Өзбек әдебиеті



1) Өзбек әдебиеті жайлы түсінік.
2) Өзбек әдебиетінің негізін салушы Әлішер Науаи
өмірі мен шығармашылығы.
3) Әлішер Науаидің «Ескендір қорғаны» дастаны.
Өзбек әдебиетінің ежелгі дәуірлерден басталатын ұзақ та қызықты тарихы бар. Әсіресе, халық ауыз әдебиеті мейлінше бай, әрі түрлі жанрлы болып келеді.
Ауыз әдебиетінде өзбек халқының тұрмыс - салтына байланысты жырлар - наурыз өлеңдері, бесік жыры, үйлену салтына, көктемде егін салу, күзде егін жинау мерекелеріне байланысты айтылатын өлеңдер, сондай-ақ мақал-мәтелдер, ертегілер, лиро-эпостық және батырлар жыры кең орын алған.
Орта Азия мен Қазақстанды мекен еткен басқа да түркі тектес ерлік бейнелері өзбек фольклорында жеке-жеке дастан түрінде жырланған. Олар: біздің эрамызға дейінгі VI ғасырла Орта азия халықтарының шетел басқыншыларына қарсы күресін басқарған, әйелдер арасынан шыққан қолбасшы Томирис туралы «Томирис» дастаны, Дари I (521-485 ж.) патшаның әскерін барса келмес шөлде адастырып жіберіп, өз елін басқыншылардан қорғап қалған қойшы жігіт Шырақтың ғажайып ерлігін жырлаған «Шырақ» эпосы, ерлік пен махаббат тақырыбына арналған «Зарина» және «Стрпангия» дастаны, т.б.
Өзбек әдебиеттану ғылымы халық дастандарын: ерлік дастандары («Алпамыс»), соғыс дастандары («Шәмшид-наме», «Жүсіп пен ахмет», «Әлібек пен Бәлібек», т.б.), тарихи дастандар («Тулум-бий», «Шайбани хан», «Маматкарим палуан», «Жизақ көтерілісі», т.б.), романтик дастандар («Рустамхан», «Кунтуғмиш», «Арзыгүл», «Ералы мен Шералы», т.б.), кітаби дастандар («Уарақа мен Гулшах», «Уамик пен Узро», «Тахир мен Зухра», Малика Дилорам» т.б.) деп жіктеп қарастырады.
Өзбек халқының жазба әдебиеті XV ғасырдың алғашқы жартысында өмір сүрген Гауан, Атаи Саккаки, Дурбек, Хайдар Хорезми, Иусуф Амири, Ахмади ғазалдарынан бастау алады.
Өз дәуірінің атақты шайырлары Ахмадидің «Музыка аспаптарының айтысы», Амиридің «Бәңги мен Шарап айтысы», Лутфидің «Гүл мен
Мектептердің даму тарихында оқытуды ұйымдастырудың әр түрлі формадары пайдаланылды. Оқыту формаларының бірте-бірте өзгеруі мұғалім мен оқушылардың іс-әрекетінің, өнеркәсіптің, ауылшаруашылығының және үдемелі ғылыми-техниканың өзгеруіне байланысты болады.
1. Н.Келімбетов «Түркі халықтары әдебиеті» Алматы 1996 ж.
2. Жұманғалиев «Шығыс жұлдыздары»
3. ССР халық әдебиеті.
4. Түркі халықтарының тариқы.
5. С. Сейітов «туысқандық туғызған»

Пән: Әдебиет
Жұмыс түрі:  Материал
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:   
Тақырыбы: Өзбек әдебиеті.

Жоспар;

1) Өзбек әдебиеті жайлы түсінік.
2) Өзбек әдебиетінің негізін салушы Әлішер Науаи
өмірі мен шығармашылығы.
3) Әлішер Науаидің Ескендір қорғаны дастаны.

Пайдаланылған әдебиеттер

1. Н.Келімбетов Түркі халықтары әдебиеті Алматы 1996 ж.
2. Жұманғалиев Шығыс жұлдыздары
3. ССР халық әдебиеті.
4. Түркі халықтарының тариқы.
5. С. Сейітов туысқандық туғызған

Өзбек әдебиеті
Өзбек әдебиетінің ежелгі дәуірлерден басталатын ұзақ та қызықты тарихы
бар. Әсіресе, халық ауыз әдебиеті мейлінше бай, әрі түрлі жанрлы болып
келеді.
Ауыз әдебиетінде өзбек халқының тұрмыс - салтына байланысты жырлар -
наурыз өлеңдері, бесік жыры, үйлену салтына, көктемде егін салу, күзде егін
жинау мерекелеріне байланысты айтылатын өлеңдер, сондай-ақ мақал-мәтелдер,
ертегілер, лиро-эпостық және батырлар жыры кең орын алған.
Орта Азия мен Қазақстанды мекен еткен басқа да түркі тектес ерлік
бейнелері өзбек фольклорында жеке-жеке дастан түрінде жырланған. Олар:
біздің эрамызға дейінгі VI ғасырла Орта азия халықтарының шетел
басқыншыларына қарсы күресін басқарған, әйелдер арасынан шыққан қолбасшы
Томирис туралы Томирис дастаны, Дари I (521-485 ж.) патшаның әскерін
барса келмес шөлде адастырып жіберіп, өз елін басқыншылардан қорғап қалған
қойшы жігіт Шырақтың ғажайып ерлігін жырлаған Шырақ эпосы, ерлік пен
махаббат тақырыбына арналған Зарина және Стрпангия дастаны, т.б.
Өзбек әдебиеттану ғылымы халық дастандарын: ерлік дастандары
(Алпамыс), соғыс дастандары (Шәмшид-наме, Жүсіп пен ахмет, Әлібек
пен Бәлібек, т.б.), тарихи дастандар (Тулум-бий, Шайбани хан,
Маматкарим палуан, Жизақ көтерілісі, т.б.), романтик дастандар
(Рустамхан, Кунтуғмиш, Арзыгүл, Ералы мен Шералы, т.б.), кітаби
дастандар (Уарақа мен Гулшах, Уамик пен Узро, Тахир мен Зухра, Малика
Дилорам т.б.) деп жіктеп қарастырады.
Өзбек халқының жазба әдебиеті XV ғасырдың алғашқы жартысында өмір
сүрген Гауан, Атаи Саккаки, Дурбек, Хайдар Хорезми, Иусуф Амири, Ахмади
ғазалдарынан бастау алады.
Өз дәуірінің атақты шайырлары Ахмадидің Музыка аспаптарының айтысы,
Амиридің Бәңги мен Шарап айтысы, Лутфидің Гүл мен
Мектептердің даму тарихында оқытуды ұйымдастырудың әр түрлі формадары
пайдаланылды. Оқыту формаларының бірте-бірте өзгеруі мұғалім мен
оқушылардың іс-әрекетінің, өнеркәсіптің, ауылшаруашылығының және үдемелі
ғылыми-техниканың өзгеруіне байланысты болады.
XVII ғ. Я.А.Коменский сол облыстардағы мектептердің тәжірибесін
жинақтап өзінің Великая дидактика кітабында сынып-сабақ жүйесін
дәлелдеді, оның кезеңдерін түсндірді: оқу материалдарьн баяндау; жеке және
барлық оқушылардың жұмысын бақылау; оқушылардан оқу материалын сұрау.
Сабақта әр түрлі дидактикалық принциптер (оқьтудың көрнекілік, жүйелілік,
тиянақтылық принциптері) пайдаланылды. Оқу сабақ формасында сыныпта
оқушылардың белгілі құрамымен кесте бойынша жүргізілді. Бұл жүйе оқытудың
сынып-сабақ формасы деп аталады. XX ғасырдың бас кезінде америка философы
- идеалист АҚШ педагогикасына зор ықпал жасаған Джон Дьюи (3559-1952) келе-
шекте мектеп болмайды деген болжау айтқан. Олай болса мектептерде оқытуды
үйьмдастырудың негізгі формасы сабақта жойылады. Бірақ оның жорамал ойы
орындалмады, керісінше сабақ
логикалық бірлік - бұл сабақ бөліктерінің, яғни құрылым элементернің
қарамағындағы ішкі өзара байланыс зандылғы; Психологиялық бірлік
оқушылардың танымдык іс-әрекетіндегі белсенділігі,, жинақтылығы]
психологиялық бірлік - бұл іс-әрекетінің мотивтерін жасау. Үйымдастыру
бірлігі - бұл сабақта алдын-ала жабдыктарды ■ және оларды рет-ретімен
пайдалануды, бүкіл сабақ бойында оқушыларды белсенді тиімді жұмысқа
үйымдастьру. Дидактика ( ежелгі грек сөзі, яғни didaktilos - үйретуші,
didakalos-мұғалім деген үғымды білдіреді. Дидактика - білім беру мен
оқытудың теориялық және әдістемелік негіздерін зерттейтін педагогика
ғылымының саласы.
Дидактика білім беру меп оқытудың мазмұнын, оқыту принциптерін,
оқытуды үйымдастыру әдістерін және формаларын қарастырады.Дидактиканың
негізіде жеке пәндерді оқыту ерекшеліктері де зерттеледі.
Дидактиканың ғылыми негізін салған чех педагогы Ян Амос Каменский
(1592-1670). Оның Великая дидактика кітабында (1632) оқытудың мақсаты,
әдістері меп принциптері және сынып-сабақ жүйесі баяндалған. Шетел, Ресей,
Қазақстан педагог-ғалымдарының еңбектері дидактикалық проблемаларды
шешудің, сонымен бірге кейбір нақты сұрақтардың, жауабын анықтаудың негізі.
Мәселен, нені оқыту керек, қалай оқыту керек, не үшін оқыту керек деген
дидактика сұрақтарына қазіргі заман талаптарына сәйкес жауап берілуі тиіс.
Мысалы: Нені оқыту керск? Оқушыларды кең білім шеңберімен қаруландыру,
олардың бойында адамгершілік қасйеттерін қалыптастыру керек. Сондықтан
білім беру мазмұ-нын мектеп реформасына, жалпы білім беру бағдарламасы
талаптарына және жаңашыл мұғалімдердің идеяларына сейкес ғылым негізінде
дәлелдеп, іске асыру қажет.
Қалай оқыту керек? Тұтас педагогикалық процесте оқыту мен тәрбиенің
қазіргі кездегі әдістерін тиімді пайдалану. Ол үшін оқыту әдістерін,
формаларын жетілдіру жәпе дәлелдеу керек.
Не үшін оқыту керек? Қоғамдық, өмірдің барлық саласына оқушыларды
белсеиді қатысуға даярлау. Ол үшін мектепте оқытудың мақсатын, міндеттерін,
принциптері мен зияншықтарын дәлелдеу және жүзеге асыру.
Дидактиканың, негізгі категориялары: білім беру, оқыту, сабақ, беру,
оқу, оқыту принциптері, оқыту процесі және оның компоненттері, міндеттері,
мазмұны, формалары, әдістері, құралдары, оқытудың нәтижесі.
Дидактиканың дамуы білім беру мен оқыту проблемаларын терең
зерттеуге, педагогмкалық, озат тәжірибені зерттеп жинақтауға ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Аударма өнері – идеология майданындағы зор құралдардың бірі
Қазақ-өзбек әдеби байланыстары
МҰХТАР ӘУЕЗОВ ЖӘНЕ ӘЛЕМ ӘДЕБИЕТІ
Ояну дәуіріндегі қазақ әдебиеті
ХХ ғасыр басындағы әдеби үдеріс
Әлемдік әдеби сынның эстетикасы
ҚАСИЕТТІ ҚАРУ
Ноғайлы әдебиеті
Алтын орда дәуіріндегі әдебиеттің даму ерекшеліктері
Экономикалық ынтымақтастықтың бағдарламасы
Пәндер