Мал дәрігерлік офтальмология

Аннотация
Нормативтік сілтемелер
Анықтамалар
Белгілер мен қысқартулар
Кіріспе
1 Негізгі бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..9
1.1 Офтольмология ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..9
1.2 Конъюнктивиттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..12
1.3 Конъюктивиттердің классификациясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .13
1.4 Панофтольмит ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..15
2 Өзіндік зерттеулер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..18
2.1 Proanamnesis ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 18
2.2 Anamnesis vitae ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 18
2.3 Anamnesis morbi ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .18
2.4 Status praesens communis universale ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..19
2.5 Status praesens localis ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .23
2.6 Diagnosis ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 23
2.7 Decursis morbi et therapia ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...23
2.8 Еріkrisis ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .30
3 Техника қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 32
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .33
Пайданылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 34
Қосымша суреттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .35
1) Сурет ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...35
2) Сурет ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...36

Мемлекетіміздің мал шаруашылығын, оның ішінде -мал, құс және басқа жануарлардан өнім алуды дамыта отырып, елімізде қажетті азық-түлік, өндіріске керекті шикізаттар алу үшін жануарларды тиімді пайдалану бүгінгі күннің өзекті мәселесі.
Сондықтан да жедел ветеринарлық жәрдемнің тез көрсетілуінің, мамандардың қажетті жабдықтармен және ауру мал мен жануардың организміне әсер ететін дәрілермен қамтамасыз етілуінің маңызы зор. Алғашқы жедел ветеринарлық көмек басқа да ветеринария жұмыстармен қоса мал дәрігерлік емдеу ісінің негізін қалайды. Алғашқы ветеринарлық жедел жәрдем мал тұрған жерде көрсетіледі; ветеринарлық мекемеге әкелінген мал мен жануарларға күрделі оперативтік ем қажет болған кезде емдеу мекемесінде стационар жағдайында жәрдем жасалады. Мал мен жануар ауырып, жалпы жағдайы төмендегенде оларға жедел де, сапалы да, әрі тиімді кемек, көбінесе үлкен қалаларда көрсетіледі. Мұндай қалаларда арнаулы авто-көліктерде жабдықталған ветеринарлық жәрдем керсетілетін ветстанциялар бар, ол мал дәрігерлерін, орта және кіші буындағы ветфельшерлерді (веттехниктерді) ауырған малға тез жеткізеді.
Мал дәрігерлік офтальмология көздің анатомиясын, физиологиясын оқытып қана қоймай, көз патологиясының зерттеу әдістерін және көз маңында жиі кездесетін ауруларды, сонымен қоса оларды алдын-ала болдырмау шараларын үйретеді.
Дегенмен, бұл ұзақ уақыт ішінде офтальмология саласында жиналып бақылау жұмыстары істелген. Офтальмология ілімінің нағыз дамуы тек 18 ғасырдан басталған. Бұған үлкен себеп болған 1850 жылы Гельмгольц деген ғылымның офтальмоскопты жасауы болып табылды.
Мал дәрігерлік офтальмологияның міндеттері: 1. Мезгілінде малға диспансеризациялық бақылау жасау (күнделікті, жұмалық, айлық, тоқсандық) диагнозын қойып, анықтау.Көзі зақымдалған малды бөліп, емдеу.Алдын-ала індетті болдырмау жолдарын қамту.
Малды витаминді, микроэлементті және макроэлементті элементтермен қамтамасыз етілуін бақылау (індетті емес көз ауруларын болдырмау).
нұрлы қабақтың өзіндік тамырлы және торлы қабаттарының қабынуынан эксудаттың бөлінуі, соққылардан кейін болады. Осыдан шыны тәрізді дененің лайлануы шығады.
Көз алмасының артқы бөлігіндегі фиброзды қабықтың астында түрі қызғылт түскен қан тамырларына бай өзіндік қабық жатады. Ол көз алмасының ақ қабығы мен қасаң қабықтары шекарасы тұсында, пішіні сақина тәрізді бұлтық келген кірпікті денеге ауысады. Кірпікті дене ет ұлпасынан тұрады. Кірпікті дене көз алмасы қуысына қарай тік бағытталған нұрлы қабыққа айналады.

1. Д.Чередков, В.Никаноров, В.Захаров. "Хирургия және ортопедия " Алматы, 1953 жыл. (148)
2. Орысша - қазақша малдәрігерлік сөздігі. Т.Сайдулдин. Алматы, 1993 жыл.(102)
3. Б.К.Ілиясов."Алғашқы ветеринариялық жәрдем". Алматы 2001 жыл. (114)
4. Б.К.Ілиясов. Ветеринариялық хирургия. Алматы 2009 жыл.(200)
5. К.И.Шакалов, Б.А.Баликиров, Б.С.Семенов, А.В.Лебедов, А.И.Федеров,
6. В.А.Лукьяновский. "Хирургические болезни сельско - хозяйственных животных".(350)
7. И.Е.Повоженко, К.И.Шакалов, И.А.Калашник, Г.С.Мастыно,
8. Б.А.Башкиров, Б.С.Семенов. "Частная ветеринарная хирургия" Ленинград, 1981 год. (165)
9. Абдулла.А.А, Наметов А.М, Ильясов Б.К Клинико – гематологияческие показатели гнойных ран у овец при лечений шунгариновой и болезней животных Алматы 2005г (315)
10. В.Шакалов К.И, Башкиров Б.А, Поваженко И.С Частная ветеринарная хирургия. Ленинград 1986г (145)
11. Гатин. П.П. Б.К.Ильясов. Влияние 5% хлорофоса на здоровый глаз. Труды СЗВИ, 1970. (45б).
12. Ілиясов Б.К. Жануарлар түріне байланысты аминазинді қолданудың рекшеліктері. Журнал «Жаршы». - 2006. (78 б).
13. Ілиясов Б.К. Дитилинді ветеринариялық хирургияда қолдану және лажсыздан сойылған жылқы етінің сезімдік көрсеткіштері.- Журнал «Жаршы».2006. (95 б).
14. Ілиясов. Б.К. Жануарларды эутанзациялаудың әдістері. - Журнал «Жаршы». - 2006. (65 б).
15. Ишмухамедов.Г.А. Г.А.Аухадиев, Б.К.Ильясов. Применение салициловой кислоты при гнойно-некротических процессах. Сб.Научных трудов, Ленинград-1990. (42 б).

Пән: Ветеринария
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 23 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Аннотация
Нормативтік сілтемелер
Анықтамалар
Белгілер мен қысқартулар
Кіріспе
1 Негізгі бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..9
1.1 Офтольмология ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..9
1.2 Конъюнктивиттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 12
1.3 Конъюктивиттердің классификациясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..13
1.4 Панофтольмит ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .15
2 Өзіндік зерттеулер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...18
2.1 Proanamnesis ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...18
2.2 Anamnesis vitae ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 18
2.3 Anamnesis morbi ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 18
2.4 Status praesens communis universale ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..19
2.5 Status praesens localis ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..23
2.6 Diagnosis ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 23
2.7 Decursis morbi et therapia ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .23
2.8 Еріkrisis ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .30
3 Техника қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...32
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .33
Пайданылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 34
Қосымша суреттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 35
1) Сурет ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...35
2) Сурет ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...36

Анықтама

Фиброзды сыртқы қабат - тығыз дәнекер ұлпадан, 45 алдыңғы
артқы қан тамырлары, өте аз бөліктен қасаң (роговица), ақ қабық
(склера), қорғаныс қабығынан тұруы.
Лимба деп - артқы ақ қабық пен қасаң қабық жабысқан жерін атайды.
Торша артерия системасы - орталық артерия, торша венасы
және соның өсінділері.
Миопия -жақыннан көру;
Гиперметротропия - алыстан көру;
Эмиотропия - дұрыс көру;
Анизометрия - бір көз дұрыс, екіншісі жақыннан немесе алыстан көру.
Аккомадация - көздің анық қасиеті, малдан қашықтағы нәрселерді көре алмау.
Конъюнктивит дегеніміз - жануарлар көзінің кілегей қабығының әр түрлі деңгейдегі қабынуы.

Кіріспе
Мемлекетіміздің мал шаруашылығын, оның ішінде -мал, құс және басқа жануарлардан өнім алуды дамыта отырып, елімізде қажетті азық-түлік, өндіріске керекті шикізаттар алу үшін жануарларды тиімді пайдалану бүгінгі күннің өзекті мәселесі.
Сондықтан да жедел ветеринарлық жәрдемнің тез көрсетілуінің, мамандардың қажетті жабдықтармен және ауру мал мен жануардың организміне әсер ететін дәрілермен қамтамасыз етілуінің маңызы зор. Алғашқы жедел ветеринарлық көмек басқа да ветеринария жұмыстармен қоса мал дәрігерлік емдеу ісінің негізін қалайды. Алғашқы ветеринарлық жедел жәрдем мал тұрған жерде көрсетіледі; ветеринарлық мекемеге әкелінген мал мен жануарларға күрделі оперативтік ем қажет болған кезде емдеу мекемесінде стационар жағдайында жәрдем жасалады. Мал мен жануар ауырып, жалпы жағдайы төмендегенде оларға жедел де, сапалы да, әрі тиімді кемек, көбінесе үлкен қалаларда көрсетіледі. Мұндай қалаларда арнаулы авто-көліктерде жабдықталған ветеринарлық жәрдем керсетілетін ветстанциялар бар, ол мал дәрігерлерін, орта және кіші буындағы ветфельшерлерді (веттехниктерді) ауырған малға тез жеткізеді.
Мал дәрігерлік офтальмология көздің анатомиясын, физиологиясын оқытып қана қоймай, көз патологиясының зерттеу әдістерін және көз маңында жиі кездесетін ауруларды, сонымен қоса оларды алдын-ала болдырмау шараларын үйретеді.
Дегенмен, бұл ұзақ уақыт ішінде офтальмология саласында жиналып бақылау жұмыстары істелген. Офтальмология ілімінің нағыз дамуы тек 18 ғасырдан басталған. Бұған үлкен себеп болған 1850 жылы Гельмгольц деген ғылымның офтальмоскопты жасауы болып табылды.
Мал дәрігерлік офтальмологияның міндеттері: 1. Мезгілінде малға диспансеризациялық бақылау жасау (күнделікті, жұмалық, айлық, тоқсандық) диагнозын қойып, анықтау.Көзі зақымдалған малды бөліп, емдеу.Алдын-ала індетті болдырмау жолдарын қамту.
Малды витаминді, микроэлементті және макроэлементті элементтермен қамтамасыз етілуін бақылау (індетті емес көз ауруларын болдырмау).
нұрлы қабақтың өзіндік тамырлы және торлы қабаттарының қабынуынан эксудаттың бөлінуі, соққылардан кейін болады. Осыдан шыны тәрізді дененің лайлануы шығады.
Көз алмасының артқы бөлігіндегі фиброзды қабықтың астында түрі қызғылт түскен қан тамырларына бай өзіндік қабық жатады. Ол көз алмасының ақ қабығы мен қасаң қабықтары шекарасы тұсында, пішіні сақина тәрізді бұлтық келген кірпікті денеге ауысады. Кірпікті дене ет ұлпасынан тұрады. Кірпікті дене көз алмасы қуысына қарай тік бағытталған нұрлы қабыққа айналады.

1 Негізгі бөлім
1.1 Офтольмология

Мал дәрігерлік офтальмология көздің анатомиясын, физиологиясын оқытып қана қоймай, көз патологиясының зерттеу әдістерін және көз маңында жиі кездесетін ауруларды, сонымен қоса оларды алдын-ала болдырмау шараларын үйретеді.
Офтальмология - көптен келе жатқан ертедегі ғылым.
Офтальмология саласында көптеген атақты ғалымдар, атап айтқанда Цейс, Гален, Авиценна т.б. жұмыс істеген.
Дегенмен, бұл ұзақ уақыт ішінде офтальмология саласында жиналып бақылау жұмыстары істелген. Офтальмология ілімінің нағыз дамуы тек 18 ғасырдан басталған. Бұған үлкен себеп болған 1850 жылы Гельмгольц деген ғылымның офтальмоскопты жасауы болып табылды.
Мал дәрігерлік офтальмологияның міндеттері: 1. Мезгілінде малға диспансеризациялық бақылау жасау (күнделікті, жұмалық, айлық, тоқсандық) диагнозын қойып, анықтау.Көзі зақымдалған малды бөліп, емдеу.Алдын-ала індетті болдырмау жолдарын қамту [1,2,3].
Малды витаминді, микроэлементті және макроэлементті элементтермен қамтамасыз етілуін бақылау (індетті емес көз ауруларын болдырмау).
Экономикалық шығын: көз малға кез келген жағдайда қозғалу үшін, азықтану үшін, екінші мал тисе қорғаныс үшін (үй жануарлары, қасқыр, қоян, түлкі т.б.) керек. Көзі кем малды жеке күту қажет. Кейде ауыл шаруашылық малдарының эпизоотиясында кездеседі, бүкіл табын індетке ұшырайды. Көп жағдайда көз ауруларының диагнозы қойылмай, қойылса да емдемей, аса құнды малдар ет комбинатына тапсырылады. Бұндай жағдай әсіресе өнідірістік кешендерде болады. Бұнда мал байланған соң кездері зақымданады. Мал арықтап, жүдеп, қоңын жоғалтады, сүт кешендерінде аталған тамақ азаяды, қойда жүн кемиді. Сонымен қатар малдың шығыны да болады. Қалайда болмасын зақымданған малдың көзін емдеу үшін анатомиялық құрылысын, физиологиясын, зерттеу әдістерін, онымен қоса емдеу тәсілдерін білуіміз қажет.
* Көздің анатомиясы.
* Қорғаныс көмекші бөлшектері
* Көз алмасынан
* Қозғалыс аппаратынан
1.1. Қорғаныс көмекші бөлшектері:
а) көз алмасы жататын сүйекше (маңдай, шықшыт, көз жасы)
б) конус тәрізді тығыз дәнекер ұлпалық қабық (периорбита)
в) жоғарғы, төменгі және үшінші қабақтар (қабақтың сыртқы терісі,
іші-кілегей ұлпа-конъюктива деп аталады. Қабақтар бір-бірімен бұрыш
жасап көздің жағында қорғаныстық қызмет атқарады).
Қабақтар жабылғанда ішіндегісін конъюктивалдық қапшық деп атайды.
г) тері мен конъюктива тоғысқан жиектерінде көз безінің өзектері
жас түтікше, жас қапшығы жас-мұрын түтікшесіне айналады (жас сөлінде
99%+1 заттар+лизоцимнен тұрады).
д) көз майы (майлы жастық) - жылуды сақтайды аммортизатор,
бұл қорғаныс қызметін атқарады, көздің жақсы қозғалысына көмектеседі.
Көз алмасы үш бөліктен тұрады (немесе қабаттан): Көз алмасының пішіні оның алдыңғы бетінен артқы жағына қарай сәл қысыңқы келген домалақ алмаға ұқсас.
* Фиброзды қабат (сыртқы)
* Талшықты ортаңғы қан тамырлы қабат.
* Ішкі езіндік тамырлы қабат.
1) Фиброзды сыртқы қабат - тығыз дәнекер ұлпадан, 45 алдыңғы
артқы қан тамырлары, өте аз бөліктен қасаң (роговица), ақ қабық
(склера), қорғаныс қабығынан тұрады.
А) Ақ қабық 45 бөлігін алады көз алмасының фибриозды қабатының, оған көз алмасының бұлшықеттері бекиді, оның артқы бетіндегі тесік арқылы көру жүйесі өтеді.
Б) Алдыңғы қасаң қабық (роговица) сыртқы фибриозды қабаттың 15 бөлігін алады, мөлдір дөңгелек сағат әйнегіне ұқсас, сыртқы жағы дөңес, қан тамырлары жоқ, қалыңдығы 1мм.
Микроскоппен қарасақ 5 қабықтан құралған:
* эпителие
* боумен қабығы
* негізгі қабық
* десцеметов қабығы
* эндотелие
Негізгі қабық - бүкіл қасаң қабықтың 90% алады;
Боуменова қабығы - қатты аз иілгіш және механикалық жарақаттан кейін осы қабықта ақ түседі (помутнение).
Десцеметова қабығы - иілгіш және қатты. Артқы ақ қабық пен қасаң қабық жабысқан жерін -- лимба деп атайды.
2) Ортаңғы қан тамырлары талшықты қабат-көз алмасын
қоректендіріп тұратын тамырлы қабық бөліктері:
а) нұрлы қабық
б) кірпікті қабық
в) өзіндік тамырлы қабық
Көз алмасының артқы бөлігіндегі фиброзды қабықтың астында түрі қызғылт түскен қан тамырларына бай өзіндік қабық жатады. Ол көз алмасының ақ қабығы мен қасаң қабықтары шекарасы тұсында, пішіні сақина тәрізді бұлтық келген кірпікті денеге ауысады. Кірпікті дене ет ұлпасынан тұрады. Ол дөңгелек байлам көмегімен көз бұршағын іліп ұстап тұрады. Кірпікті дене көз алмасы қуысына қарай тік бағытталған нұрлы қабыққа айналады. Нұрлы қабықтың ортасындағы тесікті - қарашық деп атайды. Көздің тұсы осы нұрлы қабықтағы боялу пигмент торшаларының түсіне байланысты. Нұрлы қабықта екі ет ұлпасы сфинктер және дилитатор болады. Біріншісі қарашықты тарылтады, ал екіншісі ашады. Кірпікті денедегі ет ұлпаларды да көз бұршағын цианова байламы арқылы жіберіп немесе кейін тартып оны немесе дөңгелектеп (көз жақыннан көреді), кейде керісінше овалды пішін болып алыстан көреді. Кірпікті денеден көз сұйығы шығады, бір деңгейде көз қысылып ұсталады.
Өзіндік тамырлы қабат - қан тамырларына бай, көз алмасын түгелдей тамақпен қамтамасыз етеді. Кез алмасының ішінде мөлдір сәуле сындырғыш орта, көз сұйықтығы, көз бұршағы, шыны тәрізді дене болады.
Көз бұршағы - екі жақты томпақ линза, негізгі қабықпен сыртқы қабықтан құралған. Кез бұршағы негізгі сәуле сындырғыш орта болып табылады.
Шыны тәрізді дене - қоймалжың заттан (массадан), оның ішінде 98,5% су, қалғаны қоймалжың зат, қантамырлары жоқ. Көз қысымын бір қалыпты ұстайды, өзінде торлы және қантамырлы қабықты ұстайды, сәуле сындырғыш, орта болып табылады.
Гистологиялық зерттеуде торша қабық 10 қабаттан тұрады. Ең сыртқы қабығы таяқша торшалар радопсин, ал сауытша торшада иодипсин көру пигменті болады. Жарық сәулесі пигменттердің молекуласынан бұзып иондық орта пайда болып сәуле рецеп торларын қоздырады. Қараңғыда көру пигменттері көбейеді.
Таяқша торшалар - бейненің формасын анықтайды, бірақ анық керсетпейді. Қуыстарда таяқша торшалар сауытшадан көп болады, сондықтан олар түнде көрмейді. Таяқша торшалардың көру пигменттерінің жетілдіру үшін витамин А, ол болмаса тауықтың соқыры басталады.
Қан айналу жүйелері
1. қабақ артерия системасы
2. цилиарлық система
3. торша артерия системасы
1) қабақ артерия системасы - төменгі қабақ, маңдай, шықшыт, жас артерияларынан құралған.
Цилиарлық система - қысқа артқы, қысқа алдыңғы, ұзын алдыңғы, ұзын артқы.
Торша артерия системасы - орталық артерия, торша венасы
және соның өсінділері.
Лимфа системасы - кез алмасында лимфа тамырлары жоқ, бірақ та лимфа қуысы болады. Кірпікті қабықта лимфа сұйығы еніп, ол вена системасына үш жолмен кетеді. Шлеменов өзегі (кездің алдыңғы камерасының бұрышында), Клокетов өзегі (шыны сықылды дененің жанында) және Петитов өзегі. Осы айтылған өзектер бітеліп, лимфа айналымы бұзылса, лимфа қысымы көбейіп глаукома басталады.
Көз алмасының (нерв) жүйелері - 5 бас ми жүйкелері қатысады. (3,4,5,6,7 қостар) 3- көз қозғалтушы; 4 - блоктық; 5 - шығушы; 6 -үштілік; 7 - беткейлік қос жүйелер.
Физиология терминдері:
Миопия -жақыннан көру;
Гиперметротропия - алыстан көру;
Эмиотропия - дұрыс көру;
Анизометрия - бір көз дұрыс, екіншісі жақыннан немесе алыстан көреді, әлде керісінше;
Астигматизм - сәулелер бір фокустық нүктеде қиылыспайды (сынғанда);
Аккомадация - көздің анық қасиеті, малдан қашықтағы нәрселерді көре алмау. Аккомадация кез бұршағының пішінін өзгертуіне байланысты болады, және қарашықтың ашылып жабылуына байланысты.
Монокулярлық және биокулярлық көру - бір көзбен затты анықтап көре алмағанда екі көзбен анық көруге болады.
Дальтонизм - адам, кейбір малдар түрлі түсті ажырата біледі екен, Осы түрлі-түсті ажырата білу таяқша және сауытша торшаларға байланысты. Таяқша торша нейрондарды күңдізгі, түрлі-түсті көріністі анықтайды, ал сауытша торша нейрондарды - түнгі көріністі. Кейбір еркектердің ішінде 6-7% 6 түрлі түсті көріністі ажыратпайды. Осы құбылысты жазған химик Дальтон болған. Қасқыр, бұқа қызыл түсті ажыратады, пілдер ақ түсті атқа мінген кісілерге шабады.

1.2 Конъюнктивиттер

Конъюнктивит дегеніміз - жануарлар көзінің кілегей қабығының әр түрлі деңгейдегі қабынуы.
Конъюнктивит Қазақстан аймағындағы шаруашылықтар мен әр түрлі қожалықтарда терт түлік мал және басқа да жануарлар арасында кеңінен таралған.
Этиологиясы: көбінесе жануарлар көзіне механикалық әсерлерден (ұрылу, соғылу, бөгде заттардың түсуінен т.б.). Химиялық заттардың (торлы әк, қышқылдар, негіздер т.б.) көзге әсер етуінен, көзге жоғарғы және төменгі температураның әсер етуі салдарынан және биологиялық факторлардан конъюнктивит туындайды [4,6,9].
Клиникасы:
a. беткейлік конъюнктивитте қан тамырларында гиперемия болып,
конъюктиваның қан тамырлары ісінеді, қабақ айналасы қызғылт тартады.
b. Қасаң қабықтың айналасындағы қан тамырлары ісінеді - бұл
тереңдік конъюнктивитке тән.
c. Осы айтылған қан тамырларының ісінуінің екі түрі қосылған болып, бүкіл көз алмасының қанталауы болса - ең тереңдік конъюктивитке жатады.
d. Конъюнтива жалпы домбығады, әсіресе лимфаның айналысында, конъюктиваның домбығуы валға ұқсас.
e. Күн сәулесі көзге түскенде көзін жауып - сәуле қорқақтық болады. Ауырсынудың әсерінен қабақ жұмылады, не болмаса бұны блефароспазм дейді.
f. Эпителиальды қабық бүлініп түсе бастайды (кебеді).
g. қышыну болады әсіресе иттерде (аяғымен қасиды)
h. көзден экссудат ағады (сары судан іріңге дейін)
i. пальпация жасасаң қабақ маңы ауырсынады.

1.3 Конъюктивиттердің классификациясы

* Жіті катаральды конъюнктивит
* Созылмалы катаральды конъюнктивит
* Іріңді конъюнктивит
* Фолликулярлы конъюктивит
* Фиброзды конъюнктивит
Жіті катаральды конъюнктивит - індетті аурулардан кейін болады. Мысалы, обамен ауырған итте болады.
Клиникасы:
* Көздің күн сәулесін қабылдамауы
* Көзден сары сулы экссудат шығады.
* Жергілікті температура кетеріледі.
* Конъюнктива ылғалды, қан тамырлары ісінеді.
Созылмалы катаральды коньюнктивит
1. Көп уақыт бойы көзден жас ағады.
2. Көздің ішкі бұрышынан сыртына жас төгіліп теріде мацерация
болады.
Қан тамырлары аздап ісінеді [10,11,12.13].
1. Төменгі және үшінші қабықтың фолликуласы өседі.
Іріңді конъюнктивит
Организмнің қорғаныс қабілеті азайғанда микробтар кезге түсіп көбейіп, іріңді конъюнктивит болады.
Клиникасы:
* Көбінесе екі көзі іріңдейді.
* Қатты ауырсыну болады
* Көзі іседі, конъюнктива көзден сыртқа шығады, оны хемозиз деп
атайды.
* Конъюнктиваның қызыл ісінуі қызғылтқа айналады. Капилляр
ісініп, қанталайды.
* Жергілікті кейде жалпы температура көтеріледі.
* Сәуле қаштық болады.
* Көз жұмылады.
* Көзден іріңді экссудат ағады.
Фибринозды конъюнктивит
Катаральды қабынудан соң конъюктиваның үстіне фибринозды пленка пайда болып, соңы өлі етке айналады. Түрлері:
Эпителий қабаты өлі етке айналып, пленка - қабық конъюктивада нашар бекітіледі.
Өлі еттену эпителийден басталып конъюктиваның негізгі қабатына дейін жетеді.
Клиникасы:
* Сәуле қаштық
* Ісініп домбығады
* Ауырсыну
* Қанталау
* Бетінде пленка -- қабық пайда болады.
* Конъюнктива сыртқа шығады - химозиз болады.
Фоликулярлы конъюкнтивит - індетсіз (инфекциялы емес).
Конъюнктива мен лимфа фоликуласының қабынуы (үшінші қабақт болады).
Себебі:
Обадан кейінгі асқыну.
Бөгде заттан.
Малды төменгі санитарлық жағдайда ұстаудан. Көбінесе ит пен
қойда болады.
Диагноз қою ұшін қабақты жансыздандырып, оны айналдырып қарап фоликуланың қабынуын байқаймыз. Көп өзгерісті үшінші қабақтан көруге болады, оны да айналдырып тексереміз.
Конъюнктивиттердің емдері:
Себептерін жою.
Азықтандыруды, кгтуді жақсарту.
Витаминді азықты күшейту.
Көзді дезинфекциялау, ертінділермен шаю
Катаральды болса - 0,5% квасцы.
Әк қышқылы
(мырыш қышқылы-сернокислый) - күкірт мырыш қышқылы іріңді
конъюнктивитте.
Іріңнен тазалап, дезинфекциялағыш ерітінділермен шаю - 3% әк
қышқылымен, эпителиальды азотты күміс қышқылмен күйдіреді, физиологиялық ерітіндімен соңынан шаю керек.
Антибиотикті майлар жағады.
Альбтуцид 1:5000
Симптоматикалық емдер қолданылады.
Фибринозды коньюнктивиттер
1. Жансыздандыру 0,5% новокаин
2. 2% әк қышқылымен шаю
3. Антибиотикті май салады, 2% сынап майын, 3% альбуцид
4. Жылу компрестерін қолданды.
5. Пленканы жұлуға болмайды.

1.4 Панофтольмит

Көз алмасының барлық ұлпаларының іріңді қабынуы.
Себебі:
Көздің жарақаттануы; Қасаң қабықтың ойық жарасы (соғысуы, құлау
т.б.); Ірінді қабыну көрші іргелес ұлпадан келеді;
Клиникасы: Мал басын төмен салып, жалпы қызуы көтеріледі, қабақ домбығады, қан тамыры ісінеді, хемозиз болады.
Қасаң қабақ күрең түсті ақ дақ түседі, бүлінген жерден іріңді экссудат ағады, пальпация жасасақ ауырсыну байқалады. Бірнеше күннен соң көз алмасы кішірейіп көз ұясына кіріңкіреп кетеді.
Емі: 1) Конъюнтивалдық қапшықты дезинфекциялық ертінділермен (3% бор қышқылы, риванол 1:5000) жуады. 46% спирт, антибиотиктер инфекцияланады, болмаса операциялық жолмен емдейді. Түсіп қалған көз алмасын өз орнына салу шығып кеткен көз алмасын (1-2 күн) көп уақыт өтпесе өз орнына салады.
А) Түскен козді дезинфекциялық ертінділермен жуады.
Б) Жергілікті жалпы анестезия жасайды.
В) Қабақтың шетін кесіп көз шарасын үлкейтіп, содан соң көз алмасын өз орнына салады.
Г) Кескен жерді көз алмасы түспес үшін тігеміз.
Көз алмасына экзентрация жасау - понофтальмит болғанда көз ішіне жиналған іріңді алу үшін экзентрация жасайды. Егерде ірінді алмасаң сепсис болып жануар өледі [10,11,12.13].
Операция техникасы Жергілікті анастезия. Скальпельмен қасаң қабықты фиброзды қабатқа дейін тіледі, содан кейін қасығымен ірінді түгел
тазалап алады. Дезинфекциялық ертінділермен шаямыз. Тампон саламыз, антибиотик майымен. Кескен жерді тігеміз.
Көз алмасына энеркуляция жасау - көз алмасыда сепсис бола бастаса оны түгелдей ойып алып тастаймыз - осы энекуляция деп аталады
Әуелі стерилді бинтті гормошка қылып
дайындаймыз. Көз алмасын пинцетпен қысып өзімізге
тартамыз, не болмаса жібек жіппен іліп, екі
жағынан өзімізге тартып, скельпельмен көз алмасының еттерін айналдыра кесіп, көз алмасын ойып аламыз.
Орнына қанды тоқтату үшін гормошка тампонды тығыздап тығып (май жағылған) тазалаймыз.Тампон түспес үшін қабақты тігіп тастаймыз.
Жылқыда, ірі қара малда, ит, мысық және қояндарда кездеседі. Көз алмасының дұрыс орналаспай, екі көздің көру өсінің бір-бірімен бекітілу нүктесінде қыйылысуын шапыраштылық немесе қисық көздік дейді.
Себептері: көз ұясында жаңадан ісік пайда болғанда; көз жүйкелерінің салдануынан бұлшық еттердің жұмысының бұзылуынан; ми қабынғында шапыраштылық туғаннан болады; бір жақты екі жақты шапыраштылық болады.
Клиникасы: жануардың қозғалысы шектеліп айнала береді, тіпті кейде құлайды; жылқы үркек болып басын шапырашты көзіне қарай ұстайды.
Емі: ісік болса оперативтік жолмен алады. Жүйкелік тітіркену болып ми және жүйке қабынса жайландыратын дәрілер беріледі. Жүйке салданса физиотерапия және тітіркендіргіш майлар, ионофорез.
Көз бұршагының лайланып бұзылуы (катаракт)
Себебі:
* организмнің жалпы салдануы;
* травма;
* сәуле энергиясының әсерінен;
* уланудан;
* жас шамасына байланысты;
* тұқым қуу да дәлелденген.
Катарактаның классификациясы
а) шыны катаракт - негізгі қабығы мен капсуласы мөлдір болмай қалады;
б) алдама катаракт - көз бұршағының бетіне
фибрин, қабыну экссудаты жиналады.
в) туғаннан кейінгі катаракт - іште жатқаннан
болған көз бүршағының деффектісі. Орналасу бойынша - алдыңғы және артқы.
д) туғаннан кейінгі қабылданған катаракт -жоғарғы керсетілген себептерден пайда болған.
г) айлануы бойынша - қатты және жұмсақ.
ж) корілік катаракт - С және В витамині жетіспесе екі жақты біртіндеп болатын катаракт болады.
Луркин Сонсонов ашқан жолмен зерттейді - алдыңғы катаракт болса 2-3 көрініс болмайды, тек 1-көрініс (қасаң қабықтан) таза болады.
Емі: жұмсақ катаракт - ұлпа терапиясы, диоцин 1-6% тамызады ішке калий, витамин А, С, В12. Көз бүршағын алып тастайды. Шыны тәрізді дененің лайланып бұзылуы (помутнение)
Себебі: нұрлы қабақтың өзіндік тамырлы және торлы қабаттарының қабынуынан эксудаттың бөлінуі, соққылардан кейін болады. Осыдан шыны тәрізді дененің лайлануы шығады.
Өткізгіш сәулемен зерттегенде лай көз қозғалған жаққа қарсы қозғалады. Қатты лайлығып бұзылғанда жануардың көру қабілеті бұзылады.
Емі: әуелі суық процедуралар, аутогемотерапия, дионын йодты калий, гидрокоридон сияқты препараттар қолданылады.
ІІІыны тәрізді дененің тығыздығынын бұзылуы
Көз алмасының ұлпаларының қоректенуі бұзылса, су көбейіп кетсе тұрақты тығыздығы бұзылады.
Клиникасы: көз жұмсақ болады, пальпацияға берілгіш (көз гипотониясы), көз көлемі азаяды да орбитаға тез сияды. Қарашық кеңейді, кейде торлы қабық түсіп қалады.
Емі: шыны тәрізді денеге физиологиялық ерітінді жібереді, көп нәтиже бірақ бермейді, лазер сәулесінде қолданылады.

2 Өзіндік зерттеу -- Ауру тарихы

Өзіндік зерттеу жұмысымды М.О.Әуезов атындағы ОҚМУ-нің Агроөнеркәсіп факультетінің Ветеринарлық медицина және зоотехния кафедрасына қарасты Ветеринарлық клиникасында бастадым.
Өзімнің курстық жұмысымның тақырыбына сәйкес, көзі зақымданған сиырды емдедім. Жетекшім Б.К. Ильясов болды.

2.1 Proanamnesis

Малдың түрі - сиыр
Малдың жынысы - ұрғашы
Малдың жасы - 5
Малдың түқымы - шведский
Малдың салмағы - 450кг
Малдың лақап аты - Алма
Малдың иесі - Нұржанов Дәулет
Мекен - жайы - ОҚО, Кайтпас ауданы, 247 үй, 10 пәтер

2.2 Anamnesis vitae

Мал иесінің айтуы бойынша малды өте жақсы қоршалған, үсті жабық қорада ұстайды екен, малдың күтімі өте жақсы, уақытысында әр түрлі дәнді, құнарлы жем - шөппен азықтандырып, табиғи суды беруге пайдаланады екен. Ауруға дейін малдың күйі, жағдайы, күтімі, мал өзін - өзі кеңістікте ұстауы, азыққа тәбеті, жатып тұруы, зәр, нәжісі бөлуі жақсы болған. Мал бұрын - соңды осы аурудың өтуіндей ауырмағанын айтады. Ауруға дейін белгілері жақсы болған. Мал иесінің айтуы бойынша мал ауырғаннан кейін малдың азыққа деген тәбеті төмендеп, мал арықтаған, бойында ауырсыну сезімі барлығын байқатқан, температурасы көтерілген, алдыңғы аяғын сылтып басқан, тік тұрғанда табанын жерге тигізбейді.
Малды күндіз мационға қоюға қорадан шығаруға, кейіннен кіргізуге айдағанда мал енжарлық танытып, жүрмей түрып алады. Малдың мінез -құлқы өзгерген, көзі нашар көре бастаған, Малда бұрын бұрын - соңды мұндай белгілер байқалмағанын айтады. Бұл белгілер 1 апта алдын, яғни 10.03. 2010 күніне байқала бастаған. Малда бұрын ауру белгілер байқалмаған, малды дәрігерге көрсетпеген.

2.3 Anamnesis morbi

Ауруға шалдыққан мал мазасыздана бастады. Тәбеті болмай, жүре алмай қалды. Сиырдың жалпы жағдайы нашар. Азыққа тәбеті жоқ, тек сұйық азық ішіп арықтаған. Сиыр тынышсыздануда. Ауырсыну байқалады. көз жұмсақ болады, пальпацияға берілгіш (көз гипотониясы), көз көлемі азаяды да орбитаға тез сияды. Қарашық кеңейген.

2.4 Status proesens communis universale
1. Жүрек - қан ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.