Топырақ саңырауқұлақтардың систематикасының жалпы сипаттамасы

Пән: Биология
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 3 бет
Таңдаулыға:

Тақырып № 7

Топырақ саңырауқұлақтардың систематикасының жалпы сипаттамасы. Топырақ ашытқылары.

Саңырауқұлақтардың - ерекше белгілеріне қарай (Өсімдіктерге және жануарларға тән ұқсастықтар) табиғи тәуелсіз тобын құрастырады . Олардың қалдықтары ежелгі геологиялық қабаттарынан табылып отыр. Жүз мыңнан астам түрлер белгілі. Кез-келген жерлерде кеңінен таралған.

Саңырауқұлақтардың өсімдіктерге тән ерекшелктері:

өсімді (вегетативті) денесі бір орыннан қозғалмайды, өсу барысында тарамдалады, жасушасы қалың қабықшамен қапталған қоректік затты денесімен сорады.

Саңырауқұлақтардың жануарларға тән ерекшеліктері:

Хлоропластары жоқ, қоректік затты өз жасушасында түзе алмайды, бунақ денелілерге ұқсас жасушасы ақуызды -хитинді қабықшамен қапталған. Қоректік қор заты жасушасында гликоген түрінде жиналады (грек. Гликис - тәтті, инос шығу тегі, яғни тәтті зат)

Топырақта үнемі әртүрлі саңырауқұлақтардың ағзалар көп мөлшерде кездеседі. Бір жағынан олар микроскопиялық ашытқы немесе зең саңырауқұлақтар. Екінші жағынан үлкен денелі қалпақшалы саңырауқұлақтармен білінеді. Сонымен бірге олардың барлығына ортақ, ұқсас ерекшеліктер тән. Өсімдік түссіз әрі тарамдалған лицейден (жіпшелерден) тұрады. Ол жіңішке жіпшелерден түзілген (гифтер) және солар арқылы тарамдалып өседі.

Саңырауқұлақтарды 2 топқа бөледі:

Төменгі сатыдағы -мицелий бір жасушалы (ашытқы зең саңырауқұлақтар)
Жоғары сатыдағы- мицелий көп жасушалы (қалпақша саңырауқұлақтар)

Бактерия мен актиномициттерге қарағанда с-р жоғары дамыған. Мұнда ядросы қалыптасқан және ол ядролық қабықшамен қапталған. Жоғарыда айтылғандай мицелий құрылысында ортақ ұқсастықтар мицелий болғанымен, көбею тәсілдерінде әр типке жататын саңырауқұлақтарда түрлі ерекшеліктер орын аладын

Саңырауқұлақтар 1) өсімді (вегетативті) ; 2) жыныссыз; 3) жынысты жолмен көбейеді

Вегетативті- Жіпшелері (гифтер) үзіліп, әрқайсысынан мицейде (жіпшумақта) бүртіктер пайда болады (ашытқы саңырауқұлақтар) кейін олар бөлініп өз алдына тіршілік етеді.
Жыныссыз- зооспора, спора, конилдий арқылы өтеді.
Жынысты- екі гамета (жыныс жасуша) қосылуынан ерекше жасуша (зигота-грек. бірге қосылу) түзілу арқылы жүреді.

Барлық саңырауқұлақтар аэробты ағзаларға жатады. 5°-40°С аралығында жақсы өседі. (25°-30°С) . Бірақ арасында психрофил (-) мен термофилдар (+) кездеседі. С-дың көпшілігі топырақтың қышқыл реакциясын қалайды. Сонымен бірге бейтарап реакциясы бар топырақтарда жақсы өсе береді.

Барлық саңырауқұлақтардың ағзалар 2 типке жіктеледі

І. Нағыз саңырауқұлақтар (тип Eumycophyta)

ІІ. Слекейлі зеңдер (тип Myxomycophyta)

Нағыз саңырауқұлақтар 5 кл бөлінеді

Саңырауқұлақты -балдырлар (Phycomycetes)

Мицелий бір клеткалы көп ядролы перделенген, жынысты жолмен көбейеді. Топырақта кездесетін ағзалардың көпшілігі Mucor, Rhizopus, Moptiepella, Phutophopa ТУЫСТАРДЫҢ ӨКІЛДЕРІ

Қалталы саңырауқұлақтар (Ascomycetes)

Мицелий көпклеткалы көбею тәсілі - жынысты жыныссыз. Топырақта кең тараған Penicillum, Aspergilus, Chaetomium туыстардың өкілдері. Қалталы саңырауқұлақтарға ашытқыларда жатады. Бұд ағзалар бірклеткалы және вегетативті жолмен көбейеді.

Пеницилдің 2 түрінен пеницилин дәрісі ал аспергилдің бір түрінен лимон қышқылы алынады. Бұлар табиғатта тепе-теңдікті сақтауға көмектеседі. Зең саңырауқұлақтар тобына жатқан соң зияны да бар. Жеміс жидек, дәнді дақылдарды бақша дақылдарды шірітеді.

Ашытқы саңырауқұлақтар қымыз, сүт, шарап, сүрлем, нан ашытуға пайдаланады (қантты саңырауқұлақтар немесе сахаромициттер) Кейде зияны да байқалады. Мысалы Мукордың кейбір түрлері ауыл шаруаш-ды дақылдарды шірітеді адам мен малдың арасында ауру туғызады.

3. Базидиалдық саңырауқұлақтар (Basidiomyctes) Қаралып жатқан топтың жоғары ұйымдасқан ағзалар мицел көпклеткалы. Жынысты көбеюі базидио споралардың көмегімен жүзеге асады. Дене тұрқы әр түрлі (микроскоп көлемде және ірі көлемде қалпақшалы саңырауқұлақтар) Базид саңырауқұлақтар-белсенді түрде клеткалы ыдыратуға көмегі бар. Соның арқасында кейде ірі көлемдегі ағаштар түбімен жасалады.

Мысалыған «үйлі саңырауқұлақ» немесе Meculius lacrimans. Кейбір түрлері дәнді дақылдардың арасында қауіпті аурулардың қоздыртқышы ретінде білінеді.

4. Толық дамымаған (несовершенные) саңырауқұлақтар (fungi) Жыныссыз жолмен конидиялары арқылы көбейеді. Топырақта кең тараған негізгі өкілдері Cephalospopium Trichoderma, Cladospofium, Alternaric туыстары жатады. Бұл ағзалар органикалық заттарды ыдыратушыларға және ұсақ жұмыр құрттардың антогонистер ретінде қызмет атқарады.

5. Залалсыз саңырауқұлақтар (Mucelia Stepilis) мицелийдің үзінділері арқылы яғни вегетативтік жолмен көбейеді. Споралар мен гаметалар анықталмаған.

ІІ. Миксомицеттер немесе слекейле зеңдер (Myxomycophyta) Сілекейлі дене ретінде тіршілік етеді. Амебалар ұқсап жалған аяқтармен қозғалады. Жыныссыз жолмен споралар арқылы көбейеді. Негізгі өкілі Rhizophyctis rosea mon құрамында жиі кездеседі клетканы ыдыратушы ретінде білінеді, және өсімдіктердің арасында түрлі ауруларды қоздырады (кила капуста)

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.