Педагогика ғылымының дамуы және оның қазіргі кезеңдегі міндеттері

Педагогика ғылымын дамытуда үлкен үлес қосқан ірі ғалым-педагог Н. К. Крупская. Ол Ұлы Қазан төңкерісінен кейін А. В. Луначарский, М. Н. Покровский сияқты халық ағарту ісінің белгілі қайраткерлерімен бірге қызмет істей отырып, педагогика ғылымын дамытуда татымды еңбек етті. «На путях к новой школе» журналының беттерінде маңызды педагогикалық мәселелерді үнемі жариялаумен қатар, оны әлеуметтік-педагогикалық ойлардың органына айналдырды.
Н, К. Крупская еңбектері онын он томдық педагогикалық шығармаларында жинақталған. Ол педагогика ғылымыныц барлық салаларына көңіл бөлді. Әсіресе, ересек адамдар арасындағы сауатсыздықты жою, мектепке дейінгі тәрбие, үйелмен тәрбиесі, политехникалық білім, балалар ұжымының рөлі, окушылардың өзін-өзі басқарушылығы, мінез-кұлык, еңбек, эстетикалық және интернационалдық тәрбие мәселелерін ерекше зерттеп, кұнды педагогикалык мұра қалдырды. Бұл Н. К. Крупскаяның 20 жылдан астам істеген қызметінің нәтижесі. Оның басты еңбектері: «Халыққа білім беру жәпе демократия», «Семья және мектеп», «Неміс мұғалімдерінің Берлин конгресіндегі еңбек мектебі туралы мәселе» т. б.
Н. К. Крупская эмиграцияда жүрген кезінде (Швейцария) «Халыққа білім беру және демократия» (1915 ж.) деген ірі педагогякалық еңбегін жазды. Бұл кітапта оқуды өнімді еңбекпен ултастырып жүргізу туралы демократиялық көзқарастарға талдау жасалынды, келешек қоғам мектебінің негізгі ерекшеліктері сипатталды.
Педагогикалық тақырыптарға жазылған бірсыпыра құнды еңбектер педагогика ғылымынын, дамуына игі әсерін тигізді. Олар: «Советская педагогика за десять лет (1917—1927)», авторы А. П. Пинкевич, А. Г. Калашниковтың редакциясымен дайындалған уш томдық «Педагогикалық энциклопедия» (1927-3928); И. А. Каировтын (Москва, 1939) және П. Н. Груздеваның (Ленинград, 1940) редакциясымен жазылған педагогика оқулықтары т. б.
Ірі педагог Антон Семенович Макаренко (1888 -1939)
педагогика ғылымына үлкен үлес қосты. Жастарды қайта тәрбиелеудегі өзінің бай тәжірибесіне сүйеніп, оқу-тәрбие жұмы-сын жургізудің жүйелі теориясы мен әдістемесін құрды,
А. С. Макаренконың тәрбие мен оқу жайлы еңбектері, оның 1983 — 1986 жылдары жазылып баспадан шықкан сегіз томдық педагогикалық шығармаларында жинақталған. Олар: Ата-аналар үшін кітап», «Балаларды тәрбйелеу жайлы лекциялар», «Тәрбие жұмысын ұйымдастыру әдістемесі, «Советтік мектеп тәрбиесінің проблемалары», «Ұстаздық дастан», «Мұнара үстіндегі тулар», тағы да көптеген педагогикалық және әдеби тақырыптарға жазылған повесть, мақалалар, әңгімелер мен очерктер. Бұл еңбектерінде Макаренко тәрбиенің мақсаттары мен міндеттерін, әдістері мен негізгі прннциптерін, балалар ұжымын, оқушыларға қойылатын бірыңғай педагопікалық талаптарды зерттеп жинақтады.
Қазіргі кезеңде тұрған басты міндеттердің бірі — Макаренконың идеялары мен тәжірибесін кеңінен оқып, терең зертеп оқу-тәрбие мекемелерінде шығармашылықпен қолдану. Бұған А. С. Макаренконың мұрасын тәрбие жүмысында пайдалану мәселелері жөнінде 1972 жылы наурыз айында Петропавл қаласында өткен Республикалық ғылыми-практикалық конференция немесе осы жылы наурыздың 27-29 күндерінде Мәскеу қаласында болған Бүкілодақтық симпозиум дәлел бола алады. Бұл симпозиумға окулықтың авторы Ж- Қоянбаев қатысты. Симпозиумге қатысқан педагогтар, Макаренконың тәрбиелену-шілері мен жақын серіктері, бірсыпыра елдердің ғалымдары: Гюнтер (Германия), А. Левин (Польша), Н. Чакыров (Болгария), Во Куанг Фук (Вьетнам), т. б. А. С. Макаренконын, бай тәжірибесі мен тәрбие жұмысы теориясын уағыздап қана қоймай, оның енбектерінде тәрбие жүйесін жетілдіру мақсатымен ғылым негізінде қолданудың қажет екендігі туралы біріңғай тұтас пікірлер де болды. А. С. Макаренконың идеялары, мысалы, Польша мектептерінде 1946 жылдан қолданыла бастады, ал Германия педагогтары А. С. Макаренконың шығармаларын 1962 жылы неміс тілінде 8 томдық етіп баспадан шығарды.
А. С. Макаренко педагогиканың үздік шыкқан жаңашыл қайраткері, оның идеяларын меңгеру — педагогикалық ғылымды дамытудың маңызды факторы.