Салауатты, денсаулықты сақтау

1. Женіл атлетикалық жаттығулар үйрету әдістемесі
2. Жеңіл атлетика спорты түрлері және классификациясы
3. Жаттықтыру әдістемелері мен құралдары
4. Спорттық жаттығуды жүргізудің негізі . cабақ өткізу
5. Сабақ мақсаты және бөлімдері
6. Жылдам әрекет етуді үйрету әдістемелері
7. Жылдамдықты арттыру әдістемесі
8. Жалпы шыдамдылық
9. Бірқалыпты үзіліссіз әдістеме
10. Аралықты (интервалды) әдістеме
11. Ауыспалы әдістеме
12. Күш қаблетін арттыру әдістемелері
13. Иілгіштік қаблетті арттыру әдістемесі
14. Ептілік қабілетті арттыру әдістемесі

Жеңіл атлетика спорты жер жүзінде ең көп тараған спорт түрлеріне жатады.
Жеңіл атлетикада адамдардың күнделікті өміріне қажетті жүру, жүгіру, секіру, лақтырудың көптеген түрлері бар. Жеңіл атлетика спортымен адамдар жылдың барлық мезгілдерінде өздеріне қолайлы кезде жаттығуларына мүмкіндіктері көп, сондықтан жеңіл атлетика спорттың бұқаралық-көпшілік түрі болып саналады.
Спорттық жаттығу - спортшыны дайындаудың негізгі түрі болып саналады. Спорттық жаттығу ұзаққа созылатын арнайы педагогикалық әдістемелердің жиынтығынан тұрады. Оған жаттығу жұмыстарын басқару, спортшының дайындық шеберлігін жетілдіру және спорттық жарыстарда жоғарғы жетістіктерге жету мақсаттары қойылады.
Спорттық жаттығу мазмұнына спортшының техникалық және тәсілдік шеберліктерін жетілдіру, дене қаблеттерін арттыру, спорттық дайындықтың теориялық, психологиялық, тәжрибелік жақтарын арттыру сияқты маңызды істер енгізіледі.
Спортшының дене дайындығына оның денсаулығын сақтау, дене ағзасының функционалды мүмкіндіктерін арттыру, дене қаблеттерін оның ішінде жылдамдық, күштілік, ептілік, шыдамдылық, иілгіштік қаблеттерін жетілдіру көзделеді.
Психологиялық дайындық түрлеріне адамның өзіне тән мінез құлқының жақсы жақтарының жетілдіру (батылдық, жігерлілік, қайсарлық т.б.) жаттығу жұмыстарында қойылған мақсаттарды ойдағыдай шешуге және жарыстарда жоғары көрсеткіштерге жетуге көмектеседі.
Жеңіл атлетикада спортшы бойында техникалық, тәсілдік, дене қаблеттері, психологиялық дайындық түрлерінің жан-жақты дамуын қамтамасыз еткенде ғана белгілі бір спорттық нәтижеге жетуге болады.
Осы талаптарды қамтамасыз ету үлкен жарыстарда жеңістерге жетуге жол ашады, себебі:
1. Спорттық көрсеткіштің артуы, адамның дене қаблеттерінің жетіле түсуімен іске асырылады. Мысалы, спортшының ядроны 20 метрге итеруі үшін, спортшыға техникалық жақсы дайындығымен қатар, күш, жылдамдық қаблетінің мықты жетілуі қажет. Енді осы ядроны жоғарыда көрсетілген межеден тағы бір метр ары итеру үшін қосымша 5-7% итеру күшін арттыру қажет болып табылады ал осы көрсеткішке жету үлкен арнайы жұмысты орындауды талап етеді.
2. Кейінгі 20-30 жыл арасында спортшыға берілетін жаттығу жүктемесінің көлемі әр жылда өткен жылмен салыстырғанда 3-4 есе артып отыруы байқалады, жүктеменің осылай артып отыруы спортшыға жаттығу және жарыстық кезеңдерде өте жоғары талаптардың қойылатындығының көрінісі болып табылады.

1. Дене тәрбиесі. Әдістемелік құрал Г.Маковецкая, Т.Васильченко, О.Меркель.Алматы кітап 2009ж.
2. Қ.Р. үздіксіз білім беру жүйесінде “Салауатты, денсаулықты сақтау бағдарламасы бойынша салауатты өмір салтын қалыптастыру” тұжырымдамасы. – Валеология, дене тәрбиесі, 2003. №1.
3. Базарбегі Т. Бастауыш мектептегі дене тәрбиесі – Алматы; Рауан, 1994.
4. Брусиловский М.В. Қазақстандағы дене тәрбиесі және спорт очерктері». Алматы, «Кітап», 2001.

Пән: Спорт
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 13 бет
Таңдаулыға:

Ж О С П А Р

1. Женіл атлетикалық жаттығулар үйрету әдістемесі
2. Жеңіл атлетика спорты түрлері және классификациясы
3. Жаттықтыру әдістемелері мен құралдары
4. Спорттық жаттығуды жүргізудің негізі - cабақ өткізу
5. Сабақ мақсаты және бөлімдері
6. Жылдам әрекет етуді үйрету әдістемелері
7. Жылдамдықты арттыру әдістемесі
8. Жалпы шыдамдылық
9. Бірқалыпты үзіліссіз әдістеме
10. Аралықты (интервалды) әдістеме
11. Ауыспалы әдістеме
12. Күш қаблетін арттыру әдістемелері
13. Иілгіштік қаблетті арттыру әдістемесі
14. Ептілік қабілетті арттыру әдістемесі

Женіл атлетикалық жаттығулар үйрету әдістемесі
Жеңіл атлетика спорты жер жүзінде ең көп тараған спорт түрлеріне жатады.
Жеңіл атлетикада адамдардың күнделікті өміріне қажетті жүру, жүгіру, секіру, лақтырудың көптеген түрлері бар. Жеңіл атлетика спортымен адамдар жылдың барлық мезгілдерінде өздеріне қолайлы кезде жаттығуларына мүмкіндіктері көп, сондықтан жеңіл атлетика спорттың бұқаралық-көпшілік түрі болып саналады.
Спорттық жаттығу - спортшыны дайындаудың негізгі түрі болып саналады. Спорттық жаттығу ұзаққа созылатын арнайы педагогикалық әдістемелердің жиынтығынан тұрады. Оған жаттығу жұмыстарын басқару, спортшының дайындық шеберлігін жетілдіру және спорттық жарыстарда жоғарғы жетістіктерге жету мақсаттары қойылады.
Спорттық жаттығу мазмұнына спортшының техникалық және тәсілдік шеберліктерін жетілдіру, дене қаблеттерін арттыру, спорттық дайындықтың теориялық, психологиялық, тәжрибелік жақтарын арттыру сияқты маңызды істер енгізіледі.
Спортшының дене дайындығына оның денсаулығын сақтау, дене ағзасының функционалды мүмкіндіктерін арттыру, дене қаблеттерін оның ішінде жылдамдық, күштілік, ептілік, шыдамдылық, иілгіштік қаблеттерін жетілдіру көзделеді.
Психологиялық дайындық түрлеріне адамның өзіне тән мінез құлқының жақсы жақтарының жетілдіру (батылдық, жігерлілік, қайсарлық т.б.) жаттығу жұмыстарында қойылған мақсаттарды ойдағыдай шешуге және жарыстарда жоғары көрсеткіштерге жетуге көмектеседі.
Жеңіл атлетикада спортшы бойында техникалық, тәсілдік, дене қаблеттері, психологиялық дайындық түрлерінің жан-жақты дамуын қамтамасыз еткенде ғана белгілі бір спорттық нәтижеге жетуге болады.
Осы талаптарды қамтамасыз ету үлкен жарыстарда жеңістерге жетуге жол ашады, себебі:
1. Спорттық көрсеткіштің артуы, адамның дене қаблеттерінің жетіле түсуімен іске асырылады. Мысалы, спортшының ядроны 20 метрге итеруі үшін, спортшыға техникалық жақсы дайындығымен қатар, күш, жылдамдық қаблетінің мықты жетілуі қажет. Енді осы ядроны жоғарыда көрсетілген межеден тағы бір метр ары итеру үшін қосымша 5-7% итеру күшін арттыру қажет болып табылады ал осы көрсеткішке жету үлкен арнайы жұмысты орындауды талап етеді.
2. Кейінгі 20-30 жыл арасында спортшыға берілетін жаттығу жүктемесінің көлемі әр жылда өткен жылмен салыстырғанда 3-4 есе артып отыруы байқалады, жүктеменің осылай артып отыруы спортшыға жаттығу және жарыстық кезеңдерде өте жоғары талаптардың қойылатындығының көрінісі болып табылады.

Жеңіл атлетика спорты түрлері және классификациясы
Жеңіл атлетика негізінен бес түрлі дене жаттығулары бағыттарынан тұрады, оларға: жүру, жүгіру, секіру, лақтыру және көпсайыс түрлері енеді.
Жүру - адамның табиғи қозғалуының бір түрі болып табылады. Адам жүру арқылы тіршілік жасаудың мүмкіндіктерін ашады, кеңейтеді. Жүру кезінде адам бойындағы барлық бұлшық еттер, сүйектер, ағзалар жұмыс жасау мүмкіндіктерін арттырып бейімделеді, тыныс алу, қан айналымы, зат алмасу жүйелері жұмысы жақсарады.
Спорттық жүрудің жай жүруден айырмашылығы онда адымдау жиілігі мен аяқтың жұмысына басқаша талаптар қойылады. Мысалы спорттық жүру кезінде спортшы бір минутта адым жиілігін 190-200 реттен арта қайталай алады.
Жүгіру - жеңіл атлетиканың негізгі түрі болып саналады. Жүгіру түрлері мен қашықтықтары әртүрлі болып келеді. Жүгіру жағдайы секіру, лақтыру сияқты қозғалыс түрлерінің де құрамында кездеседі.
Жүгіруде адамның адымдауы кезінде дене ұшу, қалықтау жағдайына енуімен ерекшеленеді. Жүгіру, адам организімінің жұмыс жасау қаблетіне үлкен талаптар қойады. Асықпай жай жүгірулер түрлері адамдарды сауықтыру мақсаттарында жиі қолданылады.
Қысқа қашықтықтарға жүгіру (спринт) жылдамдық пен күш қаблеттерін қажет етсе, орта және алсы қашықтықтарға жүгіру жылдамдық пен шыдамдылықты ал кедергілер арқылы жүгіру спортшыдан ептілік пен икемділікті, жылдамдықты талап етеді.
Жеңіл атлетикада жүгірудің төрт түрі бар оларға: тегіс жерде жүгіру, кедергілер арқылы жүгіру, эстафета және табиғи ортада жүгіру түрлері енеді.
Жеңіл атлетикада секіру түрлері ұзындыққа және биіктікке секіру деп бөлінеді. Олар орында тұрып және жүгіріп келіп секіру арқылы орындалуы ықтимал. Орында тұрып секіру арнайы жарыстар бағдарламасына енбейді, көбіне жаттығу және сынақ түрінде кеңінен қолданылады.
Жүгіріп келіп биіктікке секіру және сырықпен биіктікке секіру жоғары көлденеңінен қойылған кедергіден өтуге арналған болса, ұзындыққа секіру және ұзындыққа үш аттап секіру түрінде горизантальды бағытта алысқа секіруге негізделген.
Секірудің барлық түрлері спортшыдан күш, жылдамдық, ептілік, иілгіштік, кеңестікте өзін игеру, бағдарлау сияқты қаблеттерінің жақсы дамуын талап етеді.
Лақтыру орындалу түрлеріне қарай бастан асыра найза, гранат, доп лақтыру енсе, айландыра лақтыруға балға, табақ лақтыру, ал итеруге ядроны итеру жатады.
Көпсайыс түріне жүгіру, секіру, лақтыру т.б. түрлері қосындысы енеді. Олар үшсайыс, бессайыс т.б. деп жарысу түрлерінің санын көрсетеді. Жарыс қорытындысы әр сынақ бойынша жинақталған бағалар қосындысы бойынша анықталады.

Жаттықтыру әдістемелері мен құралдары
Жеңіл атлетика спортында жаттықтырудың өте көп әдістемелері мен құралдары қолданылады.
Жаттығу құралдарына - адамдарды жаттықтыру үшін нені қолдан керек? деген сұрққа жауап алынады.
Жаттығу әдістемелеріне қалай қолдану керек? деген сұраққа жауап беріледі.
Жаттығу мақсатына байланысты әртүрлі құралдар мен әдістемелер таңдап алынады. Жеңіл атлетикада жаттығу құралдарына әртүрлі дене жаттығулары, гигиеналық факторлар және табиғат аясын пайдалану (күн, су, ауа т.б.) жатқызылады.
Дене жаттығулары жеңіл атлеттерді дайындауда басты құрал болып табылады. Дене жаттығулары негізгі құрал ретінде бес түрге бөлінеді: негізгі, жалпы дамыту, арнайы, көмекші және бейімдеуші жаттығулар.
Негізгі жаттығу түрлеріне таңдап алынған, маманданған спорт түріне қажетті барлық жаттығу түрлері енеді.
Жалпы дамыту жаттықтыруларын қолдану арқылы спортшының дене қаблеттерінің жан-жақты дамуына әсер етеді, оның өзі екі түрге бөлінеді, бірі басқа спорт түрлерінде қолданылатын жаттығуларды пайдалану, екіншісі заттарды қолдану немесе қолданбау арқылы орындалатын жаттығулар. Мысалы, ауыр доптар, таяқтар, зілтемірлер, секіргіш жіптер т.б. қолдану.
Арнайы жаттығуларды пайдалану арқылы маманданған спорт түріне қажетті арнайы дене қаблеттерін арттыруға және сол спорт түрінде пайдалынатын әдіс, тәсілдік жаттығуларды жетілдіреді.
Бейімдеуші жаттығулар да өз ерекшелігі жағынан негізгі жаттығуларға ұқсас болып келеді бірақ олар маманданған спорт түріндегі қолданылатын нгізгі әдіс-тәсілдерді дұрыс үйрету, қателіктерді түзету үшін қолданылады.
Көмекші жаттығулар спортшыны демалту, сергіту мақсатында қолданылады, оған басқа спорт түрлерінде берілетін жаттығулар көбірек енгізіледі.
Спортшы дайындығының сапасы үшін жоғарыда көрсетілген жаттығу құралдарын дұрыс таңдау және дұрыс пайдалану маңызды болып келеді.
Бір жаттығу түрінің бөлімін немесе бөлігін жиі қайталатып жаттықтыру, оның арнайы жаттығу түрі екендігін көрсетеді.
Жаттығу түрін неғұрлым кең аяда орындату адамның иілгіштігін арттырады, жиі және тез қайталату жылдамдық қаблетті арттырады.

Спорттық жаттығуды жүргізудің негізі - cабақ өткізу
Жеңіл атлетикада жаттығу жұмыстарын өткізудің басты ұйымдастырушы негізі-сабақ болып табылады.
Жаттығу жоспарының кезеңдеріне және спортшы шеберлігіне байланысты сабақ бірнеше бөлімдерден тұрады. Олар: кіріспе-дайындық, негізгі, қорытынды бөлімдер деп бөлінеді.
Оқу-жаттығу сабақтарының негізгі түрлері: академиялық, оқулық, оқу-жаттығу, жаттығу және моделдік деп бөлінеді.
Бірінші - академиялық. Академиялық сабақ түрі дене шынықтыру сабақтары және спортқа алғашқы келгендермен жұмыс ретінде өткізіледі. Сабақтар төрт бөлімнен тұрады. Сабақ ұзақтығы мөлшермен 120минут. Сабақ мақсаты денсаулықты сақтау, денені шынықтыру, жалпы дайындық жаттығуларын орындату, спорт түріне қажетті алғашқы дағдыларды үйрету, салауаттық өмір сүруге баулу болып табылады.
Екінші түрі - оқу сабақтары. Сабақтар негізінен білім беру мақсатында жүргізіледі, ондағы практикалық жұмыс барлық сабақ уақытының 20-30% аспайды. Сабақта білім беру түсіндіру, көрсету, сұрау, салыстыру, қортындылау мақсаттары іске асырылады.
Үшінші түрі - оқу-жаттығу cабақтары. Сабақтың бұл түрінде уақыттың 50%- нан көбі жаттығуларды үйрету, орындау мақсаттарына жұмсалады. Сабақ ұзақтығы 2 сағатқа дейін.
Төртінші түрі - жаттығу сабақтары. Жаттығу сабағы үш бөлімнен тұрады олар: дайындық (қыздырыну), негізгі және қорытынды бөлімдерден тұрады. Сабақ мақсатына байланысты арнайы жаттығулар орындалады, спорттық шеберлікті арттыру жұмыстары іске асырылады.
Сабақ ұзақтығы негізінен 120 минут, сонымен қатар спорт түріне байланысты және жаттығу мақсаттарына байланысты сабақ ұзақтығы 4-5 сағатқа дейін ұзаруы мүмкін. Мысалы, жаттығудың дайындық кезеңінде қысқа қашықтыққа жүгірушілерге сабақ ұзақтығы 60 минут жеткілікті болса, алысқа жүгірушілер үшін 3 сағат, ал көпсайысшылар үшін 5-6 сағат қажет болады.
Бесінші түрі - модельдік. Бұл сабақтар ұйымдастырылуы жағынан, өткізілуі жағынан жаттығу сабақтарына ұқсас келеді, сонымен қатар спорттық жарыс кезінде болатын жағдайларды толық қайталауды мақсат етеді. Спорттық жарыстарға қатысу сабақтың маңызды түрі болып табылады.
Жаттығу сабақтары үй тапсырмасы ретінде де өткізілуі мүмкін.

Сабақ мақсаты және бөлімдері
Сабақтың кіріспе бөлімінің басты мақсаты сабақты дұрыс ұйымдастырып бастау, оған жаттығушыларды сапқа тұрғызу, сабақ мақсатын айту, қатысушыларды тексерумен қатар адам организімін алдағы тұрған жаттығу жүктемелеріне бейімдеу, денені қыздыру болып табылады. Кіріспе бөлім ұзақтығы 5-15мин. мөлшерінде.
Спорттық шеберліктері жоғары әрбір спортшы үшін сабақтың кіріспе- дайындық бөлімі жеке үйымдастырылы мүмкін.
Cабақ мақсатына байланысты қыздырыну жұмыстарын дененің жоғары бөлімінен бастап төмен аяқтарға дейін жаттығулар жасау арқылы дайындайды.
Денені қыздырып дайындағаннан соң, негізгі бөлімде орындауға жоспарланған тапсырмаларға байланысты спорт түрі ерекшелігін ескеретін жаттығулар беріледі.

Жылдам әрекет етуді үйрету әдістемелері
Жаттығу жұмыстары кезінде жылдамдықты арттыруға арналған жұмыстарды орындату, жылдамдықтың қарапайым түрін дамытады және жылдамдық түрлерінің бір-біріне әсер етіп өтуі байқалады.
Кері қарай әсер ету байқалмайды, мысалы жылдамдық реакциясы жылдам жүгіруге әсер етпейді.
Жылдамдықтың қарапайым түрін жаттықтыру үшін қайта-қайта орындату әдістемесі қоладнылады. Мысалы дыбысқа жылдам әрекет ету үшін, төменгі тұрыстан бірнеше рет жүгіруге шығуды қайталату т.б.
Дыбысқа жылдам әрекет етуді қайталату жаңадан келген үйренушілердің жылдам көмбеден шығуына жаттығуы үшін жақсы әсер береді, бірақ кейінен әбден қалыптасу дәрежесі болғаннан соң реакция жылдамдығын жақсарту төмендейді. Сондықтан кейінгі кездерде сөреден жылдам шығуды бөлімдерге бөліп орындату әдістемесі, сенсорлық әдістеме қолданылады.
Бөлімдерге бөліп орындату:
дыбықа әрекет етуді қарапайым жоғарғы стартта тұрып (қолды бір заттарға тіреу арқылы) орындау;
дыбысты қолданбай сөреден шығу, сөреден шығу қозғалыстарын бөліп орындату т.б.
Сенсорлық әдістеме. Бұл әдістемеде жүгіруші барлық жүгіру қашықтығын сезініп отырып жүгіру арқылы, жүгіру жылдамдығын арттыруға тапсырма беріледі. Бұл жағдайда жаттығу жұмыстары үш кезеңге бөлінеді.
Бірінші кезеңде жаттығушыға сөреден бес метр қашықттыққа берілген дыбыстан кейін бар жылдамдықпен шығу керектігі айтылады, әрбір орындағаннан соң оған көрсеткен уақыты айтылып отырады.
Екінші кезеңде (бұл маңызды) сөреден шығуды барлық мүмкіндігін салып жылдам орындауға тапсырма беріледі. Осыдан кейін жаттығушыдан қанша уақытта орындадың деп ойлайсың?, деп сұрайды.
Орындаушы өзінің уақытын айтқаннан соң ғана жаттығушының көрсеткен уақыты айтылады. Осылай жаттықтыру спортшының уақытты сезінуін арттырады, қай жерде уақытты артық жұмсағанын білуге үйретеді.
Үшінші кезеңде жаттығушыға жүгіруді әртүрлі жылдамдықта орындау тапсырылады. Бұл әдістемені қолдану спортшыға өздігінен жылдамдық түрлерін сақтауға үйретеді. Жылдамдықты арттыруға жұмыс жасау арнайы күрделі жұмыс болып табылады.
Жүгіруді жылдам орындауға дағдыландыру жаттығушыдан әр
қимылын орынды жұмсауды талап етеді және оған алдын ала көңіл қойып дайындалу қажеттігін көрсетеді.
Жылдамдықты арттыруға бұлшық еттердің жирылып түйілуін алдын ала арттыру да әсер етеді. Мысалы, төменгі тұрыстан жүгіру кезінде аяқты тіреуішке қатты басып тұру, жылдам шығуға көмектеседі т.с.с.

Жылдамдықты арттыру әдістемесі
Жылдам қозғалу, жаттығуды жылдам орындау көптеген факторлардың қосындысынан тұрады. Мысалы берілген жаттығуды жылдам орындау спортшы күші, ептілігі, спорттық шеберлік деңгейінің қосындысынан тұрады.
Жылдамдық ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.