Белоктар мен витаминдер

І. Кіріспе
ІІ. Негізгі бөлім
2.1. Белоктар
2.2. Витаминдер.
ІІІ. Қорытынды
IV. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.

Астың құрамындағы ақуыз ағзадағы ұлпаларды қайтадан қалпына келтіруге негіз болып табылады. Ақуыздан жасушалар мен ұлпалар құралады және ферменттер мен кейбір гормондар түзіледі. Жасушалардың орнына басқа заттар (майлар, көмірсулар) қолданыла алмайды. Ақуыз ас-қорыту мүшелері жүйесінде аминқышқылдарға дейін ыдырайды және ол аш ішектен қанға өтеді. Осы әр түрлі аминқышқылдарынан жасушалар мен ұлпалар адам ағзасына тән ақуызды түзеді. Мұнымен қатар ұлпаға тән ескі ақуыз ағзада ыдырап отырады. Сөйтіп ағзада ақуыз үнемі жаңарып тұрады. Мысалы, бұлшықет жасушаларында-миозин, ал сүт бездерінде — казен деген ақуыз түзіледі. 1 г зат ыдырағанда 17,6 кДж энергия бөлінеді және ақуыздың ыдырау заттары — су, көміртегінің қостотығы, аммиак, мочевина және т. б. пайда болады. Бұлар-қажетсіз заттар, олар сыртқа шығарылады. Бір тәуліктегі бір адамға қажетті ақуыз мөлшері 100— 118 г. Балалар мен жасөспірімдерде ақуыздың ыдырауынан түзілуі көбірек. Сондықтан оларға тамақтану мөлшерін есеп-тегенде мүны естен шығармаған жөн.
Май — ағзада негізінен энергия бөлетін өнім және пластикалық материал. Май жасушалар мен ұлпалар құрамына кіреді. Мысалы, жасушалар қабыңшасындағы ақуыз молекулаларын қоршап, олардың қозғалысына жеңілдік туғызады. Бұл жасушалардың қозу, тежелу, өткізгіштік қасиеттеріне әсер етеді. Май асқорыту мүшелерінің жүйесінде глицерин мен май қышқылдарына ыдырайды да, аш ішекте сіңірілудің алдында адам ағзасына тән майға айналады, аш ішектен лимфаға өтеді, одан қанға түседі де, ағзаға таралады. Май — маңызды энергия қоры. Май тотыққанда көміртегінің қостотығы, су және энергия бөлінеді. 1 г май ыдырағанда 38,9 кДж энергия бөлінеді. Май адам ағзасында көмірсулар мен ақуыздан түзіледі.

1. Кретович ВЛ. Биохимия растений. М. Высшая школа, 1980.
2. Филигатович Ю.Б. Основы биохимии. М., Высшая школа, 1980.
3. Березов Т.Т Практикум по биохимии животных и человека. М„ Издво университета им. П. Лумумбы, 1967.
4. Дроздов Н.С., Матеранская Н.П. Практикум по биологической химии. М., Высшая школа, 1970.
5. ПІапиро Д.К. Практикум по биологической химии. Изд. - "Высшая школа", М., 1972.
V- 9. Алдашев А. Тағам және денсаулық. А., 1977.
6. Жатқанбаев Ж. Ж. Өсімдік физиологиясы. Алматы,
"Мектеп", 1988.
7. Сейітов 3. Биологиялық химия. Алматы, "Қайнар", 1992. I 14. Сағатов К.С. Өсімдіктер физиологиясы. Алматы, «Жаңа өмір».

Пән: Биология
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 21 бет
Таңдаулыға:

2.1. БЕЛОКТАР
Белоктардың биологиялық маңызы мен олардың табиғатта таралуы.
Белоктар - құрамында көп мөлшерде амин қышқылдары бар, %те –күрделі жоғары
молекулалы органиқалық қосылыстар. Белоктың молекулалық салмағы өте жоғары:
альбуминнің молекулалық салмағы 17 400, ал гемоглобиннің
молекулалық салмағы - 68000. Кей белоктардың молекулалық салмағы 15 000 000
– ға жетеді. Организмдердегі зат алмасу, көбею, организмнің өсуі,
тітіркенгіштігі, бұлшық еттің жиырылуы, бездердің жұмысы белоктармен тығыз
байланысты. Белок жоқ жерде тіршілікте жоқ. Белоктар организмде мынадай
қызметтерді атқарады:
1. Белоктар клетқалар мен тқаньнен құрылған пластиқалық материал. Бұл
жағынан белоктардың орнын майлар да, көмірсулар да баса алмайды.
2. Белоктар ферменттер мен гормондарды құруға қатынасады.
3. Белоктардан неше түрлі ауру тудыратын және "антидене" сол ауруларға
қарсы тұратын вирустар пайда болады. Емдеуші сыворотқаларды, вакциндер, қан
алмастырушылар және басқа препараттар медицинада колданылатын күрделі белок
системасына жатады.
4. Ядро құрамындағы күрделі белоктар нуклеопротеидтер көбею және өсуде
үлкен роль атқарады.
5. Белоктар қышқыл – сілті тепе-теңдігін тқрактауға қатысады.
6. Белоктар энергетиқалық материал. Белоктардың ыдырауы кезіңде
организмге керекті 12 % энергия алынады.
Жануарлар клетқасында белок өсімдіктерге қарағанда көп болады. Ересек
адам күніне 100-150г белокты пайдалану керек.
Белоктың құрамы.
Белоктың негізгі құрамында:
көміртек - 50-55 %
оттек - 21-24 %
азот - 15-18 %
сутегі - 6-7 %
күкірт - 0,3-2,5 %
Кейбір белоктық заттардың құрамына фосфор кіреді, аз мөлшерде кейде
темір, мыс, хлор, бром, және т.б. элементтерде кездеседі.
Белоктардың құрылысы, олардың структурасы мен жіктелуі.
Белоктардың структуралық элементіне амин қышқылдары енеді. Белок
молекулалары бір-бірімен бірнеше байланыстар арқылы біріге алады. Әсіресе
жануарлар мен өсімдіктер организміндегі кездесетін белоктардың көпшілігінің
пептидті байланыс арқылы байланысатыны анықталды.
Осы пептидті байланысты анықтаған және дамытқан немістің атақты ғалымы
Эмиль Фишер болды.
Ақадемик Зелинский және оның шәкірттері Гаврилов, Садиков белоктарды
"жайлы жағдайда" гидролиздеген кезде сақиналы азотты қосылыс
дикетопиперазинді тапты.
Дикетопиперазин табиғи белоктарда кездеспейді, ол амин қышқылының
қолайлы жағдайда әрекеттесу салдарынан пайда болады. Белок молекуласының
біріншілей, екіншілей, үшіншілей, төртіншілей структурасы болады. Амин
қышкылының белок молекуласыңда алатын орны тек өзіне ғана тән. Егер амин
қышқылы басқа амин қышқылымен орын алмастырса, қасиеті өзгереді. Сенджер
деген ғалым белок молекуласында кездесетін қышқылдарды, олардың табиғатын
анықтады.
Қарапайым белоктар немесе кротеимдер.
Протеиндер тек қана амин қышқылдарының қалдығынан түрады. Кдраиайым
белоктарды еріткіштерде түрліше еру жағдаяына байланысты бірнеше топ
тармактарына бөледі.
1. Альбуминдер суда жаксы ериді, жануарлар мен өсімдіктер
альбумині негізінен протоплазмада кездеседі. Түзды
ерітінділерде түнбаға түседі, олардьщ өздеріне тән формасы кристалдары
болады. Бидай дәнінде кездесетін альбуминді лейкозин дейді.
2. Глобулиндерсудаерімейді. Олардыбөліпалу үшін 10 % ИаСІ пайдаланады
және диализ аркылы да бөлуге болады-Бұлар бүршак түкымдас өсімдіктер мен
майлы дакылды өсімдіктерде кездеседі.
3. Проламиндер - суда да, түзда да ерімейді. Тек 60-80 % - тік этил
спиртінде ериді, негізінен проламиндер астык түкымдастарда кездеседі.
4. Глютелиндер еріткіштерде ерімейді, тек әлсіз.қышқыл мен сілті
ерітіндісінде ериді. ОД-0,5 % - тік ерітінді колданы-лады.
5. Протаминдер еріііштігі глютелинге жакындаса, ал қасиеті жағынан
өзгеше. Әсіресе протаминдер балық спермасынын белогінің 80 %-ін құрайды.
Аргининнен тұрады.
6. Гистондар қасиеті жағынан нағыз белокпен протаминнің арасында
жатады.
7. Протеиноидтер немесе скелет қанқа белоктары деп аталады.
Көмірсулар.
Көмірсулар табиғатта кең таралған органикалық қосылыстар. Оларға
құрамында көміртек, оттек және сутек бар органикалық қосылыстарға жатады.
Көмірсулардың жалпы формуласы Сm Н2nОn.
Көмірсулар: моносахаридтер, дисахаридтер және полисахаридтер болып
бөлінеді. Көмірсуларды кейінгі кезде глицидтер деп атайды. Көмірсулар
қасиеті жағынан әр түрлі және түрлі кұрылымдык формада болады. Олардың
ішіңде үлкен, кіші молекулалы, кристалды және борпылдақ суда жақсы еритін,
ерімейтін, гидролизденетін, оңай тотығу процесі жүретін қосылыстар көптеп
кездеседі. Әртүрлі химиялық қасиеттері бар көмірсулардың жалпы организмде
тіршілік процесі үшін, әсіресе жануарлар мен өсімдіктердің тканін құруда
ролі өте күшті. Көмірсулар көптеген органикалық косылыстардың құрамды
бөлігі болумен қатар, организмдегі заттардың алмасуына активті түрде
қатысады.
Моносахаридтер.
Моносахаридтерді альдегидті альдозалар немесе кетонды кетозалар
көп атомды спирттер деп қарастыруға болады:
Табиғатта моносахаридтердің монозалардың екі түрі пентозалар мен
гексозалар көп тараған.

Дисахаридтер.
Дисахаридтерге сахароза, мальтоза, лактоза, целлобиоза жатады.
Дисахаридтер екі моносахарид молекуласынан түзіледі.
Полисахаридтер.
Екінші қатардағы полисахаридтер моно- және дисахаридтерден көптеген
қасиеттері жағынан ажыратылады. Олар тотығу -тотықсыздану реакциясын,
озазондар түзу реакциясын бермейді және ашытқының әсерінен ашу процесі
жүрмейді. 2-ші қатардағы полисахаридтерге крахмал - өсімдік қанты, гликоген
- жануар қанты, инсулин, клетчатка немесе гемицеллюлоза, пектин заттары,
гепарин, камедь, агар-агар және т.б. жатады.
Полисахаридтер ерігенде коллоидты ерітінділер береді. Крахмалдың
структуралық құрамын зерттеуде оның екі заттан тұратындығы анықталды.
1. амилопектин - 75-80 %
2. амилоза - 20-25 %
Амилозаның құрылысы тіке тармақталған болады, мұңдағы гликозидті
байланыспен байланысқан α, D - глюкозаның қалдықтары бір-бірімен α - 1,4
жағдайда байланысады.
Амилопектинде осы α, β - глюкозаның қалдықтарынан тұрады, ал бірақта ол
күшті тармақталып кетеді. Амилопектин тізбектеріндегі глюкоза қалдықтары α-
1,4 жағдайда да және α- 1,6 жағдайда да қосылып тармақтала алады.
Амилоза иод әсерінен көк түске боялады да, амилопектин қызыл күлгін
түске боялады.
Крахмал ыстық суда ерімейді, ісініп клейстер түзеді, ал гликоген суда
ериді; крахмал иодпен көк түсті, гликоген - қызыл коңыр түсті комплексті
қосылыс береді. Екеуінің ұқсастығы күкірт қышқыл аммоний тұзының әсерінен
тұздалады (МН4)2 SО4, эфир, спирт әсерінен тұнбаға түседі және екеуінде де
гидролиздену нәтижесінде түрліше аралық өнімдер декстриндер пайда болады.
Крахмал гидролизденгенде аралық өнімдер декстриндерді, дисахарид -
мальтозаны, ал ең соңында моносахаридті береді.
1. Амилодекстриндер - 15-20 глюкоза қалдығынан тұрады. Қасиеті жағынан
крахмалға ұқсас. Иодпен көк түсті комплексті қосылыстар береді.
2. Эритродекстиндер - 12 глюкоза қалдығынан тұрады. Иодпен коңыр қызыл
түс береді.
3. Ахродекстириндер - 6 глюкоза қалдығынан тұрады, иодпен қызыл шие
түс береді.
4. Мальтодекстриңдер – 2 – 4 глюкоза қалдығынан тұрады, иодпен түсті
зат бермейді, себебі ол моносахаридтерге дейін ыдырайды.

2.2. Витаминдер.
Барлық тағамның құрамында кездесетін төменгі молекулалы органикалық
заттарды витаминдер деп атайды. Астың құрамында витаминдер аз мөлшерде
кездескенімен, олардың организмге тигізетін әсері өте үлкен.
Витаминдер жетіспеген жағдайда организм ауруға шалдығады. Химиялық
құрылысы жағынан витаминдер алуан түрлі. Олар құрамында 18 -20 көміртек
атомы бар ациклді көмірсутектер мен қанықпаған γ лактандар, аминоспирттер,
қышқылдардың амидтері, циклогександар, ароматты қышқылдар, нафтохинондар,
имидазол, пиррол тағы басқа да циклді қосылыстардан тұрады. Витаминдердің
басым көпшілігіне спиртті және карбоксильді топтар тән. Тек кейбіреулерінде
ғана амин тобы болады. Кейбір витаминдер организмде де синтезделеді. Олар
тамақтық заттармен организге түсіп, зат алмасуға, организмнің өніп - өсуіне
әсерін тигізеді. Витаминдер негізінен тек өсімдіктерде пайда болады.
Витаминдер, сол сияқты жоғары дәрежелі өсімдіктер мен
микроорганизмдердің қалыпты өсуі мен дамуы үшін қажетті заттар. Кейбір
жоғары сатыдағы жасыл өсімдіктердің тканьдері, мысалы тамыры, камбиальды
ткані, тұқымнан бөлініп алынған және қараңғыда өсірілген жас өскіндер
тіршілік барысында өздігінен витаминдерді синтездей алмайтындықтан, әр
уақытта оларды сырттан алуға мұқтаж болады. Сондықтан да қоректік ортаға
тиамин мен пиридоксинді аздап қосудың өзі көптеген өсімдіктердің
оқшауланған тамыршалары мен жас өскіндерінің өсуіне жақсы жағдай туғызады.
Организмге тағамдар арқылы келіп түсетін белоктардың, майлардың,
көмірсулардың және минералдық тұздардың алмасуын тездететін және реттейтін
де витаминдер. Витаминдерді тек дәрі-дәрмек ретінде қарастырып, оларды
түрлі аурулардың алдын алып күресу үшін қолданылатын заттар деп қарау қате.
Бұларды тағамдық заттар деп қарауымыз тиіс, өйткені витаминдер тағамның
құрамына кірмесе, онда тіршіліктің қалыпты жайы бұзылады.
Ерте көктемде адамдардың әл-қуаты азайып, тез шаршағыш келеді, жиі-жиі
салқын тиіп, тұмауратып ауырып, бұрыннан белгілі әр түрлі созылмалы
сырқаттары қозады.
Осы жоғарыда аталған себептердің адам организміне тигізетін зиянды
әсерлерін алдын-ала болдырмауға немесе азайтуға бола ма?
Әрине, болады.
Қазіргі кезде көпшілік адамдардың ерте көктемде әл-қуаты кеміп, тез
шарап-шалдығьш, организмінің әлсіреуінің ең басты себебінің бірі - адам
организміне қажет витаминдердің жетіспеуі екендігі дәлелденіп отыр.
Витаминдердің адам организмі үшін биологиялық мәні өте зор. Олар
организмдегі зат алмасу процестерін жақсартады, организмнің әртүрлі жұқпалы
ауруларға қарсы күресу қабілетін күшейтеді және адамның жұмыс істеу
қабілетін жақсартады. Сонымен қатар әрбір витаминнің организмде ерекше
орындайтын өз міндеті бар.
Жүргізілген ғылыми жұмыстардың қорытындыларына қарағанда, ой жұмысымен
шұғылданатын адамдардың организмі қара жұмыспен айналысатын адамдармен
салыстырғанда витаминдерді әсіресе С витамині мен В тобының витаминдерін
көбірек қажет етеді екен. Сол себепті көктемде витаминдері мол тағамдарды
жиірек пайдаланған жөн. Бұл мезгілде келтірілген итмұрын жемісінің
тұндырмасын, сонымен бірге басқа да жеміс –жидектердің шырындары мен
қайнатпаларын асқа көбірек пайдаланған тиімді. Тамаққа қосып көк пиязды
және де ашытқан капусталарды жеу қажет. Себебі, бұл тағамдардың құрамында
әртүрлі витаминдер мол болады, әрі ұзақ және жақсы сақталады.
Басқа тағамдарға қарағанда сүтте жеткілікті мөлшерде көптеген
витаминдер бар және олар организмнің тұрақты да негізгі қайнар көзі ретінде
ерекше орын алады. Барлық витаминдер организмге комплексті әсер етіп, бірін-
бірі толықтырады. Олар организмде жетіспесе, зат алмасу бұзылып,
денсаулықтың нашарлауына әкеп соқтырады.
Негізгі қоректік заттармен белоктар, майлар, көмірсулар, минерал
тұздары салыстырғанда организм витаминдерді тым аз мөлшерде қажет етеді.
Ересек адамның тәулігіне пайдаланатын әртүрлі тағамдарыңдағы витаминдердің
орташа мөлшері микрограммен есептеледі.
Сөйтіп витаминдер - әр түрлі химиялық жаратылыстың органикалық қосылуы,
тағамның басқа ештеңемен алмастыруға болмайтын заттары.
Витаминдер туралы ілімнің даму тарихы.
Витаминдерді зерттеуді ең алғаш орыс оқымыстысы Н.И. Лунин бастады. Ол
алғашқы рет тамақтың құрамындағы жануарлардың тіршілігіне әсер ететін
заттарға көңіл аударды. Өткен ғасырдың аяғына дейін жануарлар тіршілік етуі
үшін көмірсутектері, майлар, белоктар, минералды заттар және судың болуы
жеткілікті деген пікір қалыптасып келді. Бірақ Н.И. Луниннің жасаған
тәжірибесі ол пікірді жоққа шығарды. Н.И. Лунин жоғарыда көрсетілген
затгардың қоспасымен тышқандарды қоректендірген. Бірақ тәжірибе
тышқандардың тіршілік етуі үшін бұл қоспадағы заттардан басқа бір заттың
жетіспейтінін көрсетті. Осыдай кейін ғана бүкіл тірі организмдердің
тіршілік етуі үшін қажетті бұрыннан белгіл заттармен қоса тағы бір
белгісіз зат бар деген пікір пайда болады. Осындай пікірді
У. Бунгенің, С. А. Сосиннің және тағы басқа шетел оқымыстыларының
жұмыстары дәлелдеп берді. 1896 жылы голланд дәрігері Эйхман ақталған
күрішпен тамақтанатын адамдардың "бери-бери" ауруымен көп ауыратынын, ал
ақталмаған немесе жартылай ақталған күрішпен тамақтандырғанда адамдар ол
аурумен ауырмайтынын байқады. Кейіннен Гопкинс (1906 жылы) күріш дәнінің
сыртқы қауызында белгісіз бір заттың бар екенін, ал ақталған күріште ол
заттың болмайтындығын анықтады. 1912 жылы поляк оқымыстысы К. Функ
ашытқыдан витаминге ұқсас құрамында амин тобы бар кристалды затты бөліп
алды. Бұл затпен полиневрит ауруымен ауырған көгершінді емдеп жазды. Бұл
заттың жануарлар организміне тигізетін әсерін зерттей келе, оның проф. Н.И.
Лунин ашқан жаңа затқа ұқсас екенін анықтады. Осыдан кейін Функ адам мен
жануарларда болатын кейбір аурулар тағамның құрамындағы белгісіз бір заттың
жетіспеуінен болады деген қорытындыға келді. Ол бұл затты "витаминдер" деп
атады. "Вита" - латынның "өмір" деген сөзі, ал "амин" - деп химияда
құрамында азоты бар заттарды атайды. Бұл заттардың жетіспеуінен туатын
ауруларды авитаминоз деп атады.
1913 жылы Макколлум және оның шәкірттері жануарлардың қалыпты дамуы
үшін майда еритін фактор "А"- ның қажет екенін анықтап, оған А витамині деп
ат берді. А витаминінің жетіспеуі адамды ақшамсоқыр ауруына шалдықтыратыны
анықталды. Маколлум витаминдерді ашылу ретіне қарай латын алфавитінің
алғашқы әріптерімен белгіледі: А витамині, С витамині. Кейіннен В
витаминінін бірнеше түрлері белгілі болды да, оларды ретіне қарай В1 В2,
В3, т.б. деп белгіледі.
1928 жылы Сент-Дьердьи С витаминін ашты және оның малдың бүйрек үсті
безінен бөлінетінін, соңымен бірге кейбір өсімдіктерде кездесетінін
анықтады. Осыдан кейін 1935 жылы дат ғалымы Дам қанның құрамында болатын К
витамиінін ашты.
1948 жылы Смит, Фолкерс, т.б. В12 витаминін тапты. Бұл витаминнін
жетіспеуі адам организмінде қанның азаюына әкеліп соқтыратыны белгілі
болды.
Соңғы жылдары Совет Одағында АВ. Палладин, М.Н. Шатерников, Л. Л.
Черкес, В. Н. Букин, В. В. Ефремов сияқты оқымыстылардың бастауымен
көптеген зерттеу жұмыстары жүргізілді. Түрлі эксперименттер арқылы
авитаминоздардың патофизиологиялық және биохимиялық өзгерістері ашылды.
Сөйтіп, витаминдердің тағамдық заттарда жетіспеуінен болатын дерттер
көне заманнан-ақ белгілі болғанымен, оның себептері осы біз өмір сүріп
отырған ғасырларымыздың бастапқы жылдарында ғана анықтала бастады. Қазіргі
уақытта витаминдер тобына жататын заттар өте көп.
Әріппен белгілеу ескіру салдарынан ыңғайсыздық тудыра бастады, әрі
күнделікті зерттеулер нәтижесінде табылған витамиңдер санының көбеюіне
байланысты, олардың биологиялық және химиялық қасиеттері толық қамтылмады.
Соңғы кезде витамиңдерді классификациялап үлкен 4 топқа бөледі:
1) алифатикалық витамиңдер қатары (аскорбин қышқылы);
2) алициклды витамиңдер қатары;
3) ароматикалық витаминдер қатары;
4) гетероциклды витаминдер қатары.
Осылардың ішінде табиғат пен күнделікті тіршілікте кеңінен таральш, жиі
кездесетін, әрі өмірімізде көп пайдаланылатын су мен майларда еритін
витаминдерге тоқталуды жөн көрдік.
Суда еритін витамиңдерге: тиамин, рибофлавин, пантотен қышқылы, никотин
қышқылы, пиридоксин, кобаламин, никотинамид, аскорбин қышқылы, биотин,
инозит, холин, рутин, фолий қышқылы, парааминобензой қышқылы және т.б. (В1
В2, В3, В5, В6, В12, В15, РР, С, Н, Р және т.б.) енеді.
Майда еритін витамиңдерге: ретинол, кальциферол, токоферол, филлохинон,
убихинон, алмастырылмайтын май қышқылдары (А, Д, Е, К, Q) және т.б. кіреді.
Қазіргі кезде 30-дан астам витаминдер түрлері ашылды. Суда еритін
витамиңдер ферменттердің простетикалық топтарының құрамына кіреді, сөйтіп,
олар ферменттердің активтілігін жоғарылатады. Керісінше де әсер етеді. Суда
жақсы еритін витаминдер түрі өте көп. Бұл витаминдердің адам организміне
қабылдану мөлшері де түрліше болады.
Витаминдер организмде тотығу - тотықсыздану реакциясына түседі.
Витаминдерге - бауыр, бүйрек, жүрек, ішек – қарын, жұмыртқа, ет – сүт, май,
нан, овощтар мен жеміс-жидектер өте бай келеді. Витаминдерді организмнің
қажет етуі тамақтану режимі кезіңде өзгеруімен бірге, сол сияқты кейбір
физиологиялық және патологиялық жағдайларда да күшті өседі. Мысалы,
организмнің буаз не екі қабат кезінде төлдері мен балаларын тамақтаңдыруда,
инфекциялық ауруларда және т.б.
Ал витаминдерді көп мөлшерде пайдалану гипервитаминоз құбылысының
тууына әкеледі. Тамақ азықтарыңда дәрі-дәрмектік өсімдіктер мен басқа да
заттардың құрамында кездесетін витамиңдерді түрлі түсті сапалық реакциялар
көмегімен ашуға болады.

Ферменттер.
Ферменттер деп организмде жүретін алуан биохимиялық процестерге
катализатор ретінде әсер ететін белоктық табиғаты бар қосылыстарды айтады.
Фермент деген атау ғалымдарға көптеген жылдардан бері белгілі болса да,
оның табиғи қасиеті соңғы жылдары ғана анықтала бастады.
Ферменттер жай және күрделі белоктарға жатады. Күрделі белоктар түрінде
құрылған кейбір ферменттердің простетикалық топтарына витаминдер кіреді.
Мысалы: флавинді ферменттердің простетикалық тобына рибофлавин, ал кейбір
декарбоксилаза (С02 бөліп шығару) және декарбоксилдеуші (С02 байланыстыру)
дегидрогеназа құрамына тиамин енеді.
Ферменттердің физика-химиялық қасиеттері белоктың табиғатымен
белгіленген. Ферменттер жартылай өткізгіш мембрана арқылы диализденбейді,
тұзбен тұндыруға бейім белок тәрізді түсті және тұнба реакцияларын береді.
Ферменттерді тұзбен тұндыру, ацетонмен фракциялау және колонкалы
хроматография әдістерімен бөліп алғанда, олар катализдік қасиеттерін
жоғалтпайды. Кристалл күйінде бөлініп алынған ферменттер өте жоғары активті
болады. Организмде реакцияларды тездетуші ферменттер белок табиғатына
байланысты, бейорганикалық катализаторлардан бірқатар маңызды айырмашылығы
бар. Ферменттер температура әсеріне бейімделгіш әрекеті қатаң түрде
тұрақты, электролит және т.б. заттардың қатысында. рН ортасына байланысты
активтігі күшті өзгереді.
Жоғарыда айтылғандай барлық ферменттер белоктар табиғатына кіретін
заттардың қатарына жатады. Соған орай оның ерекше мәні бар. Өмір -белоктік
денелердің тіршілігі деген ғылыми әрі дәл айтылған тұжырымға мектеп
қабырғасында жүріп-ақ сан рет қанғанбыз. Бірақ біздер ферменттің белоктік
қасиеттерінен ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.