Дизатрияның түрлері



1. Дизатрия ұғымы, түрлері (сопақша ми, ми асты қыртысы, жаған сопақша ми дизатриясы). Анатрия.
2. Дизатрияға шалдыққан балалардың тексеру жолдары, түзету жұмыстары.
Тіл мүкістігі – жеке дыбыстардың дұрыс айтылмауынан сөздің бұзылуы.

дизартрия – әріптерді дұрыс айта алмағаннан сөз көркемдігінің бұзылуы.

дизартрия — жүйке тамырларының сөйлеу мүшелерінің жұмысын толық қамтамассыз ете алмауына байланысты сөйлеу қабілетінің бұзылуы. Дизартрияының ауыр түрі анартрия деп аталады. Ондай жағдайда адам дыбыс айту мүмкіншілігінен айырылады.

Дизартрия дегеніміз- сөйлеу мүшелерінің интервациясының жеткіліксіздігінен байланысты сөйлеу тіл дыбыстардың айтылу кемістіктері . дизартрия гректің артрон – мүшелену және дис –бұзылу сөздерінен шыққан. Анықтап айтқанда сөйлеудің бұзылуы деген мағынаны білдіреді.
Дизартрияның басты көріністеріне сөйлеу тіл дыбыстарының бұзылыстары , дауыстың пайда болуындағы кемістіктер,сонымен бірге сөйлеу тілінің шапшаңдығы, сарынындағы өзгерістер жатады Сөйлеу тіліндегі ақаулықтардың ішіндегі алалия ең ауыры болып есептеледі.

Қазіргі кездегі неропихологияның негізгі назарын ЖПФ мына төмендегідей паталогиясына аударады.
1) Мидың белгілі бір зонасының локальды зақымдануына себепші болған, ЖПФ тілдік емес бұзылуы. Оған агнозияның апраксияның және апротоагнозиялық түрлері, модальды – спецификалық түрлері – ес, зейін, ойлану жатады.
2) Мидың локальды зақымдануына себепші болған тілдік функцияның бұзылуы. (афозия, дизатрия).
3) Локальды емес (диффузды) ми зақымдану (түрлі деңгейдегі дегенеративті процестер, нейроинфекция және т.б) байланысты.
Тілдік және тілдік емес ЖПФ тәртібінің бұзылуы бір-бірінен оқшауланып шығуын, жүйелік байланыстылықта болуы мүмкін. Мысалы, есептеу немесе кеңістіктегі бағдарлылықтың бұзылуы кей жағдайларда дербес өз бетінше көрініп, ал көру гиозиснің бұзылуы заттық деп аталатын тілдік номинантты жағын қиын меңгеруге әкеледі. Бұл, номинацияның затты көру образы мен оның дыбыстық «оболочкасымен» ассоциативтік негізде байланыстылығын көрсетеді.
ЖПФ тілдік емес бұзылуын нейропсихологиялық арнайы бөлімдері қарастырады. Бұл, ересек аурулардағыны А.Р.Лурия, Е.Д.Хомская, Л.С.Цветковалар және т.б. жақсы зерттеді және осы патогенетикалық механизм және ЖПФ-ның түрлі бұзылуының этнологиясы мен клиникасын сипатталынды. Тек балалардағы ғана ұқсас паталогия нашар зерттелінген. Осы мәселеге байланысты тек Лурия мен Симернещскаяның еңбектерін ғана атауға болады. А.Р.Лурия еңбегінде ең алдымен нақты зерттеуді қажет ететін методологиялық базалардың іргелі теориялық тәртібін қарастырады.
Ми әрқайсысы жарты шарға ұқсас қос ми сыңарынан, мишық пен ми бағанынан тұрады.
Негізгі: 3.5.9.
3.Дефектологический словарь.-М.1980
5. Өмірбекова Қ., Серкебаев Қ. Логопедия. Алматы. Республикалық баспа кабинеті. 1996 ж.
9. Филичева Т.Б., Чевелева Н.А., Чиркина Г.В. Основы логопедии. М., Просвещение. 1989 г.

Қосымша: 4.5.6.
4. Выготский Л.С. собр.соч.-М. 1983- т.5
5. Основы теории и практики логопедии. Под ред. Р.Е.Левиной. М., 1988 г.
6.Логопедия. /под ред. Л.С.Волковой. М., 1989 г.

Электронды басылымдар тізімі: 1.2.
1.Боброва В.В. Основы методики звукопроизношения: Учебно-методическое пособие. – Караганда: Изд-во Print Shop, 2005. – 150 с.
2. Боброва В.В. Коррекционная работа по звукопроизношению: Электронное учебное пособие. – Свидетельство о государственной регистрации объекта интеллектуальной собственности № 468 от 29 октября 2007 года.

Пән: Медицина
Жұмыс түрі:  Материал
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:   
Дизатрияның түрлері.
жоспары:
8.1. Дизатрия ұғымы, түрлері (сопақша ми, ми асты қыртысы, жаған сопақша ми
дизатриясы). Анатрия.
8.2. Дизатрияға шалдыққан балалардың тексеру жолдары, түзету жұмыстары.

Тіл мүкістігі – жеке дыбыстардың дұрыс айтылмауынан сөздің бұзылуы.

дизартрия – әріптерді дұрыс айта алмағаннан сөз көркемдігінің бұзылуы.

дизартрия — жүйке тамырларының сөйлеу мүшелерінің жұмысын толық
қамтамассыз ете алмауына байланысты сөйлеу қабілетінің бұзылуы.
Дизартрияының ауыр түрі анартрия деп аталады. Ондай жағдайда адам дыбыс
айту мүмкіншілігінен айырылады. 

Дизартрия дегеніміз- сөйлеу мүшелерінің интервациясының
жеткіліксіздігінен байланысты сөйлеу тіл дыбыстардың айтылу кемістіктері .
дизартрия гректің артрон – мүшелену және дис –бұзылу сөздерінен шыққан.
Анықтап айтқанда сөйлеудің бұзылуы деген мағынаны білдіреді.
Дизартрияның басты көріністеріне сөйлеу тіл дыбыстарының бұзылыстары ,
дауыстың пайда болуындағы кемістіктер,сонымен бірге сөйлеу тілінің
шапшаңдығы, сарынындағы өзгерістер жатады Сөйлеу тіліндегі ақаулықтардың
ішіндегі алалия ең ауыры болып есептеледі.

Қазіргі кездегі неропихологияның негізгі назарын ЖПФ мына
төмендегідей паталогиясына аударады.
1) Мидың белгілі бір зонасының локальды зақымдануына себепші болған, ЖПФ
тілдік емес бұзылуы. Оған агнозияның апраксияның және апротоагнозиялық
түрлері, модальды – спецификалық түрлері – ес, зейін, ойлану жатады.
2) Мидың локальды зақымдануына себепші болған тілдік функцияның бұзылуы.
(афозия, дизатрия).
3) Локальды емес (диффузды) ми зақымдану (түрлі деңгейдегі дегенеративті
процестер, нейроинфекция және т.б) байланысты.
Тілдік және тілдік емес ЖПФ тәртібінің бұзылуы бір-бірінен оқшауланып
шығуын, жүйелік байланыстылықта болуы мүмкін. Мысалы, есептеу немесе
кеңістіктегі бағдарлылықтың бұзылуы кей жағдайларда дербес өз бетінше
көрініп, ал көру гиозиснің бұзылуы заттық деп аталатын тілдік номинантты
жағын қиын меңгеруге әкеледі. Бұл, номинацияның затты көру образы мен оның
дыбыстық оболочкасымен ассоциативтік негізде байланыстылығын көрсетеді.
ЖПФ тілдік емес бұзылуын нейропсихологиялық арнайы бөлімдері қарастырады.
Бұл, ересек аурулардағыны А.Р.Лурия, Е.Д.Хомская, Л.С.Цветковалар және т.б.
жақсы зерттеді және осы патогенетикалық механизм және ЖПФ-ның түрлі
бұзылуының этнологиясы мен клиникасын сипатталынды. Тек балалардағы ғана
ұқсас паталогия нашар зерттелінген. Осы мәселеге байланысты тек Лурия мен
Симернещскаяның еңбектерін ғана атауға болады. А.Р.Лурия еңбегінде ең
алдымен нақты зерттеуді қажет ететін методологиялық базалардың іргелі
теориялық тәртібін қарастырады.
Ми әрқайсысы жарты шарға ұқсас қос ми сыңарынан, мишық пен ми бағанынан
тұрады.
                                                          Ми бөлімдері
     Артқы ми

Мишық жұлынмен торлы құрылым, қызыл ядро, дейтерс ядролары арқылы
байланысқан. Мишықтың көзбен, құлақпен байланысатын ядролары бар.

2. ДИЗАРТРИЯҒА ШАЛДЫҚҚАН БАЛАЛАРДЫ ТЕКСЕРУ
Дизартрияға шалдыққан балаларды оқытудың алдында сөйлеу тілі мүшелерінің
қозғалуын, дыбыстарының айтылуын және жалпы сөйлеу тілін егжей-тегжейлі
мұқият тексереді. Логопед оқушылардың сөйлеу мүшелерінің және ымдау бұлшық
еттерінің жансыздану дәрежесімен таныс болу керек, себебі сөйлеу тілі
мүшелеріндегі тиісті дыбыстардың бұзылуы осымен анықталады. Тексеруді
мимикалық бұлшық еттердің тыныштық қалпында тұрғандағы жағдайын бақылаудан
бастайды. Бұндай кезде құрамы еріндерінің жиектерінің сипаты мен олардың
бір тұтас жымқырылып қабысатыны анық көрінеді, мимикалық бұлшық еттерінің
күштеп қимылдауының гиперкинезі бар-жоқтығы анықталады. Баланың аузын жауып
тұруына, алдымен екі көзін бірдей, сосын кезек-кезек қысуына, қасын
жиыруына шамасының қаншалықты жететіндігін тексереді, біріккен қимылдардың
пайда болуын белгілейді. Қимылдардың қызметтерін тексеруді әртүрлі жүктеме
салып бірнеше рет қайталап жүргізу қажет. Бұндай тексеруде әрбір қимылдың
сапалылығы жағын, оның құндылығын немесе құнсыздығын белгілейді. Осы
тексеруде қимылды іске қосылған уақытын, қимылдық әлсіреуін, оның
шапшаңдығы мен ырғағының көлемінің өзгеруін, сондай – ақ біріккен
қимылдардың пайда болуын жазып тіркейді. Қимылдардың бірнеше рет қайталауы
кезінде әлсіздіктің көмескі түрлеріне айқындалуы мүмкін. Бұндай жүктеме
кезінде дизартрияда байқалатын сілекей ағуының пайда болуы мүмкін. Логопед
баланың қою және сұйық тағамды қалай шайнайтынын және қалай жұтатынын, жиі
шашалатын – шашалмайтынын, нәрестені жас кезінде қалай тамақтандырғандарын
ата-анасынан сұрап біліп анықтау керек. Сөйлеу мүшелерінің қозғалуын
тексеруге кіріспес бұрын оның құрылысын ерекшеліктерін және анатомиялық
сипатын белгілеу қажет.

1.Еріндері: үстіңгі еріннің жарылуы, хирургиялық емдеуден кейінгі тыртығы.
2.Тістері: дұрыс тістенбеуі және тістердің орналасуы.
3.Тіл: добал және тіл асты сіңірлерінің қысқалығы, тілі үлкен жіңішке.
4.Қатты таңдай: тар, дөңес қатты таңдайдың жарылуы, шырыш асты тестік.
5.Жұмсақ таңдай: қысқа жұмсақ таңдай, кішкентай тілдің айырылуы, оның
болмауы.

Логопед содан кейін сөйлеу мүшелерінің қозғалуын тексереді.
1.Еріндердің қимылдары: қабысу, керілу, алға созылуы.
2.Астыңғы жақтың қимылдауы: ауызды ашу және жабу.
3. Тілдің қимылдары: алға-артқа, жоғары – төмен, оңға-солға тілді жалпайту,
сүйірлей шығару.
4.Жұмсақ таңдайдың жағдайы: а дыбысын екпіндетіп айтқан кезде таңдай
шымылдығының көтерілуі, дауысты дыбыстарды айтқан кезде ауа ағыны мұрын
жолынан өте ме жоқ па, ауа ағынының бір қалыптылығы, жұтқыншақ рефлексінің
бар – жоқтығы жұмсақ таңдайға ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Тілдік бұзылуларды нейропсихологиялық тұрғыдан коррекциалау жұмыстары
Нейропсихологияның зерттейтін пәні мен бағыттары
Жпф зақымдылығы мен оның пайда болу себептері мен түрлері
Дефектология негіздері
Ботаникалық бақ
Қос жарнақтылар класы
Күрделігүлділер тұқымдасы
Қазақ тілі мамандығының магистратураға қабылдау емтиханның бағдарламасы
Бастауыш мектеп оқушыларының экономикалық тәрбиесі
Қазіргі заманғы ұлттық спорт түрлері
Пәндер