Жанұя қоғамының ең маңызды тобы, бірлестігі
Кіріспе.
І тарау Жанұя тәрбиесінің тұтас педагогикалық процесс ретінде мәнін ашу.
1.1 Жанұя . тәрбие факторы
1.2 Жанұя тәрбиесінің құқықтық негізі.
1.3 Жанұяның педагогикалық процесін ұйымдастырудың теориялық негіздері.
ІІ тарау. Жанұяның педагогикалық негізгі сипаттамасы мен тәрбие әдістері.
2.1 Жанұяның педагогикалық процесінің негізгі сипаттамалары.
2.2. Мектеп пен жанұяның әрекеттестік формалары
Қорытынды.
Пайдаланылған әдебиеттер.
І тарау Жанұя тәрбиесінің тұтас педагогикалық процесс ретінде мәнін ашу.
1.1 Жанұя . тәрбие факторы
1.2 Жанұя тәрбиесінің құқықтық негізі.
1.3 Жанұяның педагогикалық процесін ұйымдастырудың теориялық негіздері.
ІІ тарау. Жанұяның педагогикалық негізгі сипаттамасы мен тәрбие әдістері.
2.1 Жанұяның педагогикалық процесінің негізгі сипаттамалары.
2.2. Мектеп пен жанұяның әрекеттестік формалары
Қорытынды.
Пайдаланылған әдебиеттер.
Жас баланы жанұяда тәрбиелеуде халқымыздың сан ғасырлар бойы жинақтаған, ұрпақтан-ұрпаққа беріліп келе жатқан ұлттық тәлім тәрбиелердің, төлтума халық педагогикасының орны зор. Оның өзекті арқауына ұлттық сана сезім, қадір-қасиет, ар-ождан, ұлтжандылық, отансүйгіштік, ізгілік, ізеттілік, парасаттылық, тектілік, қайырымдылық және жататыны, олардың өмірдегі мән маңызы сараланады. Жанұяда жас баланы ерлікке, жігерлікке, батылдық пен батырлыққа, бен істің бірлігі сияқты қасиеттерге тәрбиелеудің орны ерекше.
Жанұяда әсіресе, ата-ананың, туған-туыстың айтқан сөздері, қоғамдық өмірде болып жатқан құбылыстарды, саяси-әлеуметтік өмірдегі өзгерістер жөнінде оларға айтқан пікірлерді қабылдап жатқан шешімдерге берген бағаларды т.с.с. жас бала арнайы тыңдап, мән бермегенімен, ойын арасынде естігенін біртіндеп белгелі бір ой қалыптастырып, тұжырымдар жасайды. Жанұяда негізгі қаланған тәрбие өсе келе өмірлік нысанаға айналуы мүмкін.
Жанұяда әсіресе, ата-ананың, туған-туыстың айтқан сөздері, қоғамдық өмірде болып жатқан құбылыстарды, саяси-әлеуметтік өмірдегі өзгерістер жөнінде оларға айтқан пікірлерді қабылдап жатқан шешімдерге берген бағаларды т.с.с. жас бала арнайы тыңдап, мән бермегенімен, ойын арасынде естігенін біртіндеп белгелі бір ой қалыптастырып, тұжырымдар жасайды. Жанұяда негізгі қаланған тәрбие өсе келе өмірлік нысанаға айналуы мүмкін.
1. «Қазақстан мектебі» 2000 ж. Алматы.
2. «Бастауыш мектеп» 2000 ж. Алматы.
3. Абай атындағы Қазақ Ұлттық Педагогикалық Университеті «Педагогика» 2003 ж. Алматы.
4. Ж..Қоянбаев, Р. Қоянбаев «Педагогика» 2000 ж. Алматы.
5. Ж.Әбиев, С.Бабаев, А. Құдиярова «Педагогика» 2004 ж. Алматы
2. «Бастауыш мектеп» 2000 ж. Алматы.
3. Абай атындағы Қазақ Ұлттық Педагогикалық Университеті «Педагогика» 2003 ж. Алматы.
4. Ж..Қоянбаев, Р. Қоянбаев «Педагогика» 2000 ж. Алматы.
5. Ж.Әбиев, С.Бабаев, А. Құдиярова «Педагогика» 2004 ж. Алматы
Жоспар
Кіріспе.
І тарау Жанұя тәрбиесінің тұтас педагогикалық процесс ретінде мәнін ашу.
1.1 Жанұя – тәрбие факторы
1.2 Жанұя тәрбиесінің құқықтық негізі.
1.3 Жанұяның педагогикалық процесін ұйымдастырудың теориялық негіздері.
ІІ тарау. Жанұяның педагогикалық негізгі сипаттамасы мен тәрбие әдістері.
2.1 Жанұяның педагогикалық процесінің негізгі сипаттамалары.
2.2. Мектеп пен жанұяның әрекеттестік формалары
Қорытынды.
Пайдаланылған әдебиеттер.
Кіріспе
Жанұя қоғамының ең маңызды тобы, бірлестігі
Жас баланы жанұяда тәрбиелеуде халқымыздың сан ғасырлар бойы
жинақтаған, ұрпақтан-ұрпаққа беріліп келе жатқан ұлттық тәлім тәрбиелердің,
төлтума халық педагогикасының орны зор. Оның өзекті арқауына ұлттық сана
сезім, қадір-қасиет, ар-ождан, ұлтжандылық, отансүйгіштік, ізгілік,
ізеттілік, парасаттылық, тектілік, қайырымдылық және жататыны, олардың
өмірдегі мән маңызы сараланады. Жанұяда жас баланы ерлікке, жігерлікке,
батылдық пен батырлыққа, бен істің бірлігі сияқты қасиеттерге тәрбиелеудің
орны ерекше.
Жанұяда әсіресе, ата-ананың, туған-туыстың айтқан сөздері, қоғамдық
өмірде болып жатқан құбылыстарды, саяси-әлеуметтік өмірдегі өзгерістер
жөнінде оларға айтқан пікірлерді қабылдап жатқан шешімдерге берген
бағаларды т.с.с. жас бала арнайы тыңдап, мән бермегенімен, ойын арасынде
естігенін біртіндеп белгелі бір ой қалыптастырып, тұжырымдар жасайды.
Жанұяда негізгі қаланған тәрбие өсе келе өмірлік нысанаға айналуы мүмкін.
3
І тарау. Жанұя тәрбиесінің тұтас педагогикалық поцесс ретінде мәнің ашу.
1.1. Жанұя – тәрбие факторы
Жанұя, барлық уақытта да өсіп келе жатқан ұрпақтың тәрбиесі
мәселелерін шешуде үлкен мүмкіндіктерге ие болған. Қазіргі заманға жанұяның
өсіп келе жатқан ұрпақтың тәрбиесі мәселелерін шешудегі ерекшелігі – ата-
ананың білім және жалпы мәдени деңгейінің жоғарлауы.
Балалардың жанұядағы тәрбиесі оның белгілі бір тұрақты әлеуметтік
институт ретінде анықталады, ол жанұя мүшелері арасындағы өзара
қатынастардың қалыптасуы мен дамуына септігін тигізетін адамдардың
жақындығы, туыстығы, өзара үйлесімдік, тұрмыстық өмір. Жанұя тәрбиесінің
артықшылығы да осы қатынастарда, оның тәрбиенің еш қандай да түрі алмастыра
алмайды. Жанұя тәрбиесі адам өміріне қажетті негізі қызметтерді атқарады.
1. Репродуктивті- баланың туылуы.
2. Тәрбиелік – жанұяның әрбір мүшесінің жеке тұлға болып қалыптасуына,
тәрбиелік жағдай жасауы
3. Тұрмыстық – экономикалық – жалпы тұрмысты бюджетті басқару.
4
4. Коммуникативті – жанұялық қатынасты, басқа адамдармен қатынасты
ұйымдастыру
5. Рекреактивті – іс- әрекет ұйымдастыру
Жанұя – болашақ азаматтың әлеуметтену жолындағы алғашқы қадамдарын
жасайтын бастапқы адым. Ол балаға моральдық қалпы туралы алғашқы
түсініктер береді, оны еңбекке баулып, өз-өзіне қызмет ету дағдыларын
қалыптастырады. Ата-ананың іс- әрекеті мен мінез құлқы өмір сүру салты
арқылы балаға дүниетанымдылы, адамгершілік, әлеуметтік – саяси
құндылықтар беріледі.
Жанұя тәрбиесінің және мемлекеттік тәрбиеге қарағанда
артықшылығы басым. Алайда, қазіргі қоғамдық өмірде болып жатқан
әлеуметтік, экономикалық және демографиялық өзгерістер жанұяға белгілі
бір қиыншылықтар туғызады. Нарық қатынастарының дамуы нәтижнсінде
жанұяда айтарлықтай адамгершілік тұрғыдан ересектердің де, балалардың
да жаңа құндылық бағыттарын қалыптастырып, жанұя өміріне елеулі
өзгерістер әкелді. Ата-анамен мұғалімдердің міндеті- қоғамдық
қатынастардың жаңа жүйесін ұсынып отырған әлеуметтік мүмкіншілікті
дұрыс
5
пайдалануы. Мектеп пен жанұя балаларды тауар мен ақша қатынастарының
мәдениетіне үйрету жұмыстарын ойластырып қажет, сондай –ақ алып –сату
пайда табу немесе пайдақорлық емес, ол жалпы игілігі үшін және өз
қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін құқықтық екі жақты қызмет көрсету
екенің түсіндіру. Ата-ананың маңызды міндеті балаларымен біріккен
коммертциялық қызмет - әрекетке қатысып, оны бақылау, оларды баланың
адалдығын, адамгершілігін, ұқыптылығын дамытатын қызмет қорсетудің әр
түрін орындауға үйрету. Нарық жанұя мүшелерінің алатын жанама әсер
етеді, олардың өміре жаңа әлеуметтік бағдарлар енгізеді. Қоғамдық және
мемлекеттік тәрбие беделінің төмендеуі жанұя өмірінің тәрбиесіне
өзінше қиындық әкелді.
Өркениетті қоғам дамыған сайын жанұядағы бала саны азайып
келеді. Аз балалы жанұяда, негізінен бір баласы бар жанұяда, ішкі
жанұялық тәрбиенің ең басты жағдайы жоқ, ол – балалар қарым-
қатынасы. Бір баланың тәрбиесі қосымша педагогикалық күш салуды талап
етеді. Жалғыз балаға деген ата-ананың, әжесі мен атансының артық көңіл
бөлуі оны
6
белсенділігінен айырып, оның эгоистік жақтарының басым болуы
қалыптастырады.
Толық емес жанұяда, ата-анасының біреуі жоқ болған жанұяларда
тәрбиелік мәселелерді шешуде кейбір адамгершілік – психологиялық
ыңғайсыздықтар болуы мүмкін. Мұндай жанұялардың көбінде ана мен бала
ғана болады.
Жанұя тәрбиесінің проблемасы- ананың жанұя тұрмысынан қолы
босамауы. Ананың уақыты жетпеуі көбінесе насихат, жазғыру, ұрысу
сияқты тәрбиелік ықпалдың нәтижесіз әдістерін пайдалануға мәжбүр
етеді.
Микроклиматы жағымсыз, жанұя өмірі ұрыс-керіске, ата-ананың бір
–біріне, балаларына деген шағымдарына, айқай –шуға, қорлық сөздер мен
іс- әрекеттерге толы жанұяларда өте маңызды тәрбие проблемалары
туындайды. Ата- ана құқығынан айырғалы тұрған ата-аналар әлеуметтік
проблемалар тудырады. Мемлекет олардың ата-аналық құқықтарынан
айырғанда балалардың мақсат мүддесін басшылыққа алады. Алайда бұл
ретте олардың өмірі өз мәніне барынша жоғалтады, өйткені өмір сүру мен
дамудың маңыздылығы кемиді
7
Елдегі түбегейлі әлеуметтік- экономикалық өзгерістерге,
жекеменшіктің пайда болуына, жеке адамның бою мүмкіндігінінің тууына
байланысты материалдық жағынан ауқатты жанұялар пайда бола бастады.
Мұндай жанұяларды тәрбие белгілі бір проблемаға кездеседі. Көбінесе
мұндай жанұядағы бала балалық ұжымдардан алшақ болады, оның ерекшелік
сезімі қалыптасып, қоршаған адамдарға деген жөнсіз наразылық эгоизімі
тууы мүмкін.
Жанұяның жоғарғы материалдқ ауқаттылығы жанұя жұмысын
ұйымдастыруда қолайсыз жағдайлар туғызады. Мектеп жанұя әдістемелерін
нақтылап, оның кемшіліктерін түзете отырып, бұл проблемаларды жеңуге
тырысу керек.
Осылайша, демократиялық қоғамда ата-ананың бала тәрбиесіндегі
қызметі толығымен қалпына келетінін есте ұстауымыз керек. Алайда,
қазіргі заманға әлеуметтік экономикалық жағдайлар бала тәрбиесінде
қиыншылықтар туғызып отыр. Атан-ана жанұя тәрбиесіне маңыздылығы
8
баланың құндылық бағыттарын оның моральдік қалыптасыртырулары қажет.
1.2 Жанұя тәрбиесінің құқықтық негізі.
Жанұя тәрбиесінің, ата-ананың әлеуметтік – жауапкершілік қызмет-
әрекеті ретінде басты құқықтық негізі бар. 1989 жылдың 20 қарашасында
БҰҰ Бас Ассамблеясы қабылдаған Бала құқығы туралы конвенция маңызды
негізгі құжат болып табылады. Балаға, дене жағынан және ақыл-ойының
жетілмегендігіне, арнайы қорғау мен қамқорлық соның ішінде, туылғанға
дейінгі және туылғаннан кейінгі тиісті құқықты қорғау керек,- деп
жазылған Конвенцияда
Баланың өмір сүру, тіршілік ету және салауатты даму құқығын
жариялай отырып, конвенция баланың жеке тұлғалық дамуына өзінін
дербестігін, даралығын сақтау құқығына ерекше көңіл бөледі. Сондай- ақ
баланың ата-анаға деген құқығы да ескеріледі. Ата-ана Баланың мақсат
–мүддесі үшін қажетін орындамаған жағдайда ғана өз құқықтарынан
айырылады.
Осы Конвенцияға қол қойған мемлекеттер мына міндеттерді
орындауға тиіс: ақысыз және бәріне міндетті бастауыш білім беруді
9
енгізу, орта және кәсіби білім алуға жағдай жасау, жоғарғы білім
алуға жол ашу. Конвенцияның 28 тарауында Мектептегі тәртіп баланың
адами қадір –қасиетіне құрмет көрсететін әдістер арқылы жүргізілуі
тиіс деп, ерекше аталып кеткен. Конвенция, сондай- ақ БҰҰ Бас
Ассамблиясының 1959 жылдың 20 қарашасында қабылдаған Бала құқығының
декларациясы, Адам құқықтарының жалпы декларациясы және басақада
көптеген халықаралық құқықтар Қазақстан Республикасының
Конституциясының ішкі жанұялық қатынастарды, баланың жанұямен
қоғамдағы тәрбиесі және ағартушылығы мәселелерін қамтитын тарауларына
негіз болды. Қазақстан Республикасының Конституциясының 27 тарауында
былай делінген:
1. Неке мен жанұя, аналық, әкелік және балалық мемлекет
қамқорлығының аясында
2. Балаларды қорғау және тәрбиелеу – ата-ананың табиғи құқығы
және міндеті
3. Кәмелетке толған және еңбекке жарамды балалар еңбекке
жарамсыз ата-аналарына қамқорлық жасауы тиіс.
10
Қазақстан Республикасының Конститутциясында бекітілген жанұя тәрбиесінің
құқықтық принциптері Неке және жанұя туралы заңда (17.12.1998 ж)
нақтыланған. Онда қазіргі заманға жанұя құқығының бір некелік, некеге
тұрудың бостандығы мен еркіндігі, ажырасу еркіндігі, ерлі-зайыптылардың
жанұя қатынасындағы тең құқығы сияқты негізгі принцептері жазылған. Бұл
құқықтар жанұя өміріндегі, жанұя ұжымындағы өзара байланыстың терең
демократияға жол ашады. 52 тарауда баланың жанұялық тәрбиесі, оның құқығын
және мақсат- мүдделерін қорғаудың баптары келтірілген : Баланың өз ата-
анасы тарапынан тәрбиелеуіне , оның тілек- қалауларының орындалуына жан-
жақты дамуына, оның дами қадір –қасиетінің сыйлануына құқығы бар. Бала ата-
ана билігіне тәуелді Объект ретінде емес, өзіндік құқық субъектісі ретінде
қарастырылады. Қазақстан Республикасының Білім беру туралы Заңында
(07.06.1999 ж) елдегі білім беру- тәрбиелік процесті мемлекеттік –құқықтық
реттеудің мәселелеріне айрықша көңіл берілген. Бұл құжаттың нақты жасалған
құқықтық негізі бар, ол ата-аналарға және балаларға, олардың қазіргі
заманның талабына сай зиялы білім алуларына, құқықтық кепіл береді. Ата-ана
және басқа
11
құқық өкілдері балаларға өмір сүру мен білім алу үшін салауатты және
қауіпсіз жағдайлар жасау керек. Жалпы алғанда, Қазақстан Республикасының
елдегі білім беру – тәрбие процесін жүзеге асыратын дамыған, қызмет етіп
тұрған құқықтық негіз бар, жанұяның дамуына кепіл беретін және жанұя
өмірінің, жанұя ұжымындағы өзара байланыстың терең демократиялық қамтамасыз
етенін құқықтық нормалардың жүйесі жетілген.
1.3. Жанұялық педагогикалық процесін ұйымдастырудың теориялық
негіздегі.
Жанұя тәрбиесі туралы алғашқы педагогикалық түсініктер мен
идеиялар халық педагогикасында пайда болған. Педагогикалық ғылымның дамуы
барысында жанұя тәрбиесінің мәселелері нақты ғылыми –теориялық және
әдістемелік мазмұнға ие бола бастады. К.Д Ушинский, Л.Н. Толстой, П.Ф.
Лесгафт және басқалар балалар тәрбиесін ұйымдастыруда олардың даралық
ерекшеліктерін, бейімділіктерін, дене-күш және психологиялық даму деңгейін
ескеру керектігіне ерекше көңіл бөлген. Н.К Крупская, А.С. Макаренко, С.В.
Сухомлинский бала тәрбиесінің теориясын атап көрсеткен. Қазіргі
зерттеушілердің еңбектерінде баланың жанұядағы қарым –қатынасындағы
12
қызмет -әрекетін ұйымдастыру, салауатты өмір салтын құру, мектеп пен жанұя
ара қатынасы т.б. мәселелері қамтылған.
Жанұяның тәрбие өмір салты,оның барлық құрылымдық элементтері бір-
бірімен тығыз байланысты, өйткені олардың мақсат-міндеттері ортақ іс-
әрекеттерінің жалпы тәсілдері, әдістері және бағыттылығы бар. Жанұядағы
тәрбиенің субъектілері- ата – анамен бала, әлеуметтік мақсат, міндет,
педагогикалық тәсілдері, әдістер. Осы элементтерді біріктіретін негіз-іс
-әрекет.
Ұйымдастырылған мақсатты жүзеге асыруда іс - әрекет болмаса, тәрбиеде
болмайды. Жанұядағы тәрбиенеің маңыздылығы ата-ананың басшылығы мен,
бақылауы мен әртүрлі іс - әрекетке (оқу, еңбек, ойын, эстетикалық т.б.)
балаларды араластыру.
... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе.
І тарау Жанұя тәрбиесінің тұтас педагогикалық процесс ретінде мәнін ашу.
1.1 Жанұя – тәрбие факторы
1.2 Жанұя тәрбиесінің құқықтық негізі.
1.3 Жанұяның педагогикалық процесін ұйымдастырудың теориялық негіздері.
ІІ тарау. Жанұяның педагогикалық негізгі сипаттамасы мен тәрбие әдістері.
2.1 Жанұяның педагогикалық процесінің негізгі сипаттамалары.
2.2. Мектеп пен жанұяның әрекеттестік формалары
Қорытынды.
Пайдаланылған әдебиеттер.
Кіріспе
Жанұя қоғамының ең маңызды тобы, бірлестігі
Жас баланы жанұяда тәрбиелеуде халқымыздың сан ғасырлар бойы
жинақтаған, ұрпақтан-ұрпаққа беріліп келе жатқан ұлттық тәлім тәрбиелердің,
төлтума халық педагогикасының орны зор. Оның өзекті арқауына ұлттық сана
сезім, қадір-қасиет, ар-ождан, ұлтжандылық, отансүйгіштік, ізгілік,
ізеттілік, парасаттылық, тектілік, қайырымдылық және жататыны, олардың
өмірдегі мән маңызы сараланады. Жанұяда жас баланы ерлікке, жігерлікке,
батылдық пен батырлыққа, бен істің бірлігі сияқты қасиеттерге тәрбиелеудің
орны ерекше.
Жанұяда әсіресе, ата-ананың, туған-туыстың айтқан сөздері, қоғамдық
өмірде болып жатқан құбылыстарды, саяси-әлеуметтік өмірдегі өзгерістер
жөнінде оларға айтқан пікірлерді қабылдап жатқан шешімдерге берген
бағаларды т.с.с. жас бала арнайы тыңдап, мән бермегенімен, ойын арасынде
естігенін біртіндеп белгелі бір ой қалыптастырып, тұжырымдар жасайды.
Жанұяда негізгі қаланған тәрбие өсе келе өмірлік нысанаға айналуы мүмкін.
3
І тарау. Жанұя тәрбиесінің тұтас педагогикалық поцесс ретінде мәнің ашу.
1.1. Жанұя – тәрбие факторы
Жанұя, барлық уақытта да өсіп келе жатқан ұрпақтың тәрбиесі
мәселелерін шешуде үлкен мүмкіндіктерге ие болған. Қазіргі заманға жанұяның
өсіп келе жатқан ұрпақтың тәрбиесі мәселелерін шешудегі ерекшелігі – ата-
ананың білім және жалпы мәдени деңгейінің жоғарлауы.
Балалардың жанұядағы тәрбиесі оның белгілі бір тұрақты әлеуметтік
институт ретінде анықталады, ол жанұя мүшелері арасындағы өзара
қатынастардың қалыптасуы мен дамуына септігін тигізетін адамдардың
жақындығы, туыстығы, өзара үйлесімдік, тұрмыстық өмір. Жанұя тәрбиесінің
артықшылығы да осы қатынастарда, оның тәрбиенің еш қандай да түрі алмастыра
алмайды. Жанұя тәрбиесі адам өміріне қажетті негізі қызметтерді атқарады.
1. Репродуктивті- баланың туылуы.
2. Тәрбиелік – жанұяның әрбір мүшесінің жеке тұлға болып қалыптасуына,
тәрбиелік жағдай жасауы
3. Тұрмыстық – экономикалық – жалпы тұрмысты бюджетті басқару.
4
4. Коммуникативті – жанұялық қатынасты, басқа адамдармен қатынасты
ұйымдастыру
5. Рекреактивті – іс- әрекет ұйымдастыру
Жанұя – болашақ азаматтың әлеуметтену жолындағы алғашқы қадамдарын
жасайтын бастапқы адым. Ол балаға моральдық қалпы туралы алғашқы
түсініктер береді, оны еңбекке баулып, өз-өзіне қызмет ету дағдыларын
қалыптастырады. Ата-ананың іс- әрекеті мен мінез құлқы өмір сүру салты
арқылы балаға дүниетанымдылы, адамгершілік, әлеуметтік – саяси
құндылықтар беріледі.
Жанұя тәрбиесінің және мемлекеттік тәрбиеге қарағанда
артықшылығы басым. Алайда, қазіргі қоғамдық өмірде болып жатқан
әлеуметтік, экономикалық және демографиялық өзгерістер жанұяға белгілі
бір қиыншылықтар туғызады. Нарық қатынастарының дамуы нәтижнсінде
жанұяда айтарлықтай адамгершілік тұрғыдан ересектердің де, балалардың
да жаңа құндылық бағыттарын қалыптастырып, жанұя өміріне елеулі
өзгерістер әкелді. Ата-анамен мұғалімдердің міндеті- қоғамдық
қатынастардың жаңа жүйесін ұсынып отырған әлеуметтік мүмкіншілікті
дұрыс
5
пайдалануы. Мектеп пен жанұя балаларды тауар мен ақша қатынастарының
мәдениетіне үйрету жұмыстарын ойластырып қажет, сондай –ақ алып –сату
пайда табу немесе пайдақорлық емес, ол жалпы игілігі үшін және өз
қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін құқықтық екі жақты қызмет көрсету
екенің түсіндіру. Ата-ананың маңызды міндеті балаларымен біріккен
коммертциялық қызмет - әрекетке қатысып, оны бақылау, оларды баланың
адалдығын, адамгершілігін, ұқыптылығын дамытатын қызмет қорсетудің әр
түрін орындауға үйрету. Нарық жанұя мүшелерінің алатын жанама әсер
етеді, олардың өміре жаңа әлеуметтік бағдарлар енгізеді. Қоғамдық және
мемлекеттік тәрбие беделінің төмендеуі жанұя өмірінің тәрбиесіне
өзінше қиындық әкелді.
Өркениетті қоғам дамыған сайын жанұядағы бала саны азайып
келеді. Аз балалы жанұяда, негізінен бір баласы бар жанұяда, ішкі
жанұялық тәрбиенің ең басты жағдайы жоқ, ол – балалар қарым-
қатынасы. Бір баланың тәрбиесі қосымша педагогикалық күш салуды талап
етеді. Жалғыз балаға деген ата-ананың, әжесі мен атансының артық көңіл
бөлуі оны
6
белсенділігінен айырып, оның эгоистік жақтарының басым болуы
қалыптастырады.
Толық емес жанұяда, ата-анасының біреуі жоқ болған жанұяларда
тәрбиелік мәселелерді шешуде кейбір адамгершілік – психологиялық
ыңғайсыздықтар болуы мүмкін. Мұндай жанұялардың көбінде ана мен бала
ғана болады.
Жанұя тәрбиесінің проблемасы- ананың жанұя тұрмысынан қолы
босамауы. Ананың уақыты жетпеуі көбінесе насихат, жазғыру, ұрысу
сияқты тәрбиелік ықпалдың нәтижесіз әдістерін пайдалануға мәжбүр
етеді.
Микроклиматы жағымсыз, жанұя өмірі ұрыс-керіске, ата-ананың бір
–біріне, балаларына деген шағымдарына, айқай –шуға, қорлық сөздер мен
іс- әрекеттерге толы жанұяларда өте маңызды тәрбие проблемалары
туындайды. Ата- ана құқығынан айырғалы тұрған ата-аналар әлеуметтік
проблемалар тудырады. Мемлекет олардың ата-аналық құқықтарынан
айырғанда балалардың мақсат мүддесін басшылыққа алады. Алайда бұл
ретте олардың өмірі өз мәніне барынша жоғалтады, өйткені өмір сүру мен
дамудың маңыздылығы кемиді
7
Елдегі түбегейлі әлеуметтік- экономикалық өзгерістерге,
жекеменшіктің пайда болуына, жеке адамның бою мүмкіндігінінің тууына
байланысты материалдық жағынан ауқатты жанұялар пайда бола бастады.
Мұндай жанұяларды тәрбие белгілі бір проблемаға кездеседі. Көбінесе
мұндай жанұядағы бала балалық ұжымдардан алшақ болады, оның ерекшелік
сезімі қалыптасып, қоршаған адамдарға деген жөнсіз наразылық эгоизімі
тууы мүмкін.
Жанұяның жоғарғы материалдқ ауқаттылығы жанұя жұмысын
ұйымдастыруда қолайсыз жағдайлар туғызады. Мектеп жанұя әдістемелерін
нақтылап, оның кемшіліктерін түзете отырып, бұл проблемаларды жеңуге
тырысу керек.
Осылайша, демократиялық қоғамда ата-ананың бала тәрбиесіндегі
қызметі толығымен қалпына келетінін есте ұстауымыз керек. Алайда,
қазіргі заманға әлеуметтік экономикалық жағдайлар бала тәрбиесінде
қиыншылықтар туғызып отыр. Атан-ана жанұя тәрбиесіне маңыздылығы
8
баланың құндылық бағыттарын оның моральдік қалыптасыртырулары қажет.
1.2 Жанұя тәрбиесінің құқықтық негізі.
Жанұя тәрбиесінің, ата-ананың әлеуметтік – жауапкершілік қызмет-
әрекеті ретінде басты құқықтық негізі бар. 1989 жылдың 20 қарашасында
БҰҰ Бас Ассамблеясы қабылдаған Бала құқығы туралы конвенция маңызды
негізгі құжат болып табылады. Балаға, дене жағынан және ақыл-ойының
жетілмегендігіне, арнайы қорғау мен қамқорлық соның ішінде, туылғанға
дейінгі және туылғаннан кейінгі тиісті құқықты қорғау керек,- деп
жазылған Конвенцияда
Баланың өмір сүру, тіршілік ету және салауатты даму құқығын
жариялай отырып, конвенция баланың жеке тұлғалық дамуына өзінін
дербестігін, даралығын сақтау құқығына ерекше көңіл бөледі. Сондай- ақ
баланың ата-анаға деген құқығы да ескеріледі. Ата-ана Баланың мақсат
–мүддесі үшін қажетін орындамаған жағдайда ғана өз құқықтарынан
айырылады.
Осы Конвенцияға қол қойған мемлекеттер мына міндеттерді
орындауға тиіс: ақысыз және бәріне міндетті бастауыш білім беруді
9
енгізу, орта және кәсіби білім алуға жағдай жасау, жоғарғы білім
алуға жол ашу. Конвенцияның 28 тарауында Мектептегі тәртіп баланың
адами қадір –қасиетіне құрмет көрсететін әдістер арқылы жүргізілуі
тиіс деп, ерекше аталып кеткен. Конвенция, сондай- ақ БҰҰ Бас
Ассамблиясының 1959 жылдың 20 қарашасында қабылдаған Бала құқығының
декларациясы, Адам құқықтарының жалпы декларациясы және басақада
көптеген халықаралық құқықтар Қазақстан Республикасының
Конституциясының ішкі жанұялық қатынастарды, баланың жанұямен
қоғамдағы тәрбиесі және ағартушылығы мәселелерін қамтитын тарауларына
негіз болды. Қазақстан Республикасының Конституциясының 27 тарауында
былай делінген:
1. Неке мен жанұя, аналық, әкелік және балалық мемлекет
қамқорлығының аясында
2. Балаларды қорғау және тәрбиелеу – ата-ананың табиғи құқығы
және міндеті
3. Кәмелетке толған және еңбекке жарамды балалар еңбекке
жарамсыз ата-аналарына қамқорлық жасауы тиіс.
10
Қазақстан Республикасының Конститутциясында бекітілген жанұя тәрбиесінің
құқықтық принциптері Неке және жанұя туралы заңда (17.12.1998 ж)
нақтыланған. Онда қазіргі заманға жанұя құқығының бір некелік, некеге
тұрудың бостандығы мен еркіндігі, ажырасу еркіндігі, ерлі-зайыптылардың
жанұя қатынасындағы тең құқығы сияқты негізгі принцептері жазылған. Бұл
құқықтар жанұя өміріндегі, жанұя ұжымындағы өзара байланыстың терең
демократияға жол ашады. 52 тарауда баланың жанұялық тәрбиесі, оның құқығын
және мақсат- мүдделерін қорғаудың баптары келтірілген : Баланың өз ата-
анасы тарапынан тәрбиелеуіне , оның тілек- қалауларының орындалуына жан-
жақты дамуына, оның дами қадір –қасиетінің сыйлануына құқығы бар. Бала ата-
ана билігіне тәуелді Объект ретінде емес, өзіндік құқық субъектісі ретінде
қарастырылады. Қазақстан Республикасының Білім беру туралы Заңында
(07.06.1999 ж) елдегі білім беру- тәрбиелік процесті мемлекеттік –құқықтық
реттеудің мәселелеріне айрықша көңіл берілген. Бұл құжаттың нақты жасалған
құқықтық негізі бар, ол ата-аналарға және балаларға, олардың қазіргі
заманның талабына сай зиялы білім алуларына, құқықтық кепіл береді. Ата-ана
және басқа
11
құқық өкілдері балаларға өмір сүру мен білім алу үшін салауатты және
қауіпсіз жағдайлар жасау керек. Жалпы алғанда, Қазақстан Республикасының
елдегі білім беру – тәрбие процесін жүзеге асыратын дамыған, қызмет етіп
тұрған құқықтық негіз бар, жанұяның дамуына кепіл беретін және жанұя
өмірінің, жанұя ұжымындағы өзара байланыстың терең демократиялық қамтамасыз
етенін құқықтық нормалардың жүйесі жетілген.
1.3. Жанұялық педагогикалық процесін ұйымдастырудың теориялық
негіздегі.
Жанұя тәрбиесі туралы алғашқы педагогикалық түсініктер мен
идеиялар халық педагогикасында пайда болған. Педагогикалық ғылымның дамуы
барысында жанұя тәрбиесінің мәселелері нақты ғылыми –теориялық және
әдістемелік мазмұнға ие бола бастады. К.Д Ушинский, Л.Н. Толстой, П.Ф.
Лесгафт және басқалар балалар тәрбиесін ұйымдастыруда олардың даралық
ерекшеліктерін, бейімділіктерін, дене-күш және психологиялық даму деңгейін
ескеру керектігіне ерекше көңіл бөлген. Н.К Крупская, А.С. Макаренко, С.В.
Сухомлинский бала тәрбиесінің теориясын атап көрсеткен. Қазіргі
зерттеушілердің еңбектерінде баланың жанұядағы қарым –қатынасындағы
12
қызмет -әрекетін ұйымдастыру, салауатты өмір салтын құру, мектеп пен жанұя
ара қатынасы т.б. мәселелері қамтылған.
Жанұяның тәрбие өмір салты,оның барлық құрылымдық элементтері бір-
бірімен тығыз байланысты, өйткені олардың мақсат-міндеттері ортақ іс-
әрекеттерінің жалпы тәсілдері, әдістері және бағыттылығы бар. Жанұядағы
тәрбиенің субъектілері- ата – анамен бала, әлеуметтік мақсат, міндет,
педагогикалық тәсілдері, әдістер. Осы элементтерді біріктіретін негіз-іс
-әрекет.
Ұйымдастырылған мақсатты жүзеге асыруда іс - әрекет болмаса, тәрбиеде
болмайды. Жанұядағы тәрбиенеің маңыздылығы ата-ананың басшылығы мен,
бақылауы мен әртүрлі іс - әрекетке (оқу, еңбек, ойын, эстетикалық т.б.)
балаларды араластыру.
... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz