Қызметтің, өнімнің және жұмыстың шығындарын есепке алу

Жоспар
Кіріспе

1. Қызметтің, өнімнің және жұмыстың шығындарын есепке алудың тапсырыстық әдісі
2. Қызметтің, өнімнің және жұмыстың шығындарын есепке алудың бөлістік әдісі
3. Үстеме шығыстар
4. Негізгі өндіріс шығындарының есебі
5. Қызметтің, өнімнің және жұмыстың шығындарын есепке алудың қарапайым (процесстік) әдісі

Шығындарды есепке алудың және өнімнің өзіндік құнын калькуляциялаудың тапсырыстық әдісі аз сериялы және жеке-дара өндірісі бар кәсіпорындарда, жөндеу және эксперименттік жұмыстарда пайдаланылады.^Барлық тікелей шығындар әрбір (жекелеген) тапсырыстар бойынша белгіленген номенклатура баптарының кескінінде есепке алынадьиТапсырыс кәсіпорынның өндірістік бөлімшесінде арнайы бланкілерде ашылады, содан соң ол орындаушы - цехқа және бухгалтерияға түседі.і Әрбір тапсырысқа өзіндік код беріледі, оңда жұмысшыға есептелген жалаьды, барлық құжаттардағы материалдардың шығысы, өндіріске кеткен шығын есебін жүргізетін карточкаға көшіріліп жазьыады. Тапсырыстың өзіндік құны оларды әзірлеумен байланысты шығындар сомасынан тұрады. Осы тәсілдің кейбір ерекшеліктері бар, атап айтсақ:
— барлық шығарылған шығындар туралы мәліметтерді шоғырландырып және оларды жеке жұмыс түрлері мен дайын өнім партияларына жатқызу;
— уақыт аралығындағы емес, аяқталған әрбір партия бойынша шығындарды шоғырландыру;
— тек бір ғана шотты жүргізу, "аяқталмаған өндіріс" (батыс есебінде барлық өндірістік шығындарын жинақтау тек осы "аяқталмаған өндіріс" шотында көрсетіледі). Осы шотта өндірістің әрбір тапсырысы бойынша шығындардың жекелеген есебін үйымдастыру үшін карточкаларды енгізуді үсынады.
* Тапсырыстың өзіндік құнын калькуляциялау үшін шалафабрикатсыз әдісі пайдаланылады.
Тек дайындау цехында (құю, үсталық-пресс және т.б.) шалафабрикатты әдіс пайдаланылады, демек, аталған цехтар бойынша жеке калькуляция жасалады,) Әдетте, шалафабрикаттық әдісте тапсырысты жасау процесі цехтан цехқа өтеді, бірақ ондағы жасалған операциялар бухгалтерлік есепте көрініс таппайдьу
Цехтар шығындары әрбір (жекелеген) табыстың кескінінде, калькуляциялаудың бекітілген номенклатурасы бойынша, ал негізгі материалдар, шикізаттар, технологиялық отындар мен энергиялар — белгіленген топ кескінінде аналитикалық есепте керініс табады.
Ал үстеме шығыстары олардың ендірілген орны бойынша есептелінеді және ай сайын қабылданған тарату тәсілі бойынша әрбір тапсырыстың өзіндік құнына жатқызылады.
Ақаудан алынған жоғалтулар, әдетге, өздерінің тиесілі тапсырыстарына есептен шығарылады. Орындалмаған тапсырыстар, аяқталмаған өндірістер ретінде танылады.

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 14 бет
Таңдаулыға:

Қызметтің, өнімнің және жұмыстың шығындарын есепке алудың тапсырыстық
әдісі
Шығындарды есепке алудың және өнімнің өзіндік құнын калькуляциялаудың
тапсырыстық әдісі аз сериялы және жеке-дара өндірісі бар кәсіпорындарда,
жөндеу және эксперименттік жұмыстарда пайдаланылады.^Барлық тікелей
шығындар әрбір (жекелеген) тапсырыстар бойынша белгіленген номенклатура
баптарының кескінінде есепке алынадьиТапсырыс кәсіпорынның өндірістік
бөлімшесінде арнайы бланкілерде ашылады, содан соң ол орындаушы - цехқа
және бухгалтерияға түседі.і Әрбір тапсырысқа өзіндік код беріледі, оңда
жұмысшыға есептелген жалаьды, барлық құжаттардағы материалдардың шығысы,
өндіріске кеткен шығын есебін жүргізетін карточкаға көшіріліп жазьыады.
Тапсырыстың өзіндік құны оларды әзірлеумен байланысты шығындар сомасынан
тұрады. Осы тәсілдің кейбір ерекшеліктері бар, атап айтсақ:
— барлық шығарылған шығындар туралы мәліметтерді шоғырландырып және
оларды жеке жұмыс түрлері мен дайын өнім партияларына жатқызу;
— уақыт аралығындағы емес, аяқталған әрбір партия бойынша шығындарды
шоғырландыру;
— тек бір ғана шотты жүргізу, "аяқталмаған өндіріс" (батыс есебінде
барлық өндірістік шығындарын жинақтау тек осы "аяқталмаған өндіріс" шотында
көрсетіледі). Осы шотта өндірістің әрбір тапсырысы бойынша шығындардың
жекелеген есебін үйымдастыру үшін карточкаларды енгізуді үсынады.
* Тапсырыстың өзіндік құнын калькуляциялау үшін шалафабрикатсыз әдісі
пайдаланылады.
Тек дайындау цехында (құю, үсталық-пресс және т.б.) шалафабрикатты
әдіс пайдаланылады, демек, аталған цехтар бойынша жеке калькуляция
жасалады,) Әдетте, шалафабрикаттық әдісте тапсырысты жасау процесі цехтан
цехқа өтеді, бірақ ондағы жасалған операциялар бухгалтерлік есепте көрініс
таппайдьу
Цехтар шығындары әрбір (жекелеген) табыстың кескінінде,
калькуляциялаудың бекітілген номенклатурасы бойынша, ал негізгі
материалдар, шикізаттар, технологиялық отындар мен энергиялар — белгіленген
топ кескінінде аналитикалық есепте керініс табады.
Ал үстеме шығыстары олардың ендірілген орны бойынша есептелінеді және
ай сайын қабылданған тарату тәсілі бойынша әрбір тапсырыстың өзіндік құнына
жатқызылады.
Ақаудан алынған жоғалтулар, әдетге, өздерінің тиесілі тапсырыстарына
есептен шығарылады. Орындалмаған тапсырыстар, аяқталмаған өндірістер
ретінде танылады.

Тапсырыс орындалып біткен соң және оның техникалық қабылдануы тапсырыс
берушіге ұсынғаннан кейін өндірістік бөлім кәсіпорынның бухгалтериясына
тапсырыстың біткені туралы хабарлама жасайды, содан соң тапсырыс бойынша
шығындар жасау процесі тоқтатылады. Кейбір кәсіпорындарда тапсырысты
орындағаннан кейін қоймаға өткізсе, сол қоймаға накладнойы өткізу
тапсырыстың жабылғаны (мысалға, электротехникалық өнеркәсібінде).
Сондай-ақ, кез келген тапсырыстың өзіндік құны бүрмаланбауы үшін
(әсіресе, бітпеген тапсырыстарға қатысты) артық немесе пайдаланбаған
материалдық құндылықтар қоймаға тапсырылады, ол кезде 20 -"Материалдар"
бөлімшесінің шоттары дебеттеліп, 900 немесе 920 шоттары кредиттеледі.
Бұл әдісті қолдану барысында іс жүзіндегі өзіндік құн тапсырыс
аяқталғаннан кейін анықталады, бұған дейін барлық шығындар аяқталмаған
өндіріс ретінде қарастырылады. Тапсырыстық әдістің кемшіліктері мынада:
күрделі, қайталанбайтын немесе сирек қайталанатын тапсырыстарды әзірлеу
кезінде материалдық және еңбек шығындарын нормалауды үйымдастыру қиын,
нормативтік калькуляцияларды жасау және өндіріс шығындарын алдын ала
бақылау жасап отыруды қиындатады. Осы кемшілікті жою үшін өндірістің үзақ
циклінде ірі бұйымды әзірлеу кезінде (кеме жасауда, ауыр машина жасауда)
олардың торабына (агрегаттарына, кострукциялық элементтеріне) жекелеген
тапсырыс ашуды үсынады, яғни олардың әрбір конструкциясы аяқталған болып
саналады.
Кіші сериялық өндірісте тапсырыс саны ағымдағы айда шығарылатын болып
жоспарланған санымен сәйкес келеді. Нақты бір бұйымды немесе бірнеше
бүйымды (тапсырыстарды) әзірлеу үшін пайдаланған барлық тораптар мен
детальдар (бөлшектер) есепте бөліп көрсетіледі.
Тораптар мен детальдардың (бөлшектердің) бірінші түрі бойынша олардың
шығындарының есебі тапсырыстық әдіспен, ал сериялық немесе жаппай
өндірістік тәртіпте дайындалатын бұйымдар — екінші, яғни нормативтік
әдіспен ұйымдастырылады. Сөйтіп, бұйымның жалпы құны тапсырыс ескерілген
жекелеген тәртіпте дайындалғандардан шығындардан және нормативтік әдісі
бойынша жалпы немесе сериялық өндіріс тәртібінде есептелген тораптар мен
детальдардың (бөлшектердің) жалпы құнынан немесе өзіндік құнынан қүрылады.
Кәсіпорынның экономикалық қызметінің қызметкерлері жекелеген және кіші
сериялық өндіріс жағдайында өндірістегі шығындарды есепке алудың
нормативтік әдісінің элементтерін мүмкін болатын жерде қолдануды ұсынуы
тиіс.
Тапсырыстар бойынша шығындар топтастырылып, өндіріс есебінің
карточкаларында әрбір тапсырыстың өзіндік құны есептелінеді. Карточканың
негізінде өнім бірлігінің өзіндік құнының есептік калькуляциясын жасайды
(ол 625 бетте келтірілген).

Қызметтің, өнімнің және жұмыстың шығындарын есепке алудың бөлістік әдісі
Шығындарды есепке алудың және өнімнің өзіндік құнын калькуляциялаудың
бөлістік әдісі өнімді жаппай өндіретін кәсіпорындарда қолданылады, онда
бастапқы шикізат дайын өнімге дейін рет-ретімен технологиялық өңдеуден
өтеді. Бұл әдіс шикізаттың кешенді түрде пайдаланылатын кәсіпорындарында:
металлургиялық, химиялық, мұнай өндеу және басқа да салаларда қолданылады.
іМысалы, мата тоқу кәсіпорындарында үш қайта жасау — иіру, тоқу және әрлеу
саласы; қара металлургияда — домен пеші, болат балқыту, прокат; былғары
өндірісінде - күлді, тері илеу және әрлеу саласы бар.
Дайын өнім немесе шалафабрикат шығарумен аяқтайтын технологиялық
процесті бөлістік әдіс деп атайды. Бөлістік әдісте өндіріске кеткен
шығындар олардың әрбір кезеңі, фазасы, ауысымы, яғни бөлісі бойынша
есептелінеді. Әрбір бөлістен кейін шалафабрикат шығарылады, ал түптеп
келгенде — дайын өнім алынады. Бөлініс тізбесі пайдаланылатын жабдықтар,
өндіріс процесстерінің арасындағы үзіліс-іркілістер; шығарылатын
шалафабрикаттардың, өнімнің сипаты мен басқа да өзіне тән жағдайлары
ескеріле отырып, технологиялық процесстер туралы деректердің негізінде
белгіленеді. Бұл орайда, белініс жөніндегі шығындарды жоспарлау мен есепке
алуды, аяқталмаған өндірісті есепке алу мен бағалауды ұйымдастыру, өзі
ендірген шалафабрикаттар мен дайын өнімдердің өзіндік құнын калькуляциялау
мүмкіндігі ескеріледі.
Тікелей шығыстар (шикізат, негізгі материалдар, шалафабрикаттар,
өндіріс жүмысшыларының жалақысы т.б.) әдетте, бөлістер бойынша, ал әрбір
бөлістердің ішінде — әзірленген өнім түрлері бойынша есепке алынады
(шалафабрикат немесе дайын бұйым).
Үстеме шығыстар белістердің арасына таратылады, ал олар әрбір
бөлістердің ішінде - шығарылатын өнім түрлерінің арасына таратуға
қабылданған коэффициенттердің базасында жасалуы мүмкін.
Бөлістік әдісін қолданған кезде нормативтік әдістің негізгі
элементтері — нақты шығындардың ағымдағы нормадан жүйелі түрде ауытқуын,
сондай-ақ нормалардың өзгеру есебін және олардың себебін табуды қолдану
керек.
Еңбек шығындарын, ресурстардың шығыстарын қүжаттауда және жедел
(оперативтік) есеп беруінде энергетикалық, материалдық және басқа да
шығындардың нақгы шығысьш ғана көрсетіп қоймай, сонымен қатар өндіріс
тапсырмаларына немесе нормасына негізделген шығындар да керініс табуы
керек. Белгілеген технологиялық
Процессттік әдіс негізінен бөлістік әдістің жеңілдетілген бір түрі
ретінде қарастырылады. Кейде "процесстік калькуляциялау" терминін бөлістік
әдістің синонимі ретінде қолданады. Шынында, олардың арасында - айтарлықтай
шектеулер жоқ десек те болады.
Үстеме шығыстар. Үстеме шығыстар - бұл өндірісті басқарумен және қызмет
көрсетумен байланысты шығыстар, олар кешендік сипатқа ие болады, олардың
құрамында экономикалық элементтердің барлық шығындары көрініс табады.
Бұл шығындар ай бойында белгіленген номенклатуралық шығыс баптары
бойынша 930 "Үстеме шығыстары" шотында көрініс табады. Әрбір цехтың өзінде
дайындалған өнімге үстеме шығыстар қосылады.
Үстеме шығыстар ай соңында белгіленген әдістеме бойынша. Негізгі
өндіріс шығындарының құрамына кіретін үстеме шығыстарын таратқан кезде 904
шоты дебеттеліп және 930 шоты кредитгеледі.
Шаруашылық жүргізуші субъекттер өзінің есептік саясатында өндіріс
ерекшеліктерін ескере отырып шығын баптарының номенклатурасына өзгерістер
енгізуі мүмкін.
Мысалға, үстеме шығысының қүрамында "Өндірісті дайындау және игеру
шығыстары" деген бабы жеке бөлінуі мүмкін. Өндірістің жұмыс істеу
ұзақтығына және басқа да жағдайларына байланысты тәртібін ескере отырып,
оған қажетті шығын деңгейін сметаның көмегімен анықтайды. Сметаны жасау
кезінде сыннан өткізілген өнімнің құнын ескеру керек, өйткені ол жүмысқа
қосудың жалпы сомасына қосылмайды. Жүмысқа қосу шығысының сметасын бекіткен
кезде өндіріске енгізілетін объектінің өндірістік қуаттылығын және оның
нормативтік мерзімін ескере отырып, оларды өнімнің өзіндік құнына жатқызу
мерзімі мен нақты тәртібіне байланысты етіп анықтайды.
Өндірісті дайындау және игеру шығыстары алғашқыда шығыстың жалпы
сомасынан алынған өнім бірлігіне белгіленген норма бойынша өтеледі.
Егер де кәсіпорында бірнеше өнім түрі өндірілетін болса, онда жаңа
өндірісті игеру шығындары олардың арасына таратылады, ал тарату процесі,
әдетте, негізгі өндіріс жүмысшыларының жалақысының сомасына және құрал-
жабдықтарды пайдалану мен күтіп-үстау шығыстарына пара-пар (пропорционалды)
етіп жасалады. Жекелеген тапсырыстарды орындаған кезде өндірісті
дайындаудың нақты шығындары сол бұйымдардың өзіндік құнына толығымен
жатқызылады.
Өндірістегі барлық шығындар цехтардың ведомостары бойынша
топтастырылады, онда әрбір цех үшін жеке парақтар ашылады.
900 - "Негізгі өндіріс" шотының дебеті мен кредиті бойынша шоттар
корреспонденциясын қарастыру үшін жоғарыда келтірілген мысалға қайтып
ораламыз. Шағын аяқ киім тігетін кәсіпорында төрт негізгі өндіріс цехтары
бар болсын делік: кесу, пішу, дайындау және тігу. Ол кәсіпорын төрт түрлі
өнім ассортиментін шығарады делік:
- ерлер ботинкасын;
-ерлертуфлиін;
-жеңіл әйелдер туфлиін;
үйге киетін әйелдер туфлиін.
Ағымдағы айда аталған өнімнің өндіріс көлемі мынадай болған:
10 мың жүп — ерлер ботинкасы;
7 мың жүп — ерлер туфлиі;
5 мың жүп — әйелдер туфлиі;
12 мың жүп - әйелдердің үйге киетін туфлиі.
Кәсіпорынның жүмысының тиімділігін қамтамасыз ету үшін онда көмекші
өндірістер қүрылған: жөндеу-механикалық; бу қазандық; автотранспорттық;
олардың шығыны дайын өнімнің өзіндік құнына келесі тәртіпте енгізіледі:
жөндеу-механикалық цехының шығыны — жөндеу жүмысының түрлері бойынша; бу
қазаны мен автотранспорт цехтарының шығындары - түтынылған қызмет көлеміне
сәйкес пропорционалды жолмен таратылады.
Кәсіпорынның есептік саясатында үстеме шығыстар қүрал-жабдықты
пайдалану мен күтіп-ұстау шығыстарына қатысты (осы шығындардың деңгейінен
алынған құрал-жабдықтың бір сағаттағы жұмысынан есептелген) бөлігіне және
тиесілі өнім бірлігін әзірлеу кезіндегі жүмыстың үзақтылығына қарап
таратылуы мүмкін. Жалпы үстеме шығысын тарату негізгі өндіріс
жүмысшыларының жалақысының деңгейіне қарап жасалынады.
Ағымдағы кезенде 400 жұп аяқ киім сапа бөлімінің бақылауынан өтпеген,
демек олар ақау болып табылған. 52 жұп әйелдердің үйге киетін туфлиі
женделмейтін ақау болып танылған, олар 12000 теңге сомасын ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.