Өрнектер

Өрнектер кейбір мәндерді есептеу ережесін белгілейді. Өрнектер тұрақтылардан, айнымалылардан, функциялардан, амалдарды орындау белгілерінен және жақшалардан тұрады.

Арифметикалық амалдар
Төмендегі кестеде Турбо Паскальдің негізгі арифметикалық амалдары көрсетілген.

Белгілер Операция атауы Мысал
* көбейту 2*3 (нәтиже: 6)
/ бөлу 30/2 (нәтиже: 1.5E+01)
+ қосу 2+3 (нәтиже: 5)
- азайту 5-3 (нәтиже: 2)
div бүтін бөлу 5 div 2 (нәтиже: 2)
mod бүтін қалдық 5 mod 2 (нәтиже: 1)

Логикалық амалдар
Логикалық типтегі шамаларға мына амалдар қолданылады:
• NOT – логикалық терістеу ("ЕМЕС")
• AND – логикалық көбейту ("ЖӘНЕ")
• OR – логикалық қосу ("НЕМЕСЕ")
• XOR - логикалық "Аралас НЕМЕСЕ"
Типтері логикалық болып табылатын А және В айнымалыларымен орындалған осы амалдардың нәтижесі төмендегі ақиқат кестесінде бейнеленген:
A B not A A and B A or B A xor B
true true false true true false
true false false true true
false true true false true true
false false false false false

Қатынас амалдары
Қатынас амалдарына мынадай амал түрлерін жатқызуға болады:
• > - үлкен
• < - кіші
• = - тең
• <> - тең емес
• >= - үлкен немесе тең
• <= - кіші немесе тең

Қатынас амалдарымен тек сандарды ғана емес, символдарды, жолдарды, жиымдарды және белгілерді салыстыруға болады.

Амалдарды орындау тәртібі
Алгоритмдік тілдерде (Паскаль, Бейсик, Си т.б.) арифметикалық амалдардың орындалу тәртібі олардың математикалық орындалу тәртібіне сәйкес келеді, яғни алдымен жақша ішіндегі амалдар, сонан соң көбейту, бөлу, қосу, азайту т.б. амалдар орындалады. Төмендегі кестеде әр түрлі амалдардың орындалу