ҚР адамдардың және азаматтардың конституция негіздері

Кіріспе

1. ҚР адамдардың және азаматтардың конституция негіздерінің түсінігі
2. ҚР.ның азаматтығын алу негіздері және тәртібі
3. ҚР.ның мемлекеттік органдардың азаматтық мәселелері бойынша өкілеттіктері
4. Қазақстан Республикасында адамдардың және азаматтардың конституциялық құқықтары, бостандықтары және міндеттері

Қорытынды

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

Конституциялық құқық — құқық жүйесінің басты саласы (кейбір елдерде ол "мемлекеттік құқық" деп аталады). Конституциялық құқық, құқықтың басқа салаларының жасалуы, әрекет ету мен қалыптасуының негізі болып табылады. Мұндай салалар бүгінгі күні жиырмадан астам: мысалы, әкімшілік құқық, азаматтық құқық, қылмыстық құқық, қаржы құқығы және т.б.
Конституциялық құкық маңызды мынадай мәселелерді:
• қоғам мен мемлекет құрылысының негіздерін;
• мемлекеттік билік пен жергілікті өзін-өзі басқару ісін жүзеге асырудың тәртібін;
• адам және азамат құқығын, бостандығы мен міндеттерін реттейді.
Конституциялық құқық — адам, мемлекет пен қоғамның өз тіршілік әрекетін құруына өте кажетті оған лайықты басты ережелерді белгілейді. Мемлекеттік билікті жүзеге асырумен байланысты пайда болатын қоғамдық қатынастар конституциялық құқықтың пәнін құрайды. Қазақстан Республикасында азаматтарға мемлекеттік оқу орындарында тегін орта білім алуға кепілдік берілген. Азаматтардың бұл құқығын кім камтамасыз етеді? Әрине осыны жүзеге асыруға құқылы мемлекеттік органдар (мысалы, Білім және ғылым министрлігі). Біздің елімізде әркім Қазақстан Республикасының Конституциясын және заңнамаларын сақтауға, басқа тұлғалардын құқықтары мен еркіндіктерін, ар-ожданы мен абыройын қастерлеуге міндетті. Аталған талаптар сақталмаған жағдайда оны бұзушыларға мемлекеттік органдардың алдында (полиция, прокуратура, сот) жауап беруге тура келеді. Конституциялық құқық қоғамдық қатынастарды құқықтық реттеуге багытталған әдістер мен тәсілдер арқылы реттейді. Оларға мыналар жатады:
• міндеттеу әдісі;
• тыйым салу әдісі;
• ерік беру әдісі;
• мойындау әдісі.
Қазақстанда әркім мемлекеттік рәміздерді құрметтеуге міндетті (аталған жағдайда міндеттеу әдісі қолданылады). Республика азаматын Қазақстаннан тысқары жерлерге қуғындауға жол берілмейді (мұнда тыйым салу әдісі колданылады). Біздің елімізде әркім өзінін ана тілін, мәдениетін пайдалануға, колдануға құқығы бар екендігі белгілі (бұл жағдайда ерік беру әдісі колданылады). Қазақстан Республикасында Конституцияға сәйкес адамдардың құқықтары мен еркіндіктері танылады және оған кепілдік беріледі (көріп отырғанымыздай, мұнда мойындау әдісі колданылады).

1. 1995 ж. ҚР Конституциясы (1998ж. 7 қазанда және 2007ж. 21 мамырда өзгертулер мен толықтырулар енгізілген).
2. Ағдарбеков Ә.А. Құқық негіздері. Алматы: 2009ж.
3. Ашитов Б.З. ҚР құқық негіздері. Алматы: 2003ж.
4. Баянов Е. ҚР-ның мемлекеті мен құқығының негіздері. Алматы: 2003ж.
5. Баққұлов С.Д. Құқық негіздері. Алматы: 2004ж.
6. Азаматтық құқық. /Жауапты редакторлары М.К.Сулейменов, Ю.Г.Басин том1,Алматы 2003ж.

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 13 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3

1. ҚР адамдардың және азаматтардың конституция негіздерінің түсінігі...4
2. ҚР-ның азаматтығын алу негіздері және
тәртібі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...5
3. ҚР-ның мемлекеттік органдардың азаматтық мәселелері бойынша
өкілеттіктері ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .7
4. Қазақстан Республикасында адамдардың және азаматтардың конституциялық
құқықтары, бостандықтары және міндеттері ... ... ... ... ... ... . 8

Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 13

Пайдаланылған әдебиеттер
тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 14

Кіріспе

Конституциялық құқық — құқық жүйесінің басты саласы (кейбір елдерде ол
"мемлекеттік құқық" деп аталады). Конституциялық құқық, құқықтың басқа
салаларының жасалуы, әрекет ету мен қалыптасуының негізі болып табылады.
Мұндай салалар бүгінгі күні жиырмадан астам: мысалы, әкімшілік
құқық, азаматтық құқық, қылмыстық құқық, қаржы құқығы және т.б.
Конституциялық құкық маңызды мынадай мәселелерді:
• қоғам мен мемлекет құрылысының негіздерін;
• мемлекеттік билік пен жергілікті өзін-өзі басқару ісін жүзеге асырудың
тәртібін;
• адам және азамат құқығын, бостандығы мен міндеттерін реттейді.
Конституциялық құқық — адам, мемлекет пен қоғамның өз тіршілік әрекетін
құруына өте кажетті оған лайықты басты ережелерді белгілейді. Мемлекеттік
билікті жүзеге асырумен байланысты пайда болатын қоғамдық қатынастар
конституциялық құқықтың пәнін құрайды. Қазақстан
Республикасында азаматтарға мемлекеттік оқу орындарында тегін орта білім
алуға кепілдік берілген. Азаматтардың бұл құқығын кім камтамасыз етеді?
Әрине осыны жүзеге асыруға құқылы мемлекеттік органдар (мысалы, Білім және
ғылым министрлігі). Біздің елімізде әркім Қазақстан Республикасының
Конституциясын және заңнамаларын сақтауға, басқа тұлғалардын құқықтары мен
еркіндіктерін, ар-ожданы мен абыройын қастерлеуге міндетті. Аталған
талаптар сақталмаған жағдайда оны бұзушыларға мемлекеттік органдардың
алдында (полиция, прокуратура, сот) жауап беруге тура келеді.
Конституциялық құқық қоғамдық қатынастарды құқықтық реттеуге багытталған
әдістер мен тәсілдер арқылы реттейді. Оларға мыналар жатады:
• міндеттеу әдісі;
• тыйым салу әдісі;
• ерік беру әдісі;
• мойындау әдісі.
Қазақстанда әркім мемлекеттік рәміздерді құрметтеуге міндетті (аталған
жағдайда міндеттеу әдісі қолданылады). Республика азаматын Қазақстаннан
тысқары жерлерге қуғындауға жол берілмейді (мұнда тыйым салу әдісі
колданылады). Біздің елімізде әркім өзінін ана тілін, мәдениетін
пайдалануға, колдануға құқығы бар екендігі белгілі (бұл жағдайда ерік беру
әдісі колданылады). Қазақстан Республикасында Конституцияға сәйкес
адамдардың құқықтары мен еркіндіктері танылады және оған кепілдік беріледі
(көріп отырғанымыздай, мұнда мойындау әдісі колданылады).

1. ҚР адамдардың және азаматтардың конституция негіздерінің түсінігі
Азаматтық – бұл адамдардың дара құқықтары мен міндеттерінің жиынтығын
көрсететін адам мен мемлекет арасындағы тұрақты саяси – құқықтық байланысы.
Азаматтық ұғымы заң бойынша үш элементтен тұрады: 1) адамның
мемлекетпен байланысы уақытша емес, тұрақты болуы тиіс. Адам өз қалауы
бойынша азаматтықты біресе қабылдап, біресе одан бас тарта алмайды; 2)
адамның мемлекетпен байланысы саяси-құқықтық сипатта болады; 3) мемлекет
пен азаматтың арасында өзара құқық пен міндеттемелер белгіленеді.
Қазақстан Республикасы өзінің органдары мен лауазымды адамдары атынан
өз азаматтары алдында жауапты, Ал Қазақстан Республикасы азаматтары өзінің
республикасы алдында жауапты.
Қазақстан Республикасы азаматтығының негізгі мәселелері Конституциямен
және 1991 жылы 20 желтоқсанда қабылданған ҚР-ның азаматтығы туралы
Заңымен реттеледі. Конституцияға азаматтық туралы негізгі қағидалар:
- барлық азаматтардың теңдігі туралы;
- азаматтардың құқықтары мен бостандықтарының кепілдігі туралы;
- құқықтар мен бостандықтардың шектелуіне жол берілмейтіндігі
туралы;
- азаматтықтан айыруға, республика шегінен қуғындауға және
басқаларына жол берілмейтіндігі туралы қағидалар енгізілген.
Қазақстан Республикасының азаматтығы туралы Заң: қандай адамдардың
Қазақстан Республикасының азаматы болып табылатынын, олардың құқықтық
жағдайларын, азаматтықты алу және тоқтату тәртіптерін, ата-аналардың
азаматтығы өзгерген және бала етіп асырап алған кездегі олардың балаларының
азаматтығын, азаматтық мәселелері бойынша мемлекеттік органдардың
өкілеттігін, азаматтық мәселелері бойынша арыздар мен ұсыныстарды қарау,
шешімдерді орындау тәртібін, сондай-ақ азаматтық мәселелері жөніндегі
шешімдерге шағымдану тәртібін белгілейді.
Азаматтық туралы Заңға сәйкес Қазақстан Республикасының азаматтығын
алған адамдар Қазақстан Республикасының азаматы болып табылады.
Қазақстан аумағында тұратын, Қазақстан Республикасы азаматы болып
табылмайтын және шетелдің азаматтығына жататындығына дәлелдемелері жоқ
адамдар азаматтығы жоқ адамдар деп аталады.
Қандай да бір болсын шет мемлекетке жататындығына дәлелдемесі бар
адамдар шетел азаматтары болып есептеледі.

Қазақстан Республикасы азаматының басқа мемлекеттің азаматтығында
болуы танылмайды.[1]

2.ҚР-ның азаматтығын алу негіздері және тәртібі

Қазақстан Республикасының азаматтығы:
1) тууы бойынша;
2) Қазақстан Республикасы азаматтығына қабылдану нәтижесінде;
3) Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарында қарастырылған
негіздер бойынша;
4) Қазақстан Республикасының азаматтығы туралы Заңда қаралған
негіздер бойынша алынады.
Бала өмірге келген кезде ата-анасының екеуі де Қазақстан
Республикасының азаматы болса, ол туған жеріне қарамастан Қазақстан
Республикасының азаматы болып табылады.
Ата-анасының азаматтығы әртүрлі болып, бала туған кезде олардың
біреуі Қазақстан Республикасының азаматы болған жағдайда бала:
1) Қазақстан Республикасының территориясында туса;
2) Қазақстан Республикасынан тыс жерде туса, бірақ, ата-анасының немесе
олардың біреуінің бұл кезде Қазақстан Республикасы территориясында
тұрақты тұрғылықты жері болса, ол Қазақстан Республикасының азаматы
болып табылады.
Ата-анасының азаматтығы әртүрлі болып, бала туған кезде олардың
біреуі Қазақстан Республикасының азаматы болған жағдайда, егер осы кезде
ата-анасының екеуінің де Қазақстан Республикасынан тыс жерде тұрақты
тұрғылықты жері болса, Қазақстан Республикасынан тыс жерде туған баланың
азаматтығы ата-анасының жазбаша түрде білдірген келісімі бойынша
анықталады.
Бала туған кезде ата-анасының біреуі Қазақстан Республикасының
азаматтығында болып, ал екіншісі азаматтығы жоқ адам болса, не оның
азаматтығы белгісіз болса, бала қай жерде туғанына қарамастан Қазақстан
Республикасының азаматы болып табылады.
Қазақстан Республикасы территориясында тұрақты тұрғылықты жері бар,
азаматтығы жоқ адамдардың Қазақстан Республикасы территориясында туған
баласы Қазақстан Республикасының азаматы болып табылады.
Шетелдіктер және азаматтығы жоқ адамдар олардың өтініштері бойынша
ҚР Азаматтық туралы Заңына сәйкес Қазақстан Республикасы азаматтығына
қабылдануы мүмкін.
Қазақстан Республикасының азаматтығына:
1) Қазақстан Республикасының аумағында заңды негізде кемінде бес жыл
тұрақты тұратын не Қазақстан Республикасының азаматтарымен кемінде үш
жыл некеде тұратын адамдар қабылданатын болады.
Жоғарыда аталған шарттардың болуы мынадай тұлғалар үшін талап
етілмейді:
- кәмелетке жасы толмағандар;
- әрекетке қабілетсіздер;
- Қазақстан Республикасына ерекше еңбек сіңіргендер;
- Қазақстан аумағынан кеткен адамдар мен олардың ұрпақтары, егер олар
тарихи Отаны ретінде тұрақты тұру үшін Қазақстан Республикасына қайтып
орлағандар.
2) Қазақстан Республикасы азаматтары ішінде жақын туыстарының бірі –
баласы (оның ішінде асырап алған баласы), жұбайы (зайыбы) және ата-
анасының біреуі (асырап алушысы), апа-қарындасы, аға-інісі, атасы
немесе әжесі бар, Қазақстан Республикасына тұрақты тұру мақсатымен
келген, бұрынғы одақтас республикалардың азаматтары, Қазақстан
Республикасында тұру мерзіміне қарамастан, қабылданатын болады.
Егер Қазақстан Республикасының азаматтығына қабылдау туралы өтініш
жасаушы адам:
1) азаматқа қарсы халықаралық құқықта көзделген қылмыс жасаса,
Қазақстан Республикасының егемендігі мен тәуелсіздігіне әдейі қарсы шықса;
2) Қазақстан Республикасы территориясының бірлігі мен тұтастығын
бұзуға шақырса;
3) мемлекет қауіпсіздігіне, халықтың денсаулығына нұқсан келтіретін
құқыққа қарсы іс-әрекет жасаса;
4) мемлекетаралық, ұлтаралық және діни араздықты қоздыратын болса,
Қазақстан Республикасы мемлекеттік тілінің қолданылуына қарсы әрекет
жасаса;
5) лаңкестік әрекеті үшін сотталған болса;
6) сот ерекше қауіпті баукеспе деп таныса;
7) басқа мемлекеттің азаматы болса, оның өтініші қабылданбайды.
Бұрын Қазақстан Республикасының азаматы болған адамның өтініші бойынша
Қазақстан Республикасының Азаматтық туралы Заңына сәйкес оның Қазақстан
Республикасы азаматтығы қалпына келтірілуі мүмкін.
Қазақстан Республикасының азаматтығы:
1) Қазақстан Республикасы азаматтығынан шығу;
2) Қазақстан Республикасы азаматтығынан айырылу салдарынан
тоқтатылады.
  Азаматтықтан шығу – бұл ҚР Президентінің атына берілген өтініш
бойынша жүзеге асырылатын, өз еркімен азаматтықты тоқтату.
  ҚР азаматтығынан шығар кезде, егер өтініш беруші адам республика
алдындағы міндеттемелерін немесе республика аумағындағы азаматтардың,
кәсіпорындардың, мекемелер мен ұйымдардың, қоғамдық бірлестіктердің
алдындағы мүліктік міндеттемелерін орындамаса, онда азаматтықтан шығуға
рұқсат етілмеуі мүмкін.
Егер шығу туралы өтініш жасаушы адам айыпкер ретінде қылмыстық жауапқа
тартылған болса не заң жүзінде күшіне енген сот үкімі бойынша жазасын өтеп
жүрсе, немесе ол адамның Қазақстан Республикасы азаматтығынан шығуы
Қазақстан Республикасының мемлекет қауіпсіздігі мүдделеріне қайшы келсе,
Қазақстан Республикасы азаматтығынан шығуға жол берілмейді.
    Қазақстан Республикасы азаматтығынан:
1) адамдардың, ҚР мемлекетаралық шарттарында көзделгеннен басқа
жағдайларды қоспағанда, басқа мемлекеттің әскери қызметінде, қауіпсіздік,
әділет органдары немесе өзге де мемлекеттік өкімет және басқару органдарына
орналасуы салдарынан;
2) егер Республика азаматтығы теріс мәліметтер немесе жалған құжаттар
ұсыну нәтижесінде алынса;
3) Қазақстан Республикасының мемлекетаралық шарттарында көзделген
негіздер бойынша;
4) егер Қазақстан Республикасынан тыс жерлерде тұрақты тұратын адам
дәлелсіз себептермен үш жыл бойы консулдық есепке тіркелмесе;
5) егер адам басқа мемлекеттің азаматтығын алған болса, айырылады.[2]

3.ҚР-ның мемлекеттік органдардың азаматтық мәселелері бойынша
өкілеттіктері

Қазақстан Республикасының заңдылықтары Қазақстан Республикасының
азаматтығы туралы істерді шешу тәртібін және азаматтық туралы істерді
жүргізетін мемлекеттік органдардың шеңберін анықтайды.
Қазақстан Республикасыеда азаматтық мәселелер жөнінде шешім
қабылдайтын лауазымды адам Қазақстан Республикасының Президенті болып
табылады.
Қазақстан Республикасының Президенті:
- Қазақстан Республикасының азаматығына қабылдау туралы;
- Қазақстан Республикасы азаматтығын қалпына келтіру туралы;
- Қазақстан Республикасы азаматтығынан шығару туралы шешімдер
қабылдайды.
Басқа мемлекеттік органдар дайындық жұмыстарын жүргізеді. Бұл органдар
– Ішкі істер министрлігі, Сыртқы істер министрлігі, Қазақстан Республикасы
Президенті жанындағы азаматтық мәселелері жөніндегі комиссия.
Азаматтық мәселелері бойынша арыздар Қазақстан Республикасы
Президентінің атына жазылады. Арыздарды қарау мерзімі алты айдан аспауға
тиіс.
Тұлғаның құқықтық дәрежесі әрекет ететін құқықтың барлық
салаларының нормаларында көрсетілген адам мен азаматтың құқығының бүкіл
жиынтығымен анықталады. Тұлғаның құқықтық мәртебесі өз бойына Конституция
арқылы бекітілетін құқықтар мен бостандықтарды қамтиды. Осы қамтылған
бөлігі барлық құқықтар мен бостандықтардың шағын бір бөлігін өз бойына
жинақтайды.[3]

4.Қазақстан Республикасында адамдардың және азаматтардың
конституциялық құқықтары, бостандықтары және міндеттері

Негізгі құқықтар мен бостандықтарға тән заңдық ерекшеліктер мыналар:
1. Конституциялық құқықпен бостандық, тұлғаның құқықтық мәртебесінің
негізін қалайды және басқа құқық салаларында бекітілген құқықтардың
барлығына негіз әрі бастау болады.
2. Негізгі құқықтар мен бостандықтар әрбір азамат пен адамға беріледі.
3. Негізгі құқықтар мен бостандықтардың өзіне тән бір сипаты – бұл
олардың ортақтығымен бейнеленеді. Олар барлық адамдар үшін бірдей әрі
тең деп есептеледі.
4. Азаматтардың негізгі құқықтары мен бостандықтары өзінің пайда болуы
және қалыптасуымен ерекшеленеді. Оған жалғыз ғана негіз ретінде оның
ҚР-ның азаматтығына қатыстылығы бола алады.
5. ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.