Мемлекеттің пайда болуы мен мәні туралы ақпарат

Жоспар
Кіріспе

І Кіріспе
ІІ Негізгі бөлім
1. Мемлекеттің пайда болу себептерi.
2. Мемлекеттің шығуы туралы теориялар.
3. Mемлекеттің мәні.
4. Мемлекет типологиясының түсінігі мен негіздіері.
ІІІ Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер

Мемлекет адамзат дамуының белгілі бір кезеңінде пайда болып қалыптасады. Мемлекет дегеніміз-қоғамдык саяси ұйым. Қоғамдык ұйымның алғашқы түрі-рулык қауым. Ру дегеніміз-адамдардан тарихі қалыптасқан бірлістігі, туысқан адамдардан туратын қауымдастық. Рулық қауымда ру мүшелерінұйымға олардың туыстық қандастығы, бірлесіп істеген еңбегі және мүліктің ортақ болуы біріктіреді. Рулық қауым әдетте екі сатыдан өтеді. Алғашқы әйелдер үстемдік етіп тұрған аналық дәуірде ру топтары әиел туыстық жағынан болса, кейінгі аталық дәуірде билік отбасының иесіне айналған ерлерге ауысады. Рулық қауымдағы биліктің түбегейлі өзгеруі егіншілік пен мал шаруашылығының пайда болуы, даму және еңбек құралдарын, қару-жарақтарды көбірек өндіріп жетілдіре түсуімен тығыз байланысты болды. Осындай өзгерістердің нәтижесіндс ерлер қоғамдық өндірісте маңызды орынға ие болып, ру қауымында шешуші күшке аиналды. Miнe, содан бастап туыстық ерлер тарапынан анықталып, ер адам ру басшысы болып саналды. Рулық қауымда қауымдык билік жүзеге асырылды. Ру өміріне байланысты мәселелердін барлығын рудын жалпы жиналысы қарап, шешіп отырған. Ру басшысына жасы толған азамат тағайындалды. Ру басшысынының қызметі мұрагерлікке негізделмейді. Әдетте, оны кез-келген уақытта ауыстырып отырған. Ру ағасына ру әдет-ғұрыптарын, дәстүрін білетін, рудын қамын ойлайтын және қауымды басқара білетін адам сайланған. Бірнеше рулар бірігіп тайпа құрады. Тайпаны басқару үшін ру ағаларынан кеңес құрылды. Ру өмірінің маңызды мәселелері ру мушелерінің жалпы жиналысында шешіліп, ел шешімінің жүзеге асырылуып ру басшысы қадағалады.
Сонымеп рулық қоғам егіншіліктің, мал шаруашылығы, қолөнер кәсіптерінің дамуына байланысты ыдырап, қоғам мүшелеріееенің жікке бөлінуіне алып келді. Әрбір отбасының өзіндік шаруашылығы қалыптасып, мал, жер, құрал-жабдықтар жеке меншікке айнала бастады. Рулық қауым ішінде мүлік теңсіздігі пайда болды. Ру әскери басшылар ру мүшелері қатарынан бөлініп шығып, басқарушы ерекше үстем тапқа аиналды. Рулық қауымның әскери демократиясы қалыптасып, мемлекеттік құрылымның алғашқы негізі қаланды. Меншік иелері байлардың айрықшіа мүдделері болғандықтан олар басқа ру мүшелерімен яғни кедей шаруалармен қатар отырып мәселелерді бірге шешуге бармаиды. Сол себепті байлар мен кедейлер арасында қарама-қашыылықтар туа бастады. Рулық биліктің орнына саяси билік, жаңа саяси құрылым пайда бола бастады.
Алғашқы қауымдық қоғамның экономикасы мен құрылымы- экономиканың негізгі сипаты қоғамдық еңбек, қоғамдық меншік, коғамдық бөліс, қоғамдық өмір сүру. Қоғамның құрылысы: туысқандық ру, тайпа, одақ, бірлестіктер.
Алғашқы қауымдык коғамның экономикалык, әлеуметтік, құрылымдық, басқарушылық салаларындағы объективтік даму процестері бір-бірімен тығыз байланыста өзгеріп, жаңарып отырады. Бұл объективтік даму процестің күрделі сатысы әлеуметтік революциялық төңкеріс-б.з.д. 10-15 мың жылдықтарда болған. Ол төңкеріс кезінде малшылық пен егіншілік қалыптасты, ажарланған тастам жасалған қарулар өмірге келді, адамның тәжірибесі өсіп, молайды. Қоғамдык еңбек төрт күрделі тарауға бөлінді: Мал шаруашылық, жер игеру, өндірістік және саудагерлер тобы. Бұның бәрі еңбектің өнімділігіе арттырды, қоғамның шығысынан кірісін асырды, Қоғамдык байлык калыптаса бастады, оны иемденетін топтар, таптар пайда болды. Экономикалық өзгерістер әлеуметтік қайшылықтарды өмірге әкелді. 5-4 мың жылдықтарда сол қайшылықтарды реттеп, қоғамды басқару үшін құқық пен мемлекет пайда болды. Мемлекет пен құқықтың туынды тарихы- қоғамның антагонистік тапқа бөлінуінің нәтижесі болып табылады.

Пән: Жалпы тарих
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 18 бет
Таңдаулыға:

Мемлекеттің пайда болуы мен мәні.

Жоспар

І Кіріспе
ІІ Негізгі бөлім
1. Мемлекеттің пайда болу себептерi.
2. Мемлекеттің шығуы туралы теориялар.
3. Mемлекеттің мәні.
4. Мемлекет типологиясының түсінігі мен негіздіері.
ІІІ Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер

1.Мемлекеттің пайда болу себептері.

Мемлекет адамзат дамуының белгілі бір кезеңінде пайда болып
қалыптасады. Мемлекет дегеніміз-қоғамдык саяси ұйым. Қоғамдык ұйымның
алғашқы түрі-рулык қауым. Ру дегеніміз-адамдардан тарихі қалыптасқан
бірлістігі, туысқан адамдардан туратын қауымдастық. Рулық қауымда ру
мүшелерінұйымға олардың туыстық қандастығы, бірлесіп істеген еңбегі және
мүліктің ортақ болуы біріктіреді. Рулық қауым әдетте екі сатыдан өтеді.
Алғашқы әйелдер үстемдік етіп тұрған аналық дәуірде ру топтары әиел
туыстық жағынан болса, кейінгі аталық дәуірде билік отбасының иесіне
айналған ерлерге ауысады. Рулық қауымдағы биліктің түбегейлі өзгеруі
егіншілік пен мал шаруашылығының пайда болуы, даму және еңбек құралдарын,
қару-жарақтарды көбірек өндіріп жетілдіре түсуімен тығыз байланысты болды.
Осындай өзгерістердің нәтижесіндс ерлер қоғамдық өндірісте маңызды орынға
ие болып, ру қауымында шешуші күшке аиналды. Miнe, содан бастап туыстық
ерлер тарапынан анықталып, ер адам ру басшысы болып саналды. Рулық қауымда
қауымдык билік жүзеге асырылды. Ру өміріне байланысты мәселелердін барлығын
рудын жалпы жиналысы қарап, шешіп отырған. Ру басшысына жасы толған азамат
тағайындалды. Ру басшысынының қызметі мұрагерлікке негізделмейді. Әдетте,
оны кез-келген уақытта ауыстырып отырған. Ру ағасына ру әдет-ғұрыптарын,
дәстүрін білетін, рудын қамын ойлайтын және қауымды басқара білетін адам
сайланған. Бірнеше рулар бірігіп тайпа құрады. Тайпаны басқару үшін ру
ағаларынан кеңес құрылды. Ру өмірінің маңызды мәселелері ру мушелерінің
жалпы жиналысында шешіліп, ел шешімінің жүзеге асырылуып ру басшысы
қадағалады.
Сонымеп рулық қоғам егіншіліктің, мал шаруашылығы, қолөнер кәсіптерінің
дамуына байланысты ыдырап, қоғам мүшелеріееенің жікке бөлінуіне алып келді.
Әрбір отбасының өзіндік шаруашылығы қалыптасып, мал, жер, құрал-жабдықтар
жеке меншікке айнала бастады. Рулық қауым ішінде мүлік теңсіздігі пайда
болды. Ру әскери басшылар ру мүшелері қатарынан бөлініп шығып, басқарушы
ерекше үстем тапқа аиналды. Рулық қауымның әскери демократиясы қалыптасып,
мемлекеттік құрылымның алғашқы негізі қаланды. Меншік иелері байлардың
айрықшіа мүдделері болғандықтан олар басқа ру мүшелерімен яғни кедей
шаруалармен қатар отырып мәселелерді бірге шешуге бармаиды. Сол себепті
байлар мен кедейлер арасында қарама-қашыылықтар туа бастады. Рулық биліктің
орнына саяси билік, жаңа саяси құрылым пайда бола бастады.
Алғашқы қауымдық қоғамның экономикасы мен құрылымы- экономиканың
негізгі сипаты қоғамдық еңбек, қоғамдық меншік, коғамдық бөліс, қоғамдық
өмір сүру. Қоғамның құрылысы: туысқандық ру, тайпа, одақ, бірлестіктер.
Алғашқы қауымдык коғамның экономикалык, әлеуметтік, құрылымдық,
басқарушылық салаларындағы объективтік даму процестері бір-бірімен тығыз
байланыста өзгеріп, жаңарып отырады. Бұл объективтік даму процестің күрделі
сатысы әлеуметтік революциялық төңкеріс-б.з.д. 10-15 мың жылдықтарда
болған. Ол төңкеріс кезінде малшылық пен егіншілік қалыптасты, ажарланған
тастам жасалған қарулар өмірге келді, адамның тәжірибесі өсіп, молайды.
Қоғамдык еңбек төрт күрделі тарауға бөлінді: Мал шаруашылық, жер игеру,
өндірістік және саудагерлер тобы. Бұның бәрі еңбектің өнімділігіе арттырды,
қоғамның шығысынан кірісін асырды, Қоғамдык байлык калыптаса бастады, оны
иемденетін топтар, таптар пайда болды. Экономикалық өзгерістер әлеуметтік
қайшылықтарды өмірге әкелді. 5-4 мың жылдықтарда сол қайшылықтарды реттеп,
қоғамды басқару үшін құқық пен мемлекет пайда болды. Мемлекет пен құқықтың
туынды тарихы- қоғамның антагонистік тапқа бөлінуінің нәтижесі болып
табылады.
Мемлекеттің рулык қауымнан айырмашылығын мынадай белгілері арқылы
ажыратамыз:
1. Мемлекеттік егемендік
2. Мемлекеттің халқы әкімшілік жүйеге бөлінеді.
З. Мемлекеттің әкімшілік билік жүргізетін органы болады. Басқару
ісімен шұғылданатын адамдар қызмет етеді.
4. Мемлекет заңдар шығарып, солардың күшімен коғамдык қатынастарды
реттейді.
5.Салык жүйесінің қалыптасуы.
Алғашкы қоғамның даму процесінде әлеуметтік мононормалар (бірігу-
бірлесу) қалыптасып, сол арқылы карым-қатынастарды реттеп, баскарып
отырғаң, Мононорманың негіздері әдеп-ғұрып, салт-дәстүр, мораль, діни
нормалар.
Әдет-ғұрып, ру әдеттері барлық ру мүшелерінің еркін білдіріп,
мүдделерін қорғайтын кағидалар деп танылып, оны мүлтіксіз орындау әрбір ру
мүшелерінің дағдысына айналды. Мораль, яғни имандылық қағидалары да қауым
ішіндегі адамдардың қатынастастарын реттейтін күш. Бұл арқылы зорлық-
зомбылық, ұрлык т.б. теріс қылықтар айыпталып, оған тиісті жазаны жұртшылық
пікіріне салып, тәртіп бұзғандарды қауым болып жазалап отырды.
Мемлекет пен құқықтың шығу себептері:
- жинау экономикасынан өндіру экономикасына көшу
- мал шаруашылығынан егіншіліктің бөлінуі
- еңбектің ірі қоғамдық бөлінісі
- алып-сатарлардың пайда болуы
Мемлекет пен құқықтың өмірге келуінің, калыптасуының негізгі
объективті заңдылықтары:
- еңбек өнімділігінің өсуі
- артық өнімнің пайда болуы
- жеке меншіктің пайда болуы
- таптардың пайда болуы
Мемлекет дегеніміз-жария өкіметтің пайда болуымен іс-әрекетінінң
нәтижесі ретінде қалыптасатын, қоғам өмірін ұйымдастырудың нысаны және оның
негізгі салаларына басшылық ететін, қажетті жағдайларда өкіметтің күш-
қуатына сүйенетін басқару жүйесі.
Мемлекеттің негізгі белгілері:
1.Баскару органдары мен мекемелерінің ерекше жүйсеінің болуы. 2.Қоғамдық
қатынас ережелерін белгілейтін құқықтың болуы.
Мемлекеттің қоғамдағы басқа да ұйымдардан айырмашылык белгілері:
-мемлекет қоғамдық көлемде бірден-бір билік жүргізетін ұйым;
-мемлекет қоғамдағы заңдылықты, гәртіпті бақылап отырады;
-мемлекеттің ішкі сыртқы істердегі тәуелсіздігі, басым үстемдігі;
Алғашқы қауымдық қоғамның экономикалық, әлеуметтік дамуы
1. Жабайы адам дәуірі - 40-12 мың жылдықтар арасы. Адамдар табиғаттың
даяр өнімдерін корек етті карулары дайын: тас, сүйек, ағаш. Жабайы аңшылық,
балықшылык қалыптасып қоғамның негізгі сипаты табиғаттың, қоршаған ортаның
адамдардың күн көрінісіне қолайлы жақтарын пайдалана отырып,
экономикалық, әлеуметтік жағдайын жақсарту. Қорыта айтқанда - дайынды
игерушілік дәуірі. Бқл кезеңде қиыншылык, ашаршылық жиі болды.
2. Экономикалық қолдан жасау дәуірі - 12-4 мың жылдықтар арасы. Бұл
кезеңдерде адамдардың тәжірибесі, паидаланатын қаруы дамыды. Рухани
санa - сезімі, білімі жоғарылады. Экономиканы қолдан жacayға
мүмкіншілік қалыптасты. Металлургия, керамика өмірге келді. Малшылык-
егіншілік арқылы рулық, тайпалық бірлестіктер, әлеуметтік нормалар өмірге
келді.
Шыгыс елдеріндегі мемлекеттің дамуы.
ІПығыс елдерінде (Иран, Индия, Қытай, Араб елдерінде) мемлекеттің
қалыптасуы басым түрде қоғамдық меншікті қорғауга байланысты. Себебі, бұл
елдерде алғашқы қоғам ыдырау кезінде күрделі кұрылыстар болды; ірі су
каналдарын жасау, суармалы ирригациялық жуйелер қалыптастыру,
құрғақшылықпен күресу. Аталған күрделі жұмыстарды жақсы жүргізу үшін
қоғамдық мемлекеттік меншік қалыптасты. Сол меншіктін иелері: чиновниктер,
ру, тайпа басшылары, король, императорлар болды. Сөйтіп, бұл елдерде
көбінесе мемлекеттік деспотизм орнады. Бұл елдердің экономикасы, әлеуметтік
жағдайы, демократия өте бәсең дамыды. Мемлекеттік биліктің, қоғамдык
меншіктің басында - абсолюттік монарх болды.
Азия типті (шығыс типті) мемлекеттердің қалыптасу себептері: ірі
ирригациялық жүйелерді жасау; оны іске асыру үшін құралдарды, жұмысшыларды
жүйелі түрде топтастыру-біріктіру; барлық жұмыстарды бір орталықтан
баскару.
Мемлекеттік баскару аппараты бұрынғы ру-тайпалык аппарат қалың
бұхарадан алыстай түсіп, әділетсіздікті, қанаушылықты күшейтті. Азия типті
мемлекеттер өте баяу дамып, ХІХ-ХХ ғасырларға дейін көп өзгермей сақталып
келді (Қытай, Иран т.б.).
Европалық елдерде мемлекеттің қалыптасуы.
Мемлекет европалык елдерде жеке меншіктің шапшаң, күрделі дамуы,
қоғамнын топқа бөлінуі арқылы қалыптасты.
Афина мен Римде алғашқы қоғамның ыдырауы кезінде экономикалық күшті
топтар мен таптар мемлекетті өз қолдарына алып, өз мүдде-мақсаттарын
орындайтын мемлекеттік аппарат орнатты. Бұл мемлекеттер көбінесе
демократиялық жүйедегі саяси бірлестік болып қалыптасты. Спарта
аристократиялық республика болып қалыптасты. Мұнда құлдардың саны
жергілікті халыктан бірнеше есе көп болып, жаңа мемлекеттік басқару
аппараты құрылды. Жергілікті халықтың арасында қайшылыққа жол бермеу
саясаты қалыптасты. Республикада қатаң заңдылық, құқықтық тәртіп орналды.
Германияда мемлекеттің қалыптасуы басқаша болды. Мұнда құл иелену көп
дамымады. Kөп бұхара байларға тәуелді болды, феодалдық қатынастар дами
бастады. Рим империясының біраз жерін Германия өзіне қаратып,
феодалдық мемлекеттің дамуын тездетті. Осы типті мемлекеттер
Еуропаның бірнеше елдерінде, Ресейде, Ирландияда, Азияда, Орта Азия
елдерінде қалыптасты.
2. Мемлекеттің пайда болуы туралы теориялар мазмұны.
Мемлекет пен құқықтың шығуын таныстыратын бірнеше теориялар бар. Олар
мемлекеттің пайда болу құбылыстарын түрліше түсіндіреді. Атап айтсақ,
теологиялық теория - мемлекеттің шығуын құдайдың құдыретімен
байланыстырады. Әрбір ірі дін құдайдын әрекеті деген діни-құқықтық
қағидалар бар. Қазір де кейбір мемлекеттер осындай кағидаларга негізделіп
құрылып қызмет атқapaды. Бұл кағидаларға сүйене отырып, діни теоретиктер
мемлекет пен құқық күбылыстарын діни рәсімдерге байланыстыра
түсіндіреді. Бұл теорияны ғылыми түрде уағыздаған Фома Аквинский,
Жан.Маритен т.б.
Патриархалдық теория - мемлекет адамдардың отбасы тәжірибесінен
қалыптасқан азаматтардың сапалы түрде өздерінің мұдде-мақсаттарын іске
асыру үшін біріккен одақ деп түсіндіреді. Күрделі ірі патриархалдық отбасы
бірте-бірте мемлекеттің басшысына айналған. Отбacы басшысы - әке,
мемлекеттің бacшысы -монарх. Бұл теорияның өкілі және дамытқан
зерттеушісі Аристотель оны жақтаушылар орта, жаңа ғасырларда болды. Фильмер
Михайловский т.б.
Келісім-шарттык теория мемлекеттің шығуын адамдар арасындағы келісім-
шартпен байланыстырады. Өткен дәуірлерде адамдар өмір сүру үшін бірімен-
бірі жауласып, соғысып, әбден береке қасиеті кетеді. Сондай қауіпті өмірден
құтылу үшін адамдар өзара ымыраға келіп, шартқа отырады. Соның нәтижесінде
мемлекет құрып, оған қоғам мүшелерінің барлығын қорғауды, лайықты өмір
сүруге жағдай туғызуды міндеттейді. Қоғам мүшелері де заң талаптарына
бағынатыны туралы міндеттеме алады, деп түсіндіреді (Гроций, Спиноза,
Д.Локк, Т. Гоббс, Ж.Руссо, А.Радищев)
Психологиялық теория IX-X ғасыр бұл теорияны уағыздаған Ч.Тард.
Л.И.Петражицкий. Қоғам мен мемлекетте бұл теория адамдардың психологиялық
біріккен көзқарасы, іс-әрекеті, мінезі, тәртібі - бәрі келісіп ұжымдық
түрде басқаруы. Қоғам мен мемлекет адамдардың табиғи психологиялық даму
заңдылық процессінің нәтижесінде пайда болды деп түсінідіреді.

З.Мемлекеттің белгілері.
Даму сатыларына қарамacтан барлық мемлеттердің ортақ белгілерін
атayғa болады. Осылар арқылы мемлекет тапсыз қоғамдағы рулық
қayымдacтықтан және таптык коғамдaғы өзгеде ұйымдардан ажыратылады. 0сындай
белгілердің жиынтығы келіп, мемлекет туралы мінездемені толық ашып береді.
Ең алдымен, мемлекет арнаулы өзара байланысты, бірігіп іс-қимыл жасайтын
мемлекеттік аппаратты құрайтын мемлекеттік органдардан (әкімшілік, армия,
сот, полиция т.б.) турады. Бұлар мемлекет атынан билік жүргізеді, басқаруды
камтамасыз етеді. Демек, бұл саяси билік ұйымы. Мұнын мәнісі мынада:
- ол әлеуметтік басқаруды жүзеге асыратын органдардың ерекше жүйесі
болып табылады;
- бүкіл коғамның атынан ресми өкілдік етеді:
- онын мақсаты - өркениетті тәртіпті, әрі адамдардың күнделікті
өмірлік қызметін қолдауды қамтамасыз ету, ал керек болған жағдайда
мемлекеттік мәжбүрлік шараларын қолданады.
Екінші белгісі - бұл мемлекеттік биліктің оның аумағындағылардың барлығына
тиесілілігі. Бұл жерде аумақ деп мемлекеттің шекарасы шегіндегі кеңістікті
айтамыз. Демек, мемлекеттің ерекшелігі - нақтылы анық сыртқы шекарасының
болуы және ұлттык немесе әкімшілік аумақтың бөліктерге бөлінуі. Мемлекет
өзінін қарамағындағы адамдарды біріктіргіш күш, сондықтан өздерінің
құқықтары мен міндеттерін тұрғылықты жері бойынша іске асырады.
Кез келген мемлекеттің үшінші белгісі онын аумағындағылардың
орындауларына міндетті тәртіп ережелерін тағайындау. Яғни нормативтік-
құқықтық актілерде белгіленген құқык нормаларын шығару.
Мемлекеттің төртінші белгісі - халыктан салық, алымды және басқа да
міндетті төлемлерді жинап алу. өйткенi, бұлар мемлекеттік аппаратты ұстап
тұру үшін және өзге де коғамдық жұмыстарды қамтамасыз етуге қажетті қаражат
болып табылады.
Ақырында, мемлекет егемендікке ие болады, оның басты мақсаты басқа шет
мемлекеттерге. тәуелді болмауды, өз аумағындаңы ішкі және сыртқы
мәселелердің барлығын дербес шеше алатындығы, әрине өзге
мемлекеттердің тәуелсіздігін бұзбayы тиіс.

4.Мемлекет типологиясыеың түсінігі мен негіздері.
Мемлекетті типтерге дөлудің марксистік әдісі.
К. Маркс, Ф. Энгелс, В. И. Ленин мемлекет үстемдік таптын мүддесін
қорғайтын құрал деп түсіндіреді. Марксистік тұрғыдан қарағанда тарихтағы
мемлекеттер төрт түрге бөлінеді: құл иеленушілік, феодалдык,
буржуазиялық және социалистік мемлекеттер.
Мемлекеттің негізгі мақсаты бір таптың диктатурасын орнату. Таптық
мінездеме экономикалық, әлеуметтік жағдаймен байланысты. Марксизм мемлекеті
бір таптың екінші тапты қанау аппараты деп анықталды. Марксистік
типологиясын ың негізін қалыптастыратын қоғамның экономикалық базисі мен
таптық құрылысы. Марксизм мемлекеттің атрихи типін қоғамның даму
құрылысымен және экономикалық формация деген түсінікпенен байланыстырады.
Экоиомикалык формация базиспен қондырмадан тұрады. Базисті өндірістің
тәсілі белгілейді өндірістік қатынастар мен өндіруші күштерден тұрады
. Осы формацияларға марксизм құл иеленушілік, феодалдық, буржуазиялық және
социалистік мемлекеттерді сәйкес келтіреді. Мемлекеттің тарихи типтері осы
экономикалық қоғамдық формациямен тығыз баиланысты дамуға тиісті.
Мемлекеттері цивилизациялық әдіспен бөлудің ерекшілігі.
Мемлекеттердің ерекшелікгерін білу үшіпн қоғамнын барлық саларынның
жағдайларына ықылас салу кажет. Мемлекеттің экономикалык базисін
зерттегенде оған қоса коғамның мәдени, рухани деңгейін зерттеп, орнын
көрсету қажет және қанаушы таптан басқа коғамды құраға барлык топтарды
зерттеп орындарын, рөлін маңызын түсінген дұрыс коғамның әдет-ғұрыптарын,
әр топтын саналары мен құқықтарының денгейін білу өте қажет. Ал, зерттеудің
ең маңызды мақсаты жеке адамның, бостандығы мен құқықтарының, әлеуметтік
жағдайын және енбектегі қарым қатынастарын жақсы білу - мемлекетке
мінездеме беру үшін өте керек нәрселер. Қоғам бірнеше топтарға бөлінетін
болса да, мемлекеттің алдында тұрған мақсат сол топтар арасындасы
қайшылықтарды бәсеңдетіп бүкіл халыктың мүддесін қорғау. Осы әдетті біз
цивилизациялық әдіс-деп атаймыз. Цивилизаицялык әдіс мемлекет өзінің елінде
тұратын адамдар үшін қандай жақсылық істеді, экономикалық, саяси,
әлеуметтік, өнегелі, коғамның дамуы үшін қандаи шара қолданды деген
сұрақтарға жауап береді. Цивилизациялық әдіспен мемлекеттерді алғашқы
өркениетті және кеингі өркениетті мемлекеттеp деп бөлуге боладі. Алғашқы -
өркениеттен мемлекет шексіз билікке негізделеді де, бірііктіруші және
ұйымдастырушы күщ ретінде қоғамның әлеуметтік және экономикалық құрылымын
анықтайды. Бұл көне грек, шумер, ассиро-вавилон, иран, бирма, жопан т.б.
елдердегі саяси ұйымдар. Кейінгі өркениетте мемлекеттік билік алғашкы
өркениеттегідей аса қуатты барлық қоғамды қамтып басқарған
күш емес. Мемлекет көп жағадайда мәдени-діни жүйеге бағынған. Бұларға
Батыс Европа, Шығыс Европа, Солтүстік Америка т.б. мемлекеттер жатады.
Феодалдық мемлекеттердің функциялары.
Феодалдық мемлекеттердің негізгі нышаны - жерге жеке меншіктің қалыптасуы.
Феодалдық мемлекеттің ішкі функциялары: жеке меншікті қорғау, салық жинау,
шаруалардың көтерілісін басу, Сыртқы функциялары - басқа халықтарды тонау,
өз мемлекетін қорғау және көрші мемлекеттермең қарым-катынастарды құру.
Феодалдық мемлекет өзінің билігін шіркеудің әсерімен күшейтті. Феодалдық
қоғам шіркеудің күшейуіне, баюына жағдай туғызады. Шіркеудің көп жерлері,
шаруалары және басқа да байлыктары болатын. Шіркеудің билігін дәлелдеу үшін
әр түрлі теорияларды шығарды. Мұсылман, Христиан, Католик, Буддистік
шіркеулердің арасында бірталам аиырмашылық болғанымен, коғамдағы құқықтык
жағдайлары бір-біріне ұқсас.
Антикалық мемлекеттердің ерекшеліктері.
Бұл мемлекеттердің ерекшеліктері; құл иеленушілік өндірісі шығыс
мемлекеттерден коп жоғары, рулық қауымныцң қалдықтары сирек кездеседі,
құлдардын еңбегін қанап пайдалану экономиканын, негізін құрады. Қоғам
негізінде құл иеленушілерге және құлдарга бөлінеді. Құлдар құл
иеленушілердік жеке меншігін құрады. Олардың жеке меншігінде құлдар, жер
және басқа да өндіріс құралдары болатын. Құл иеленушілік мемлекеттің
негізгі мақсаттары құлдарды, басқа топтарды езгіге салып, олардың
еңбектерін пайдалану. Құл иеленушілік мемлекеттің негізгі ішкі функциясы
құлдарды және басқада кедей топтарды қанау және сол үшін тиісті жағдай
туғызу. Мсмлекеттің өзі жерлердін, құлдардың, кен шығаратын жерлердің,
басқа байлықтардың иесі болатын. Сондықтан ол жеке меншікті қоргау
кызметіне қатты көңіл бөлетін. Құлдардың көтерілістері қатан соққымсн
басылатын. Антикалық мемлекеттердің сыртқы фуикциялары да соғыс-күреспен
байланысты.

ӘДЕБИЕТТЕР:
1. Алексеев В.Н., Пернищ А.И. История первобытного общества. М 1990
2. Виноградов С.Л. Человек и общество. Алматы, 1994
3. Государство и социальные структуры на Древнем Востоке. М.; 1989
4. Котов А.К. Суверенный Казахстан: гражданин, нация, народ. Алматы. 1997
5. Ашитов Б., Ашитов С.Егемен Казакстан. Алматы, 1997
6. Жоламан Қ. , Мүхтарова А., Тәукелсв А. Мемлекет және құқық теориясы
7. Сапаргалиев І:., Ибраева А. Мемлекет және құқық теориясы. Алматы, 1998
8. Табанов С. Құқық теориясы мен сот жүйесінің конституциялық
негіздері. А ста н a. 2001.
9. Сорокин 11. А. Человек и цивилизация. Общество. М..І998
10. Текен Ф. К теории общсствснных формации, М., 1975
11.Ушаков А.а. О понятии исторического типа государства и права
Правоведение.1983.,
12. Хабибуллин A. Г. Научные основы типологии государства:
запросы теории и практики 1997
13. Гуревич А.Я. Теория формации и реальности истории. Вопросы философии.
1999

№3 Лекция гақырыбы: Мемлекеттің нысаны (формасы)
Лекция жоспары:
1.Мемлекет нысанының түсінігі мен құрылымы .
Мемлекетті басқару және құрылымдық нысаны.
Саяси режим тусінігі, түрлері.
ҚР мемлекеттік нысаны.

Лекцияның мақсаты: Мемлекеттің нысанының ұғымын, басқару және құрылымдық
нысанының түрлерін, саяси-мемелкеттік режимнің ерекшеліктерін, сондай-ак ҚР
мемлекеттік нысанын оқып үйрету.

1.Мемлекет нысанының түсінігі мен құрылымы.
Мемлекеттің сыртқы нысаны мен ішкі мазмұның диалектикалық бірлігі
байқалады. Мемлекеттің гысаны қоғамның экономикалық, мәдени, рухани
мазмұнына байланысты. Демократиялы мемлекеттер тек қана республика немесе
шектелген монархия түрінде өмір сүреді. Ал шығыс мемлекеттерде көбіне
монархия болатыны жақсы мәлім. Мемлекетгің мазмұны оның нысанынан
бөлінбейді, олар бір-бірімен тығыз байланыста дамиды.
Тәуелсіз Қазақстанда екі жылдан кейін 1993 жылғы Конституциясының
орнына екінші 1995 жылғы Конституция алынды. Бұл соңғы Конституция
мемлекеттің сырткы нысанын өзгертіп, Қазакстанда Президенттік республиканың
саяси жүйесі кұрылды.
Мемлекеттің тарихи даму процесінде оның нысанына бірнеше жағдайлар әсер
етеді.( географиялық, климат, тарихи факторлар жатады)
Мемлекеттің құрылыс нысанына экономикалық және саяси жағдайлар әсерін
тигізеді. Ежелгі-феодалдык немесе шығыс мемлекеттерде рулық коғамның
қалдықтары көп уақытқа дейін сақталып келеді. Кейін алғашқы қоғамның ыдырау
процесінде ол қалдықтар жойылады да мемлекеттің нысаны қатты өзгереді.
Мысалы, Үндістанның мемлекет кұрылысы туралы катаң қағида болған. Патшаның
әділетті болуы, жекеменшікті бұзбау брахмандарды силайтын және олардың
айтқан ақылдарын тыңдауы міндетті болған. Бұл туралы Ману заңындарында
айтылған. Ресейдің феодалдық мемлекетінде халық жиналысының, соттың, рулык
қауымның ролдері көпке дейін сақталып келді. Саяси жағдай, қоғамдық қатынас
шиеленісі, дағдарыс кезінде көбіне мемлекетті басқару бір адамның қолында
болады. Мысалы, Наполеон, Рузвельт, Гитлер. Ал, мемлекеттің экономикасы
жақсы дамыган кезде жағдай тыныш уақытта ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.