Адам туралы қысқаша мәліметтер

Жоспар
Кіріспе

1. АДАМНЫҢ ЖАЛПЫ СИПАТТАМАСЫ
2. ШАЛБАРДЫҢ ТИПІ ЧЕРТЕЖІНІҢ ЕСЕП.ҚИСАБЫ МЕН ҚҰРЫЛЫМЫ
3. ЕРЕСЕК АДАМДАР МЕН БАЛАЛАРДЫҢ ӨЛШЕМДІК ТҮРЛЕРІ
4. КИІМ ДЕТАЛЬДАРЫНЫҢ СЫЗБАЛАРЫНЫҢ ҚҰРЫЛЫМЫ, ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР
5. ТЕХНИКАЛЫҚ ҚОСЫМШАЛАР
6. КОНСТРУКЦИЯЛЫҚ МОДЕЛЬДЕУДІҢ НЕГІЗДЕРІ
7. ЧЕРТЕЖ ЖҰМЫСЫНЫҢ КЕЗЕҢДЕРІ
8. АЛУАН ТҮРЛІ ПІШІМДЕГІ ЖЕҢДЕРІ БАР БҰЙЫМДАРДЫҢ ТИПТІК ЧЕРТЕЖДЕРІНІҢ ҚҰРЫЛЫМЫ
9. РЕГЛАН ТҮРІНДЕ ПІШІЛГЕН ЖЕҢДЕРІ БАР БҰЙЫМДАРДЫҢ ЧЕРТЕЖДЕРІН ҚҰРУ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ

Қазіргі заманға анағұрлым тән қасиеттердің бірі – костюмді өз тұлғасына сайма-сай келтіруге талпынысы. Адам бейнесін оның биологиялық және әлеуметтік белгілері қалыптастырады.
Биологиялық белгілер дегеніміз – адамның дене және материалдық қасиеттерінің жиынтығы. әлеуметтік белгілер адамның жеке басына сипаттама. Олар адамның әуестігін, ынтасын, мақсаттарын, бейімділігін, мұраттарын, сенімдерін анықтайды. Бұл белгілерді білу өте қажет. өйткені ол адам денесіне қонымды да лайықты, жұртшылық талғамына сай әдемі, ыңғайлы да сенімді киім тігуге мүмкіндік береді.
Адамдарға орасан зор бтолгиялық ортақтық тән болып келеді. Оған адамдардың кісі ретінде тіршілік етуінің биологиялық негізін қамтамасыз ететтін генетикалық информация себеп болады. Сонымен бірге сырттай қарағанда адам тұлғасы әр түрлі (дене –тұлғасы, бет пішіні, шаш пен көзінің түстері және басқалары бойынша), оған адамның анатомиялық, морфологиялық, физиологиялық және психологиялық сипаттардың сан алуандығы әсер етеді.
Адамның анатомо-физикалық ерекшеліктері клеткалардың құрылымына байланысты. Барлық клеткалар өздерінің ат қаратын қызметтеріне сәйкес морфологиялық жағынан теңестіріліп, ткань түріндегі бұлшық еттің, сүйектің, нервтің және басқалардың жиынтығын құрайды. Тканьнан органдар мен жүйелер құралады.
Адамның сүйек қаңқасы мен бұлшық еттері тірек-қозғалмады аппаратқа біріктіріледі. Сонымен бірге олар адам денесінің сыртқы өлшемдері мен сымбатын анықтайды.
Адам қаңқасы бас сүйектен, кеуде сүйегінен, қолдар мен аяқ сүйектерінен тұрады (22-сурет а). ал омыртқа жотасы қаңқаның тірегі болады. (22-сурет б). Оның өзі бес бөлімнен тұрады: мойын 0-1, омыртқа 1-2, белдеме 2-3, жамбас 3-4, құймышақ 4-5.
Омыртқа жотасының неғұрлым шығыңқы тұратын мойын тұсы ең соңғысы, былайша айтқанда жетінші бөлім. Ол адам тұлғасының бірқатар өлшемдерін алуға қызмет етеді.
Омыртқа жотасының иілген түрі бар. Кеуде мен құймышақ бөлімдері омыртқаларының кері бағытталған (кифоздар) мойын мен бел омыртқалар – ілгері (лордоздар) бағытталған жүктері болады.
Омыртқа жүктері адамның бүкіл өмір бойына өзгеріп отырады. Жаңа туған нәрестенің омыртқасы түп-түзу болады. Баланың буыны бекіп, басын ұстай білген кезінде мойын моыртқа жүйесі құралады, құйрығынан отырған кезінде кеуде омыртқасы жетіле түседі, ал бала тәй-тәй басып аяғынан жүре бастаған кезінде бел омыртқасы қалыптасады. Қартайған кезде кеуде омыртқасы бөлігінің бүгілуі ұлғая түседі. Ал әйелдер омыртқасы әсіресе бел омыртқасы ер адамдар омыртқасынан гөрі сиректеу бүгіледі. Омытқа бүгілісінің сипаты мен аумағы адамның тұлға бойын, былайша айтқанда тік тұрған кездегі бұлшық еттердің емін-еркін жағдайындағы дағдылы дене бітімін айқындайды.
Кеуде клеткасы (22-сурет а) (1-2) бел омыртқаның төс тұсынан, қос он екі қабырғадан (6) және төс сүйектен (7) тұрады. Кеуде клеткасы сүйектердің барлығы да тұтас қозғалып тұрады, сондықтан едм алған кезде кеуде клеткасы жұмыртқа бейнесіне ұқсайды. Кеуде клеткасының түрі мен аумағы адамның жасы мен жынысына байланысты болады. Ерлерге қарағанда әйелдердің кеуде клеткасы жіңішке және қысқалау келеді.
Төс сүйектің жоғарғы ұшынан орта тұсында (8) шұқанақ болады, оны мойынтұрық деп атайды. Ол дененеің бірқатар өлшемдерін орындау кезінде бағдарлау қызметін атқарады. Денесінің жоғарғы қаңқасы жота иық белдеуі мен екі қолдан тұрады. Иық сүйегіне қос жауырын (9) мен қос бұғана жатады. Жауырындар иықты біршама топтамайтын, оның формасына елеулі түрде әсер етеді. Жауырынның жоғарғы ұшында (22-сурет,в) бұғана сүйегі (11) орналасқан. Ол адам тұлғасының бірқатар өлшемдерін алатын бастапқы нүкте қызметін атқарады.
Иық қаңқасының еркін қозғалатын қол сүйектері үш бөліктен тұрады. (22-сурет, а); ортан жілік, білек және саусақ сүйектері.
Белден төмен қаңқа сүйек бөксе мен екі аяқтан тұрады. Бел тұтаса біткен қаусармалы сүйектен тұрады, ол алдыңғы және бүйір жақтарынан бел сүйектерімен (15) , ал артқы жағынан белдемелермен (3-5) жалғасады. әйел адамның белі өзінің формасы мен өлшемі жөнінен ер адамның белінен елеулі айырмашылығы бар; төһмендеу және жалпақтау келеді. Бел сүйектерінен төменірек (бұт) (16) орналасып, оған бел сүйектерінің (17) ұштары келіп тіреледі.
Ал еркін қозғалатын екі аяқ: жақ жіліктен (18), жіліншектен (сирақтан) (18), башайдан (20) тұрады.
Бұлшық еттер елеулі дәрежеде дене бітімін анықтайды. Олардың үлкен бөлігі қос-қостан келеді. Ересек адам бұлшық етінің массасы 36-40 процентін, ал жаңа түскен жас нәрестенің бұлшық етінің массасы дене массасының 22 процентін құрайды. Бұлшық ет бұлшық ет тканьдерінен тұрады. әр бұлшық ет жалғастырылған жұқа қабыршақпен қаптаулы болады. Бұлшық ет құрғақ сіңірлерден басталып, солармен аяқталады да, сол арқылы қаңқа сүйекке, тамыр жүйелеріне немесе теріге барып жалғасады.
Бұлшық еттер қан тамырлармен және қабыршақтан бастың ми қабыршағына нерв тамырлары бағыттарлған нерв жүйелерімен қамтамасыз етіледі.
Организмның қоректенуі ас қорыту органдары жүйесі арқылы жүзеге асырылады. Қан айналымы жүйесі мен лимфатикалық жүйелер қоректік заттарды, газдардды, алмасу қоректерін тасымалдау қызметін атқарады. Дербес тіршілікті жаңғырту жыныс органдары жүйесі, ал тыныс алу, тыныс органдары арқылы жүзеге асады. Қорытылып біткен заттарды сыртқа арналған сыртқы шығару жүйесі бар, оның құрамына бүйректер, екі өкпе, тері және басқалар енеді.

Пән: Валеология
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 17 бет
Таңдаулыға:

Адам туралы қысқаша мәліметтер
Адамның жалпы сипаттамасы

Қазіргі заманға анағұрлым тән қасиеттердің бірі – костюмді өз
тұлғасына сайма-сай келтіруге талпынысы. Адам бейнесін оның биологиялық
және әлеуметтік белгілері қалыптастырады.
Биологиялық белгілер дегеніміз – адамның дене және материалдық
қасиеттерінің жиынтығы. әлеуметтік белгілер адамның жеке басына сипаттама.
Олар адамның әуестігін, ынтасын, мақсаттарын, бейімділігін, мұраттарын,
сенімдерін анықтайды. Бұл белгілерді білу өте қажет. өйткені ол адам
денесіне қонымды да лайықты, жұртшылық талғамына сай әдемі, ыңғайлы да
сенімді киім тігуге мүмкіндік береді.
Адамдарға орасан зор бтолгиялық ортақтық тән болып келеді. Оған
адамдардың кісі ретінде тіршілік етуінің биологиялық негізін қамтамасыз
ететтін генетикалық информация себеп болады. Сонымен бірге сырттай
қарағанда адам тұлғасы әр түрлі (дене –тұлғасы, бет пішіні, шаш пен көзінің
түстері және басқалары бойынша), оған адамның анатомиялық, морфологиялық,
физиологиялық және психологиялық сипаттардың сан алуандығы әсер етеді.
Адамның анатомо-физикалық ерекшеліктері клеткалардың құрылымына
байланысты. Барлық клеткалар өздерінің ат қаратын қызметтеріне сәйкес
морфологиялық жағынан теңестіріліп, ткань түріндегі бұлшық еттің,
сүйектің, нервтің және басқалардың жиынтығын құрайды. Тканьнан органдар
мен жүйелер құралады.
Адамның сүйек қаңқасы мен бұлшық еттері тірек-қозғалмады аппаратқа
біріктіріледі. Сонымен бірге олар адам денесінің сыртқы өлшемдері мен
сымбатын анықтайды.
Адам қаңқасы бас сүйектен, кеуде сүйегінен, қолдар мен аяқ сүйектерінен
тұрады (22-сурет а). ал омыртқа жотасы қаңқаның тірегі болады. (22-сурет
б). Оның өзі бес бөлімнен тұрады: мойын 0-1, омыртқа 1-2, белдеме 2-3,
жамбас 3-4, құймышақ 4-5.
Омыртқа жотасының неғұрлым шығыңқы тұратын мойын тұсы ең соңғысы,
былайша айтқанда жетінші бөлім. Ол адам тұлғасының бірқатар өлшемдерін
алуға қызмет етеді.
Омыртқа жотасының иілген түрі бар. Кеуде мен құймышақ бөлімдері
омыртқаларының кері бағытталған (кифоздар) мойын мен бел омыртқалар –
ілгері (лордоздар) бағытталған жүктері болады.
Омыртқа жүктері адамның бүкіл өмір бойына өзгеріп отырады. Жаңа туған
нәрестенің омыртқасы түп-түзу болады. Баланың буыны бекіп, басын ұстай
білген кезінде мойын моыртқа жүйесі құралады, құйрығынан отырған кезінде
кеуде омыртқасы жетіле түседі, ал бала тәй-тәй басып аяғынан жүре бастаған
кезінде бел омыртқасы қалыптасады. Қартайған кезде кеуде омыртқасы
бөлігінің бүгілуі ұлғая түседі. Ал әйелдер омыртқасы әсіресе бел
омыртқасы ер адамдар омыртқасынан гөрі сиректеу бүгіледі. Омытқа
бүгілісінің сипаты мен аумағы адамның тұлға бойын, былайша айтқанда тік
тұрған кездегі бұлшық еттердің емін-еркін жағдайындағы дағдылы дене
бітімін айқындайды.
Кеуде клеткасы (22-сурет а) (1-2) бел омыртқаның төс тұсынан,
қос он екі қабырғадан (6) және төс сүйектен (7) тұрады. Кеуде клеткасы
сүйектердің барлығы да тұтас қозғалып тұрады, сондықтан едм алған кезде
кеуде клеткасы жұмыртқа бейнесіне ұқсайды. Кеуде клеткасының түрі мен
аумағы адамның жасы мен жынысына байланысты болады. Ерлерге қарағанда
әйелдердің кеуде клеткасы жіңішке және қысқалау келеді.
Төс сүйектің жоғарғы ұшынан орта тұсында (8) шұқанақ болады, оны
мойынтұрық деп атайды. Ол дененеің бірқатар өлшемдерін орындау кезінде
бағдарлау қызметін атқарады. Денесінің жоғарғы қаңқасы жота иық белдеуі мен
екі қолдан тұрады. Иық сүйегіне қос жауырын (9) мен қос бұғана жатады.
Жауырындар иықты біршама топтамайтын, оның формасына елеулі түрде әсер
етеді. Жауырынның жоғарғы ұшында (22-сурет,в) бұғана сүйегі (11)
орналасқан. Ол адам тұлғасының бірқатар өлшемдерін алатын бастапқы нүкте
қызметін атқарады.
Иық қаңқасының еркін қозғалатын қол сүйектері үш бөліктен тұрады.
(22-сурет, а); ортан жілік, білек және саусақ сүйектері.
Белден төмен қаңқа сүйек бөксе мен екі аяқтан тұрады. Бел тұтаса
біткен қаусармалы сүйектен тұрады, ол алдыңғы және бүйір жақтарынан бел
сүйектерімен (15) , ал артқы жағынан белдемелермен (3-5) жалғасады. әйел
адамның белі өзінің формасы мен өлшемі жөнінен ер адамның белінен елеулі
айырмашылығы бар; төһмендеу және жалпақтау келеді. Бел сүйектерінен
төменірек (бұт) (16) орналасып, оған бел сүйектерінің (17) ұштары келіп
тіреледі.
Ал еркін қозғалатын екі аяқ: жақ жіліктен (18), жіліншектен (сирақтан)
(18), башайдан (20) тұрады.
Бұлшық еттер елеулі дәрежеде дене бітімін анықтайды. Олардың үлкен
бөлігі қос-қостан келеді. Ересек адам бұлшық етінің массасы 36-40
процентін, ал жаңа түскен жас нәрестенің бұлшық етінің массасы дене
массасының 22 процентін құрайды. Бұлшық ет бұлшық ет тканьдерінен тұрады.
әр бұлшық ет жалғастырылған жұқа қабыршақпен қаптаулы болады. Бұлшық ет
құрғақ сіңірлерден басталып, солармен аяқталады да, сол арқылы қаңқа
сүйекке, тамыр жүйелеріне немесе теріге барып жалғасады.
Бұлшық еттер қан тамырлармен және қабыршақтан бастың ми қабыршағына
нерв тамырлары бағыттарлған нерв жүйелерімен қамтамасыз етіледі.
Организмның қоректенуі ас қорыту органдары жүйесі арқылы жүзеге
асырылады. Қан айналымы жүйесі мен лимфатикалық жүйелер қоректік заттарды,
газдардды, алмасу қоректерін тасымалдау қызметін атқарады. Дербес
тіршілікті жаңғырту жыныс органдары жүйесі, ал тыныс алу, тыныс органдары
арқылы жүзеге асады. Қорытылып біткен заттарды сыртқа арналған сыртқы
шығару жүйесі бар, оның құрамына бүйректер, екі өкпе, тері және басқалар
енеді.
Организмге әсер ететін тітіркеністің бәрін сезім органдары
(талдағыштар) қабылдайды. Сезімталдығы жөнінен белгілі бір
тітіркендіргіштерге көру және есту талдағыштары, механорецепторлар
(идактильді, сырқатты, қозғалмалы), қысым қабылдайтын барорецепторлар,
хеморецепторлар, (дәмдә, сүйкісділікті сезінетін және тамырлар), т
емператураның ауытқуын қабылдайтын терморецепторлар жатады.
Тері қабыршағы (тері) адамның тіршілік етуіне үлкен роль атқарады.
Тері адамның бүкіл денесін қаптап, сыртқа шығару жүйесінің жұмысы мен
тыныс алуға қатысады. Оған механо және терморецепторлар түйіскен. Тері
организмді сыртқы әсерлерден қорғау қызметін атқарып, адамның сыртқы
бейнесінің қалыптасуына қатысады.
Тері үш қабаттан: сыртқы (эпидермис), ортаңғы (дерма) және ішкі (тері
астындағы нәзік клеткалардан) қабаттардан тұрады. Сыртқы қабат қорғаушы
болып есептеледі. Ортаңғы қабатта нерв талшықтары ұштары, май және тері
бездері, одан өтетін көптеген қан тасымалдайтын және лимфитикалық тамырлар
орналасады.
Адам терісі тері бездеріне бай келеді. Олардың саны 2-3 миллионға
жуықтайды. әсіресе олар буындардың бүгілер тұстарында, қолтықтарда және
алақандарда көп болады. Тері бездері арқылы адам организмінен бөлінетін
ылғалдың 50-70 проценті сыртқа шығарылады. Бөлініп шығатын тердің мөлшері
денсаулық жағдайына, қоршаған ортаның температурасына, орындалатын жұмысқа
және басқаларға байланысты. Орта есеппен тәулігіне адам бірқаплыпты
жағдайда 1 литрге жуық буланған су түріндегі ылғал бөліп шығарады.
Тері организмнің тыныс алуында да маңызды роль атқарады. Оның беткі
қабатында болатын саңылаулар арқылы адам организмі жұтатын оттегінің 0,7
процентіне жуығын сіңіреді. Осыған шамасы көмір-қышқыл газын да бөліп
шығарады.
Теріге орналасқан сезімтал нерв түйсікутерінің орасан зор көп
мөлшері механо және терморецепторлардың жұмыс істелуіне мүмкіндік береді.
Олар қозғалысты, жанасуды, қысымды, сырқатты, жылу мен суықты сезуді
қамтамасыз етеді. Тері бетінің 1 сантиметріндегі сыздау нүктелерінің саны
100-ден 200-ге дейінгі аралық ауытқиды, тактильді сезім (жанасу сезіну)
нүктелері 25-ке дейін, салқынды сезінетін нүкте 6-23-ке және жылуды
сезінетін нүкте 1-3-не дейін болады.
Салқынды сезінетін рецепторларының орналасуы әр түрлі. Олардың
көпшілік бөлігі иық пен қарында болады. Сондықтан иық пен қарын салқынды
анағұрлым сезгіш келеді. Бет суықты кемшіндеу сезінеді. Тері түрі ондағы
ерекше пигменттердің мөлшеріне, қан тамырларының өсіп-жетілу дәрежесін және
оларға қанның жиналуына байланысты. Ақ түсті түр негізінен төрт түрге
бөлінеді.: қызыл шырайлы, сары өңді, сұр және қара торы. Осы белгілердің
әрқайсысы түсі жағынан тым жақыннан қара торыға дейін ерекше көзге түседі.

Тері астындағы клетка май бөккен қуыс дәнекер тканьдерден тұрады.
Майдың мөлшері мен орналасу жағдайын дербес өзгермелі және адамның жынысы
мен жас шамасына байланысты болады.
әйелдердің май бөгетін негізгі жерлері кеуде бездері, емшектерімен
белден жоғары бөлігі болып табылдады. Жас өскен сайын бөккен май мөлшері
әдетте арта түседі. Сезім адамдардың (былайша майдың қасіретіне ұшырағанда)
дене бітімі елеулі түрде өзгереді, белі байқалмай кетеді, кеудесі мен қарны
қампиып, шартиып тұрады.
Тері асты май қабаты дененің қалыптасып, оның сыртқы сымбатының
жарасымдылығына үлкен әсер етеді. Қан жүретін және лимфактикалық тамырлар
біздің денеміздің барлық тканьдары мен органдарына өтеді.
Ірі қан тамырлдарының көпшілігін әдетте жақсы қорғанышта болады.
Қалың бұлшық еттері мен дененің тері қабыршықтарынан өтетін нәзік
тамырлар елеулі дәрежеде қорғанбаған, сондықтан оңай зақымдануы мүмкін.
Сонымен бірге тар киім әсер ететін күшті қысымның салдарынан ондағы қан
айналымның бұзылуы немесе енжарлығымен сипатталады. Адамның осы
қасиеттерінің бәрі туа бітетіндер қатарына жатады.
И.П.Павлов нерв жүйесінің негізгі қасиеттерінің үйлесімдері болуы
мүмкін қатарынан адам темпераментін анықтайтын төрт комбинацияны бөліп
алады. Ол – сангвиникалық, холерикалық, меланхоликтік және флегматик
комбинациялар (23-сурет).
Адам қызметінің мазмұны мен сапасы оның жаратылысының бар және
әлеуметтік жағдайы тудырған мінез-құлқымен айқындалады. Адам тума мінез-
құлқы темперамент болып табылады. Адамның әлеуметтік сапалары қоғамдық
қатынастар жүйесімен және қоғам мәдениетімен анықталады. Сонымен бірге
әр түрлі қоғамдық – экономикалық формациялар мен әр түрлі таптар
адамдардың алуан түрін тудырады. Олардың әрқайсысына сарындар мен
құндылықтар тән болады. Адамның жекелеген антропологиялық, физиологиялық
және психологиялық сипаттарына ол туралы бірегей бейнелі түсінік жасауға
әрекеттер де жасалады. Мұның өзі ттынушының костюм эстетикасына қойып
отырған өскелең талабына туындайды.

шалбардың типі чертежінің есеп-қисабы мен құрылымы

Шалбар – жастардың неғұрлым ұнататын киім түрлерінің бірі. Олар
костюмнің бөлігі немесе киімнің дербес түрі болуы да ықтимал.
Шалбардың формасы мен пішімдері мейлінше алуан түрі болуы ықтимал.
Алдыңғы және артқы бөліктерден тұратын тігінен пішілген шалбарлар жиі
кездеседі. Олардың варианттары ұзындығы бойынша гольф (ұзындығы балтырға
дейін), бермудтар (ұзындығы тізенге дейін), шорттар (ұзындығы бөксе
тұсына дейін) және басқа түрлерін туғызады (88-сурет).
Шалбардың детальдары жекелеген учаскелерінде де, балақтардың ұзына бойына
да кеңейтілуі мүмкін. Шалбар кең балақ, балақтың тізе тұсы кең (банан)
және балақтары бүкіл ұзына бойыа біркелкі кеңейтілген– шалбар және юбка-
шалбар түрлеріне бөлінеді. Шалбарлардың бел жүйесіндегі артық ені мен
шалбар балақтарының ұшы реаннамен жиырылады, ал юбка-шалбарларда балақтың
артқы жағы және алдыңғы бөліктеріндегі ортаңғы түтіктерді бойлай
қатарма салады. Юбка-шалбарлардың ұзындығы да мейлінше алуан түрлі
болады.
Шалбарларпдың типтік конструкцияларында ені бүйір және екі қарыс
кесінді жобаланады. Бірегей конструкциялы шалбарларда кесінділер саны
өзгеруі мүмкін. Бір қарыс кесінділері бар модельдер де болуы ықтимал
(бүйір кесіндісі), кейде шалбардың алдыңғы немесе артқы бөліктеріндегі
бүктесіндерді бойдай қосымша мүшелер бөлулер сондай-ақ жоғарырақ, тізеден
жоғары және төмен жүйелерде горизонталь мүшелеп бөлулер енгізіледі.
Горизонталь мүшелеп бөлінетін жүйелердің конфигурациясы мейлінше алуан
түрлі.
Тігін өнеркәсібі Орталық ғылыми-зерттеу институтының методикасы
бойынша чертеж құрудың бастапқы деректері – олар шалбардың ені мен
ұзындығын анықтапйтын өлшемдері мен еркін қонымға арналған қосымшалар.
Белдің жартылай орамы Ст бөксенің жартылай орамы Сб тізе орамы О , бел
жүйесінен бүйір етекке дейінгі қашықтық Дсб бел жүйесінен алдыңғы
етекке дейінгі қашықтық, бөксе қатармасының биіктігі В бел жүйесінен
тізеге дейінгі қашықтық. Д бел жүйесінен борбайға дейінгі қашықтық Дс
және екінші белдік теңдігі Г негізгі өлшемдер болып табылады.
Шалбар чертеждерін құрған кезде алдын- ала есептеу жұргізілмейді.
Тігін өнеркәсібі Орталық ғылыми- зерттеу институтының методикасы
бойынша тігіннен пішілген шалбарлар чертежінің есеп-қисабы мен құрылымының
схемасы шалбардың барлық түрлеріне тұрақты болады.
Чертеж торын горизонталь жүйелер (бел, бөксе, тізе мен шалбар балағы)
және вертикаль жүйелердің қатары (қарыс,бүйір кесінділер мен шалбар
балағының орта тұсы) түрінде құралады.
Т нүктесінде түйіскен өзара перпендикуляр екі сызық жүргізіледі
(89сурет). Одан төмен қалай айыру биіктігі жүйесі жағдайын (ТЯ), бөксе
жүйесін (ЯБ), тізе жүйесін (ТК) және етігін (ТН) анықтайтын ТЯ, ЯБ, ТК
және ТН кесінділер орналасады. ТЯ=ДС (1...2) см; ЯБ=6 см; ТК =Дтк – 0,3
см; ТН=Дн –0,3 см.
Б,Я,К және Н нүктелері арқылы солға да, оңға да горизонталь жүйелер
жүргізіледі.
Ортаңғы алдыңғы жүйенің жағдайы ББ1 кесіндісімен анықталады.

ББ1 = 0,15 Сб + 0,25Пб +1,4

Б1 нүктесі арқылы жоғары вертикаль жүргізіліп, Т нүктесінен
тартылған горизонтальмен қиылысу нүктесіне Т1-ді , Я нүктесінен
тартылған горизонталмен қиылысында Я1 нүктесін қойды.
Шалбардың алдыңғы жартысын қарыс енін Б1 нүктесінің

3.4. Ересек адамдар мен балалардың өлшемдік түрлері
Киімдерді жаппай өндірген кезде дене құрылысының дербес ерекшеліктерін
еске алу тіпті мүмкін емес. Солай бола тұрса да, тігін өнеркәсібінің
қызметкерлері шығарылған өнімге халықтың риза болуына тырысады. Мұның өзі
барлық алуан түрлі денелер антропологиялық* түрлердің қолайлы санымен
ұсынылғанда ғана мүмкін болады.
Дене түрлерінің саны мынадай есеппен іріктелінеді: оларға арнайы
дайындалған бұйымдар дене құрылысы әр түрлі адамдарды қанағаттандыратындай
болуы керек.
әйелдердің әрбір дене түрі үш жетекші (ең басты) өлшем белгілерімен
жас тәуелділік қатарымен сипатталады.
Жетекші өлшем белгілері әйел денесінің жалпы формасын лайықтайды.
Оларға дененің ұзындығы, үшінші кеуде орамы және қарынның қомпаюының
ескерген бүйір орамы жатады.
Жетекші өлшем белгілері киім өлшемдерін нөмірлеуге негіз болады.
Дене мен киім түрлерінің бойларына қарай нөмірлеу дененің ұзындығын –
бойға – Р-ға байланысты жүргізіледі. Дененің ұзындығына байланысты бой
бойнша дене түрлерінің сантиметр №№№ алғы варианты белгіленеді: 146-3, 152-
3, 158-3, 164-3, 170-3, 176-3.
Антропологиялық түр-талмыш халыққа тән өлшем белгілерін№№№бір
үйлесімі.
Шамалас бойлар арасындағы дене ұзындығы жөніндегі иін №№№ вал 6 см-ге
тең деп қабылданған. Мұның өзі тұтынушының №№№ лық өлшемнің жоқтығын іштей
сезіне қоймайтын аралық. №№№ тұста да және одан әрі де бұл интервал өлшем
айырмасыздығының интервалы деп аталады.
Өлшемдер бойынша денелер мен киім түолерін номірлеу үшінші кеуденің –
ОгІІІ-нің орамына байланысты жүргізіледі. Өлшемдер бойынша (88-ден 134-ке
дейін) дене мен киім нөмірлері 13 түрге бөлінеді. Шамалас өлшемдер
арқасындағы айырмашылық интервалы ОгІІІ өлшемі бойынша 4 сантиметрге тең.
Жуандығы бойынша дене мен киім түрлерін номірлеу қарынның Об-нің
қампиюы ескерілген бел орамына байланысты жүргізіледі. Об-нің шамасы тек
үшінші жерде орамының өзгеруімен ғана емес, сонымен бірге оның кез келген
мәнінде де түрлене береді. Бел орамының аталмыш өзгергіштігі еккуде
орамының әрбір бөлінген мәні үшін оның тек бір ғана вариантымен шектелуге
мүмкіндік бермейді. Осыған байланысты жуандығы бойынша денені сұрыптау
белдің жартылай орамы мен жең арасындағы айырмашылық принципі бойынша
жүргізіледі. Жуандықтың төрт тобы болады. Жуандықтың бірінші тобына Об мен
ОгІІІ аралығындағы айырмашылық 4 см-ге, екіншіге – 8 см-ге, үшіншіге – 12
см-ге, төртіншіге – 16 см-ге тең денелер кіреді.
Об бойынша шамалас өлшемдер арасындағы сәкессіздік интервалы толықтық
топқа – 2 см-ге тең деп қабылданған.
ССРО-дағы ересек әйелдердің өлшемдік типологиясын ОСТ 17-326-81
белгілейді. Жоғарыда аталып өтілген жетекші үш белгі бойынша сұрыптау
жасалды. Ол 2-таблицада көрсетілген. Сұрыптау негізінде толық бір топқа
кіретін кеуде орамы бойынша өлшемдердің барлық тынысы үшін бір модельдің
қолданыла бермейтіндігі ескерілді. Өйткені адамдардың дене құрылысы жөнінен
өзара бір-біріне ұқсамайтын елеулі айырмашылықтары болады. Сондықтан да
екінші және үшінші топтар тағы да қосымша топтарға бөлінеді. әрбір өосымша
топ үшін типтік тұлға белгіленген (таблицада оның асты сызылған). Ол арқылы
киім үлгіге келтіріліп, конструкцияланады.
Балалар қауымының жаңа өлшемдік типологиясы ОСТ 17-66-74 сәйкес 1979
жылғы 1 қаңтарда іске өосылды: жетекші өлшемдік белгілер ретінде үшінші
кеуденің орамы мен бой қабылданды. Киім өндірісі үшін салалық стандарт 6
жастан 18 жасқа дейінгі қыздарға арнап 58 типтік тұлға белгіледі.
Қыздар тұлғасын сұрыптау 3-кестеде келтірілді.
Еліміздегі ересек және балалар қауымының жаңа өлшемдік типологиясын
енгізу киімнің өлшемдік ассортиментін күшейту мүмкіндігі арқасында дайын
қнімнің сапасын жақсарту үшін алғы шарттар жасалды.
2. Кеуде орамы, бойы, толықтығы және жас топтары бойынша типтік әйел
тұлғаларын сұрыптау (ОСТ 17-126-81 бойынша)
Толықтық тобының Об – ОгШ Жас тобы Бір толықтық топқа
номері мен айырмашыл кіргендер
тұлғаның ығы см.
сипаттамасы
өлшемдер бой
1-қыпша бел тұлға 4 Кіші, орташа, 88-96-104 152-158-17
үлкені 0
2-белі бірқалыпты 8 Кіші, орташа 88-96-104 146-158-17
тұлға Орташа, үлкені 108-112-120 6
Орташа 124-128-136 152-164-17
0
158-164
3-жалпақ бел тұлға12 Кіші, орташа 88-96-104 146-158-16
Үлкені, орташа 108-112-120 4
158-164
4-белі тым жалпақ Үлкені, кіші, 88-96-104 152-158-16
тұлға орташа 4
үлкені

3. қыз балалардың типтік тұлғасын сұрыптау
Жетекші Жас тобы
өлшем
белгісі
БалабақшағаМектепке Оқушы Ересек Жеткіншектер
(3 жасқа дейін (3 - балалар(7 –оқушылар(11(14,5 – 18
дейін) 7 11 жастар )– 14,5 жасқа
жастар) жастар) дейін)
Өлшем 74-86-92 98-110-116 122-134-140146-152-164152-164-17 6
Бой 44-52 52-56-60 60-68-72 68-76-80 84-88-92-96-108

3.5. Типтік тұлғалардың манекендері
манекен – ол ағаштан, қағаздан, гипстен,полистеролдан немесе басқа
материалдардан жасалған адам денесі формасынндағы тұлға. Манекендер киімнің
өнеркәсіптік өндірісі жағдайы немесе дербес тапсырыстар бойынша киімді
дайындаған кезде адам тұлғасын ауыстырып, киімді өлшеп көруге, оның денеге
қону сапасын бағалауға, зерттеуге және басқаларға қызмет етеді.
Өнеркәсіп өндірісінде манекендердің бірнеше түрлері пайдалынады.
Манекен – тұлға эталонының макеті – ол адам денесінің сыртқы формасы
мен бедерін дәл беретін гипстен жасалады. Бұл манекен мойынның орта тұсынан
жоғары үшінші қабырғаға дейінгі немесе адам бойын тұтас бойын орындайды.
Макеттер типтік дене құрылымындағы тұлғаның көлемді паспорты болып,
өнеркәсіптік манекендер жасуға негіз болады.
өнеккәсіптік манекен – ол қағаздан, шыны-пластикадан немесе
пенополирстаннан дайындалған бет бедеріүтіктелген жалаңаш тұлғаның тұрпаты.
Иқты киімдер мен корсетті бұйымдарды конструкциялауға арналған типтік
тұлғалардың әр түрлі өнеркәсіптік манекендері бар.
Ол манекендерді киім сапасын бақылауға пайдалану қиынға соғады. Мұндай
манекенге көйлекті кигізу ауыр, ал бақылау үшін, мысалы, манекенге пальтоны
кигізу үшін оған ең алдымен көйлекті кигізу керек. Мұның өзі ыңғайсыз әрі
үнемсіз. Сондықтан манекендердің тағы бір түрін – киім түрі бойынша бақылау
түрін пайдалануды орынды деп есептейді. Әйел киімі үшін өнеркәсіпте
пайдаланылып жүрген бақылау манекендерінің алып-салмалы немесе жылжымалы
конструкциясы болады. Мұның өзі олардың жоғарғы бөлігінің көлденең
өлшемдерін өзгертуге мүмкіндік беріп, көйлектің киілуін жеңілдете түседі.
(40 сурет)
Киім үлгілерін көрмеге және сауда жүйесіне қою үшін тұла бойы тұтас
бейнеленген тұлғаның көрмелік манекендері пайдаланылады.ф
ОСТ 17-474-75 сәйкесі өнеркәсіп үшін әйелдің типтік тұлғаларына
арналған манекендердің 32 өлшемдік варианты белгіленді. Манекендердің санын
азайту үшін жылжымалы манекендердің конструкциялары ұсынылады. Лоар біз
манекенде өлшемдік және толықтық топтарының бірнеше вариантын үйлестіруге
мүмкіндік береді.
Киім дайындау үшін жаңа әдістермен (полимер материалдарынан) жекелеген
детальдар мен тораптарды қалыптау, сондай-ақ құю және тоңдату әдістерімен)
киімнің нақтылы түрлері мен модельдерінің ішкі формасының манеккендері
белгіленеді.
Киім моделінің сыртқы көлемді формасын жасау жолымен киімді моделдеу
әдісін жетілдіру жөніндегі ұсыныс киімнің сыртқы формасының манекендерін
белгілеп, лоарды жасау талабын тудырады.

4. Киім детальдарының сызбаларының құрылымы, жалпы ережелер
4.1. киім детальдары сызбалары құрылымының жүйелері
мен әдістерінің сипаттамасы
Конструктордың орындауына тура келетін неғұрлым жауапты да күрделі
жұмыстардың бірі киім бөлшектерінің сызбаларын құру болып табылады. Бұл
жұмыстың орындалу күрделілігі тек сурет түрінде ғана берілген бұйым
бөлшектерінің сызба-жазбасын конструктор құуы тиіс екндігінде болып отыр.
Егер киімнің формасы мен сыртқы бетінің күрделі конструкциясы мен құрылымы
болатын және бүктелмейтін сыртқы беттерге* жытатындығын ескерсек, онда оның
сыртқы бетін жазу құрылымының күрделі де еңбекті көп керек ететіндігі
айқындала түседі.
Киім бөлшектерінің жазбаларын құру жөніндегі әдістердің көптеген саны
белгіленді, талдау оларды екі топқа бөлуді мүмкіндік берді.
Бірінші топ киім бөлшектерін жазу сызбасының құрылымы тұлғалар
өлшемдері мен дене размерінен киім размеріне көшуге ықпал ететін оның
қосымшалары бойынша жүргізілетін әдістерді біріктіреді. Олар пішу немесе
есеп-графикалық тәсіодер жүйесі деп аталады.
Екінші топ деталь сызбаларын құру міндеті оны берілген бастапқы сыртқы
бет бойынша жазу ретінде құруға итермелейтін әдістерді біріктіреді. Бұл
әдістерді дамытуда П.Л.Чебышевтың Киім пішу туралы жұмысы маңызды рөль
атқарды. Бұл бағыт жеңіл өнеркәсіпте жұмыс істейтін бірқатар орыс
математиктері мен совет ғалымдарының жұмыстарында одан әрі дами түсті.
Олардың жұмыстарының мәні мынада болып отыр – киімнің сыртқы беті (жазуға
келмейтін) аумағына және бірқалыпты немесе артынан жазықтыққа ұласып
кететін жақындау қисықтығы бар қосымша аумақтарға бөлінеді. Болмашы қосымша
аумақтардың жазбалары аумақтар мен бөлшектерді біріктіреді. Сыртқы беттегі
учасеклер мен қосымша учаскелердің жазбаларын құрукезінде сызу геометриясы
мен сызудағы белгілі әдістер мен тәсілдер қолданылады.
* бүктелмейтін сыртқы беттер – мұның өзі ешқандай зақымсыз немесе
қабаттар жоқ жазықтыққа жайылмайтын сыртқы беттер.
Бастаңқы сыртқы бет ретінде киімді киімнің сыртқы формасының манекенін
немесе типтік тұлғаның манекенін пайдалынады. Соңғы жағдайда манекен
жазудан киім бөлшектерін жазуға көшу үшін, жазу бөлшектердің белгілі бір
шамаға арттыру қажет. Бұл әдістердің игілігі сызбаларды құру дәлдігінің
биіктігінде болып отыр. Олар қалыпқа келтіру негізінде матаның орнын және
оны сығымдау немесе созу шамасын анықтау мүмкіндігін қамтамасыз етеді. Бұл
топтың кемшіліктері тым күрделілігі және еңбекті көп керек ететіндігі болып
табылады. Сондықтан, олар негізінен алуан түрлі зерттеулер жүргізу кезінде
пайдаланылады.
Бұл топқа П.Л.Чебышевтың әдісі қиылысқан жазықтар, геодезиялық
жүйелер, муляждық* әдістер кіреді. 41-сурет геодезиялық жүйелер әдісті
қолдана отырып құралған жазу көрсетілген.
Жаңадан жасалған модельдер сызбаларын (бастапқы сызбаларды) құру үшін
негізінен пішу жүйелері қолданылады. Олардың дәлдігі бірінші жағдайдаға
қарағанда біршама төмен, бірақ соның өзі бастапқы сызбаларды құуға
жеткілікті. Пішу жүйелері тігін өнеркәсібінде кеңінен қолданылып жүр.
Дербес тапсырыстар бойынша киім тігу кезінде де қолданылады. Өйткені, олар
тапсырыс берушінің дене құрылысының ерекшеліктерін ескере отырып, сызбасын
құруға мүмкіндік береді. Пішудің барлық жүйелері мейлінше қарапайым, киім
бөлшектерінің формалары мен өлшемдерін салыстырмалы түрде сеніммен
анықтауды қамтамасыз етеді. Сондықтан да кеңінен қолданылуда.
4.2. Сызбалар құрудың есептік-графикалық
әдістері туралы жалпы мәліметтер
Сызбаларды құрудың есптік-графикалық әдістері (пішу жүйелері) ХІХ
ғасырдың басында пайда болып, барлық елдер мен халықтарға дұрыстігінші
болып қызмет еткен муляждық әдістер діртіндеп ығыстырыла бастады. Жаңа
әдістердің авторлары пішу сызбаларын белгілеуге арналған жеңіл есептер
түріндегі өздерінің көпжылғы жұмыс тәжірибелерін қорытындылаған киім
пішулер болды.
Киімді құрудың есептік-графикалық әдістерінде сызбалар құрудың
әдістері көптен саналады. Лоардың құрылымдық есеп формулалары және
графикалық құрылымдық әдістері жөнінен бір-бірінен ерекше айырмашылықтары
бар.
Пішу жүйелері бастапқы кезде дербес тапсырыстар бойынша киім
дайындауға, ал кейініректе өнеркәсіп өндірісінде киім дайындауға
пайдалынады.
Бұл әдістерді дамытуға конструкторлар С.Н.Коратков, М.В.Ручкин,
Ф.А.Постников, Г.А.Самаров, А.И.Черсмлых, Н.И.Царев, И.А.Тер-Овакимян және
басқалары үлкен үлес қосты.
1959 жылы тігін өнеркәсібінің Орталық ғылыми-зерттеу институтында
сызбаларды құрудың жақсы әдісі белгіленді. Оған тұлғаны антропологиялық
өлшемдер негіз болды. Бұл әдіс кімді конструкциялаудың бірегей әдістемелері
немесе есептеу-талдау әдістері деген атауларға ие болды.
Осы бағытпен бір мезгілде есептеу-өлшеу әдісі деген атауға ие болып
отырған Орталық тәжірибе-техникалық тігін зертханасының дербес тұлғаларды
өлшеу жөніндегі сызбаларды құру әдістері одан әрі жетілдіре түсті.
Екі әдіс те әлденеше рет жетілдіріп, нақтыланды. Қазіргі уақытта
экономикалық өзара советіне мүше елдердің сызбалар құрудың бірегей
әдістерін жасау және электронды-есептеу техникасын пайдалана отырып,
сызбалар құрудың әдістемесін жасау жөнінде жұмыстар жүргізіліп жатыр.
Алайда, кейбір айырмашылықтарға қарамастан, пішудің бүкіл жүйесі
киімнің неғұрлым оңтайлы жекелеген конструкторларының сызбаларын қайтадан
жүргізу үшін жазудың өзіндік ерекше бір формасы болып табылады. Сызбалар
координат осіне тұрғызылады. Олар есептеу формаларының және сызбаларға тән
бүкіл нүктелер мен жүйелерді құудың графикалық әдістерінің көмегімен
байланысып тұрады.
Құру есептеулері мен грнафикалық әдістердің дәлдігі мен күрделілігі
адам денесі өлшемдерінің анықтық және жеткіліктілік дәрежесі мен модельдың
сипаттамасына, сызба құрудың графикалық әдістерін іріктеудің дұрыстығына,
есептеу формулаларының математикалық негізделуіне байланысты.
Пішу жүйелерінің төмендегі талаптарға жауап бергендері ғана анағұрлым
діл болады.
Басқадай тепе-тең жағдайларда тұлға өлшемдерінің саны неғұрлым көбірек
пайдаланылған кезде;
Дене мен сызбаның жекелеген өлшемдер арасындағы неғұрлым айқынырақ
байланысы бар есептеулерге негізделгенде;
өлшемдері, бойлары мен толықтықтары әр түрлі бұым бөлшектері
сызбаларының дәлдігін бірдей дәрежеде етіп құуға мүмкіндік береді;
тігін материалданының қасиеттерін (толықтығын, әдемілігін, пластикалық
қасиеттерін және т.б. ескеріледі);
есеп-айыру формулалары мен құудың графикалық әдістерін түбегейлі
өзгерместен-ақ формалары, пішімдері мен модельдері әр түрлі киім
бөлшектерінің сызбаларын құуға мүмкіндік береді;
киім бөлшектерінің негізгі көлемді өлшемдерін алдын-ала анықтап,
оларды түйісу аумақтарында байланыстыруға мүмкіндік береді;
материалдардың қасиеттері мен өндірістің нақтылы жағдайларын ескере
отырып, форма жасау жөніндегі операциялардың орын, сипаттамасы мен мазмұнын
анықтауға мүмкіндік береді.
Пішу сипаттамасының көбінде адам денесі өлшемдерінің саны жеткілікті
қолданылмайды, ал мұның өзі сызбалар құрылымының дәлдігін төмендетеді.
өлшеу әдістері мен өлшеуіш құарлдарды жетілдіру де сызбалар қудың дәлдігің
арттыруға ықпал етеді. Біздің елімізде жасалған автоматты тангенциальды
ленталы антропометр де өлшем дәлдігін арттыруға ықпал етеді. Оның адам
тұлғасын көлденең жазықтықта орап өлшейтін тығырға салынған өлшеуіш лентасы
болады. Лента денені айнала және көлбей бағытта қозғағанда дисплей
(видеотерминал) экранында адам денесі өлшеніп, бейнесі жүргізіле бастайды.
Сызбалар құрылымындағы ең маңызды сәт кординаттар осінің іріктеу,
былайша айтқанда, құуға қатыстырыла жүргізілетін бастапқы жүйелер болып
табылады. әдетте, олар бөлшектердегі неғұрлым созыла түсетін күштерді
бойлай өтеді. Әдістемелік оқулықта жазылған кординаттың тіке осі арқаның
ораша жүйесімен біріктірілген, ал горизонталь осі – мойын тұсындағы жетінші
омыртқа негізі арқылы өтетін жүйемен байланыстырылады.
Пішудің барлық жүйесіндегі айқындаушы есептеу формулалары болып
табылады. Олар көп жағдайларда тиісті математикалық негізі жоқ тәжірибелік
деректер негізінде шығарылады. Олар аталмыш түрдегі, форма мен пішімдегі
киім сызбаларын құру үшін жасалынған формулалар болып табылады. Киім пішу
жөніндегі басшылықтың бірде бірінде формуланың қалай жасалатындығы жайында
айтылмаған. Оларды пайдалану үшін дайындалған осы формулалар үшін аталмыш
түрдегі форма мен пішімдегі киім сызбаларын құру кезінде ғана табысқа
жеткізеді.
И.А.Тер-Овакинян жасаған әдісте (киімді құрастырудың бірегей әдісі)
есептеу формулалары тұңғыш рет математикалық негізге ие болды.

4.3. Қосымшалар
Қосымша киім бөлшектерінің сызбасын алу үшін (адам денесінің сыртқы
бетінің сызба-жазуына емес) дене өлшемдеріне үстеме ретінде қосылатын шама.
Қосымша бірнеше бөліктен құалады: олардың негізгілері пакеттің толықтығына,
дене динамикасына, форма жасуға және әсемдікке сәл-пәл мүмкіндігі барлар
болып табылады.
Сол мүмкіндігі бар қосымша организмнің (тыныстық, қан айналымының,
қозғалыстың және басқалардың) бірқалыпты қызмет етуін қамтамасыз етеді.
Оның шамасы тұрақты, 2см-ге тең.
Пакет қалыңдығының қосымшасы – оның өзі киімдік материалдардың астар
қабатының қалыңдығын ескеретін қосымша.
Жалғыз және қосқабатты киім үшін (көйлек-көйшектер) бұл қосымша есепке
алынбайды, өйткені, кімнің осы түрлері тігілетін материалдар мейлінше жұқа
болады да, кімнің сыртқы өлшемдері іс жүзінде бірыңғай келеді. Ол тек үш
және төрт қабатты (жакеттер, көйлек-пальто, т.б.) киімдерге ғана арналған.
Қосымшаның теориялық есеп-қисабы жорамалдау арқылы жүргізіледі, киім
қиған кезде белгілі бір қалыңдығы бар өзіндік шеңбер сақина тәрізді болады.
Сыртқы және ішкі сақиналар шеңберлерінің ұзындықтары арасындағы айырмашылық
өзінше пакет қалыңдығының қосымшасын көрсетеді. Іс жүзіндегі қосымша пакет
қалыңдығының әр метріне 0,5 см есебімен белгіленеді. Жакет үшін оның шамасы
1 см-ге, ал пальто үшін 1,5 – 2 см-ге тең етіп алынады.
Қозғалыс еркіндігінің қосымшасы синтетикадағы өлшемдермен салыстырмалы
түрдегі динамикалы дене өлшемдері өзгерістерінен, киімнің құрастырылуы мен
материалдарынан туындайтындығы көрінеді.
Киімнің көлденең өлшемдеріне арналған қозғалыстар еркіндігінің
қосымшасы бәрінен бұрын динамикада өзгеріп отыратын дене өлшеміне көздейді.
Адамның ондай өлшеміне кеуде орамы алынады. Тұрмысқы киетін киім үшін бұл
қосымша кеудені кере, кең тыныс алған кездегі кеуде орамы өзгерістерінен
туындата отырып анықталады. Қосымшаны анықтау кездегі дене өлшемдерінің
өзгерісі туралы деректер адам денесі тарапынан (материал неғұрлым көбірек
созылса, қосымша соғұрлым аз болады болатын күштер әсерінен киім
материалының созылу қасиетімен байланыстырылуы тиіс. Сонымен бірге,
киімнің, дененің бірер аумағынан басқа аумағына бірең-сараң ауысып
отыратыны осындай сәтте өлшемдердің түсетінің еске тұту керек. Жоғарыда
аталған факторлар динамика қосымшасын біршама азайтуға мүмкіндік береді.
Зерттеулер нәтижесінде, көйлек қозғалысының еркіндігін тиімді қосымшалары
белгіленеді. Олар 3 см – 6 см-ге дейін ауытқиды.
Киімнің бойлық өлшемдеріне қозғалыс еркіндігінің қосымшасы әдетте
берілмейді, өйткені, мұның өзі киімнің сырт ажарын бүлдіруге әкеп соқтыруы
ықтимал. Сонымен бірге, киімнің көптеген түрлерінің құрастырылуы оның
денені бойлай, оңай орналасуына мүмкіндік береді. Қосымша тек мұндай
мүмкіндік болмаған жағдайда ғана, жең ұштары жіңішке болғанда ғана
беріледі. Мұндай жағдайда жең қосымшасы 6-8 см-ге, емшек-тартқыш 8-10 см-ге
ұзартылады.
Қосымша берілген Қосымшалар- Бұйымдар түрлерінің
аумақтар дың шартты қосымшалары, см
белгілері
Көйлек жакет пальто
Кеуде Пг.т 2 3 4
орамына
Бел орамына Пт.т. 1,5 – 2 2 – 3 3 – 4
Бүйір Пб.т. 1,5 2 3
орамына
Омырау кеңдігіне ПІІІ.г.с. 1 1 – 1,5 1 – 1,5
Артқы бойлықтың Пв.р. 0 0,2 – 0,3 0,4 – 0,5
биіктігіне
Тереңдігіне Пс.г. 0,5 0,5 – 1 1 – 1,5
Артқы бойлық Пд.т.с. 1 0,7 – 1 1 – 1,2
белінің
ұзындығына
Бел жүйесі Пд.и.т. 0 0 0
бөлінбеген бұйым
ұзындығы
Жүйесі дәл 1,5 1,5 1 1,5
бөлінбеген белге
Жүйесі дәлме-дәл Пс.пр.т. 2,5 1,5 2,5
бөлінген белге
Ойық тереңдігіне По.п.т. 1 – 2 2 – 3 3 – 4
Иықтың орамына Пв.ок. 3,4 4,5 5 – 6
Жең ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.