педагогика» секілді ұғымдарға қазақша түсініктеме беріп, оны бағдарламаны іске асыру үрдісінде толықтай тәжірибеде қолдану басымдық орында болып келеді.
Бүгінгі таңда Қазақстан Республикасының әлемдік қоғамдастық нарықтық экономика мемелекеті ретінде танылып отырған сәтінде жергілікті ұлт өкілдері өзінің өнер жайлы мәліметтерінің шектеулі екенін танытып отыр. Оның басты себебі бүгінгі таңға дейін мектеп бағдарламасы мен жоғары оқу иелерінің шығармашылық нысандарының шегін ажырату, оның тәрбие мен білім игеру үрдісіндегі құзіретті қуатының мөлшерін есептей аларлық, сипаттай аларлық материалдардың жоқтың қасы болуында. Сал-серілер жайлы жалпы мағлұмнаманың беріле бермеуі. Сал-серілік құрған қазақ халқының бұлбұлдары мен дүлдүлдерінің өнер өнімдерінің тәрбиеге берер өнегелі тұстарын нақтылап ұсына алмаушылық жас ұрпақтардың тәлімінің тамырынан бүгінгі күнге дейінгі өнер кеңістігін ақиқат шеңберінде көз алдарына елестете алмауы.

Пән: Педагогика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

Біржантану арнаулы курстың мазмұны
Сал-серілік дәстүр арқылы этномәдени тәрбие беруге ұйытқы, бағдар берерлік орын - мектеп.
Білім беру жүйесінің ажырамас бөлігі - оқушылармен жүйелі түрде сыныпта (білім мазмұны мемлекеттік стандарт шегінде) және сыныптан тыс тәртібінде жұмыс жүргізу. Мұндай жұмыстар деп оқушылардың бойындағы табиғи эстетикалық, өнерге тиісті бейімін тереңдетуге, олардың қажеттілігі мен қабілеттеріне қарай іскерлік пен дағдысын дамытуға, ішкі құлқы мен қозғаушы күштерін, қызығушылық, этномәдени тәрбиеге құмарлық сезімдерін оятуға, демалысын дұрыс ұйымдастыруға мүмкіндіктер туғызатын арнайы өткізілетін іс-әрекеттерді атайды. Оқушылардың өз қиялымен, олардың белгілі бір білім, ғылым түріне бейімділігін ескере отырып ұйымдастырылады. Осы мақсатта алуан түрлі сабақтар, үйірмелер, клубтар, студиялар құрылуда. Олардың ішінде оқушыларды этномәдени тәрбиеге баулуда, арнаулы курстар, факультативтік сабақтар, ізденіс үйірмелерінің, ғылыми жобалардың орны ерекше.
Жас ұрпақты этномәдени тәліммен баулуда қазақ халық педагогикасын пайдалану, сал-серілік дәстүрден біліктілігін тереңдету - оқушыларды жаңа деңгейге көтерудің тиімді жолы. Бүгінгі таңда жалпы оқыту іс-әрекетіне жаңа философиялық дүниетаным орнығып, әр оқушының бейімін болашақ ұстанымына қарай өркендету іс-әрекеті жақсы жолға қойылуда. Сөйтіп, білім мазмұнын сыныптан тыс өткізілетін жұмыстар арқылы тұтастық қағидаға жүгініп, оны тереңдете түсу мүмкіндігін пайдалану көзделіп отыр. Мұндай жұмыстарды өткізуге арнаулы, гимназия, лицей, жекеменшік мектептерінде 1000 сағат мөлшерінде уақыт бөлінген. Осы 1000 сағаттың 100-ге жуығы арнаулы курсқа пайдалану мүмкіндігі тууда.
Біржантану арнаулы курсының басымдық мақсаты - оқушылардың бойында қайсыбір пәніне қалыптасқан қызығушылықтарын тереңдете түсу. Сал-серілік дәстүр арқылы этномәдени тәрбие берудің тұжырымдамасында және үлгісінде ұсынылған ғылыми негізді нысанаға алу. Атап айтсақ, бірінші негізге, Біржан сал тұлғасынан, оның шығармашылығынан оқушылардың дүниетанымдық, жақсы мен жаманды, ізгілік пен зұлымдықты ажырататын, табиғатқа, болмысқа (онтологиялық) қатысты көзқарасының оянуына жағдай туғызылады. Екінші негізге, Біржан сал шығармашылығынан әр оқушының эстетикалық танымы, тіл шеберлігіне ынтасы, әртүрлі жағдайларда өзінің шешімін нұсқалы айтуына танымдық қисыны дамытылады. Үшінші негізге, Біржан сал өлеңдеріндегі қоғамға қатысты сол уақыт пен кеңістіктің құндылығының бүгінгіге де жарайтынын түсінеді. Осыған байланысты ғылымның немесе білімнің белгілі бір саласындағы болмысқа, таным теориясына, аксиологияға саналы, парасатты қажеттілік пайда болып, өзінің тарапынан сұраныс туады. Өзінің мазмұны жағынан арнаулы курс оқушылардың мүдделері бойынша клубтар, студиялар және т.б. секілді қызмет түрлерін дамытады. Оқушылардың басымы арнаулы курстағы өзінің сабақтарын одан әрі өздігінен білім алу, кәсіпке ие болу, өздерінің өнерге қатысты қабілеттерін өркендету үмітімен, жоспарларымен байланыстырып жатады.
Мұндай арнаулы курстарда сал-серілік дәстүр арқылы этномәдени тәрбиеге баулудың негізгі тірегі сұлулық, талғампаздық дәстүрін оқушы болмысына ендіру іс-әрекетін ұйымдастырған жөн. Бұл мәселені шешу үшін біріншіден, педагогикалық талаптарды ескере отырып, тұжырымды бағдарламалар, оқулықтар, оқу құралдары, әдістемелік нұсқаулар, хрестоматиялық материалдар жасау қажет. Мұның өзі оқушылардың ұлттық сана-сезімін, эстетикалық тұшымын дамытуға жәрдемдеседі. Екіншіден, оқу материалына зәру болып жүрген мектеп ұстаздарына бұл мәселені дұрыс жүзеге асыруға көмегі зор. Үшіншіден, сал-серілік дәстүр арқылы оқушылардың этномәдени тәрбиелілігін дамытудың белгілі бір саласынан жасалған мұндай дидактикалық кешен халықтық мәдени дәстүрді, тарихи кезеңдерді, әдет-ғұрыптарды тез меңгеруге мұрындық болады.
Енді осы мәселелерді тәжірибеге қалай енгізудің жұмыс барысында қалай шешімін табуға болатынын қарастырып өтелік. Біздің нысанамыз сал-серілік дәстүр арқылы этномәдени тәрбиенің бір бөлігі - эстетикалық тәлім. Сал-серілік - тек серілік құру мәселесіне қатысты ғана емес, ол жай қарапайым отбасы тірлігінен мемлекет маңындағы басқарушыларға дейін, бір сөзбен айтқанда, барлық жалпы жұртқа эстетикалық күш-қуат беретін нысан.
Этикалық, эстетикалық тәлімге тәрбиелеу, оның ғылыми мазмұнын саралап, білімдік деңгейін пайымдау бүгінгі күнге дейін қазақ мектептерінде әдебиет пәні арқылы жүзеге асып отыр. Бұрынғы Одақ кезінде мектептерде арнаулы курстар жүргізілмеген, қазір жаңа типті мектептерде одан арнаулы мүмкіндіктер жасалып, мемлекет қамқорлығымен қаржы бөлінген. Мектеп бағдарламаларында сал-серілік дәстүрден этномәдени тәрбие беру іс-әрекеті қарастырылмай, тек Біржан мен Ақанды ақын мәртебесінде қабылдату басым болып келді.
Бұл көкейкесті мәселені тәжірибеге енгізу тек арнаулы курс арқылы жүзеге асады. Қай мектепте болмасын бейімі ыңғайлы оқушының бұл мәселеден ғылыми жоба жазуына да мүмкіндік туады. Бүгінде сыныптың ыңғайына, білім деңгейіне, қабылдау қабілетіне орай әр ұстаздың шығармашылық іскерлігіне сай бағдарламаларды өздерінің құрастырып алуына болады. Бірақ, оларға ғылыми негізде бағыт сілтейтін жалпы бір орталықтан бағдарлама үлгісін құрастырып беруде әр ұстаздың ойына ой қосары даусыз.
Бұл бағдарлама кейінгі жылдары өзгерістерге байланысты жоғары жақтан міндеттелмейді. Олай дейтініміз, арнаулы курстардың түрлері мен жоспарын әр мектеп өзінше таңдайды, яки арнаулы курс бағдарламасын әр мектеп өзінің мүмкіндігіне орай ғалымдардың көмегімен құруға жол берілді.
Осы мақсатта сыныптан тыс уақытта өткізілетін факультатив пен арнайы курс өткізуге байланысты бағдарлама жасалды.
Арнаулы курстар өткізу үшін оның негізгі бағыттары айқындалды:
1. Оқушының тұлғалық дамуына эстетикалық тәрбиені бағдарлауы;
2. Оқушылармен өзін-өзі тани аларлық тәрбиені бағдарлауы;
3. Мектеп ортасымен оқушының тұлғалық қарым-қатынасын ұйымдастыруы;
Оқушылардың өмірлік іс-әрекеттерінің ішінен эстетикалық талғамын дамытарлық құндылықтар (зейін қойып тыңдау, ұлттық ділі, әндердің тақырыптары) түзілді.
Біздің зерттеуімізде сабақтан тыс уақытта өтілетін өнер арқылы білімдендіру мен тәрбиелеудің талаптары көрсетілді.
Сонымен қатар, жоғарыда аталған бағдарламаларды жүзеге асыруға байланысты біз Өзіңнің өнеріңді өзің тани біл атты практикум даярладық.

Бағдарламаның құжаты (паспорты)
Бағдарламаның атауы
Біржантану арнаулы курсының бағдарламасы
әзірлеу үшін негіз
Қазақстан Республикасында
Білім беруді дамытудың 2005-2010 жылдарға арналған Мемлекеттік бағдарламасы
әзірлеуші
Ізденуші Азамат Тілеуберді
Мақсаты
Тәрбие кеңістігінде өнер иелерінің ұлттық сипатына қалдырған өнегелі мәдени мұрасын болашақ ұрпақ санасына жеткізіп, олардың ізгілікті ұстанымына эстетикалық қуат беру.
Міндеттері:
- Қазақстандық биік мәдениетке, адамның мәдени-эстетикалық күш- қуатын құрмет тұтуға ынталандыру және оны одан әрі дамыту;
- Мәдени арналардың (сал-серілік) дәстүрлер, халықтық тәжірибе және оның даму қағидалары негізінде білім берудің мазмұны мен құрылымына үстеме толықтырулар енгізу;
- Білім беру үрдісіндегі ұлттық өнерге баулудың жүйесін түзу, оның құрылымын ұсыну;
- Тұлғаларға өнер жайлы білім мен тәрбие беру үрдісінде оқу-әдістемелік және ғылыми қамтамасыз етуді іске асыру.
Қажетті қаржыландыру көздері Бағдарлама Павлодар облысының Шаңырақ мәдени орталығында сыннан өтті. Қаржы көзі Шаңырақ есебінен бөлінді. Басқа мекемелерде қаржыландыру қосымша есеппен қамтамасыз етілді;
Күтілетін нәтижелер. Бағдарламаны іске асырудың нәтижесінде:
Жеке тұлғаларда өздерінің болмысынан өнерге деген сараптамалық дүниетаным тұрғысында эстетикалық тұшым іздейді. Халықтық мәдени мұраларға ой жүгіртіп, оның жанрлық әртектілігін пайымдап, әсіресе сал-серілік дәстүрдің ізгілікті жан қалайтын құдіретті күшін сұрыптап алуға, жасұрпақты өнер иелеріне соны да қайталанбас құбылыс деп тануларына мүмкіндік туады.
Жас ұрпақ Біржан Қожағұлтегі Тұрлыбайұлының басынан кешірген зұлымдықтың, кесапаттың, тауқыметтің орта туғызған күйзеліс екенін бағдарламаны дәріс, семинар, үйірме, клуб секілді жұмыстың түрлері арқылы айғақты түсінеді. Ондай өрескел, қатыгез, жауыздық іс-әрекеттің өнер кеңістігінде болмауына көзқарас пайда болды. Өнер бізді билеп тұрған Құдіретті күштің туғызған ең сүйікті құбылысы екенін меңгеріп шығады. Біржан Тұрлыбайұлының өлең-жырлары арқылы әр тұлғада мейірімділік, сүйіспеншілік, рақымшылдық секілді қасиеттер дамытылуына мүмкіндік туады.
Кіріспе
Біржантану арнаулы курсының бағдарламасы Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2005-2010 жылдарға арналған Мемлекеттік бағдарламасы Қазақстан Республикасы Президентінің 2004 жылғы 19 наурыздағы Бәсекеге қабілетті Қазақстан үшін, бәсекеге қабілетті халық үшін атты Қазақстан халқына Жолдауына №735 Жарлығымен бекітілген Қазақстан Республикасының 2010 жылға дейінгі Стратегиялық даму жоспарына негізделеді. Аталған бағдарлама негізгі өнерге еңбек сіңірген біртуар тұлғалар мен ғұламалардың қоғам туғызған кесапатты арнасынан трагедиялы өмір кешкендерінен мағлұмат беріліп, олардың жанайқайының екі шекті домбырасының безеу қаққан зарлы сазы мен жәбір көрген ызалы жүректің әнмен шер болып сыртқа таралуының мәні айқындалады. Қазақ тағдырлары іспетті қабылданып келді. Міне, өнер иелерінің шығармашылығына педагогика іліміндегі парадигма. Бағдарламада білім, тәрбие, философия, адам, әлемді бейнелейтін құбылыс, ғылыми педагогика секілді ұғымдарға қазақша түсініктеме беріп, оны бағдарламаны іске асыру үрдісінде толықтай тәжірибеде қолдану басымдық орында болып келеді.
Бүгінгі таңда Қазақстан Республикасының әлемдік қоғамдастық нарықтық экономика мемелекеті ретінде танылып отырған сәтінде жергілікті ұлт өкілдері өзінің өнер жайлы мәліметтерінің шектеулі екенін танытып отыр. Оның басты себебі бүгінгі таңға дейін мектеп бағдарламасы мен жоғары оқу иелерінің шығармашылық нысандарының шегін ажырату, оның тәрбие мен білім игеру үрдісіндегі құзіретті қуатының мөлшерін есептей аларлық, сипаттай аларлық материалдардың ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.