Қазақстан Республикасы кітапхана оқырмандарға Интернет жүйені қолдануы
Кіріспе
1.1. Қазақстан кітапханаларында Интернетті қолдану
2. 2. Қор толықтыру жұмысында қолданылуы
3. Кітапханада сайттарды пайдалану
4. Электрондық поштаны қолдану
3.2. Виртуальды кітапханалар
3.3.Интернет қолдану болашағы.
4.1. ҚОРТЫНДЫ БӨЛІМ
1.1. Қазақстан кітапханаларында Интернетті қолдану
2. 2. Қор толықтыру жұмысында қолданылуы
3. Кітапханада сайттарды пайдалану
4. Электрондық поштаны қолдану
3.2. Виртуальды кітапханалар
3.3.Интернет қолдану болашағы.
4.1. ҚОРТЫНДЫ БӨЛІМ
Адамзат өмірінің табалдырығын аттағанда XXI-ғасырда жаңа технология қарқынды дамумен ерекшеленеді. Ақпараттық технология жылдан-жылға кең құлаш жайып, оның адам қызметінің барлық салаларына енуі - өркениетті дамудың қажетті шарты болып отыр. Бұл күндері бүкіл дүние жүзінің дамыған елдері сияқты Қазақстанда ақпараттық даму жүзеге асырылуда.
Тәуелсіз еліміздің болашағы бүгінгі ұрпақ тәрбиесін және ғылым мен білімнің өркендеуіне тікелей байланысты. Ақпарттық технологиямен қарым-қатынас жасау және оларды өз жұмыстарына пайдалана білу бұдан бұрынғы аталарымыз қаламсаппен сауат ашқан сияқты алдағы 10-15 жылда біздер үшін ең керекті зат болып компьютерлік, Интернеттік сауаттылықтың негізін қалайды. Балаларымыз қоғамның толыққанды мүшесі болып,өзінің болашақ мамандығын игеруде үлкен жетістіктерге қол жеткізу үшін, оларды ақпараттық технология жұмысына осы бастан дайындауымыз керек. Жаңа ақпараттық технологиялар бұл күні адамның шығармашылық қабілеттілігін дамыту және ой өрісін кеңейтудің тиімді құралы болып табылады. Өркениетті дамыту тарихында тұңғыш рет адам өз интеллектісін өсіру туралы ойлаптапты. Бұл Интернет адамның қабілеттілігін, оның кеңістік ойлау өрісін, шығармашылық белсенділігін, логикасын дамытуда көмектеседі. Қазіргі замандағы ақпараттық технологиясының дамытудың гуманитарлық аса маңызды бағыты қоғамның жаңа ақпараттық мәдениетін қалыптастыру. Қоғамның жаңа ақпараттық ортасы адамдардың бойында жаңа әдет, жаңа мәдени сұраныстардың жаңа бағыт құндылықтарды қалыптастыруда. Ақпараттық технологиялар мен ақпараттық құралдардың беретін мүмкүндік қандайда болмасын елдің экономикалық ғана дамуына байланысты емес,бұл көп жағдайда қоғамның білімі және тілдік мәдениеті деңгейде жаңа,қазіргі замандық өркениет тамырын дамытуға бағытталған ақпараттық күш қуатына да байланысты. Бүгінгі таңда кітапхана жұмысында Интернет технологиялар үлкен роль атқарып, ақпараттық ресурстар мемлекеттік табиғи, еңбек, қаржы, энергетикалық ресурстар іспетті стратегиялық ресурстармен бірдей маңызға ие болып отыр.
Назарбаевтың «Қазақстан халқына жолдауында» онда елбасы Қазақстанның бәсекеге қабілетті барынша серпінді дамып келе жатқан қуатты мемлекет қатарына кіруі үшін негізгі 7 басымдықты айтып өтті. «Осы заманғы білім беруді дамыту, кадрлардың біліктілігі мен оларды қайта даярлауды ұдайы арттыру және Қазақстан халқы мәдениетінің одан әрі өркендеуі» деп аталады.
Тәуелсіз еліміздің болашағы бүгінгі ұрпақ тәрбиесін және ғылым мен білімнің өркендеуіне тікелей байланысты. Ақпарттық технологиямен қарым-қатынас жасау және оларды өз жұмыстарына пайдалана білу бұдан бұрынғы аталарымыз қаламсаппен сауат ашқан сияқты алдағы 10-15 жылда біздер үшін ең керекті зат болып компьютерлік, Интернеттік сауаттылықтың негізін қалайды. Балаларымыз қоғамның толыққанды мүшесі болып,өзінің болашақ мамандығын игеруде үлкен жетістіктерге қол жеткізу үшін, оларды ақпараттық технология жұмысына осы бастан дайындауымыз керек. Жаңа ақпараттық технологиялар бұл күні адамның шығармашылық қабілеттілігін дамыту және ой өрісін кеңейтудің тиімді құралы болып табылады. Өркениетті дамыту тарихында тұңғыш рет адам өз интеллектісін өсіру туралы ойлаптапты. Бұл Интернет адамның қабілеттілігін, оның кеңістік ойлау өрісін, шығармашылық белсенділігін, логикасын дамытуда көмектеседі. Қазіргі замандағы ақпараттық технологиясының дамытудың гуманитарлық аса маңызды бағыты қоғамның жаңа ақпараттық мәдениетін қалыптастыру. Қоғамның жаңа ақпараттық ортасы адамдардың бойында жаңа әдет, жаңа мәдени сұраныстардың жаңа бағыт құндылықтарды қалыптастыруда. Ақпараттық технологиялар мен ақпараттық құралдардың беретін мүмкүндік қандайда болмасын елдің экономикалық ғана дамуына байланысты емес,бұл көп жағдайда қоғамның білімі және тілдік мәдениеті деңгейде жаңа,қазіргі замандық өркениет тамырын дамытуға бағытталған ақпараттық күш қуатына да байланысты. Бүгінгі таңда кітапхана жұмысында Интернет технологиялар үлкен роль атқарып, ақпараттық ресурстар мемлекеттік табиғи, еңбек, қаржы, энергетикалық ресурстар іспетті стратегиялық ресурстармен бірдей маңызға ие болып отыр.
Назарбаевтың «Қазақстан халқына жолдауында» онда елбасы Қазақстанның бәсекеге қабілетті барынша серпінді дамып келе жатқан қуатты мемлекет қатарына кіруі үшін негізгі 7 басымдықты айтып өтті. «Осы заманғы білім беруді дамыту, кадрлардың біліктілігі мен оларды қайта даярлауды ұдайы арттыру және Қазақстан халқы мәдениетінің одан әрі өркендеуі» деп аталады.
1. Агафонов в. «Твой друг компьютер» Информатика – М Новая школа, 2000- 19 с:
2. Агаджанян А.С. «Две функции Интернета и перспективнего использования для библиотек» // Библиотеки и ассоциации в меляющейся мире: Новое технологии иновое формы сотрудничество –матер конф « Крым -98» -М : ГПНТБ России. 1998 –С 239-242
3. Акжигитова Х.М Переспективы сотрудничесво через Интернет //
библиотековедение. Библиография. Книговедение: Сб. ст/нац. б-ка
Алматы- 2003 С 110-113
4. Ақпараттың арзаны –Интернетте // Заман Қазақстан 1999 ж. -29 қаңтар.
5. Байдолатов.Д. Интернет деген не? // Зерде .-2000. -№ 5-6. –Б .6-9
6. Байдолатов.Д Электронды пошта құпиялары. Компьютерлік вирустармен күрсі// Зерде. -2000. -№ 11-12. Б.10-11
7. Библиотековедение, Библиография Книговедение: Сб.ст/ Иоц. Б-ка Республика Казахстан; ред.колл. Р.А.Бердигалиева,С.А.Тасыбаева –Алматы, 2003 -Вып. 6.
8. Барин Ю. Интернет как новый маркетинговый – канал // «Маркетинг и реклама». Ноябрь, №11 1999
9. Батыргереева А. «Ғаламдық ақпараттық қоғамды қалыптастыру гуманитарлық мәселелері. //Кітапханатану: Биб/я кітапханатану-Алматы-. 2002. 61-69 бет
10. Бердигалиева Р.А «Казакстанское информционное поле: тактические цели и стратегические задачи его информирования/К» 2006 -29-36 бет.
11. Балапанов Е.Қ., Бөрібаев Б.,А.Б. Дәлетқұлов А.Б. Жаңа информациялық технологиялар: информатикадан 30сабақ (жалпы білім беретін мектептің жоғары сыныптарына,техникумдарға, колледждерге және сөздігінен оқып үйренушілірге арналған тәжірибелік оқулық, қазақ тілінде) Алматы: ЖТИ, 200 3 408 б.
12. Балафанов Е.К., Буребаев Б и др Казахско-англо-русский, русско-казахско- английский и англо- русско- казахский терминологический словарь информатики. Алматы: Сөздік- Словарь, 1998, 194 с
13. Грачева М.Маркетинговые исследования в Интернете –заказчики и заказы //http: //www. Internet. Ru
14. Гончаров М.В. Шрейберг Я.Л. Введения в Интернет ч.1 Общие сведения - М: 2000. 6 с ч 9.
15. Досымбаев. Б. Интернет көшінен кеш қалмайық // Егеменді Қазақстан. -2002. -27 шілде (№170). –Б .3 , 6
16. Жаңа ақпараттық технологиялар: Компьютерден 30 сабақ: Оқулық –Алматы: шартарап -2001 – 440 б.
17. Информационые материалом об участи национальной библиотеки РК Р оссийско- казахстанское проекте «Встречи Границах» Алматы -2004. С 6-7
18. Информатика. Практикум по технологии работы на компьютере/ Под ред. Н.В.Макаровой. – 3-е изд.,перераб.- М.: Финансы и статистика , 2003. – 256 с . :ил. 2
19. Коцюбинский А.О., Грошев С.В. Современный самоучитель в сети Интернет. Быстрый старт,: Практ.пособ.-М.:Издательство «ТРИУМФ»,1997.-464с.:ил.
20. Құдабергенұлы Б. Радио және Интернет// Қазақстан мектебі.- 2000.-№7 Б. 22 - 25
21. Леонтьев В.П. Новейшая энциклопедия персонального компьютера 2002 . -М.: ОЛМА-ПРЕСС, 2002. – 920 с, : ил.
22. Ляшенко С.В.
Веб –сайт как мощный маркетинговый канал
информационной деятельности библиотеки / Библиотеки
мастер конф «Крым-2000»-М : ГПНТБ России. -2000-
С 251 -252.
23. Мусабеков Г:К Дәстүрден жаңашылдыққа //кітапхана әлемі – 2005 № 1 25 бет.
24. Маргарет Левин Янг и др. Internet.Полное руководство: Пер.с англ.-К.:Издательская группа ВНV, 2001 . – 864 с.
25. Мамбеталиев К.К. Проблема поддержки символов казахского алфавита в электронных документах Интернета (на примере электронного каталога и электронных учебников)// Интеллектуальный Восток и Запад в цифровом мире: Сборник трудов.- Алматы : НБРК, 2002 - С. 60 -71.
26. Мусагалиева Г.М.Опыт создания электронных ресурсов в библиотеке Казахского национального университета им.Аль-Фараби //Республиканская конференция «Еврозийство – интеграция культур и библиотечных ресурсов».- Уральск : ЗКОБ, 2002 С. 14-15.
27. Мамбеталиев К.К. Система доступна к электронным каталогам вузовских библиотек Казахстана через Интернет // Библиотеки и ассоциации в меняющемся мире: новые технологии и новые формы сотрудничества:
www.qpntb.ru/win/inter-events/crimea2001/tom/sec3a/Doc HTML
28. Өтееуғалиева.С.Интернетті білесің бе? // Бала би. -2003 .- №10.-Б18
29. Пак В.Н. «Информационные ресурсы библиотеки в контекстеправядения. Новое время – новое подходы // Кітапхана – 2005 №4 -3 бет.
30. СимоновичС. Евсеев.Г. Новейший самоучитель по работе в Интернете. – М. Издательство «ДЕСС КОМ», 200.- 528с.
31. Сатыбалдиева Б.М.МамбеталиевК.К. Автоматизация картотеки книгообеспеченности учебного процесса на базе веб-системы электронного каталога // научно – практическая конференция « Библиотека, наука, образование: партнерство в информационном обществе» - Алматы: ЦНБ, 2002.- С 23 - 25.
32. Тукеев У.А. Мамбеталиев К.К. Компанентная модель поисковой веб- системы электронного каталога /Актуальные вопросы формирования и использования информационных ресурсов научно- технической информации: Сборник научных трудов. – Алматы: Каз гос ИНТИ, 2001.- С 106-120.
33. Филичев С «мой друг компьютер» Книга для детей и родителей.- М: Р осмэн. 2001.-120с.
34. Шафрин Ю.Азбука компьютерных технологий. Образовательная книга- самоучитель для взрослых пользователей ПК IВМ РС.- Изд-во Института Психотерапии, 2001.- 640с
2. Агаджанян А.С. «Две функции Интернета и перспективнего использования для библиотек» // Библиотеки и ассоциации в меляющейся мире: Новое технологии иновое формы сотрудничество –матер конф « Крым -98» -М : ГПНТБ России. 1998 –С 239-242
3. Акжигитова Х.М Переспективы сотрудничесво через Интернет //
библиотековедение. Библиография. Книговедение: Сб. ст/нац. б-ка
Алматы- 2003 С 110-113
4. Ақпараттың арзаны –Интернетте // Заман Қазақстан 1999 ж. -29 қаңтар.
5. Байдолатов.Д. Интернет деген не? // Зерде .-2000. -№ 5-6. –Б .6-9
6. Байдолатов.Д Электронды пошта құпиялары. Компьютерлік вирустармен күрсі// Зерде. -2000. -№ 11-12. Б.10-11
7. Библиотековедение, Библиография Книговедение: Сб.ст/ Иоц. Б-ка Республика Казахстан; ред.колл. Р.А.Бердигалиева,С.А.Тасыбаева –Алматы, 2003 -Вып. 6.
8. Барин Ю. Интернет как новый маркетинговый – канал // «Маркетинг и реклама». Ноябрь, №11 1999
9. Батыргереева А. «Ғаламдық ақпараттық қоғамды қалыптастыру гуманитарлық мәселелері. //Кітапханатану: Биб/я кітапханатану-Алматы-. 2002. 61-69 бет
10. Бердигалиева Р.А «Казакстанское информционное поле: тактические цели и стратегические задачи его информирования/К» 2006 -29-36 бет.
11. Балапанов Е.Қ., Бөрібаев Б.,А.Б. Дәлетқұлов А.Б. Жаңа информациялық технологиялар: информатикадан 30сабақ (жалпы білім беретін мектептің жоғары сыныптарына,техникумдарға, колледждерге және сөздігінен оқып үйренушілірге арналған тәжірибелік оқулық, қазақ тілінде) Алматы: ЖТИ, 200 3 408 б.
12. Балафанов Е.К., Буребаев Б и др Казахско-англо-русский, русско-казахско- английский и англо- русско- казахский терминологический словарь информатики. Алматы: Сөздік- Словарь, 1998, 194 с
13. Грачева М.Маркетинговые исследования в Интернете –заказчики и заказы //http: //www. Internet. Ru
14. Гончаров М.В. Шрейберг Я.Л. Введения в Интернет ч.1 Общие сведения - М: 2000. 6 с ч 9.
15. Досымбаев. Б. Интернет көшінен кеш қалмайық // Егеменді Қазақстан. -2002. -27 шілде (№170). –Б .3 , 6
16. Жаңа ақпараттық технологиялар: Компьютерден 30 сабақ: Оқулық –Алматы: шартарап -2001 – 440 б.
17. Информационые материалом об участи национальной библиотеки РК Р оссийско- казахстанское проекте «Встречи Границах» Алматы -2004. С 6-7
18. Информатика. Практикум по технологии работы на компьютере/ Под ред. Н.В.Макаровой. – 3-е изд.,перераб.- М.: Финансы и статистика , 2003. – 256 с . :ил. 2
19. Коцюбинский А.О., Грошев С.В. Современный самоучитель в сети Интернет. Быстрый старт,: Практ.пособ.-М.:Издательство «ТРИУМФ»,1997.-464с.:ил.
20. Құдабергенұлы Б. Радио және Интернет// Қазақстан мектебі.- 2000.-№7 Б. 22 - 25
21. Леонтьев В.П. Новейшая энциклопедия персонального компьютера 2002 . -М.: ОЛМА-ПРЕСС, 2002. – 920 с, : ил.
22. Ляшенко С.В.
Веб –сайт как мощный маркетинговый канал
информационной деятельности библиотеки / Библиотеки
мастер конф «Крым-2000»-М : ГПНТБ России. -2000-
С 251 -252.
23. Мусабеков Г:К Дәстүрден жаңашылдыққа //кітапхана әлемі – 2005 № 1 25 бет.
24. Маргарет Левин Янг и др. Internet.Полное руководство: Пер.с англ.-К.:Издательская группа ВНV, 2001 . – 864 с.
25. Мамбеталиев К.К. Проблема поддержки символов казахского алфавита в электронных документах Интернета (на примере электронного каталога и электронных учебников)// Интеллектуальный Восток и Запад в цифровом мире: Сборник трудов.- Алматы : НБРК, 2002 - С. 60 -71.
26. Мусагалиева Г.М.Опыт создания электронных ресурсов в библиотеке Казахского национального университета им.Аль-Фараби //Республиканская конференция «Еврозийство – интеграция культур и библиотечных ресурсов».- Уральск : ЗКОБ, 2002 С. 14-15.
27. Мамбеталиев К.К. Система доступна к электронным каталогам вузовских библиотек Казахстана через Интернет // Библиотеки и ассоциации в меняющемся мире: новые технологии и новые формы сотрудничества:
www.qpntb.ru/win/inter-events/crimea2001/tom/sec3a/Doc HTML
28. Өтееуғалиева.С.Интернетті білесің бе? // Бала би. -2003 .- №10.-Б18
29. Пак В.Н. «Информационные ресурсы библиотеки в контекстеправядения. Новое время – новое подходы // Кітапхана – 2005 №4 -3 бет.
30. СимоновичС. Евсеев.Г. Новейший самоучитель по работе в Интернете. – М. Издательство «ДЕСС КОМ», 200.- 528с.
31. Сатыбалдиева Б.М.МамбеталиевК.К. Автоматизация картотеки книгообеспеченности учебного процесса на базе веб-системы электронного каталога // научно – практическая конференция « Библиотека, наука, образование: партнерство в информационном обществе» - Алматы: ЦНБ, 2002.- С 23 - 25.
32. Тукеев У.А. Мамбеталиев К.К. Компанентная модель поисковой веб- системы электронного каталога /Актуальные вопросы формирования и использования информационных ресурсов научно- технической информации: Сборник научных трудов. – Алматы: Каз гос ИНТИ, 2001.- С 106-120.
33. Филичев С «мой друг компьютер» Книга для детей и родителей.- М: Р осмэн. 2001.-120с.
34. Шафрин Ю.Азбука компьютерных технологий. Образовательная книга- самоучитель для взрослых пользователей ПК IВМ РС.- Изд-во Института Психотерапии, 2001.- 640с
Пән: Информатика, Программалау, Мәліметтер қоры
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 36 бет
Таңдаулыға:
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 36 бет
Таңдаулыға:
Кіріспе
Адамзат өмірінің табалдырығын аттағанда XXI-ғасырда жаңа технология
қарқынды дамумен ерекшеленеді. Ақпараттық технология жылдан-жылға кең құлаш
жайып, оның адам қызметінің барлық салаларына енуі - өркениетті дамудың
қажетті шарты болып отыр. Бұл күндері бүкіл дүние жүзінің дамыған елдері
сияқты Қазақстанда ақпараттық даму жүзеге асырылуда.
Тәуелсіз еліміздің болашағы бүгінгі ұрпақ тәрбиесін және ғылым мен
білімнің өркендеуіне тікелей байланысты. Ақпарттық технологиямен қарым-
қатынас жасау және оларды өз жұмыстарына пайдалана білу бұдан бұрынғы
аталарымыз қаламсаппен сауат ашқан сияқты алдағы 10-15 жылда біздер үшін ең
керекті зат болып компьютерлік, Интернеттік сауаттылықтың негізін қалайды.
Балаларымыз қоғамның толыққанды мүшесі болып,өзінің болашақ мамандығын
игеруде үлкен жетістіктерге қол жеткізу үшін, оларды ақпараттық технология
жұмысына осы бастан дайындауымыз керек. Жаңа ақпараттық технологиялар бұл
күні адамның шығармашылық қабілеттілігін дамыту және ой өрісін кеңейтудің
тиімді құралы болып табылады. Өркениетті дамыту тарихында тұңғыш рет адам
өз интеллектісін өсіру туралы ойлаптапты. Бұл Интернет адамның
қабілеттілігін, оның кеңістік ойлау өрісін, шығармашылық белсенділігін,
логикасын дамытуда көмектеседі. Қазіргі замандағы ақпараттық
технологиясының дамытудың гуманитарлық аса маңызды бағыты қоғамның жаңа
ақпараттық мәдениетін қалыптастыру. Қоғамның жаңа ақпараттық ортасы
адамдардың бойында жаңа әдет, жаңа мәдени сұраныстардың жаңа бағыт
құндылықтарды қалыптастыруда. Ақпараттық технологиялар мен ақпараттық
құралдардың беретін мүмкүндік қандайда болмасын елдің экономикалық ғана
дамуына байланысты емес,бұл көп жағдайда қоғамның білімі және тілдік
мәдениеті деңгейде жаңа,қазіргі замандық өркениет тамырын дамытуға
бағытталған ақпараттық күш қуатына да байланысты. Бүгінгі таңда кітапхана
жұмысында Интернет технологиялар үлкен роль атқарып, ақпараттық ресурстар
мемлекеттік табиғи, еңбек, қаржы, энергетикалық ресурстар іспетті
стратегиялық ресурстармен бірдей маңызға ие болып отыр.
Назарбаевтың Қазақстан халқына жолдауында онда елбасы Қазақстанның
бәсекеге қабілетті барынша серпінді дамып келе жатқан қуатты мемлекет
қатарына кіруі үшін негізгі 7 басымдықты айтып өтті. Осы заманғы білім
беруді дамыту, кадрлардың біліктілігі мен оларды қайта даярлауды ұдайы
арттыру және Қазақстан халқы мәдениетінің одан әрі өркендеуі деп аталады.
Президенттің өзі: бізге экономикалық және қоғамдық жаңару
қажеттілігіне сай келетін осы заманғы білім беру жүйесі қажет деп озық
технология мен жаңа инновациясы білім беруге жоғары талап қойып отыр.
Ендеше білімнің қайнар көзі саналатын – кітапхана мен білім көзін оқырманға
тиімді таралуын, білім ғимаратында қызмет атқаратын бізге, яғни кітапхана
мамандарының иеленуіне қазіргі заман талабына сай Президент жолдауында
жоғары талап қойылып отыр деп түсінемін.
Назарбаевтың жолдауын Қазақстан Республикасы дамыған 50 елдің
қатарына кіруге керек.Осы мәселелерді шешу үшін ақпараттық қоғам керек.
Ақпараттық қоғамның белгісі ол әлемдегі ақпараттарды пайдалану, ғылыми
жетістіктерін пайдалану,жаңа технологияны пайдаланып, ақпараттық қоғамды
құрастыру мәселелерін шешу.
Интернет – ең тез дамып жатқан жүйелі ақпараттық технологияның бірі.
Глобелизацияның бірінші себептері: Қазақстан Республикасының кітапхана
интернет технологиясын пайдалану көбейіп жатыр. Ол мәселелерге арналған
нақты зерттеу материалдар жоқ. Әр түрлі мақалалар кітапхана
технологиясындағы мақалаларды сипаттау.
* Қазақстан өз дамуындағы жаңа серпіліс жасау қарсаңында
Қаз.Рес.Президенті Н.Ә.Назарбаев. Қазақстан халқына жолдау: Егеменді
Қазақстан 2006 ж
Актуальды болу себебі: Интернет технологиясының дамыған
кітапханалардың жас оқырмандарына насихаттауға көмектеседі. Ақпарат
ресурстарын кеңейту мәселелерін шешуге көмектеседі.
Осы дипломдық жұмыстың міндеті: Интернет технологиясын Қазақстан
Республикасының кітапхана да қолдану мәселелерін зерттеу, көрсету, ең
қолайлы жолдарын көрсету.
Оқырмандарды электронды тасымалдау жолымен кітапханада жоқ ақпарат
көздерімен қамтамасыз ету, не болмаса сырттан тапсырыс алып, электронды
байланыс арқылы жіберу кітапхананың дәстүрлі түріне айналды.
Ақпараттық технологияны белсенді түрде енгізу білімге деген дәстүрлі
көзқарасты өзгертеді.
Жаңа ақпараттардың техникалық дамуы қазіргі оқырмандардың алдына аса
жоғары талаптар қояды. Ал, жаңа электрондық ақпараттарды игеру үшін оны
дұрыс оқи білу, бағалай және алған ақпараттарды орнымен падалана білу
қажет. Интернетпен жұмыс жасау аса қымбат , сондықтан әлемдік өрмекті
пайдаланушыларға басты шарттардың бірі – дұрыс және тез оқу.
1. Тақырыптың өзектілігі:
Қазіргі кезде бәсеке заманында кітапханалық қызметтердің орны
жаңа бір тың бағытта соңғы бір серпіліс қуаттап даму үстінде. Қазіргі
кітапхана жұмысында бірінші міндеті: оқырмандарға ең актуальды және бүкіл
әлемді ақпараттарға тез уақытта қол жеткізуге мәселелерін шешу. Ол
мәселелерді Интернет желі технологияларын пайдалануы кітапханада жаңа
мүмкіндік ашылған. Қазақстан Республикасының кітапханаларында интернет
оқырмандарға қызмет көрсету жұмысында кең пайдаланады. Басқа
кітапханалардың каталогтары және ресурстарын, ғылыми шығармаларын, мәлімет
базаларын, мәдени журналдарды, мақалалардың көшірмелерін электронды
жеткізеді.
Интернет қолдану мәселе бүгінгі өз шешімін таба бастағаны өзекті
мәселе.
Біз нысан етіп алып отырып, глобелизация мен Интернет байланыстары
басқада мәселелерде актуальды болады.
2. Мақсаты:
Қазақстан Республикасы кітапхана оқырмандарға Интернет жүйені қолдануы
оқырмандарға қызмет көрсету әдістерді зерттеу және көрсету. Біріккен
жүйелерді жалпы Интернет ресурстарын қолдану жолдарын көрсету және
Қазақстан Республикасына кітапхананың ақпараттық ресурстарын толықтыру,
Интернетті пайдаланып толықтыру дәрежесінде оқырмандарға ақпараттық
библиографиялық қызмет жолдарын зерттеу.
3. Тапсырмасы:
Қазақстан Интернет ресурстары электрондық кітапхана, мәлімет базаларын
толық мәтінді зерттеу және анализ жасау. Сонымен қатар Итернет ресурстарын
пайдаланып, оқырмандарға қызмет көрсетудің жолдарына кеңінен тоқталу.
4. Ғылыми жаңалығы:
Қазақстан Республикасының кітапханаларында Интернет технологияларын
пайдалану жолдырын толығымен көрсету, интернет ресурстарын соның ішінде
мәлімет базаларын қолдану, виртуальды кітапхана кітапхана ресурстарына орын
алуды қортылады.
5. Ғылыми маңыздылығы:
Қазіргі замандағы кітапхананы жаңа Интернет, ақпарат әлеміндегі
маңыздылығы жайында жаңа көзқарастар көрсетілген. Кітапхана жұмыстары
оқырмандарға ақпараттарға еркін қол жеткізу үшін интернеттік технологияның
ролі көрсетілген.
6. Зерттеудің мәні:
Интернет жүйелері кітапхана өмірінде басты міндет, Интернет ақпараттық
технологияның негізгі компонеті болып табылған. Интернет кітапханаға әсер
еткен адамның эволюцияларының дамуына технологиялық прогрестің негізгі
элементі болып табылады, сондықтан кітапханатану және ғылым салаларында
ақпараттарды өзара алмастыруда
әдістерін қарастырады.
7. Зерттеудің қайнар көзі:
Халықаралық деңгейден өткен кезеңдегі ақпараттық конференция
материалдары, Ресейлік және Отандық кітапхананың ғылыми зерттеу
мақалаларды, кітапханалық есептері Ұлттық Кітапхана, С.Бегалин атындағы
Мемлекеттік Республикалық балалар кітапханасы т.б. кітапханалардың
тәжірибелерін негізіне алынады.
8. Зерттеудің әдістері:
Зерттеудің негізгі әдістері талдау, жүйелеу, сипаттау, саластыру. Біз
сонымен қатар ақпараттық іздеушілік дерек көздер дәрежесіндегі әдістерді
қолдана отырып қорытындылау және салыстыру әдістерін қолдандық.
1.1. Интернет желісінің даму тарихы
Интернет- әлемдегі миллиондаған компьютерді біріктіретін жүйе.
Интернет – бүкіл әлемдік біртұтас ақпараттық жүйе, кеңістік.
Интернеттің тарихына келсек, оның отаны – Америка Құрама Штаты. Интернет-
Суық соғыстыңперзенті, 1907 жылдан бастау алған, Советтік Социалистік
Республикалар Одағы алғашқы Жердің жасанды Спутнигін ұшырғанда оған жауап
ретінде Америка Құрама Штатының Қорғаныс министрі өз қатарында жеке озық
әскери жобаларды зерттейтін Агентство передовых исследовательских
проектов құрды. Ол ARPA деп аталады.
ARPA-ң 60-жылдардағы негізгі жұмысы компьютерлерді бір - бірімен
жалғастыру әдісін жетілдіруге арнады, жүйе жартылай зақымданған кезде басқа
желілердің көмегімен байланыстың ары қарай үзілмеуін қамтамасыз ету үшін
желілердің орналасу принципі зерттелді.
Интернет желісінің ресми пайда болған күні 1969 жылғы қаңтар айының 2-
жұлдызы. Оның негізін салушы - ARPAnet желісін жасаушы, ғалым Ларри
Робертс.
Бүкіл әлемдік Интернет тарихы 1957 жылдан басталса, Қазақстан
аумағындағы Интернеттің тарихы 1982 жылдан, яғни И.В.Курчатов атындағы
атом энергиясы институтында Мәскеу қ. ДЕМОС операциялық жүйесін құру
жұмысын қолға алған кезден басталады.
Осы технология базасында 1990 жылы тамыз айының 1- жұлдызында алғашқы
отандық қоғамдық компьютерлік желі құрылды.Ол RELKOM деп аталды. 1990
жылдың 28- тамызында осы желіні халықаралық телефонмен Филяндия байланыс
жолы арқылы ауқымды желі Интернетке қосты, ал 19- қыркүйекте жоғары
дәрежелі домен SU Совет Юнион – Советский Союз тіркелді. 1990 жылдың
аяғында RELKOM желісіне 30-ға жуық мекемелер қосылды.
* Жаңа ақпараттық технологиялар. Информатикадан 30 сабақ: оқулық -
Алматы: Шартарап – 2001 – 440б.
1991 жылы сәуір айында алғаш рет қазіргі Қазақстанның аймағында
Парасат фирмасының негізінде Алматы қ. RELKOM желісінің алғышқы торабы
ашылды.
Ол орыс тілінде электрондық пошта қызметін көрсетті. 1991 жылы RELKOM
тамыз көтерілісі туралы мәліметтерді тарату кезінде қоғам оған көңіл аудара
бастады. Аз уақыт ішінде бұл жүйе Республиканың ірі қалаларына тарады.
Қазақстанда Интернетті таратуды белсенділік көрсеткен фирмалар RELKOM SL
Семей Марат Қарағанды Иртыш – Релком Павлодар.
1993 жылдан Интернетте жаңа бағыт мултимедия пайдалана бастады.
Жекеленген кәсіпорындармен мемлекеттік мекемелер ауқымды глобальный
байланыс желілерінің мүмкіндіктеріне шексіз таң қалып, оның көрсететін
қызметтерін пайдалану ды ойлады: академиялық институттар мен жоғары оқу
орындары интетнет жүйесінің одан әрі дамуына ықпал жасады.
Интернет жүйесінің ең басты артықшылығының бірі оның ақылсыз
құрылуында және дамуында. Іс жүзінде біз тек қана қызмет жеткізушінің
қызметін төлейміз, ал ақпарат жіберу, оны іздеу т.б. қызметтер ақысыз. Бұл
жеке компьютерлерді бар тұтынушыларды Интернеттегі бай қорларды пайдалануға
тартады, себебі олардың Интернетке қосылуына еш шек қойылмады.
Интернет арақашықтық ұғымын жоққа шығарып кибернетика кеңістігінде,
коммуникация, ақпарат және ойын – сауық әлемінде адамдардың кездесетін
орнына айналды.
Интернет Internet- ағылшынның екі сөзінен INTERconnetcted - және NET
works (толық айтқанда Желілердің желісі, немесе бір – бірімен жалғасқан
желілер ) - TCPIP хаттамасын пайдаланатын желілердің желісі деп те атауға
болады.
Интернет – ауқымды ақпарат қызметкерлеріне қол жеткізуге мүмкіндік
беретін, электрондық поштаны қамтамасыз ететін ғаламдық компьютерлік
желі.Интернет әр түрлі білім салаларынан қажетті деген мәліметтерді шек
қоймады. Кітапхана жұмысына электрондық технологияларды енгізу оқырмандар
сұранысын қамтамасыз етуде жеңілдіктер туғызады. Элекртонды каталогты
оқырман өзі немесе кеңесшісін консультант көмегімен пайдалана алады.
Қазіргі мектеп бағдарламалары бойынша біздің оқырмандарымыздың сұраныстары
өте күрделі. Кей уақытта кітапхананың кітап қорындағы ақпараттарды
пайдалана отырып, оқырман сұранысын толық қанағаттандыра алмайтын да
кезіміз болады. Міне осындай жағдайда Интернеттің көмегі орасан зор.
Интернет арқылы біз өзімізге қажетті мәліметтерді тауып алып, оның
көшірмесін шығарып ала аламыз. Интернеттен оқырман өзі көргісі келген
киноларын көруге болады, сонымен қатар алыс шет елдерден. Олармен
электрондық пошта қызметін пайдалану арқылы хабарласуға болады. Өзімізді
толғандырған сұрақтарды қойып, оған жылдам жауап ала аламыз.
Конференцияларға қатысып, толғандырып жүрген мәселелер бойынша пікір
алмасуға да болады. Интернет желісінің қызметін пайдалану арқылы әлемде
болып жатқан жаңалықтардан хабардар болуға, әр жерде өтіп жатқан
шаруаларға, жарияланып жатқан байқауларға қатыса аламыз.
Интернет – қазіргі заманда өте кең дамып келе жатқан жүйе. Әр түрлі
кітапханада қолдануы көбейіп жатыр. Кітапхана жұмысында оқырмандарға қызмет
көрсету жұмысында көп орын алып жатыр. Қазіргі Интернет қолдануы ақпараттық
қоғамға желідегі ақпарат жаңалықтарына қол жеткізу жолы мәселелері Интернет
жүйелерімен шешіледі. Осы мәселе және әдістер көп кітапхана болашағы зор
әдістерді дамытып және талқыланып зерттеген.
* Ақжигитова Х.М. Перспективы сотрудничества через Интернет
библиотековедение. Библиография. Книговедение: Сб. Стнац.б-ка Алматы –
2003 С 110 - 113
Кітапхана ісі мәдениет саласы ретінде ақпараттың білім беру және
мәдени ағарту- қызыметінің негізі болып табылады. Әлемдік ақпараттану және
қоғамды компьютерлендіруге деген тенденция компьютерлік мәдениетте оқытуға
ақпарат қоғам техника ақпараттық ресурстармен қызмет көрсету жүйесін
ұйымдастырып құру және пайдалануына әр түрлі ақпаратта көп аспектілі және
оперативті түрле кіруді қамтамасыз ететін түрлі деңгейдегі топтарға деген
қажеттерді күшейтіп отыр
Жаңа ақпараттық технологиялар кітапханалар жұмысына тез ендірілді.
Ақпаратты сақтау мен көшірмені жаңа бір тәсілі компьютер арқылы Интернеті
пайдалану.
Интернет – екі немесе оданда көп желілерді байланыстыру кезінде желі
аралық байланыс құрылады. Қазіргі кезде бүкіл әлемде жүз мыңдаған үлкен
және кіші желілер жұмыс істейді. Олардың көпшілігі бір – бірімен
байланысқан .Осылайша біртіндеп өзара байланыстырылған миллиондаған
компьютерден құрылған ақпараттық өріс құрылды. Осы біртұтас ақпарат
кеңістігі Интернет деп атайды. Интернеттің ең қарапайым анықтамасы желінің
желісі деп аталады.
Интернет физикалық құрылымын әр түрлі типтегі компьютер құрайды.
Олардың ішіндегі тұрақты қосылғаны мен желінің басқа бөліктерімен өзара
ақпарат алмасуға қатысушыларын серверлер деп атайды. Барлық серверлердің
программалық жабдықтары бір – біріне сәйкес келмейтінімен олардың барлығы
ТСТІР стандартты хаттамасын қолданады. ТСТІР хаттамасына сәйкес
ақпараттық өрісте айналыста жүретін барлық деректер блоктарға бөлініп,
кестелерге салынады. Әрбір кесте оған салынған деректен басқа ұзындығы 20
байт тақырыптан тұрады. Бұл тақырыпқа жөнелтуші мен қабылдап алушының
адресі, жіберілген орында дестелерді жинақтауға қажетті ақпараттар
жазылады.
* Бақтыгереева А. Ғаламдық ақпараттық қоғамды қалыптастыру
гуманитарлық мәселелері. Кітапханатану: Бибя кітапханатану – Алматы -
2002. 61-69 бет
Бұл дестелер бір серверден келесі серверге жіберіліп, біртіндеп тиісті
адреске жеткізіледі. Бұл хабардың әр түрлі дестесі әр түрлі жолмен өтіп
келеді, бірақ ең соңында барлығы жинақталып, бір құжат құрайды. Интернеттің
біртұтас ақпараттық өрісін радио эфирмен немесе теледидар эфирмен
салыстыруға болады. Бұл ақпараттық эфирдің айырмашылығы – ақпараттардың
сақталатындығы. Дестелерге бөлінген ақпараттар серверлер арасында айналып
жүреді де, оларда белгілі уақыт арасында сақталады.
Интернетте ақпараттық іздестіру – сұраныс тақырыбына құжат типіне,
құжаттарды қабылдау мерзімі және басқада іздестіру белгілері бойынша іске
асады.
Интернет – дегеніміз дүниенің әр түкпіріндегі тұтынушыларды бір-
бірімен мәліметтер қоймасы, бейнелер және дыбыстар жазбалар арқылы желі
байланыстыратын ең ауқымды желі түрі. Өз көмегімен жылдан ұлғайта отырып,ол
біздің өмірімізде күннен күнге өте елеулі рөл атқарып келеді.
Қазіргі кезде Интернеттің ең негізгі функцияларына электрондық пошта
қызметі мен мамандықтары бір немесе ортақ мәселемен айналысатын топтардың
немесе зерттеушілердің бір-бірімен жылдам мәлімет алмасуы жатады.. Интернет
күннен күнге қуатты екпін алып, оған көптеген компаниялар мен фирмалар
қарапайым тұтынушылар үздіксіз қосылуда.
Интернет ақпарат іздеу, электронды поштаны пайдалану, анимациялық
көрністер, хабарлар жарнамалық қосымша мәліметтер.
Интернет технологиялар тағыда бір мүмкіндік алады. Ол құжаттарды
электронды жеткізу. Бүгінгі күні осы желі ақпарат ауыстыру әдіс
Қазақстанның көп кітапхана жақсы пайдаланады.
Евразия мемлекет арасындағы кітапхананың байланысу негізгі әдістері
қазіргі заманда Интернет технологиялар. Қазіргі заманда әрбір кітапхана
интернеттің мүмкіндігін кеңінен қолданады.
Қазіргі уақытта Интернетті сыртқы ақпараттық ресурстар ретінде,
өздерінің ресурстарын жеткізілудегі түрлерге және ақпаратты жеткізу үшін
қолданады. Бірақ қазіргі уақытта кітапханалар Интернет технологиялар желі
байланыс түрінде көптеп қолданады.
Ол мәлімет базаларына электрондық шығаруға қолдану үшін мысалы: Ол
ынтымақтастықтың Қазақстан кітапханасының ақпарат қызметі.
EBSCO- Pubishinq толық жазба мәлімет базаларын қызмет етуге мүмкіндік
ашылды.
Басқа мүмкіндік – библиографиялық өңдеу технологияда ол карточкалық
каталогтардың конференциямен корпоративтік каталогизациясы сонымен
корпоративтік катологизация – кітапхананың каталогтарынан керекті
сипаттаманы желі он-лайын желілерін қолданып каталогтарына өз ара ағымда
катологизациясына пайдаланады.
2. 1. Қазақстан кітапханаларында Интернетті қолдану
Қазақстан – кітапханаларының жұмыс бағытының ең маңызды салаларының
бірі- кітапхананың библиографиялық жұмыс процестерін автоматтандырылған
Қазақстан кітапханасының ақпараттық кеңістігін құруға мемлекеттік
деңгейде көңіл бөлінуде 24.11.2005 ж. 2006-2008ж. Мәдени саланы дамыту
бағдарламасы туралы ҚР үкіметі №1161 қаулы қабылдап бағдарламаның мақсаты-
Электрондық кітапханалар арқылы Қазақстан кітапханаларының ақпараттық
кеңістіктегі әрекеттестігінің бір тұтас ақпараттық жүйесін, электронды
деректер базасын КАЗМАРК Ұлттық коммуникативтік формасын кітапхана аралық
абонемент және құжаттар электронды түрде жеткізу орталықтарын құру.
Мәселерін шешуде де қадам жасау болып табылған.
Жалпы автоматтандыру жұмысының негізгі мақсаты: кітапханаға келген
оқырман талабын, сұранысын сапалы қанағаттандыру барысында сервистік қызмет
көрсету дәрежесін көтеру, яғни:
Құжаттың немесе басымның әр түрлі деректері бойынша оның орнын, дәл
деректерін анықтау
- кітап берілім жұмысын тездету.
- әдебиеттерде алдын- ала тапсырыс беруді қанағаттандыру.
Кітапхана пайдалану дәстүрлі каталогтар мен қатар электронды,
электрондық картотеканы кеңінен қолдана алады. Электронды басылымдар қоры
да жылдан – жылға толықталып, жасақтана бастады.
Кітапхана қызметкерлері өз жұмысының бағыты мен мазмұны жағынан,
қазіргі кезеңдегі ғылым мен білімді ақпараттын жедел қамтамасыз етіп
отырудың талаптарына сәйкес қызмет көрсетуі мен қатар облыс, аудан, ауыл
,мектеп кітапханаларын іс- тәжірибе алмасып отырады. Кітапхананың
автоматтандыру деңгейі жаңа ақпараттық технологияны кітапхана саласына
ендірудің әлемдік бағдарламаға сәйкес келуі керек.
* Мусабеков Г.К. Дәстурден жаңашылдыққа кітапхана әлемі – 2005 № 1
. 25 бет
Жоғары ақпараттық коммуникативтік мүмкіндігінше негізделген
кітапхананың технологиясы дамыту – ресурсының кітапхананың кеңістігіндегі
ең басты басымдық бағыт болып табылады. Қазақстан Республикасы Ұлттық
кітапхана бұл технологияны жалпы ұлттық кітапханалық өлшемнің шешуі факторы
ретінде қарастыруы Қазақстан Республикасы Ұлттық кітапхана – елдің ең ірі
торапты автотоматтандырылған кітапханаларының бірі. Ол 100 ПЭВМ локольды
торапқа енген және кітапхананың автоматтандырылған технология қажеттілігін
қамтамасыз етеді.
Библиографтардың, катологизаторлардың барлық жұмыс орындарын
автоматтандырылған технологиялық процестерді автордан басқа кітапхана
мыныадай технологиялар жасалған.және пайдаланып: жеке СD-ROM шығару, сирек
кітап басылымын компьютерге түсіру, штрих таңбалау барысында авторларды
біртектендіру. Дерек қорларды толықтырумен қатар автоматтандыру жүйе
арқылы кітаптар құжатты, басылыммен іздестіру жұмыстарында жүргізіледі.
Іздестіру – тапсырыс беру жолы арқылы кітаптың немесе құжаттың аты,
тақырыбы, автордың аты- жөні арқылы т.б. ерекшеліктері арқылы іздестіру
жұмысын жүргізуге болады.
Кітапханашылардың автоматтандырылған жұмыс орындары штирих таңбалауды
есептеу үшін жарық түсіргіш және лазерлік сканермен жабдықталған. Қазақстан
Республикасының Ұлттық кітапханасында электронды басылымдары электронды
басылым залында CД-ROM-дық басылымдар қорының бір бөлігі болып табылады.
Бұл қор 700 сақталым бірлігінен тұрады. Бұларды пайдалану үшін техникалық
қондырғылары компьютерлер, оқырмандардың автоматтандырылған жұмыс орындары
бар. Медиотека ассортиментінде: энциклопедиялық басылымдар, сөздіктер,
анықтамалықтар, атластар, Юнеско, СД-ROM жылнамалары, ЭБЕСКО және DVD-ROM
халықаралық агенттіктерінің мәлеметтер қоры сондай-ақ, флоппи таспалардағы
Каз Гос ИНТИ – дің рефаративтік сериялы журналдары бар. Әлеументтік және
гуманитарлық ғылымдар жөніндегі библиографиялық
мәліметтер қорын Ресей Ғылым Академиясының қоғамдық ғылымдар жөніндегі
ғылыми – ақпараттық институты берген.
Жоғарыда аталған біртұтас технологиялық желінің жалғасы ретінде 2001
жылдан құжаттарды электронды жеткізу бөлімі жұмыс істейді. Ол өз жұмысында
алыстағы пайдаланушыларға құжаттардың электронды көшірмесін жеткізу мен
айналысады.
Оқырмандарға қызмет көрсету - Ресейдің ірі кітапханаларымен
ынтымақтастықты келісім негізінде жүргізіледі. Олардың қатарында: Ресей
мемлекеттік кітапханасы, Санкт- Петербург Ұлттық кітапханасы, Мемлекеттік
тарихи кітапхана, Қоғамдық ғылымдар жөніндегі ғылыми ақпараттық институты
бар.
Электронды жеткізу бөлімі Республикалық Орталық ретінде Республиканың
облыстық және басқа кітапханаларымен электронды көшірмелерді беру жөнінде
келісім шарт жасасқан. Құжаттардың электронды көшірмелерін іздестіру жүйесі
бар толық мәтінді құжаттар архиві жасалды, қайта сұраныс болған жағдайда
олар оқырмандарға ұсынылады.
Электронды басылымдар залында қызмет көрсету кешеніне Интернет
ресурстарына еркіндік те енеді. Кітапхана бойынша 17 Интернет оқырмандарына
қызмет көрсетеді. Он-лайындық кестеде ЭБСКО халықаралық агентігінің ғылыми
журналдарының және көп сұраныстағы мерзімді басылымдарының мәлімет қоры,
кітапханаларға арналған халықаралық ақпараттық Блэкуэлл және Шпрингер
орталықтарының INTAS – TIB делдалдылығымен кітап саудасын жасайтын және
баспалардың қоры, Ресей мемлекеттік кітапханасында 1970 ж Ресейлік
диссертациялардың мәліметтер қоры бар. ҚР ҰҚ қызметінің барлығы соңғы
шараларға дейін қамтылған www. nlrk .kz адресіндегі ҚР ҰҚ веб- сайтында
көрсетілген.
Ұлттық кітапхананың автомоттандырылу деңгейі жаңа ақпараттық
технологияларды кітапхана саласына ендірудің әлемдік бағдарына сәйкес
келеді. Сонымен қоса, Қазақстан Республикасының Ұлттық кітапхана
бағдарламалық жабдықтау жөніндегі менеджелер мен жүйелік әдіскерлер,
компьютерлік тораптар мен серверлерсаласындағы мамандарды тарту сияқты
мәселелері бар.
Интернет желілерінде жұмыс жасай алатындар саны өте аз. С.Бегалин
атындағы Мемлекеттік Республикалық балалар кітапханасы Халықаралық зерттеу
мен айырбастау Кеңесімен (IREX) бірлесе отырып, оқырмандарға Интернетте
жұмыс істеуді үйретуүшін Жазғы Интернет - лагерь жұмысын ұйымдастырды.
Бұл жобаның мақсаты 9-15 жас арасындағы мектеп оқушыларына жаңа ақпарат
технологияларын, өздеріне қажетті сұрақтарына жауап іздеуде әлемдік
жерлерді дұрыс пайдалана білуді үйрету. Интернетті пайдалану үшін мыналарды
білу қажет:
- өзіне қажетті сұрақтарын дұрыс тұжырымдау;
- ақпаратты іздестіру көздерін табу;
- іздестіруді дұрыс, сауатты жүргізу;
- тапқан ақпаратты талдай және бағалай білу;
- қойылған сұранысқа сауатты түрде жауап табу.
Бірінші кезеңде кітапхананың бас қызметкері теория жөнінде мына
тақырыптар Интернеттің тарихы, Интернеттің атқаратын қызметі,
Электрондық пошта, Телеконференция, Әлемдік өрмектен ақпарат
іздестіру, Чат, Интернеттің мүмкіндігі мен болашағы бойынша дәріс
алады, ал, практикалық сабақ кезінде болашақ жаттықтырушылардың теория
жүзінде алған білімдерін іс жүзінде пайдалануға мүмкіндіктері болды.
Қосымша 1
Оқырмандар теория жүзінде алған білімдерін, Интернетте жұмыс істеу
техникасын практика жүзінде пайдаланады С.Бегалин атындағы МРБК-ң балаларға
арналған Балбұлақ, Родник сайттарын пайдаланады.
Іле аудандық кітапхана әлемдік ақпарат кеңістікке Интернет желісі
қосты. Интернет қосылу модем арқылы іске асырылады. Бұл арқылы кітапхананың
қызмет көрсетудің саны мен сапасы жоғарылады. Осы интернет жүйесі арқылы
сұраныс келген әрбір оқырманның сұранысы толық қанағаттандырылып отырылады.
Электрондық пошта арқылы да ресурстарда, аудан кітапхана байланысқа шығып,
олардың келіп түскен сұраныстарына. Хаттарға электронды түрде жауап
жіберіледі.
Қостанай облысы Л.Н. Толстой атындағы облыстық әмбебап – ғылыми
кітапханасына жоғары жылдамдықтағы ADSL желісі орнатылып, Интернет желісіне
қосылды. Кітапхана 2005 жылдан бастап құжаттарды электронды түрде жеткізу
орталығы ретіндегі қызметін бастады және Ресей Федерациясының Қоғамдық
ғылымдар ғылыми ақпараттық институтымен, Мемлекеттік көпшілік ғылыми-
техникалық кітапханасымен, Қазақстан Республикасы ғылыми – техникалық
кітапханасымен, Ресей Федерациясы Ұлттық кітапханасымен және Қазақстан
Республикасы Ұлттық кітапханасымен келісім – шарттар жасалды. Сонымен
қатар, Қазақстан Республикасының кітапханалары Консорциумымен байланыс
қайта жандандырылып, толық мәтінді EBSKО деректер базасын пайдалану, толық
мәтінді Рубрикон, Юрист – максимум, Заң басылымдарына жазылу
мүмкіндігіне қол жеткізді.
Солтүстік Қазақстан облысындағы С.Мұқанов атындағы облыстық
әмбебап ғылыми кітапханасында АҚШ – тың Мемлекеттік Білім және Мәдениет
Департаменті бюросының жобасы бойынша Интернетті оқыту және оған қол
жеткізуді кеңейту бағдарламасы негізінде ашылған Интернет – Тренинг
Қауымдастығы орталығы пайдаланушылардың әртүрлі ақпараттық сұраныстарын
қамтамасыз етеді.
* Агаджанян А.С. Две функции Интернета и перспективного использования
для библиотек Библиотеки и ассоциации в меняющемся мире: Новые
технологии и новое формы сотрудничество – матер.конф. Крым 98 -М: ГПНТБ
России. 1998-С 239-242 с.
Ресей – Қазақстан елдерінің Шекарадағы кездесу, Встреча на
границах жобасы бойынша ашылған Электронды кітапхана бөлімі өз жұмысын
жалғастыруда.
Материалдар Электронды кітапхана сайтында орналастырылған және
Интернет желісі арқылы кез-келген пайдаланушыға ортақ. Бүгінгі таңда
электронды каталогтағы деректер базасында 49 кітап, соның ішінде 24
бірегей, 8 қолжазба, 313 статья қамтылған. Жалпы файлдар саны- 21000.
Сайтта орнатылған пайдаланушылардың келімін есептеуіш бойынша күніне
20 пайдаланушы пайдаланады. Олардың құрамында АҚШ. Англия, Нидерланды,
Монголия, Хорватия мемлекеттерінің пайдаланушылары бар.
Қашықтықтағы пайдаланушыларға маркетингтік зерттеу жұмыстарын жүргізу
мақсатында Сайтты пайдаланушының әлеуметтік келбеті атты сауалнама
дайындалды.
Электронды каталогта Спросите библиографа виртуальды анықтама
қызметі құрастырылып Интернет желісіне орналастырылды. Шығыс
Қазақстандағы Өскемен қаласындағы кітапхана өмірінде кітапханашылардың
кәсіби білігін дамытуда орын алатын маңызды оқиғалар бар. Бұл Жазғы
кітапханалық Интернет – мектеп. Оның өткізілуі ақпараттық қызметтің
тиімділігін арттырады, кітапхана тәжірибесіне интернет технологияны енгізді
дамытады. Интернет пайдаланушы кітапханалардың географиясын кеңітеді. Жазғы
Интенет – мектеп 1999 жылдан бастау алады.Ол кезде А.С.Пушкин атындағы
кітапханада бірінші рет Қазақстандағы көпшілік интернет- класс ашылды.
Мектептің негізгі базасы – А.С.Пушкин атындағы Шығыс Қазақстан облыстық
кітапханасы. Алғашқы интернет – мектептің мақсаты кітапханашыларға
Интернет жөнінде түсініктер беру. Интернеттен ақпаратты біліктілікпен
іздеу дағдыларын жетілдеру болды. Интернеттің келесі бағдарламалары мазмұны
жағынан тереңдей түсті, кітапханашылар толық мәтінді деректер базасы,
құжаттарды электронды түрде жеткізу әдісін меңгерді т.б. 2002 ж. және 2003
ж.
Жазғы Мектеп жұмысы Интернет қосымшаларымен еркін жұмыс істей
білетіндерге арналды. Олардың бағдарламасы қашықтан білім алу элементтерін
меңгерумен толықтырылды. Қатысушылар кітапханалардың Жарқын идея
шығармашылық лабораториясының веб- сайтына қойылған он-лайндық
тапсырмаларды орындады.
Тест тапсырмалары Интернет деректерін іздеу,Қазақстан кітапханаларының
веб- сайттарын бағалау тұрғысында өткізілді.
Сонымен, қашықтан білім алу жолы Интернеттен орын алды және ашық және
демократиялық түрде жүргізілді.
Екінші кезең – қатысушылардың Өскемен қаласындағы Интернет мектептегі
дәстүрлі кездесуі. Оның бағдарламасы Цифрлық технологияны пайдалану саласы
жөніндегі лекциялар мен іс- тәжірибелерді қамтыды. Олардың арасында:
кітапханалардың ақпараттық қоғамдағы орны, кітапханадағы Интернетті
пайдаланудың ерекшеліктері, қазақстан кітапханаларында корпоративтік
жобаларды дамытудың ерекшелігі ақпаратты - библиографиялық қызметтің
цифрлық ортадағы тенденциялары.
Іс- тәжірибелік сабақтар Интернеттен ақпарат іздеу, желідегі
ресурстардың есебін жүргізу және кітапхана сайттарын ілгерілету
тақырыптарын қамтыды.
Оның басты міндеті – кітапханашыларды жаңа технологияны пайдалана
отырып веб – сайт құру принциптеріне үйрету.
* Ляшенко С.В. Веб-сайт как мощный маркетинговый канал инф.
Деятельности биб. библиотеки мастер конф. Крым - 2000 -М: ГПНТБ России –
2000 – С 251 - 252
Барлық лекциялық іс- тәжірибелік сабақтар бүкіл әлемдік стандарт
деңгейінде жабдықталған А.С.Пушкин атындағы кітапхананың Интернет класында
өткізілді. Сонымен, Интернет Мектептің ұйымдастырылуы кітапханашылардың
білімін үздіксіз көтеру жүйесі болып табылады.
Оның жұмысы ақпараттық технологиямен жұмыс дағдыларын игеруге және
білім алуға мүмкіндік береді. Мектеп Қазақстан кітапханашыларының өзара
кәсіби байланысын нығайтуға, кітапхана қызметкерлерінің ақпараттық қызмет
мамандары ретіндегі санасының өсуіне ықпалын тигізеді. Ұлттық кітапхананың
электронды құжаттарын жеткізу бөлімі өздерінің тұтынушыларына әр түрлі
ақпараттар қолданылынып жеткізіледі.Әрине электронды жеткізу құралдары
кітапхана үшін қызықты, оқырмандарға қолайлы. Алыстағы ақпараттарды
пайдалануына жол ашады. Болашағы зор әдістің бірі. Интернет – үлкен
информациялық қор, оған бейімделе білу керек. Бүгіндері кітапхананың дамуы
жаңа технологияларды тез арада меңгеруге байланысты. Кітапхананың жұмысы
тәжірибесіне жаңа техникалық ақпараттар енгізу кітапхана мәдениетін
бұзбайды, керісінше оларды толықтырып, қоғам талаптарына сай кітапханы
дамудың жаңа кезеңіне көтереді. Солтүстік Қазақстан облыстық кітапхананы
автоматтандыру жүйесіне модем қосылды және осы бағытта жылдам дамуда.
Ақпараттық және библиографиялақ деректер базасында CD-ROM мен электрондық
каталогтарда Интернет арқылы іздестіру мүмкіндігі құжаттарды электрондық
технология арқылы тауып беру оқырмандарды электрондық қамтамасыз етуге
мүмкіндік береді. Кітапхана Интернет Тренинг Орталығы жұмыс істейді. Бұл
Орталық Интернет үйрету, кеңейтілген қолжеткізу бағдарламасы негізінде
ашылған. Интернет сияқты электрондық кітапханалар да кітапхана қызметін
қайта әртүрлі қызмет көрсетеді: және кітапхананың жаңарып, сапалы
өзгеруіне, кітапхананың ақпарат ақпарат орталықтарына айналуына мүмкіндік
туғызады. Нақты кітапханалар үшін электрондық кітапханалар – бір уақытта
қордың бір бөлігі және жаңа ақпараттық технология элементі болып табылады.
Шекарадағы кездесу атты Қазақстан Ресей жобасын жүзеге асыру мақсатында
Электрондық кітапхана бөлімі жұмыс істейді.
Негізгі міндеті:
Мультимедиялық технология және Интернеттің көмегімен көпшілікке
өлкетану туралы Қазақстан Республикасы халықтарының мәдени-тарихи
байланысын ашатын Қазақстан Ресей қарым – қатынастарын көрсететін
материалдарын, Қазақстан халқының мәдени мұрасын көрсету, жеткізу болып
табылады. Осы міндетті жүзеге асыру үшін электрондық кітапхана іздестіру
жұмыстарын айтып, құнды құжаттар болса, оларды өңдеп, тақырыптық коллекция
ретінде жинап Интернетке орнатылған.
С.Торайғыров атындағы облыстық кітапхана: автоматтандыру бөлімі
жергілікті желінің жұмыс станцияларының қызметін бақылайды. Электрондық
баспахана залында 720 СД-РОМ бар. СД-РОМ коллекциясының негізгі бөлімі
энциклопедиялар мультимедиясы. Бөлімнің виртуальды қоры – электрондық
экономика, тарих, философия, тілтану, оқулықтар, рефераттар т.б. Интернет
желідегі жұмыс бойынша WINDOVS, EXCEL бағдарламасы, веб- беттерін құру
шет тілдерін үйрену. Интернет қоры белсенді пайдаланылады. Негізгі
тақырыптық сұраныстар. Экономика, құқық, экология, шетел сайттары.
Қазақстан кітапхананың Интернетпен қамтамасыз етілу ресурстарында
аймақтарда әр түрлі деңгейде жүргізіліп келеді. Дегенмен Республикалық,
облыстық ғылыми әмбебап, облыстық балалар, жасөспірімдер, жоғары оқу
орындарының кітапханада 60 пайызға жуығы толық жаңа ақпараттық
технологиялармен жабдықталып, оқырмандарына заман талабына сай қызмет
көрсетілуде.
2. 2. Қор толықтыру жұмысында қолданылуы.
Ауқымды желілердің көмегімен кітапхананың кітап қорын толықтыруға болады.
Өзінің ең алғаш құрылған күнінен бастап кітапхана ақпаратты өндіруші мен
оны тұтынушының арасын дәнекерлеуші болып есептеледі. Бұл жағдайда
кітапхананың кітап қорын толықтыру бөлімінің қызметкері екі жақтың өкілі,
әрі өкілетті елшісі болып саналады. Ол дәстүрлі емес, яғни теле- бейне,
электронды түрде ақпарат тасушылар, ең көп ақпарат қоры жиналған үлкен
кітапханалармен үйлестіру қызметін атқарады. Кітапхана өз қызметкерлерінің
шеберлігі мен дарындылығын қанша біріктіргеніне қарамастан, кітап қорын
толықтыру бөлімінің қызметкеріне құжаттарды таңдаудың бастауында тұруға
тура келеді.
Интернетте жұмыс істеу үшін кітап қорын жинақтаушы комплектатор мынаны
білуі қажет: біріншіден, осы желінің мекен – жайы неден тұрады, екіншіден
сол мекен жайды.
Кітап қорын жинақтау- күрделі де шиеленіскен процесс. Оны- оқырман
сұранысын толық қамтамасыз ету үшін кітапхананың кітап қорын нақтылы жаңа
кітаптармен толықтырып, айналымынан шыққан, жыртылып жоғалған құжаттарды,
кітаптарды, кітап қорынан шығару туралы бағдарлама бойынша жүргізілетін
шаралар жүйесі деп қарауға болады. Нағыз осындай сапада жүргізілген
жинақтау ғана кітапхананың барлық негізгі қоғамдық қызметін қамтамасыз
етуге мүмкіндік береді.
Кітапхана қорын жинақтаудың үш түрі бар: ағымдағы (текущее,) өткендегі
(ретроспективный) және бұрынғыша (рекомплектование) – Интернетке
кітапханадағы айырбастау қоры туралы ақпарат беру, яғни дублеттегі және
профильді емес әдебиеттердің тізімін сайтқа орналастыру арқылы, басқа
кітапханалармен айырбас жасау. Іс жүзінде қорды жинақтап толықтырудың
барлық түрлері бір мезгілде жүргізіледі. Интернетті пайдалану арқылы ең
жоғары тиімді жолдарына қол жеткізуге, еңбек және материалдық шығындарды
қысқартуға болады.
Қорды толықтырудың алғашқы кезеңі ағымдағы библиографиялық құралдарды
пайдалана отырып, көптеген құжаттарды талдау екенін білеміз. Өзімізге
қажетті құжаттар мен кітаптарды жинақтау үшін интернеттегі httpwww. Rea.
ruv library мекен-жайы бойынша өз кітапханаңның профиліне сай келетін
баспаның мекенжайын таңдап аласың. Бұл жерден баспадан шыққан және алда
шығатын кітаптар тізімі, бағасы, мұқабасы қатты немесе жұқа, таралымы, беті
жайында мәлімет алуға болады. Кейбір кітап жайында толық білгіңіз келсе,
онымен Интернет арқылы танысуыңызға болады. Ол үшін таңдаған кітабыңызға
арналған бетке шығу арқылы ол кітап оқулық па, әлде көркем әдебиет пе,
бұрынғы басылымдардан қандай айырмашылығы бар екенін білуге болады. Кітап
қорын жинақтауға оқырмандар да көмектесе алады. Ол үшін кітапхана сайтының
бетінде берілген арнайы анкетаны толтырып, кітапхана қорынан қандай
кітаптарды көргісі келетінін білдірсе болғаны. Талдау жасалғанна кейін
кітапхананың қаржы мүмкіншілігі қандай екендігін біліп, содан кейін қалған
кітабыңның қаншасын және қанша данаға сұраныс беруге болатындығын
айқындайсың. Қаржыны үнемдеу мақсатында басқа да баспалардың сайтына кіру
арқылы сол кітаптың бағасын біліп, қайда арзандау болса соған сұраныс
беруге де болады. Тапсырыс беру үшін электрондық пошта қызметі пайдаланады.
Баспалардың электрондық мекенжайлары сол баспа сайтында көрсетіледі.
Тапсырыс берген кезде кітапханаға қажетті кітаптың авторы, аты, қанша
данасы керек және жеткізу, төлем ақы шарты көрсетіледі. Сіз жіберген хатты
алғаннан кейін баспа сізге төлем ақы туралы есебін жібереді, төлем ақы
төленгеннен кейін сіздің тапсырысыңыз кітапханаға жеткізіледі.
Интернеттің көмегімен кітап қорын жинақтаудың дәстүрлі жинақтаудан еш
айырмашылығы жоқ.
Дегенмен мұндай жинақтау кітапханашының уақытын, қорды толықтыруға
бөлінеген қаражатты үнемдеуге мүмкіндік береді.
Өкінішке орай қазақ тілінде кітап шығатын баспалардың барлығының
Интернетте өз сайттары жоқ десе де болады. Тек қазақстандық кітаптардың
Интернет – дүкендерінің ғана мекенжайлары берілген www. еconomix. кz
(Экономик С) www. рress. кz (Пресс КЗ) www. Almatуkitap. kz (Алматы
кітап). Қосымша 5
Қазіргі кезеңде кітапхана жұмысына оқырмандарға қызмет көрсету
саласы басым роль атқарады. Кітапхананың библиографиялық қызметінде жаңа
ақпараттық және телекоммуникациялық технологияларды пайдалану тұтынушыларға
сапалы, жаңа деңгейде қызмет көрсетуге мүмкіндік береді.Электронды
қорларды, соның ішінде Интернет желісін пайдалану мүмкіндігі болған
жағдайда әрбір тұтынушы, яғни оқырмандардың қажет деген сұраныстарын толық
та, сапалы орындауға мүмкіндік туады. Компьютерлік және телекоммуникациялық
технологияларды кітапхана жұмысына енгізу ақпараттық библиографиялық
ақпараттық шекарасын елеулі түрде кеңейтеді, формасын және оның әр
элементінің мазмұнын, олардың арақатынасы мен АІА (анықтама іздеу аппараты)
іздеу қызметін белгілі бір дәрежеде өзгертеді. Электрондық каталог пен
библиографиялық деректер қорының ( база данных) пайда болуы дәстүрлі
жинақталған каталогтар мен картотекалар жүйесін айтарлықтай өзгертеді.
Интернет жүйесінің қорлары тек қана библиографиялық, фактографиялық
деректерден ғана емес, сонымен қатар толық мәтінді ақпараттар, графика,
аудио- видеоматериалдардан тұрады.
Ақпараттық желілер технологиясын кітапханада пайдалану оқырманның
сұранысын сапалы да жылдам орындауға, әрі оқырманның да, кітапхана
қызметкерінің де уақытын үнемдеуге мүмкіндік береді.
Қорды жасақтаудың саясаты- ресурстардың кітапханалық кеңістігін
өлшеудің бір негізі.
* Библиотековедение, Библиография Книговедение: Сб. СтНац.Б-ка РК;
ред.кол., Р.А.Бердегалиева Алматы - 2003 – Вып. 6
Қорды жасақтау процесі – кітапханалардың ақпараттық – библиографиялық
жұмыстардың бастау алар буыны, мысалы Ұлттық кітапхана қорды жасақтау
бойынша ең басты мақсаты - әлемдік мәдени мұраның бір бөлігі ретіндегі
Қазақстан Республикасының толық ұлттық кітапханалық – ақпараттық қорын
жасақтау. Кітапхана қоры жасақтаудың міндеті – оны жаңа ақпаратпен
қамтамасыз ету, қазіргі замандық оқырман сұранысына жауап беретін сапалы
кітап өнімінің негізгі көзін іздестіру қорды жасақтаудың 3 бағыты
сақталады.
1.Қазақстан әдебиеті, Қазақстан тарихы, қазақ тілі мен әдебиеті алу
Казахстаника
2.ТМД елдерінің әдебиетін алу.
3.Алыс шетел әдебиеттерін алу.
Мысалы: Казахстаника қоры 1990 жылдан бастап маңызды бағыт болып
келеді. Мұнда оған Республика территориясында жасалған құжаттар
қазақстанның тарихы, қазақ тілінің құжаттары, Қазақстан территориясынан тыс
жерде қазір сондай ақ, қазақ диаспарасының өкілі жасаған құжаттар енеді.
Кітап қорының жасақталуының ресурстарын жаңа тасымал құралдары,
баспадан шыққан өнімдер туралы толық көлемде мәліметтер жоқ. Баспа ісіндегі
үлкен өзгерістерді және кітап рыногындағы жағдайды ескере отырып, мәдениет,
ақпарат және қоғамдық келісім Министрлігінің қолдауымен Қолда бар және
баспадағы кітап Ресейдің құжатты рыногы сияқты баспалар, кітап рыноктың
біртұтас ақпараттық- сервистік жүйені құру керек. Бұл жүйе Қазақстан кітап
қорының рыногының барлық қатысуын қамтып, Республиканың барлық облыстарымен
аймақтарында Астана, Алматы қалаларындағы сатылым жөніндегі ұсыныстар
мен баспаға дайындайтын кітаптар тақырыптық ақпаратты жинау мен іріктеуге
көмектеседі.
Кітап қорын жасақтау саясаты іске асыру мәселесін шешудің жолы
Қазақстан Республикасы Ұлттық кітапхана штатында маркетингтік қызмет құру.
Қазақстан Республикасы ның оқырмандары мүддесі үшін Қазақстан Республикасы
Ұлттық кітапхана құрылымына МТД бойынша қор заңдарының қолдануын
бақылайтын маркетингтік қызмет керек. Қор толықтыру жұмыстары интернетті
қолдау кітапхана қорын Қазақстан Республикасы Ұлттық кітапхананы толықтыру
жолын сан түрлі және сан салалы. Электрондық баспаханалар кітапхана қорына
сатып алынады, маңызды міндеті Қазақстан баспадан шыққан барлық
басылымдардың толық қамту және Қазақстан тұтынушылардың шет елдерде ТМД
елдерінде жарық көрген әртүрлі басылымдардаң жинақтау . Кітапхана қорын
сапалы толықтап Инетернет ресурстарын пайдалану өте тиімді және жаңа
басылымдарды іздеуде пайдаланатын мол кітапхана қорын толықтырудың жаңа
қалыптасудың ерекше жолы арнайы жобалармен жазу арқылы шет елдердегі әр
түрлі мәдени мерекелер арқылы сұранысқа сай толықтырып әр түрлі нақты
басылымдар.
Мысалы: арнайы бөлім: Әмбебап ғылыми кітапхана 2003 ж құрастырылды.
Оның міндеті – кітапхана қорлардың байланысын көрсету, электрондық
ақпараттар ресурстарын жинау, эффективті қолдану.
Міндеті:
– Ол электрон қордың толықтыру, электронды құжаттарды жеткізу қызметтерін
дамыту, оқырмандармен тығыз байланыста . Ақпараттық білім беретін
региондардың орталықпен байланысты күшейту. Шекарадағы кездесу - шекара
облыс Омбы, Солтүстік Қазақстан т.б. кітапханалардың кітапхана аралық
байланыс. Оңтүстік Қазақстан электрондық кітапхананы құрастыру Евразия
Ресей – Қазақстан біріккен ақпаратты құрастыру мигопроектісінің
біріншісі.Интернетті қор толықтыру әріптерін пайдалану кітапханалар
оқырмандарына қызмет көрсету электронды ақпараттар жеткізу. Интернет- кітап
алмасу электрондық журналдар өзінің мақсат, мультимедиялық ақпарат яғни,
мұнда фотосуреттер бар.
М. Әуезов атындағы ОҚМУ Ақпарат білім беру отралығы – бүгінгі таңда
университеттің жетекші құрылымдық бөлім ретінде өзінің бірегей, көп салалы
кітап қорымен оқу – тәрбие үрдістері мен ғылыми ізденістерді қажетті
ақпарат құжаттарымен қамтамасыз етілуі, білім бері орталығы болып саналады.
Ақпарат қоғамындағы кітапхананың көрсететін дәстүрлі қызыметінің бірі
ақпарат кеңістігіне жол ашу, білімді қалыптастыру, озық тәжірибелермен
алмасу болып отыр. Осы қызметке жаңаша көзқараспен қарап, әлемдік ақпарат
жүйесіне сәйкес оны жаңа мазмұнмен толықтырсақ, кітапханашылардың
көрсететін қызметтеріне деген әлемдік сұраныс деңгейге қол жеткізуге
болады.
Кітапхананың Ақпараттық қызыметіне компьютерлік инфра құрылым, Интернет
т.б. жүйелер өзгерістер енгізілуде. Ақпараттық іс әрекеттің сапасын
белсенді арттырып, мәліметтер қорын ұйымдастыруда, электрондық тасмалдағыш
құралдар ақпарат қорын қалыстастыру арқылы пайдаланушылардың мол
мүмкіншілігіне қол жеткезуіне, жаңа электоронды ресурстар мен заңдық
нормативтік құжаттарды, Қазақстан Республикасының Білім және Ғылыми
Министрлігінің бұйрықтары т.б мағлұматтарды пайдалануына жол ашылуда. Озық
технологияны меңгеріп, білім сапасын жетілдіруге көмек ретінде ұсыныстық
библиографиялық құралдар шығарылды. Елімізде білім мен ғылымға деген
өзіндік үлес қосып отырған Ақпарат білім беру орталығының заман талабына
сай, қоғам үлесіне ілесіп отырғаны үлкен абырой. Қазақстанның болашағына
қызмет ететін интеллектуальды ой - өрісі дамыған жастарды тәрбиелеу.
2. 3. Кітапханада сайттарды пайдалану
World Wide Web- Интернеттің ең қарапайым және өте кең ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Адамзат өмірінің табалдырығын аттағанда XXI-ғасырда жаңа технология
қарқынды дамумен ерекшеленеді. Ақпараттық технология жылдан-жылға кең құлаш
жайып, оның адам қызметінің барлық салаларына енуі - өркениетті дамудың
қажетті шарты болып отыр. Бұл күндері бүкіл дүние жүзінің дамыған елдері
сияқты Қазақстанда ақпараттық даму жүзеге асырылуда.
Тәуелсіз еліміздің болашағы бүгінгі ұрпақ тәрбиесін және ғылым мен
білімнің өркендеуіне тікелей байланысты. Ақпарттық технологиямен қарым-
қатынас жасау және оларды өз жұмыстарына пайдалана білу бұдан бұрынғы
аталарымыз қаламсаппен сауат ашқан сияқты алдағы 10-15 жылда біздер үшін ең
керекті зат болып компьютерлік, Интернеттік сауаттылықтың негізін қалайды.
Балаларымыз қоғамның толыққанды мүшесі болып,өзінің болашақ мамандығын
игеруде үлкен жетістіктерге қол жеткізу үшін, оларды ақпараттық технология
жұмысына осы бастан дайындауымыз керек. Жаңа ақпараттық технологиялар бұл
күні адамның шығармашылық қабілеттілігін дамыту және ой өрісін кеңейтудің
тиімді құралы болып табылады. Өркениетті дамыту тарихында тұңғыш рет адам
өз интеллектісін өсіру туралы ойлаптапты. Бұл Интернет адамның
қабілеттілігін, оның кеңістік ойлау өрісін, шығармашылық белсенділігін,
логикасын дамытуда көмектеседі. Қазіргі замандағы ақпараттық
технологиясының дамытудың гуманитарлық аса маңызды бағыты қоғамның жаңа
ақпараттық мәдениетін қалыптастыру. Қоғамның жаңа ақпараттық ортасы
адамдардың бойында жаңа әдет, жаңа мәдени сұраныстардың жаңа бағыт
құндылықтарды қалыптастыруда. Ақпараттық технологиялар мен ақпараттық
құралдардың беретін мүмкүндік қандайда болмасын елдің экономикалық ғана
дамуына байланысты емес,бұл көп жағдайда қоғамның білімі және тілдік
мәдениеті деңгейде жаңа,қазіргі замандық өркениет тамырын дамытуға
бағытталған ақпараттық күш қуатына да байланысты. Бүгінгі таңда кітапхана
жұмысында Интернет технологиялар үлкен роль атқарып, ақпараттық ресурстар
мемлекеттік табиғи, еңбек, қаржы, энергетикалық ресурстар іспетті
стратегиялық ресурстармен бірдей маңызға ие болып отыр.
Назарбаевтың Қазақстан халқына жолдауында онда елбасы Қазақстанның
бәсекеге қабілетті барынша серпінді дамып келе жатқан қуатты мемлекет
қатарына кіруі үшін негізгі 7 басымдықты айтып өтті. Осы заманғы білім
беруді дамыту, кадрлардың біліктілігі мен оларды қайта даярлауды ұдайы
арттыру және Қазақстан халқы мәдениетінің одан әрі өркендеуі деп аталады.
Президенттің өзі: бізге экономикалық және қоғамдық жаңару
қажеттілігіне сай келетін осы заманғы білім беру жүйесі қажет деп озық
технология мен жаңа инновациясы білім беруге жоғары талап қойып отыр.
Ендеше білімнің қайнар көзі саналатын – кітапхана мен білім көзін оқырманға
тиімді таралуын, білім ғимаратында қызмет атқаратын бізге, яғни кітапхана
мамандарының иеленуіне қазіргі заман талабына сай Президент жолдауында
жоғары талап қойылып отыр деп түсінемін.
Назарбаевтың жолдауын Қазақстан Республикасы дамыған 50 елдің
қатарына кіруге керек.Осы мәселелерді шешу үшін ақпараттық қоғам керек.
Ақпараттық қоғамның белгісі ол әлемдегі ақпараттарды пайдалану, ғылыми
жетістіктерін пайдалану,жаңа технологияны пайдаланып, ақпараттық қоғамды
құрастыру мәселелерін шешу.
Интернет – ең тез дамып жатқан жүйелі ақпараттық технологияның бірі.
Глобелизацияның бірінші себептері: Қазақстан Республикасының кітапхана
интернет технологиясын пайдалану көбейіп жатыр. Ол мәселелерге арналған
нақты зерттеу материалдар жоқ. Әр түрлі мақалалар кітапхана
технологиясындағы мақалаларды сипаттау.
* Қазақстан өз дамуындағы жаңа серпіліс жасау қарсаңында
Қаз.Рес.Президенті Н.Ә.Назарбаев. Қазақстан халқына жолдау: Егеменді
Қазақстан 2006 ж
Актуальды болу себебі: Интернет технологиясының дамыған
кітапханалардың жас оқырмандарына насихаттауға көмектеседі. Ақпарат
ресурстарын кеңейту мәселелерін шешуге көмектеседі.
Осы дипломдық жұмыстың міндеті: Интернет технологиясын Қазақстан
Республикасының кітапхана да қолдану мәселелерін зерттеу, көрсету, ең
қолайлы жолдарын көрсету.
Оқырмандарды электронды тасымалдау жолымен кітапханада жоқ ақпарат
көздерімен қамтамасыз ету, не болмаса сырттан тапсырыс алып, электронды
байланыс арқылы жіберу кітапхананың дәстүрлі түріне айналды.
Ақпараттық технологияны белсенді түрде енгізу білімге деген дәстүрлі
көзқарасты өзгертеді.
Жаңа ақпараттардың техникалық дамуы қазіргі оқырмандардың алдына аса
жоғары талаптар қояды. Ал, жаңа электрондық ақпараттарды игеру үшін оны
дұрыс оқи білу, бағалай және алған ақпараттарды орнымен падалана білу
қажет. Интернетпен жұмыс жасау аса қымбат , сондықтан әлемдік өрмекті
пайдаланушыларға басты шарттардың бірі – дұрыс және тез оқу.
1. Тақырыптың өзектілігі:
Қазіргі кезде бәсеке заманында кітапханалық қызметтердің орны
жаңа бір тың бағытта соңғы бір серпіліс қуаттап даму үстінде. Қазіргі
кітапхана жұмысында бірінші міндеті: оқырмандарға ең актуальды және бүкіл
әлемді ақпараттарға тез уақытта қол жеткізуге мәселелерін шешу. Ол
мәселелерді Интернет желі технологияларын пайдалануы кітапханада жаңа
мүмкіндік ашылған. Қазақстан Республикасының кітапханаларында интернет
оқырмандарға қызмет көрсету жұмысында кең пайдаланады. Басқа
кітапханалардың каталогтары және ресурстарын, ғылыми шығармаларын, мәлімет
базаларын, мәдени журналдарды, мақалалардың көшірмелерін электронды
жеткізеді.
Интернет қолдану мәселе бүгінгі өз шешімін таба бастағаны өзекті
мәселе.
Біз нысан етіп алып отырып, глобелизация мен Интернет байланыстары
басқада мәселелерде актуальды болады.
2. Мақсаты:
Қазақстан Республикасы кітапхана оқырмандарға Интернет жүйені қолдануы
оқырмандарға қызмет көрсету әдістерді зерттеу және көрсету. Біріккен
жүйелерді жалпы Интернет ресурстарын қолдану жолдарын көрсету және
Қазақстан Республикасына кітапхананың ақпараттық ресурстарын толықтыру,
Интернетті пайдаланып толықтыру дәрежесінде оқырмандарға ақпараттық
библиографиялық қызмет жолдарын зерттеу.
3. Тапсырмасы:
Қазақстан Интернет ресурстары электрондық кітапхана, мәлімет базаларын
толық мәтінді зерттеу және анализ жасау. Сонымен қатар Итернет ресурстарын
пайдаланып, оқырмандарға қызмет көрсетудің жолдарына кеңінен тоқталу.
4. Ғылыми жаңалығы:
Қазақстан Республикасының кітапханаларында Интернет технологияларын
пайдалану жолдырын толығымен көрсету, интернет ресурстарын соның ішінде
мәлімет базаларын қолдану, виртуальды кітапхана кітапхана ресурстарына орын
алуды қортылады.
5. Ғылыми маңыздылығы:
Қазіргі замандағы кітапхананы жаңа Интернет, ақпарат әлеміндегі
маңыздылығы жайында жаңа көзқарастар көрсетілген. Кітапхана жұмыстары
оқырмандарға ақпараттарға еркін қол жеткізу үшін интернеттік технологияның
ролі көрсетілген.
6. Зерттеудің мәні:
Интернет жүйелері кітапхана өмірінде басты міндет, Интернет ақпараттық
технологияның негізгі компонеті болып табылған. Интернет кітапханаға әсер
еткен адамның эволюцияларының дамуына технологиялық прогрестің негізгі
элементі болып табылады, сондықтан кітапханатану және ғылым салаларында
ақпараттарды өзара алмастыруда
әдістерін қарастырады.
7. Зерттеудің қайнар көзі:
Халықаралық деңгейден өткен кезеңдегі ақпараттық конференция
материалдары, Ресейлік және Отандық кітапхананың ғылыми зерттеу
мақалаларды, кітапханалық есептері Ұлттық Кітапхана, С.Бегалин атындағы
Мемлекеттік Республикалық балалар кітапханасы т.б. кітапханалардың
тәжірибелерін негізіне алынады.
8. Зерттеудің әдістері:
Зерттеудің негізгі әдістері талдау, жүйелеу, сипаттау, саластыру. Біз
сонымен қатар ақпараттық іздеушілік дерек көздер дәрежесіндегі әдістерді
қолдана отырып қорытындылау және салыстыру әдістерін қолдандық.
1.1. Интернет желісінің даму тарихы
Интернет- әлемдегі миллиондаған компьютерді біріктіретін жүйе.
Интернет – бүкіл әлемдік біртұтас ақпараттық жүйе, кеңістік.
Интернеттің тарихына келсек, оның отаны – Америка Құрама Штаты. Интернет-
Суық соғыстыңперзенті, 1907 жылдан бастау алған, Советтік Социалистік
Республикалар Одағы алғашқы Жердің жасанды Спутнигін ұшырғанда оған жауап
ретінде Америка Құрама Штатының Қорғаныс министрі өз қатарында жеке озық
әскери жобаларды зерттейтін Агентство передовых исследовательских
проектов құрды. Ол ARPA деп аталады.
ARPA-ң 60-жылдардағы негізгі жұмысы компьютерлерді бір - бірімен
жалғастыру әдісін жетілдіруге арнады, жүйе жартылай зақымданған кезде басқа
желілердің көмегімен байланыстың ары қарай үзілмеуін қамтамасыз ету үшін
желілердің орналасу принципі зерттелді.
Интернет желісінің ресми пайда болған күні 1969 жылғы қаңтар айының 2-
жұлдызы. Оның негізін салушы - ARPAnet желісін жасаушы, ғалым Ларри
Робертс.
Бүкіл әлемдік Интернет тарихы 1957 жылдан басталса, Қазақстан
аумағындағы Интернеттің тарихы 1982 жылдан, яғни И.В.Курчатов атындағы
атом энергиясы институтында Мәскеу қ. ДЕМОС операциялық жүйесін құру
жұмысын қолға алған кезден басталады.
Осы технология базасында 1990 жылы тамыз айының 1- жұлдызында алғашқы
отандық қоғамдық компьютерлік желі құрылды.Ол RELKOM деп аталды. 1990
жылдың 28- тамызында осы желіні халықаралық телефонмен Филяндия байланыс
жолы арқылы ауқымды желі Интернетке қосты, ал 19- қыркүйекте жоғары
дәрежелі домен SU Совет Юнион – Советский Союз тіркелді. 1990 жылдың
аяғында RELKOM желісіне 30-ға жуық мекемелер қосылды.
* Жаңа ақпараттық технологиялар. Информатикадан 30 сабақ: оқулық -
Алматы: Шартарап – 2001 – 440б.
1991 жылы сәуір айында алғаш рет қазіргі Қазақстанның аймағында
Парасат фирмасының негізінде Алматы қ. RELKOM желісінің алғышқы торабы
ашылды.
Ол орыс тілінде электрондық пошта қызметін көрсетті. 1991 жылы RELKOM
тамыз көтерілісі туралы мәліметтерді тарату кезінде қоғам оған көңіл аудара
бастады. Аз уақыт ішінде бұл жүйе Республиканың ірі қалаларына тарады.
Қазақстанда Интернетті таратуды белсенділік көрсеткен фирмалар RELKOM SL
Семей Марат Қарағанды Иртыш – Релком Павлодар.
1993 жылдан Интернетте жаңа бағыт мултимедия пайдалана бастады.
Жекеленген кәсіпорындармен мемлекеттік мекемелер ауқымды глобальный
байланыс желілерінің мүмкіндіктеріне шексіз таң қалып, оның көрсететін
қызметтерін пайдалану ды ойлады: академиялық институттар мен жоғары оқу
орындары интетнет жүйесінің одан әрі дамуына ықпал жасады.
Интернет жүйесінің ең басты артықшылығының бірі оның ақылсыз
құрылуында және дамуында. Іс жүзінде біз тек қана қызмет жеткізушінің
қызметін төлейміз, ал ақпарат жіберу, оны іздеу т.б. қызметтер ақысыз. Бұл
жеке компьютерлерді бар тұтынушыларды Интернеттегі бай қорларды пайдалануға
тартады, себебі олардың Интернетке қосылуына еш шек қойылмады.
Интернет арақашықтық ұғымын жоққа шығарып кибернетика кеңістігінде,
коммуникация, ақпарат және ойын – сауық әлемінде адамдардың кездесетін
орнына айналды.
Интернет Internet- ағылшынның екі сөзінен INTERconnetcted - және NET
works (толық айтқанда Желілердің желісі, немесе бір – бірімен жалғасқан
желілер ) - TCPIP хаттамасын пайдаланатын желілердің желісі деп те атауға
болады.
Интернет – ауқымды ақпарат қызметкерлеріне қол жеткізуге мүмкіндік
беретін, электрондық поштаны қамтамасыз ететін ғаламдық компьютерлік
желі.Интернет әр түрлі білім салаларынан қажетті деген мәліметтерді шек
қоймады. Кітапхана жұмысына электрондық технологияларды енгізу оқырмандар
сұранысын қамтамасыз етуде жеңілдіктер туғызады. Элекртонды каталогты
оқырман өзі немесе кеңесшісін консультант көмегімен пайдалана алады.
Қазіргі мектеп бағдарламалары бойынша біздің оқырмандарымыздың сұраныстары
өте күрделі. Кей уақытта кітапхананың кітап қорындағы ақпараттарды
пайдалана отырып, оқырман сұранысын толық қанағаттандыра алмайтын да
кезіміз болады. Міне осындай жағдайда Интернеттің көмегі орасан зор.
Интернет арқылы біз өзімізге қажетті мәліметтерді тауып алып, оның
көшірмесін шығарып ала аламыз. Интернеттен оқырман өзі көргісі келген
киноларын көруге болады, сонымен қатар алыс шет елдерден. Олармен
электрондық пошта қызметін пайдалану арқылы хабарласуға болады. Өзімізді
толғандырған сұрақтарды қойып, оған жылдам жауап ала аламыз.
Конференцияларға қатысып, толғандырып жүрген мәселелер бойынша пікір
алмасуға да болады. Интернет желісінің қызметін пайдалану арқылы әлемде
болып жатқан жаңалықтардан хабардар болуға, әр жерде өтіп жатқан
шаруаларға, жарияланып жатқан байқауларға қатыса аламыз.
Интернет – қазіргі заманда өте кең дамып келе жатқан жүйе. Әр түрлі
кітапханада қолдануы көбейіп жатыр. Кітапхана жұмысында оқырмандарға қызмет
көрсету жұмысында көп орын алып жатыр. Қазіргі Интернет қолдануы ақпараттық
қоғамға желідегі ақпарат жаңалықтарына қол жеткізу жолы мәселелері Интернет
жүйелерімен шешіледі. Осы мәселе және әдістер көп кітапхана болашағы зор
әдістерді дамытып және талқыланып зерттеген.
* Ақжигитова Х.М. Перспективы сотрудничества через Интернет
библиотековедение. Библиография. Книговедение: Сб. Стнац.б-ка Алматы –
2003 С 110 - 113
Кітапхана ісі мәдениет саласы ретінде ақпараттың білім беру және
мәдени ағарту- қызыметінің негізі болып табылады. Әлемдік ақпараттану және
қоғамды компьютерлендіруге деген тенденция компьютерлік мәдениетте оқытуға
ақпарат қоғам техника ақпараттық ресурстармен қызмет көрсету жүйесін
ұйымдастырып құру және пайдалануына әр түрлі ақпаратта көп аспектілі және
оперативті түрле кіруді қамтамасыз ететін түрлі деңгейдегі топтарға деген
қажеттерді күшейтіп отыр
Жаңа ақпараттық технологиялар кітапханалар жұмысына тез ендірілді.
Ақпаратты сақтау мен көшірмені жаңа бір тәсілі компьютер арқылы Интернеті
пайдалану.
Интернет – екі немесе оданда көп желілерді байланыстыру кезінде желі
аралық байланыс құрылады. Қазіргі кезде бүкіл әлемде жүз мыңдаған үлкен
және кіші желілер жұмыс істейді. Олардың көпшілігі бір – бірімен
байланысқан .Осылайша біртіндеп өзара байланыстырылған миллиондаған
компьютерден құрылған ақпараттық өріс құрылды. Осы біртұтас ақпарат
кеңістігі Интернет деп атайды. Интернеттің ең қарапайым анықтамасы желінің
желісі деп аталады.
Интернет физикалық құрылымын әр түрлі типтегі компьютер құрайды.
Олардың ішіндегі тұрақты қосылғаны мен желінің басқа бөліктерімен өзара
ақпарат алмасуға қатысушыларын серверлер деп атайды. Барлық серверлердің
программалық жабдықтары бір – біріне сәйкес келмейтінімен олардың барлығы
ТСТІР стандартты хаттамасын қолданады. ТСТІР хаттамасына сәйкес
ақпараттық өрісте айналыста жүретін барлық деректер блоктарға бөлініп,
кестелерге салынады. Әрбір кесте оған салынған деректен басқа ұзындығы 20
байт тақырыптан тұрады. Бұл тақырыпқа жөнелтуші мен қабылдап алушының
адресі, жіберілген орында дестелерді жинақтауға қажетті ақпараттар
жазылады.
* Бақтыгереева А. Ғаламдық ақпараттық қоғамды қалыптастыру
гуманитарлық мәселелері. Кітапханатану: Бибя кітапханатану – Алматы -
2002. 61-69 бет
Бұл дестелер бір серверден келесі серверге жіберіліп, біртіндеп тиісті
адреске жеткізіледі. Бұл хабардың әр түрлі дестесі әр түрлі жолмен өтіп
келеді, бірақ ең соңында барлығы жинақталып, бір құжат құрайды. Интернеттің
біртұтас ақпараттық өрісін радио эфирмен немесе теледидар эфирмен
салыстыруға болады. Бұл ақпараттық эфирдің айырмашылығы – ақпараттардың
сақталатындығы. Дестелерге бөлінген ақпараттар серверлер арасында айналып
жүреді де, оларда белгілі уақыт арасында сақталады.
Интернетте ақпараттық іздестіру – сұраныс тақырыбына құжат типіне,
құжаттарды қабылдау мерзімі және басқада іздестіру белгілері бойынша іске
асады.
Интернет – дегеніміз дүниенің әр түкпіріндегі тұтынушыларды бір-
бірімен мәліметтер қоймасы, бейнелер және дыбыстар жазбалар арқылы желі
байланыстыратын ең ауқымды желі түрі. Өз көмегімен жылдан ұлғайта отырып,ол
біздің өмірімізде күннен күнге өте елеулі рөл атқарып келеді.
Қазіргі кезде Интернеттің ең негізгі функцияларына электрондық пошта
қызметі мен мамандықтары бір немесе ортақ мәселемен айналысатын топтардың
немесе зерттеушілердің бір-бірімен жылдам мәлімет алмасуы жатады.. Интернет
күннен күнге қуатты екпін алып, оған көптеген компаниялар мен фирмалар
қарапайым тұтынушылар үздіксіз қосылуда.
Интернет ақпарат іздеу, электронды поштаны пайдалану, анимациялық
көрністер, хабарлар жарнамалық қосымша мәліметтер.
Интернет технологиялар тағыда бір мүмкіндік алады. Ол құжаттарды
электронды жеткізу. Бүгінгі күні осы желі ақпарат ауыстыру әдіс
Қазақстанның көп кітапхана жақсы пайдаланады.
Евразия мемлекет арасындағы кітапхананың байланысу негізгі әдістері
қазіргі заманда Интернет технологиялар. Қазіргі заманда әрбір кітапхана
интернеттің мүмкіндігін кеңінен қолданады.
Қазіргі уақытта Интернетті сыртқы ақпараттық ресурстар ретінде,
өздерінің ресурстарын жеткізілудегі түрлерге және ақпаратты жеткізу үшін
қолданады. Бірақ қазіргі уақытта кітапханалар Интернет технологиялар желі
байланыс түрінде көптеп қолданады.
Ол мәлімет базаларына электрондық шығаруға қолдану үшін мысалы: Ол
ынтымақтастықтың Қазақстан кітапханасының ақпарат қызметі.
EBSCO- Pubishinq толық жазба мәлімет базаларын қызмет етуге мүмкіндік
ашылды.
Басқа мүмкіндік – библиографиялық өңдеу технологияда ол карточкалық
каталогтардың конференциямен корпоративтік каталогизациясы сонымен
корпоративтік катологизация – кітапхананың каталогтарынан керекті
сипаттаманы желі он-лайын желілерін қолданып каталогтарына өз ара ағымда
катологизациясына пайдаланады.
2. 1. Қазақстан кітапханаларында Интернетті қолдану
Қазақстан – кітапханаларының жұмыс бағытының ең маңызды салаларының
бірі- кітапхананың библиографиялық жұмыс процестерін автоматтандырылған
Қазақстан кітапханасының ақпараттық кеңістігін құруға мемлекеттік
деңгейде көңіл бөлінуде 24.11.2005 ж. 2006-2008ж. Мәдени саланы дамыту
бағдарламасы туралы ҚР үкіметі №1161 қаулы қабылдап бағдарламаның мақсаты-
Электрондық кітапханалар арқылы Қазақстан кітапханаларының ақпараттық
кеңістіктегі әрекеттестігінің бір тұтас ақпараттық жүйесін, электронды
деректер базасын КАЗМАРК Ұлттық коммуникативтік формасын кітапхана аралық
абонемент және құжаттар электронды түрде жеткізу орталықтарын құру.
Мәселерін шешуде де қадам жасау болып табылған.
Жалпы автоматтандыру жұмысының негізгі мақсаты: кітапханаға келген
оқырман талабын, сұранысын сапалы қанағаттандыру барысында сервистік қызмет
көрсету дәрежесін көтеру, яғни:
Құжаттың немесе басымның әр түрлі деректері бойынша оның орнын, дәл
деректерін анықтау
- кітап берілім жұмысын тездету.
- әдебиеттерде алдын- ала тапсырыс беруді қанағаттандыру.
Кітапхана пайдалану дәстүрлі каталогтар мен қатар электронды,
электрондық картотеканы кеңінен қолдана алады. Электронды басылымдар қоры
да жылдан – жылға толықталып, жасақтана бастады.
Кітапхана қызметкерлері өз жұмысының бағыты мен мазмұны жағынан,
қазіргі кезеңдегі ғылым мен білімді ақпараттын жедел қамтамасыз етіп
отырудың талаптарына сәйкес қызмет көрсетуі мен қатар облыс, аудан, ауыл
,мектеп кітапханаларын іс- тәжірибе алмасып отырады. Кітапхананың
автоматтандыру деңгейі жаңа ақпараттық технологияны кітапхана саласына
ендірудің әлемдік бағдарламаға сәйкес келуі керек.
* Мусабеков Г.К. Дәстурден жаңашылдыққа кітапхана әлемі – 2005 № 1
. 25 бет
Жоғары ақпараттық коммуникативтік мүмкіндігінше негізделген
кітапхананың технологиясы дамыту – ресурсының кітапхананың кеңістігіндегі
ең басты басымдық бағыт болып табылады. Қазақстан Республикасы Ұлттық
кітапхана бұл технологияны жалпы ұлттық кітапханалық өлшемнің шешуі факторы
ретінде қарастыруы Қазақстан Республикасы Ұлттық кітапхана – елдің ең ірі
торапты автотоматтандырылған кітапханаларының бірі. Ол 100 ПЭВМ локольды
торапқа енген және кітапхананың автоматтандырылған технология қажеттілігін
қамтамасыз етеді.
Библиографтардың, катологизаторлардың барлық жұмыс орындарын
автоматтандырылған технологиялық процестерді автордан басқа кітапхана
мыныадай технологиялар жасалған.және пайдаланып: жеке СD-ROM шығару, сирек
кітап басылымын компьютерге түсіру, штрих таңбалау барысында авторларды
біртектендіру. Дерек қорларды толықтырумен қатар автоматтандыру жүйе
арқылы кітаптар құжатты, басылыммен іздестіру жұмыстарында жүргізіледі.
Іздестіру – тапсырыс беру жолы арқылы кітаптың немесе құжаттың аты,
тақырыбы, автордың аты- жөні арқылы т.б. ерекшеліктері арқылы іздестіру
жұмысын жүргізуге болады.
Кітапханашылардың автоматтандырылған жұмыс орындары штирих таңбалауды
есептеу үшін жарық түсіргіш және лазерлік сканермен жабдықталған. Қазақстан
Республикасының Ұлттық кітапханасында электронды басылымдары электронды
басылым залында CД-ROM-дық басылымдар қорының бір бөлігі болып табылады.
Бұл қор 700 сақталым бірлігінен тұрады. Бұларды пайдалану үшін техникалық
қондырғылары компьютерлер, оқырмандардың автоматтандырылған жұмыс орындары
бар. Медиотека ассортиментінде: энциклопедиялық басылымдар, сөздіктер,
анықтамалықтар, атластар, Юнеско, СД-ROM жылнамалары, ЭБЕСКО және DVD-ROM
халықаралық агенттіктерінің мәлеметтер қоры сондай-ақ, флоппи таспалардағы
Каз Гос ИНТИ – дің рефаративтік сериялы журналдары бар. Әлеументтік және
гуманитарлық ғылымдар жөніндегі библиографиялық
мәліметтер қорын Ресей Ғылым Академиясының қоғамдық ғылымдар жөніндегі
ғылыми – ақпараттық институты берген.
Жоғарыда аталған біртұтас технологиялық желінің жалғасы ретінде 2001
жылдан құжаттарды электронды жеткізу бөлімі жұмыс істейді. Ол өз жұмысында
алыстағы пайдаланушыларға құжаттардың электронды көшірмесін жеткізу мен
айналысады.
Оқырмандарға қызмет көрсету - Ресейдің ірі кітапханаларымен
ынтымақтастықты келісім негізінде жүргізіледі. Олардың қатарында: Ресей
мемлекеттік кітапханасы, Санкт- Петербург Ұлттық кітапханасы, Мемлекеттік
тарихи кітапхана, Қоғамдық ғылымдар жөніндегі ғылыми ақпараттық институты
бар.
Электронды жеткізу бөлімі Республикалық Орталық ретінде Республиканың
облыстық және басқа кітапханаларымен электронды көшірмелерді беру жөнінде
келісім шарт жасасқан. Құжаттардың электронды көшірмелерін іздестіру жүйесі
бар толық мәтінді құжаттар архиві жасалды, қайта сұраныс болған жағдайда
олар оқырмандарға ұсынылады.
Электронды басылымдар залында қызмет көрсету кешеніне Интернет
ресурстарына еркіндік те енеді. Кітапхана бойынша 17 Интернет оқырмандарына
қызмет көрсетеді. Он-лайындық кестеде ЭБСКО халықаралық агентігінің ғылыми
журналдарының және көп сұраныстағы мерзімді басылымдарының мәлімет қоры,
кітапханаларға арналған халықаралық ақпараттық Блэкуэлл және Шпрингер
орталықтарының INTAS – TIB делдалдылығымен кітап саудасын жасайтын және
баспалардың қоры, Ресей мемлекеттік кітапханасында 1970 ж Ресейлік
диссертациялардың мәліметтер қоры бар. ҚР ҰҚ қызметінің барлығы соңғы
шараларға дейін қамтылған www. nlrk .kz адресіндегі ҚР ҰҚ веб- сайтында
көрсетілген.
Ұлттық кітапхананың автомоттандырылу деңгейі жаңа ақпараттық
технологияларды кітапхана саласына ендірудің әлемдік бағдарына сәйкес
келеді. Сонымен қоса, Қазақстан Республикасының Ұлттық кітапхана
бағдарламалық жабдықтау жөніндегі менеджелер мен жүйелік әдіскерлер,
компьютерлік тораптар мен серверлерсаласындағы мамандарды тарту сияқты
мәселелері бар.
Интернет желілерінде жұмыс жасай алатындар саны өте аз. С.Бегалин
атындағы Мемлекеттік Республикалық балалар кітапханасы Халықаралық зерттеу
мен айырбастау Кеңесімен (IREX) бірлесе отырып, оқырмандарға Интернетте
жұмыс істеуді үйретуүшін Жазғы Интернет - лагерь жұмысын ұйымдастырды.
Бұл жобаның мақсаты 9-15 жас арасындағы мектеп оқушыларына жаңа ақпарат
технологияларын, өздеріне қажетті сұрақтарына жауап іздеуде әлемдік
жерлерді дұрыс пайдалана білуді үйрету. Интернетті пайдалану үшін мыналарды
білу қажет:
- өзіне қажетті сұрақтарын дұрыс тұжырымдау;
- ақпаратты іздестіру көздерін табу;
- іздестіруді дұрыс, сауатты жүргізу;
- тапқан ақпаратты талдай және бағалай білу;
- қойылған сұранысқа сауатты түрде жауап табу.
Бірінші кезеңде кітапхананың бас қызметкері теория жөнінде мына
тақырыптар Интернеттің тарихы, Интернеттің атқаратын қызметі,
Электрондық пошта, Телеконференция, Әлемдік өрмектен ақпарат
іздестіру, Чат, Интернеттің мүмкіндігі мен болашағы бойынша дәріс
алады, ал, практикалық сабақ кезінде болашақ жаттықтырушылардың теория
жүзінде алған білімдерін іс жүзінде пайдалануға мүмкіндіктері болды.
Қосымша 1
Оқырмандар теория жүзінде алған білімдерін, Интернетте жұмыс істеу
техникасын практика жүзінде пайдаланады С.Бегалин атындағы МРБК-ң балаларға
арналған Балбұлақ, Родник сайттарын пайдаланады.
Іле аудандық кітапхана әлемдік ақпарат кеңістікке Интернет желісі
қосты. Интернет қосылу модем арқылы іске асырылады. Бұл арқылы кітапхананың
қызмет көрсетудің саны мен сапасы жоғарылады. Осы интернет жүйесі арқылы
сұраныс келген әрбір оқырманның сұранысы толық қанағаттандырылып отырылады.
Электрондық пошта арқылы да ресурстарда, аудан кітапхана байланысқа шығып,
олардың келіп түскен сұраныстарына. Хаттарға электронды түрде жауап
жіберіледі.
Қостанай облысы Л.Н. Толстой атындағы облыстық әмбебап – ғылыми
кітапханасына жоғары жылдамдықтағы ADSL желісі орнатылып, Интернет желісіне
қосылды. Кітапхана 2005 жылдан бастап құжаттарды электронды түрде жеткізу
орталығы ретіндегі қызметін бастады және Ресей Федерациясының Қоғамдық
ғылымдар ғылыми ақпараттық институтымен, Мемлекеттік көпшілік ғылыми-
техникалық кітапханасымен, Қазақстан Республикасы ғылыми – техникалық
кітапханасымен, Ресей Федерациясы Ұлттық кітапханасымен және Қазақстан
Республикасы Ұлттық кітапханасымен келісім – шарттар жасалды. Сонымен
қатар, Қазақстан Республикасының кітапханалары Консорциумымен байланыс
қайта жандандырылып, толық мәтінді EBSKО деректер базасын пайдалану, толық
мәтінді Рубрикон, Юрист – максимум, Заң басылымдарына жазылу
мүмкіндігіне қол жеткізді.
Солтүстік Қазақстан облысындағы С.Мұқанов атындағы облыстық
әмбебап ғылыми кітапханасында АҚШ – тың Мемлекеттік Білім және Мәдениет
Департаменті бюросының жобасы бойынша Интернетті оқыту және оған қол
жеткізуді кеңейту бағдарламасы негізінде ашылған Интернет – Тренинг
Қауымдастығы орталығы пайдаланушылардың әртүрлі ақпараттық сұраныстарын
қамтамасыз етеді.
* Агаджанян А.С. Две функции Интернета и перспективного использования
для библиотек Библиотеки и ассоциации в меняющемся мире: Новые
технологии и новое формы сотрудничество – матер.конф. Крым 98 -М: ГПНТБ
России. 1998-С 239-242 с.
Ресей – Қазақстан елдерінің Шекарадағы кездесу, Встреча на
границах жобасы бойынша ашылған Электронды кітапхана бөлімі өз жұмысын
жалғастыруда.
Материалдар Электронды кітапхана сайтында орналастырылған және
Интернет желісі арқылы кез-келген пайдаланушыға ортақ. Бүгінгі таңда
электронды каталогтағы деректер базасында 49 кітап, соның ішінде 24
бірегей, 8 қолжазба, 313 статья қамтылған. Жалпы файлдар саны- 21000.
Сайтта орнатылған пайдаланушылардың келімін есептеуіш бойынша күніне
20 пайдаланушы пайдаланады. Олардың құрамында АҚШ. Англия, Нидерланды,
Монголия, Хорватия мемлекеттерінің пайдаланушылары бар.
Қашықтықтағы пайдаланушыларға маркетингтік зерттеу жұмыстарын жүргізу
мақсатында Сайтты пайдаланушының әлеуметтік келбеті атты сауалнама
дайындалды.
Электронды каталогта Спросите библиографа виртуальды анықтама
қызметі құрастырылып Интернет желісіне орналастырылды. Шығыс
Қазақстандағы Өскемен қаласындағы кітапхана өмірінде кітапханашылардың
кәсіби білігін дамытуда орын алатын маңызды оқиғалар бар. Бұл Жазғы
кітапханалық Интернет – мектеп. Оның өткізілуі ақпараттық қызметтің
тиімділігін арттырады, кітапхана тәжірибесіне интернет технологияны енгізді
дамытады. Интернет пайдаланушы кітапханалардың географиясын кеңітеді. Жазғы
Интенет – мектеп 1999 жылдан бастау алады.Ол кезде А.С.Пушкин атындағы
кітапханада бірінші рет Қазақстандағы көпшілік интернет- класс ашылды.
Мектептің негізгі базасы – А.С.Пушкин атындағы Шығыс Қазақстан облыстық
кітапханасы. Алғашқы интернет – мектептің мақсаты кітапханашыларға
Интернет жөнінде түсініктер беру. Интернеттен ақпаратты біліктілікпен
іздеу дағдыларын жетілдеру болды. Интернеттің келесі бағдарламалары мазмұны
жағынан тереңдей түсті, кітапханашылар толық мәтінді деректер базасы,
құжаттарды электронды түрде жеткізу әдісін меңгерді т.б. 2002 ж. және 2003
ж.
Жазғы Мектеп жұмысы Интернет қосымшаларымен еркін жұмыс істей
білетіндерге арналды. Олардың бағдарламасы қашықтан білім алу элементтерін
меңгерумен толықтырылды. Қатысушылар кітапханалардың Жарқын идея
шығармашылық лабораториясының веб- сайтына қойылған он-лайндық
тапсырмаларды орындады.
Тест тапсырмалары Интернет деректерін іздеу,Қазақстан кітапханаларының
веб- сайттарын бағалау тұрғысында өткізілді.
Сонымен, қашықтан білім алу жолы Интернеттен орын алды және ашық және
демократиялық түрде жүргізілді.
Екінші кезең – қатысушылардың Өскемен қаласындағы Интернет мектептегі
дәстүрлі кездесуі. Оның бағдарламасы Цифрлық технологияны пайдалану саласы
жөніндегі лекциялар мен іс- тәжірибелерді қамтыды. Олардың арасында:
кітапханалардың ақпараттық қоғамдағы орны, кітапханадағы Интернетті
пайдаланудың ерекшеліктері, қазақстан кітапханаларында корпоративтік
жобаларды дамытудың ерекшелігі ақпаратты - библиографиялық қызметтің
цифрлық ортадағы тенденциялары.
Іс- тәжірибелік сабақтар Интернеттен ақпарат іздеу, желідегі
ресурстардың есебін жүргізу және кітапхана сайттарын ілгерілету
тақырыптарын қамтыды.
Оның басты міндеті – кітапханашыларды жаңа технологияны пайдалана
отырып веб – сайт құру принциптеріне үйрету.
* Ляшенко С.В. Веб-сайт как мощный маркетинговый канал инф.
Деятельности биб. библиотеки мастер конф. Крым - 2000 -М: ГПНТБ России –
2000 – С 251 - 252
Барлық лекциялық іс- тәжірибелік сабақтар бүкіл әлемдік стандарт
деңгейінде жабдықталған А.С.Пушкин атындағы кітапхананың Интернет класында
өткізілді. Сонымен, Интернет Мектептің ұйымдастырылуы кітапханашылардың
білімін үздіксіз көтеру жүйесі болып табылады.
Оның жұмысы ақпараттық технологиямен жұмыс дағдыларын игеруге және
білім алуға мүмкіндік береді. Мектеп Қазақстан кітапханашыларының өзара
кәсіби байланысын нығайтуға, кітапхана қызметкерлерінің ақпараттық қызмет
мамандары ретіндегі санасының өсуіне ықпалын тигізеді. Ұлттық кітапхананың
электронды құжаттарын жеткізу бөлімі өздерінің тұтынушыларына әр түрлі
ақпараттар қолданылынып жеткізіледі.Әрине электронды жеткізу құралдары
кітапхана үшін қызықты, оқырмандарға қолайлы. Алыстағы ақпараттарды
пайдалануына жол ашады. Болашағы зор әдістің бірі. Интернет – үлкен
информациялық қор, оған бейімделе білу керек. Бүгіндері кітапхананың дамуы
жаңа технологияларды тез арада меңгеруге байланысты. Кітапхананың жұмысы
тәжірибесіне жаңа техникалық ақпараттар енгізу кітапхана мәдениетін
бұзбайды, керісінше оларды толықтырып, қоғам талаптарына сай кітапханы
дамудың жаңа кезеңіне көтереді. Солтүстік Қазақстан облыстық кітапхананы
автоматтандыру жүйесіне модем қосылды және осы бағытта жылдам дамуда.
Ақпараттық және библиографиялақ деректер базасында CD-ROM мен электрондық
каталогтарда Интернет арқылы іздестіру мүмкіндігі құжаттарды электрондық
технология арқылы тауып беру оқырмандарды электрондық қамтамасыз етуге
мүмкіндік береді. Кітапхана Интернет Тренинг Орталығы жұмыс істейді. Бұл
Орталық Интернет үйрету, кеңейтілген қолжеткізу бағдарламасы негізінде
ашылған. Интернет сияқты электрондық кітапханалар да кітапхана қызметін
қайта әртүрлі қызмет көрсетеді: және кітапхананың жаңарып, сапалы
өзгеруіне, кітапхананың ақпарат ақпарат орталықтарына айналуына мүмкіндік
туғызады. Нақты кітапханалар үшін электрондық кітапханалар – бір уақытта
қордың бір бөлігі және жаңа ақпараттық технология элементі болып табылады.
Шекарадағы кездесу атты Қазақстан Ресей жобасын жүзеге асыру мақсатында
Электрондық кітапхана бөлімі жұмыс істейді.
Негізгі міндеті:
Мультимедиялық технология және Интернеттің көмегімен көпшілікке
өлкетану туралы Қазақстан Республикасы халықтарының мәдени-тарихи
байланысын ашатын Қазақстан Ресей қарым – қатынастарын көрсететін
материалдарын, Қазақстан халқының мәдени мұрасын көрсету, жеткізу болып
табылады. Осы міндетті жүзеге асыру үшін электрондық кітапхана іздестіру
жұмыстарын айтып, құнды құжаттар болса, оларды өңдеп, тақырыптық коллекция
ретінде жинап Интернетке орнатылған.
С.Торайғыров атындағы облыстық кітапхана: автоматтандыру бөлімі
жергілікті желінің жұмыс станцияларының қызметін бақылайды. Электрондық
баспахана залында 720 СД-РОМ бар. СД-РОМ коллекциясының негізгі бөлімі
энциклопедиялар мультимедиясы. Бөлімнің виртуальды қоры – электрондық
экономика, тарих, философия, тілтану, оқулықтар, рефераттар т.б. Интернет
желідегі жұмыс бойынша WINDOVS, EXCEL бағдарламасы, веб- беттерін құру
шет тілдерін үйрену. Интернет қоры белсенді пайдаланылады. Негізгі
тақырыптық сұраныстар. Экономика, құқық, экология, шетел сайттары.
Қазақстан кітапхананың Интернетпен қамтамасыз етілу ресурстарында
аймақтарда әр түрлі деңгейде жүргізіліп келеді. Дегенмен Республикалық,
облыстық ғылыми әмбебап, облыстық балалар, жасөспірімдер, жоғары оқу
орындарының кітапханада 60 пайызға жуығы толық жаңа ақпараттық
технологиялармен жабдықталып, оқырмандарына заман талабына сай қызмет
көрсетілуде.
2. 2. Қор толықтыру жұмысында қолданылуы.
Ауқымды желілердің көмегімен кітапхананың кітап қорын толықтыруға болады.
Өзінің ең алғаш құрылған күнінен бастап кітапхана ақпаратты өндіруші мен
оны тұтынушының арасын дәнекерлеуші болып есептеледі. Бұл жағдайда
кітапхананың кітап қорын толықтыру бөлімінің қызметкері екі жақтың өкілі,
әрі өкілетті елшісі болып саналады. Ол дәстүрлі емес, яғни теле- бейне,
электронды түрде ақпарат тасушылар, ең көп ақпарат қоры жиналған үлкен
кітапханалармен үйлестіру қызметін атқарады. Кітапхана өз қызметкерлерінің
шеберлігі мен дарындылығын қанша біріктіргеніне қарамастан, кітап қорын
толықтыру бөлімінің қызметкеріне құжаттарды таңдаудың бастауында тұруға
тура келеді.
Интернетте жұмыс істеу үшін кітап қорын жинақтаушы комплектатор мынаны
білуі қажет: біріншіден, осы желінің мекен – жайы неден тұрады, екіншіден
сол мекен жайды.
Кітап қорын жинақтау- күрделі де шиеленіскен процесс. Оны- оқырман
сұранысын толық қамтамасыз ету үшін кітапхананың кітап қорын нақтылы жаңа
кітаптармен толықтырып, айналымынан шыққан, жыртылып жоғалған құжаттарды,
кітаптарды, кітап қорынан шығару туралы бағдарлама бойынша жүргізілетін
шаралар жүйесі деп қарауға болады. Нағыз осындай сапада жүргізілген
жинақтау ғана кітапхананың барлық негізгі қоғамдық қызметін қамтамасыз
етуге мүмкіндік береді.
Кітапхана қорын жинақтаудың үш түрі бар: ағымдағы (текущее,) өткендегі
(ретроспективный) және бұрынғыша (рекомплектование) – Интернетке
кітапханадағы айырбастау қоры туралы ақпарат беру, яғни дублеттегі және
профильді емес әдебиеттердің тізімін сайтқа орналастыру арқылы, басқа
кітапханалармен айырбас жасау. Іс жүзінде қорды жинақтап толықтырудың
барлық түрлері бір мезгілде жүргізіледі. Интернетті пайдалану арқылы ең
жоғары тиімді жолдарына қол жеткізуге, еңбек және материалдық шығындарды
қысқартуға болады.
Қорды толықтырудың алғашқы кезеңі ағымдағы библиографиялық құралдарды
пайдалана отырып, көптеген құжаттарды талдау екенін білеміз. Өзімізге
қажетті құжаттар мен кітаптарды жинақтау үшін интернеттегі httpwww. Rea.
ruv library мекен-жайы бойынша өз кітапханаңның профиліне сай келетін
баспаның мекенжайын таңдап аласың. Бұл жерден баспадан шыққан және алда
шығатын кітаптар тізімі, бағасы, мұқабасы қатты немесе жұқа, таралымы, беті
жайында мәлімет алуға болады. Кейбір кітап жайында толық білгіңіз келсе,
онымен Интернет арқылы танысуыңызға болады. Ол үшін таңдаған кітабыңызға
арналған бетке шығу арқылы ол кітап оқулық па, әлде көркем әдебиет пе,
бұрынғы басылымдардан қандай айырмашылығы бар екенін білуге болады. Кітап
қорын жинақтауға оқырмандар да көмектесе алады. Ол үшін кітапхана сайтының
бетінде берілген арнайы анкетаны толтырып, кітапхана қорынан қандай
кітаптарды көргісі келетінін білдірсе болғаны. Талдау жасалғанна кейін
кітапхананың қаржы мүмкіншілігі қандай екендігін біліп, содан кейін қалған
кітабыңның қаншасын және қанша данаға сұраныс беруге болатындығын
айқындайсың. Қаржыны үнемдеу мақсатында басқа да баспалардың сайтына кіру
арқылы сол кітаптың бағасын біліп, қайда арзандау болса соған сұраныс
беруге де болады. Тапсырыс беру үшін электрондық пошта қызметі пайдаланады.
Баспалардың электрондық мекенжайлары сол баспа сайтында көрсетіледі.
Тапсырыс берген кезде кітапханаға қажетті кітаптың авторы, аты, қанша
данасы керек және жеткізу, төлем ақы шарты көрсетіледі. Сіз жіберген хатты
алғаннан кейін баспа сізге төлем ақы туралы есебін жібереді, төлем ақы
төленгеннен кейін сіздің тапсырысыңыз кітапханаға жеткізіледі.
Интернеттің көмегімен кітап қорын жинақтаудың дәстүрлі жинақтаудан еш
айырмашылығы жоқ.
Дегенмен мұндай жинақтау кітапханашының уақытын, қорды толықтыруға
бөлінеген қаражатты үнемдеуге мүмкіндік береді.
Өкінішке орай қазақ тілінде кітап шығатын баспалардың барлығының
Интернетте өз сайттары жоқ десе де болады. Тек қазақстандық кітаптардың
Интернет – дүкендерінің ғана мекенжайлары берілген www. еconomix. кz
(Экономик С) www. рress. кz (Пресс КЗ) www. Almatуkitap. kz (Алматы
кітап). Қосымша 5
Қазіргі кезеңде кітапхана жұмысына оқырмандарға қызмет көрсету
саласы басым роль атқарады. Кітапхананың библиографиялық қызметінде жаңа
ақпараттық және телекоммуникациялық технологияларды пайдалану тұтынушыларға
сапалы, жаңа деңгейде қызмет көрсетуге мүмкіндік береді.Электронды
қорларды, соның ішінде Интернет желісін пайдалану мүмкіндігі болған
жағдайда әрбір тұтынушы, яғни оқырмандардың қажет деген сұраныстарын толық
та, сапалы орындауға мүмкіндік туады. Компьютерлік және телекоммуникациялық
технологияларды кітапхана жұмысына енгізу ақпараттық библиографиялық
ақпараттық шекарасын елеулі түрде кеңейтеді, формасын және оның әр
элементінің мазмұнын, олардың арақатынасы мен АІА (анықтама іздеу аппараты)
іздеу қызметін белгілі бір дәрежеде өзгертеді. Электрондық каталог пен
библиографиялық деректер қорының ( база данных) пайда болуы дәстүрлі
жинақталған каталогтар мен картотекалар жүйесін айтарлықтай өзгертеді.
Интернет жүйесінің қорлары тек қана библиографиялық, фактографиялық
деректерден ғана емес, сонымен қатар толық мәтінді ақпараттар, графика,
аудио- видеоматериалдардан тұрады.
Ақпараттық желілер технологиясын кітапханада пайдалану оқырманның
сұранысын сапалы да жылдам орындауға, әрі оқырманның да, кітапхана
қызметкерінің де уақытын үнемдеуге мүмкіндік береді.
Қорды жасақтаудың саясаты- ресурстардың кітапханалық кеңістігін
өлшеудің бір негізі.
* Библиотековедение, Библиография Книговедение: Сб. СтНац.Б-ка РК;
ред.кол., Р.А.Бердегалиева Алматы - 2003 – Вып. 6
Қорды жасақтау процесі – кітапханалардың ақпараттық – библиографиялық
жұмыстардың бастау алар буыны, мысалы Ұлттық кітапхана қорды жасақтау
бойынша ең басты мақсаты - әлемдік мәдени мұраның бір бөлігі ретіндегі
Қазақстан Республикасының толық ұлттық кітапханалық – ақпараттық қорын
жасақтау. Кітапхана қоры жасақтаудың міндеті – оны жаңа ақпаратпен
қамтамасыз ету, қазіргі замандық оқырман сұранысына жауап беретін сапалы
кітап өнімінің негізгі көзін іздестіру қорды жасақтаудың 3 бағыты
сақталады.
1.Қазақстан әдебиеті, Қазақстан тарихы, қазақ тілі мен әдебиеті алу
Казахстаника
2.ТМД елдерінің әдебиетін алу.
3.Алыс шетел әдебиеттерін алу.
Мысалы: Казахстаника қоры 1990 жылдан бастап маңызды бағыт болып
келеді. Мұнда оған Республика территориясында жасалған құжаттар
қазақстанның тарихы, қазақ тілінің құжаттары, Қазақстан территориясынан тыс
жерде қазір сондай ақ, қазақ диаспарасының өкілі жасаған құжаттар енеді.
Кітап қорының жасақталуының ресурстарын жаңа тасымал құралдары,
баспадан шыққан өнімдер туралы толық көлемде мәліметтер жоқ. Баспа ісіндегі
үлкен өзгерістерді және кітап рыногындағы жағдайды ескере отырып, мәдениет,
ақпарат және қоғамдық келісім Министрлігінің қолдауымен Қолда бар және
баспадағы кітап Ресейдің құжатты рыногы сияқты баспалар, кітап рыноктың
біртұтас ақпараттық- сервистік жүйені құру керек. Бұл жүйе Қазақстан кітап
қорының рыногының барлық қатысуын қамтып, Республиканың барлық облыстарымен
аймақтарында Астана, Алматы қалаларындағы сатылым жөніндегі ұсыныстар
мен баспаға дайындайтын кітаптар тақырыптық ақпаратты жинау мен іріктеуге
көмектеседі.
Кітап қорын жасақтау саясаты іске асыру мәселесін шешудің жолы
Қазақстан Республикасы Ұлттық кітапхана штатында маркетингтік қызмет құру.
Қазақстан Республикасы ның оқырмандары мүддесі үшін Қазақстан Республикасы
Ұлттық кітапхана құрылымына МТД бойынша қор заңдарының қолдануын
бақылайтын маркетингтік қызмет керек. Қор толықтыру жұмыстары интернетті
қолдау кітапхана қорын Қазақстан Республикасы Ұлттық кітапхананы толықтыру
жолын сан түрлі және сан салалы. Электрондық баспаханалар кітапхана қорына
сатып алынады, маңызды міндеті Қазақстан баспадан шыққан барлық
басылымдардың толық қамту және Қазақстан тұтынушылардың шет елдерде ТМД
елдерінде жарық көрген әртүрлі басылымдардаң жинақтау . Кітапхана қорын
сапалы толықтап Инетернет ресурстарын пайдалану өте тиімді және жаңа
басылымдарды іздеуде пайдаланатын мол кітапхана қорын толықтырудың жаңа
қалыптасудың ерекше жолы арнайы жобалармен жазу арқылы шет елдердегі әр
түрлі мәдени мерекелер арқылы сұранысқа сай толықтырып әр түрлі нақты
басылымдар.
Мысалы: арнайы бөлім: Әмбебап ғылыми кітапхана 2003 ж құрастырылды.
Оның міндеті – кітапхана қорлардың байланысын көрсету, электрондық
ақпараттар ресурстарын жинау, эффективті қолдану.
Міндеті:
– Ол электрон қордың толықтыру, электронды құжаттарды жеткізу қызметтерін
дамыту, оқырмандармен тығыз байланыста . Ақпараттық білім беретін
региондардың орталықпен байланысты күшейту. Шекарадағы кездесу - шекара
облыс Омбы, Солтүстік Қазақстан т.б. кітапханалардың кітапхана аралық
байланыс. Оңтүстік Қазақстан электрондық кітапхананы құрастыру Евразия
Ресей – Қазақстан біріккен ақпаратты құрастыру мигопроектісінің
біріншісі.Интернетті қор толықтыру әріптерін пайдалану кітапханалар
оқырмандарына қызмет көрсету электронды ақпараттар жеткізу. Интернет- кітап
алмасу электрондық журналдар өзінің мақсат, мультимедиялық ақпарат яғни,
мұнда фотосуреттер бар.
М. Әуезов атындағы ОҚМУ Ақпарат білім беру отралығы – бүгінгі таңда
университеттің жетекші құрылымдық бөлім ретінде өзінің бірегей, көп салалы
кітап қорымен оқу – тәрбие үрдістері мен ғылыми ізденістерді қажетті
ақпарат құжаттарымен қамтамасыз етілуі, білім бері орталығы болып саналады.
Ақпарат қоғамындағы кітапхананың көрсететін дәстүрлі қызыметінің бірі
ақпарат кеңістігіне жол ашу, білімді қалыптастыру, озық тәжірибелермен
алмасу болып отыр. Осы қызметке жаңаша көзқараспен қарап, әлемдік ақпарат
жүйесіне сәйкес оны жаңа мазмұнмен толықтырсақ, кітапханашылардың
көрсететін қызметтеріне деген әлемдік сұраныс деңгейге қол жеткізуге
болады.
Кітапхананың Ақпараттық қызыметіне компьютерлік инфра құрылым, Интернет
т.б. жүйелер өзгерістер енгізілуде. Ақпараттық іс әрекеттің сапасын
белсенді арттырып, мәліметтер қорын ұйымдастыруда, электрондық тасмалдағыш
құралдар ақпарат қорын қалыстастыру арқылы пайдаланушылардың мол
мүмкіншілігіне қол жеткезуіне, жаңа электоронды ресурстар мен заңдық
нормативтік құжаттарды, Қазақстан Республикасының Білім және Ғылыми
Министрлігінің бұйрықтары т.б мағлұматтарды пайдалануына жол ашылуда. Озық
технологияны меңгеріп, білім сапасын жетілдіруге көмек ретінде ұсыныстық
библиографиялық құралдар шығарылды. Елімізде білім мен ғылымға деген
өзіндік үлес қосып отырған Ақпарат білім беру орталығының заман талабына
сай, қоғам үлесіне ілесіп отырғаны үлкен абырой. Қазақстанның болашағына
қызмет ететін интеллектуальды ой - өрісі дамыған жастарды тәрбиелеу.
2. 3. Кітапханада сайттарды пайдалану
World Wide Web- Интернеттің ең қарапайым және өте кең ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz