Дарынды балалармен жұмыс жасағанда мұғалімнің қызметі
І Кіріспе.
1.1. Дарынды балалармен жұмыс жасағанда мұғалімнің қызметі.
ІІ Негізгі бөлім.
2.1. Дарынды балалармен жұмыс.
2.2. Математика сабағында оқушылардың ойлау қабілетін арттыру.
2.3.Оқушылардың математикалық сауаттылықтарын қалыптастыру жолдары.
ІІІ Қорытынды.
1.1. Дарынды балалармен жұмыс жасағанда мұғалімнің қызметі.
ІІ Негізгі бөлім.
2.1. Дарынды балалармен жұмыс.
2.2. Математика сабағында оқушылардың ойлау қабілетін арттыру.
2.3.Оқушылардың математикалық сауаттылықтарын қалыптастыру жолдары.
ІІІ Қорытынды.
Дарынды бала – бұл болашақта жаңа технологияларды шығарушы, әділ саясаткер, сенімді медик, шебер музыкант, қайталанбас суретші, бұл еркіндікті сүйетін, жауапты, рухы биік адам, бұл – ұлттық құндылық.
Сонымен бірге бұл нәзік, қоршағандар түсінбейтін, қатыгездік пен қызғанышқа душар болатын «Ақ қарғалар» және бұл осының себебінен немесе биік, еркін жандармен жұмыс жасай алмайтын жетекшілердің кінәсінен жоғалатын жандар.
Жалпы адами мәдениетте дарындылық жеке құндылық ретінде, адам табиғатында өзгеше, таптырмайтын құбылыс болып қарастырылады.
Ұстазы жақсының — ұстанымы жақсы деген қанатты сөз бар. Ұстаз ұлағатты, сауатты, сара көңіл, дара пейіл, көргені көп, көңілге түйгені мол болса, алдындағы баланы елдің ертеңі, ұлттың болашағы десе, сонда ғана ұстанымы мықты ұрпақ қалыптасары хақ. "Ең әуелі, мектепке керегі - оқыта білетін мұғалім", дейді ұлт ұстазы атанған Ахмет Байтұрсынұлы.
Биыл еліміздің миллиондаған қл-қызына 272098 мұғалім сабақ беріп жүр. Олардың 163170-і, яғни 59,9 пайызы ауыл мектептерінің мұғалімі. Жалпы барлық мұғалімнің 80 пайыздан астамы жоғары, 2,8 пайызы аяқталмаған жоғары білімді болса, 15,7 пайызы орта кәсіптік білім иелері екен.
Ұстазға оқушылармен етене араласып, тіл табысу үлкен көмек. Әр баланың ішкі әлеміне үңілу ұстаз үшін ашылмаған арал тәрізді. Сабақ барысында педагогикалық теорияны практикамен ұштастырып тұратын нәзік жіп тәрізді тәжірибені түрлендіру мұғалімге ешқандай қиындық жүктемейді. Ең бастысы, мұғалімге тән жауапкершілікке ден қойса болды. Мысалы, оқушылардың "жұмыс күнінің" мөлшерін ескере отырып, жалықтыратын репродуктивті оқыту мен мазмұны қызықсыз оқулықтардан бойды аулақ ұстап, оқушының ынтасын төмендететін және оның жүйкесін жұқартудан "жазалау қағидаттарына" негізделген талаптардан бойды аулақ салған ләзім. Бағалаудың "жазалау" емес, керісінше, оқушылардың өз беттерінше жұмыс жасай білуінің, табысқа жету үшін ынталандырудың мәні зор.
Педагогикалық үдерісте оқыту мен тәрбиелеу әдістерін тиімді пайдалану қажет. Мысалы, ұстаз тұжырымдамасы: білім берудің мазмұнын, оқу жоспарын, бағдарламаларын, оқу құралдарын жетілдіру, дер кезінде жаңарту, пән бойынша сабақ берудің сапасын арттыру, оқушылардың шығармашылық қабілеттері бүгінгі қоғамның интеллектуалдық және коммуникативтік тұлғаны тәрбиелеуге негізделсе ұтылмайды. Өйткені, мұндай оқыту үдерісінің жемістері нәтижелі болады. Оқушыларды шығармашылыққа жетелеп, ойлау, сөйлеу қабілеттерін дамытуда қабырға газетін шығарудың да маңызы зор. Өйткені, оқушылардың қоғамдық ортаға белсене араласуы, қоғамдық пікірлерге өзіндік көзқарастарын ашық та өткір жеткізе білуі осы ортада көрінеді. Тану, түсіну, қолдану, талдау, синтездеу, бағалау оқушы үшін үлкен олжа. Мәселен, М. Жұмабаевтың "Арыстандай айбатты, жолбарыстай қайратты, мен жастарға сенемін" деген өлеңінің көркемдік ерекшеліктерін тануда бір ғана теңеудің 3 элементтен тұратынын түсіндірмес бұрын, олардың назарын логикалық танымға аудару жөн. Кез келген нәрсеге, не құбылысқа затты теңеу үшін олардың ұқсастығына мән беру керек. Мысалы, жастардың арыстан мен жолбарысқа ұқсастығы не? Ол өлең жолында қалай көрініс тапқан? Екеуінің ұқсас белгілері бар ма?
Сонымен бірге бұл нәзік, қоршағандар түсінбейтін, қатыгездік пен қызғанышқа душар болатын «Ақ қарғалар» және бұл осының себебінен немесе биік, еркін жандармен жұмыс жасай алмайтын жетекшілердің кінәсінен жоғалатын жандар.
Жалпы адами мәдениетте дарындылық жеке құндылық ретінде, адам табиғатында өзгеше, таптырмайтын құбылыс болып қарастырылады.
Ұстазы жақсының — ұстанымы жақсы деген қанатты сөз бар. Ұстаз ұлағатты, сауатты, сара көңіл, дара пейіл, көргені көп, көңілге түйгені мол болса, алдындағы баланы елдің ертеңі, ұлттың болашағы десе, сонда ғана ұстанымы мықты ұрпақ қалыптасары хақ. "Ең әуелі, мектепке керегі - оқыта білетін мұғалім", дейді ұлт ұстазы атанған Ахмет Байтұрсынұлы.
Биыл еліміздің миллиондаған қл-қызына 272098 мұғалім сабақ беріп жүр. Олардың 163170-і, яғни 59,9 пайызы ауыл мектептерінің мұғалімі. Жалпы барлық мұғалімнің 80 пайыздан астамы жоғары, 2,8 пайызы аяқталмаған жоғары білімді болса, 15,7 пайызы орта кәсіптік білім иелері екен.
Ұстазға оқушылармен етене араласып, тіл табысу үлкен көмек. Әр баланың ішкі әлеміне үңілу ұстаз үшін ашылмаған арал тәрізді. Сабақ барысында педагогикалық теорияны практикамен ұштастырып тұратын нәзік жіп тәрізді тәжірибені түрлендіру мұғалімге ешқандай қиындық жүктемейді. Ең бастысы, мұғалімге тән жауапкершілікке ден қойса болды. Мысалы, оқушылардың "жұмыс күнінің" мөлшерін ескере отырып, жалықтыратын репродуктивті оқыту мен мазмұны қызықсыз оқулықтардан бойды аулақ ұстап, оқушының ынтасын төмендететін және оның жүйкесін жұқартудан "жазалау қағидаттарына" негізделген талаптардан бойды аулақ салған ләзім. Бағалаудың "жазалау" емес, керісінше, оқушылардың өз беттерінше жұмыс жасай білуінің, табысқа жету үшін ынталандырудың мәні зор.
Педагогикалық үдерісте оқыту мен тәрбиелеу әдістерін тиімді пайдалану қажет. Мысалы, ұстаз тұжырымдамасы: білім берудің мазмұнын, оқу жоспарын, бағдарламаларын, оқу құралдарын жетілдіру, дер кезінде жаңарту, пән бойынша сабақ берудің сапасын арттыру, оқушылардың шығармашылық қабілеттері бүгінгі қоғамның интеллектуалдық және коммуникативтік тұлғаны тәрбиелеуге негізделсе ұтылмайды. Өйткені, мұндай оқыту үдерісінің жемістері нәтижелі болады. Оқушыларды шығармашылыққа жетелеп, ойлау, сөйлеу қабілеттерін дамытуда қабырға газетін шығарудың да маңызы зор. Өйткені, оқушылардың қоғамдық ортаға белсене араласуы, қоғамдық пікірлерге өзіндік көзқарастарын ашық та өткір жеткізе білуі осы ортада көрінеді. Тану, түсіну, қолдану, талдау, синтездеу, бағалау оқушы үшін үлкен олжа. Мәселен, М. Жұмабаевтың "Арыстандай айбатты, жолбарыстай қайратты, мен жастарға сенемін" деген өлеңінің көркемдік ерекшеліктерін тануда бір ғана теңеудің 3 элементтен тұратынын түсіндірмес бұрын, олардың назарын логикалық танымға аудару жөн. Кез келген нәрсеге, не құбылысқа затты теңеу үшін олардың ұқсастығына мән беру керек. Мысалы, жастардың арыстан мен жолбарысқа ұқсастығы не? Ол өлең жолында қалай көрініс тапқан? Екеуінің ұқсас белгілері бар ма?
1. «Бастауыш мектеп» №2-2007. 27-бет.
Ж.Аманжолова
2. «Бастауыш мектеп» №10-11. 2007 10-13 бет.
3. «Әдіскер-мұғалім» №3 2004 13-14 бет.
4. Интернет желісі.
Ж.Аманжолова
2. «Бастауыш мектеп» №10-11. 2007 10-13 бет.
3. «Әдіскер-мұғалім» №3 2004 13-14 бет.
4. Интернет желісі.
Жоспар
І Кіріспе.
1.1. Дарынды балалармен жұмыс жасағанда мұғалімнің қызметі.
ІІ Негізгі бөлім.
2.1. Дарынды балалармен жұмыс.
2.2. Математика сабағында оқушылардың ойлау қабілетін арттыру.
2.3.Оқушылардың математикалық сауаттылықтарын қалыптастыру жолдары.
ІІІ Қорытынды.
1.1. Дарындылармен жұмыс мазмұны адам ресурстарын дұрыс пайдалану,
елдің интеллектуалды күшін, яғни стратегиялық қойнауларын жасау болып
табылады.
Дарынды бала – бұл болашақта жаңа технологияларды шығарушы, әділ
саясаткер, сенімді медик, шебер музыкант, қайталанбас суретші, бұл
еркіндікті сүйетін, жауапты, рухы биік адам, бұл – ұлттық құндылық.
Сонымен бірге бұл нәзік, қоршағандар түсінбейтін, қатыгездік пен
қызғанышқа душар болатын Ақ қарғалар және бұл осының себебінен немесе
биік, еркін жандармен жұмыс жасай алмайтын жетекшілердің кінәсінен
жоғалатын жандар.
Жалпы адами мәдениетте дарындылық жеке құндылық ретінде, адам
табиғатында өзгеше, таптырмайтын құбылыс болып қарастырылады.
Ұстазы жақсының — ұстанымы жақсы деген қанатты сөз бар. Ұстаз
ұлағатты, сауатты, сара көңіл, дара пейіл, көргені көп, көңілге түйгені мол
болса, алдындағы баланы елдің ертеңі, ұлттың болашағы десе, сонда ғана
ұстанымы мықты ұрпақ қалыптасары хақ. "Ең әуелі, мектепке керегі - оқыта
білетін мұғалім", дейді ұлт ұстазы атанған Ахмет Байтұрсынұлы.
Биыл еліміздің миллиондаған қл-қызына 272098 мұғалім сабақ беріп жүр.
Олардың 163170-і, яғни 59,9 пайызы ауыл мектептерінің мұғалімі. Жалпы
барлық мұғалімнің 80 пайыздан астамы жоғары, 2,8 пайызы аяқталмаған жоғары
білімді болса, 15,7 пайызы орта кәсіптік білім иелері екен.
Ұстазға оқушылармен етене араласып, тіл табысу үлкен көмек. Әр баланың
ішкі әлеміне үңілу ұстаз үшін ашылмаған арал тәрізді. Сабақ барысында
педагогикалық теорияны практикамен ұштастырып тұратын нәзік жіп тәрізді
тәжірибені түрлендіру мұғалімге ешқандай қиындық жүктемейді. Ең бастысы,
мұғалімге тән жауапкершілікке ден қойса болды. Мысалы, оқушылардың "жұмыс
күнінің" мөлшерін ескере отырып, жалықтыратын репродуктивті оқыту мен
мазмұны қызықсыз оқулықтардан бойды аулақ ұстап, оқушының ынтасын
төмендететін және оның жүйкесін жұқартудан "жазалау қағидаттарына"
негізделген талаптардан бойды аулақ салған ләзім. Бағалаудың "жазалау"
емес, керісінше, оқушылардың өз беттерінше жұмыс жасай білуінің, табысқа
жету үшін ынталандырудың мәні зор.
Педагогикалық үдерісте оқыту мен тәрбиелеу әдістерін тиімді пайдалану
қажет. Мысалы, ұстаз тұжырымдамасы: білім берудің мазмұнын, оқу жоспарын,
бағдарламаларын, оқу құралдарын жетілдіру, дер кезінде жаңарту, пән
бойынша сабақ берудің сапасын арттыру, оқушылардың шығармашылық қабілеттері
бүгінгі қоғамның интеллектуалдық және коммуникативтік тұлғаны тәрбиелеуге
негізделсе ұтылмайды. Өйткені, мұндай оқыту үдерісінің жемістері нәтижелі
болады. Оқушыларды шығармашылыққа жетелеп, ойлау, сөйлеу қабілеттерін
дамытуда қабырға газетін шығарудың да маңызы зор. Өйткені, оқушылардың
қоғамдық ортаға белсене араласуы, қоғамдық пікірлерге өзіндік
көзқарастарын ашық та өткір жеткізе білуі осы ортада көрінеді. Тану,
түсіну, қолдану, талдау, синтездеу, бағалау оқушы үшін үлкен олжа.
Мәселен, М. Жұмабаевтың "Арыстандай айбатты, жолбарыстай қайратты, мен
жастарға сенемін" деген өлеңінің көркемдік ерекшеліктерін тануда бір ғана
теңеудің 3 элементтен тұратынын түсіндірмес бұрын, олардың назарын
логикалық танымға аудару жөн. Кез келген нәрсеге, не құбылысқа затты теңеу
үшін олардың ұқсастығына мән беру керек. Мысалы, жастардың арыстан мен
жолбарысқа ұқсастығы не? Ол өлең жолында қалай көрініс тапқан? Екеуінің
ұқсас белгілері бар ма?
Тәрбие сағаттарын жүйелі өткізуге бар ынтасын аударатын ұстаздар да
бар. Бұл да өз жемісін береді. Қорыта келгенде, айтарым, әрбір ұстаз
оқушының танымдық іс-әрекеттерін барынша дамытуға, олардың ой-өрісін
кеңейтуге, өз беттерімен жаңа білім көкжиегін шарлауға және ондағы қазынаны
еркін игеруге баулуға мейлінше мүдделі болуы қажет. Сонда ғана біз ел
сенімін ақтаймыз.
2.1. Математикаға терең мән берсек оқушының ойлау қабілеті артады.
Математика мамандығын жақсы оқыған оқушы қай пәнге де бейім болатынын
мен ұзақ жылғы өз тәжірибемнен көріп жүрмін. Бір қызығы, мектеп
оқушыларының көбі математика пәні десе, жақсы оқитындары болмаса, өзгелері
онша қалай қоймайтыны бар. Бұл неден деп біраз уақыт ойланып жүрдім.
Сөйтсем, оқушыны мектеп табалдырығын аттаған күннен пәнғе ынтасын арттырып,
ықыласын оятып, қызықтырып отыру керек екен. Тағы бір байқағаным, соңғы
жылдардағы аласапыран кезеңде бұл пәнге қажетті көрнекі құралдардың,
оқулықтардың қызықты математикалық есептердің азайып кетуінен де болған
секілді. Мұғалімдер қауымы тек оқулықпен шектеліп сондағы есептердің
шеңберінде ғана сабақ беріп келді. Оның үстіне тәуелсіздік алғаннан кейінгі
жылдардағы төл оқулықтарымыздың сапасы да көңіл көншіте қоймады.
Соңғы жылдары ұлтгық бірыңғай тест сынағына қатысқан оқушылар көбіне
математика пәнінен сүрініп жатады. Ал ол пәнді жақсы оқыған ұл мен қыз өзге
пәндерді де бес саусағындай білетінін, емтихан кезінде көздеген жерінен
шығатынын көріп жүрміз. Жалпы математика пәні оқушының тез арада шешім
қабылдауына, ойлаған ойын мүлтіксіз орындауына, берілген есептердің тиімді
жолын табуға көп септігін тигізеді.
Мен осы айтқандарымды қалай тиімді іске асыруды көптен ойластырып
жүруші едім. Ендігі жерде оны орындау үшін көпжылдық тәжірибеме сүйеніп,
бағдарлама жасауға бел будым. Ол бойынша мұғалім мен оқушы бірлесе отырып
жұмыс істейді. Негізгі бағыттаушы мұғалім болады да, орындаушы оқушы.
Мұғалім есепті шығар, не теорияны жаттап айт демейді. Әрбір есепті орындар
алдында оқушыға мүмкіндік беріліп, көрнекілерді, қосымша материалдарды
қарап шығуына жағдай жасайды. Әрине, бұл ізденіске тек жақсы оқитын
окушылар ғана тартылмайды. Сыныптағы барлық оқушы қамтылады. Әр оқушының өз
деңгейіне қарай есептер беріліп, олардың қызығушылығын арттыруға, сөйтіп,
қарапайымнан күрделіге қарай өту жолдары ұсынылады. Бұл олардың математика
пәнінің мазмұнын білуге, есеп амалдарын шығару кезінде тез байлам жасауға,
икемді болуға, логикалық сызбалар құрап, ол бойынша да ізденуге
ұмтылдырады. Бұл жұмыста мен оқушыға бірден оқып жүрген сыныбындағы
бағдарлама негізінде білім беруді бастап кетпеймін. Білім деңгейі төмен
оқушыларға арифметикалық есептерді қайталаудан бастап, одан кейін
алгебралық негізгі теңдеулерге, анализ бастамаларының негізі
дифференциялдық және интегралдық теңдеулер тапсырмаларын орындауға
үйретемін. Бұл оқушының математика пәніне деген қызығушылығын оятады.
Іздене білсек, математиканы оқуға да болады екен-ау деген үмітке
ұмтылдырады. Мен қазір осы тәжірибені іске асыру үстіндемін. Оқушылар
бұрынғыдай емес, ынта қоя бастады. Алғашқы кезде мен оларға қозғау салсам,
енді олар маған сұрақ қойып, тіпті өзге математика оқулықтарынан есептер
шығарып, соның дұрыс-бұрыстығын тексеріп беріңіз дегеіі дәрежеге жетіп
қалды.
Жаңа қабылданған "Білім туралы" Заңның ағарту қызметкерлері үшін
маңызы, мәні ерекше. Өйткені, бұл заң білім жүйесінің бүгінгі уақыт
талабына сай құқықтық негіздерін айқындай отырып, оның дамуына мол
мүмкіндік береді.
Жаңа заңдағы білімге қатынасты көңіл аударатып, тың бағыт. "Жалпыға
міндетті білім" моделінен "Таңдау бойынша берілетін білім" моделіне бет
бұруымыз дер едік. Ең бір көкейкесті педагогикалық проблема болып келген
бейінді оқытудың жаңа заңда тұңғыш рет құқықтық негізі айқындалып,
анықтамасы берілгені. Заңда "Беиінді оқыту білім алушылардың
қызығушылығы, бейімділігі мен қабілетіне сәйкес, оқытуды саралап және
даралап ұйымдастыру процесі" - деп жазылған. Бұл - қазіргі жаппай бейінді
оқытуға көшуде басшылыққа алатын құқықтық негіз. Бейінді оқыту — жалпыға
бірдей міндетті энциклопедиялық білім беруден бала мүддесі мүмкіндігін
ескере отырып, даралап білім беруге көшуді талап етеді. Дүниежүзілік білім
берудің практикасында білімді бала мүмкіндігіне қарай берудің өзіндік
тарихы бар. Баланы өзі қызықпайтын, қабілеті келмейтін іске мәжбүрлеу,
тәрбиеде де, білімде де үлкен нәтиже бермейді. Оның ғылыми негізі баланың
психологиялық ерекшелігімен байланыстырылады. Еуропалық жалпы білім беру
жүйесінде міндетті оқытылатын пән мен оқушының өзіндік таңцау пәні
нақтыланған. Демек, білім оқушының таңдауына қарай беріледі.
Өткен ғасырдың 60-70-ші жылдарынан бастау алған одақтық республикалық
деңгейдегі бірен-саран физика-математикалық мектеп болмаса, Кеңес Одағы
кезінде ғылым салалары бойынша бейінді білім беретін мектептер дами алмады.
Соңғы 10-15 жылда осы олқылықтарды толтыруға бағытталған мектептер жүйесі
құрылып, әжептеуір оң талпыныстар жасап келеді.
Бүгінгі біздің жағдайымыэда бейінді білім беруде гимназия, лицей,
мамандандырылған дарынды балалар мектептері сияқты инновациялық білім
орындары бар. Олар интеллектуалдық қабілеттері жоғары оқушыларға
қызығушылықтарына қарай бейінді білім беру бағытында жұмыстар жүргізіп
отыр.
Батыс Қазақстан облысындағы мамандандырылғам дарынды балалар мектебі
- өз мәртебесіне қарай білім маімунын оқушының тандаған мамандығы мен
қызығушылығына сәйкес жүзеге асыруда. Бейінді білім - нақтылы ұғым. Осыған
орай заң — жалпы білімнің жоғары сатысында оқытылатын негізгі пәндер,
оқушының таңдау пәндері болуы қажет дейтін құқықтық түсінік берген. Оның
мәні — оқушыны ертеңгі бір мамандыққа бағдарлай тәрбиелеу, өмірге кәсіби
бейімдеу.
Демек, енді жалпы білімнің жоғары сатысында оқу жоспарын оқушы
мүмкіндігі мен қажеттігіне қарай бейінді білім беру қағидатына негіздеп
құруға мүмкіндік жасалып отыр.
2.2. Қазақстан Республикасы білім беру жүйесі қазіргі таңда өзгермелі
және өскелең талаптар мен қажеттіліктерді қанағаттандыра отырып, Отандық
білім саласын әлемдік білім кеңістігіне кіріктіруге бетбұрыс жасауда. Бұл
білім жүйесін жетілдіру және оны сапалы деңгейде көтеруді алға тартады.
Оқушы өз орнын табу үшін қаншалықты білім мен білікті меңгергенін білу
мақсатында құрылғн балағау жобасы үш бағытта жүреді.
- оқытудағы сауаттылық;
- математикалық сауаттылық;
Сауаттылық – термині білім, білік, дағды мазмұны бағалаудың кеңдігін
көрсетеді. БҰҰ-мен сауаттылықтың 10-жылдығы құжаттарында сауаттылық
дағдывларының жаңа түсінігі адамның өзгермелі жағдайда бейімделуге арналған
ақпараттарды іздеп табуды және пайдалануға, оның қоршаған ортаның
шақырылуына тиімді қарсы тұра білу біліктілдігі деп берілген.
Осыған орай мектептің бастауыш сатысында оқыту мазмұнын жаңалау және
жаңа технологияларды пайдалануға байланысты жетілдіру жұмыстары
жүргізілуде. Мұнда жеке тұлғаның рухын тәрбиелеуде адамның адамгершілік
болмысының қалыптасуына басты назар аударылуда.
Бастауыш сатыда мектепке дейінгі біліммен сабақтастықта қарастырылған
бағдарлама мен оқу-әдістемелік кешендер жетілдіріледі. Онда жеке тұлғаны
тәрбиелеу мен дамытудың табиғи жалғасы ретінде мектепке дейінгі білім
мектептің бастауыш сатысында сабақтаса әрі қарай жалғастырылады.
Математикалық ұғым – мәнді белгілерді көрсетілген пән, құбылыс туралы
логикалық өрнектелген ой. Оқытылатын ғылымның ұғымдарын игеру оқытудың
негізін құрайды. Математикалық ұғым – біздің ойлауымызда шындықтың белгілі
бір түрлері мен қатынастарының көрінісі болады. Ұғым ақиқат нәрсенің жалпы
және елеулі белгілерін ғана бейнелейді. Егер олар болмысты шын бейнелейтін
болса, онда ол үнемі дұрыс болады. Ұғымдардың анықтамасын берудің неғұрлым
тиімді тәсілдерінің бірі - түрлік ерекшеліктері мен анықталатын ұғым түр
есебінде енетін ... жалғасы
І Кіріспе.
1.1. Дарынды балалармен жұмыс жасағанда мұғалімнің қызметі.
ІІ Негізгі бөлім.
2.1. Дарынды балалармен жұмыс.
2.2. Математика сабағында оқушылардың ойлау қабілетін арттыру.
2.3.Оқушылардың математикалық сауаттылықтарын қалыптастыру жолдары.
ІІІ Қорытынды.
1.1. Дарындылармен жұмыс мазмұны адам ресурстарын дұрыс пайдалану,
елдің интеллектуалды күшін, яғни стратегиялық қойнауларын жасау болып
табылады.
Дарынды бала – бұл болашақта жаңа технологияларды шығарушы, әділ
саясаткер, сенімді медик, шебер музыкант, қайталанбас суретші, бұл
еркіндікті сүйетін, жауапты, рухы биік адам, бұл – ұлттық құндылық.
Сонымен бірге бұл нәзік, қоршағандар түсінбейтін, қатыгездік пен
қызғанышқа душар болатын Ақ қарғалар және бұл осының себебінен немесе
биік, еркін жандармен жұмыс жасай алмайтын жетекшілердің кінәсінен
жоғалатын жандар.
Жалпы адами мәдениетте дарындылық жеке құндылық ретінде, адам
табиғатында өзгеше, таптырмайтын құбылыс болып қарастырылады.
Ұстазы жақсының — ұстанымы жақсы деген қанатты сөз бар. Ұстаз
ұлағатты, сауатты, сара көңіл, дара пейіл, көргені көп, көңілге түйгені мол
болса, алдындағы баланы елдің ертеңі, ұлттың болашағы десе, сонда ғана
ұстанымы мықты ұрпақ қалыптасары хақ. "Ең әуелі, мектепке керегі - оқыта
білетін мұғалім", дейді ұлт ұстазы атанған Ахмет Байтұрсынұлы.
Биыл еліміздің миллиондаған қл-қызына 272098 мұғалім сабақ беріп жүр.
Олардың 163170-і, яғни 59,9 пайызы ауыл мектептерінің мұғалімі. Жалпы
барлық мұғалімнің 80 пайыздан астамы жоғары, 2,8 пайызы аяқталмаған жоғары
білімді болса, 15,7 пайызы орта кәсіптік білім иелері екен.
Ұстазға оқушылармен етене араласып, тіл табысу үлкен көмек. Әр баланың
ішкі әлеміне үңілу ұстаз үшін ашылмаған арал тәрізді. Сабақ барысында
педагогикалық теорияны практикамен ұштастырып тұратын нәзік жіп тәрізді
тәжірибені түрлендіру мұғалімге ешқандай қиындық жүктемейді. Ең бастысы,
мұғалімге тән жауапкершілікке ден қойса болды. Мысалы, оқушылардың "жұмыс
күнінің" мөлшерін ескере отырып, жалықтыратын репродуктивті оқыту мен
мазмұны қызықсыз оқулықтардан бойды аулақ ұстап, оқушының ынтасын
төмендететін және оның жүйкесін жұқартудан "жазалау қағидаттарына"
негізделген талаптардан бойды аулақ салған ләзім. Бағалаудың "жазалау"
емес, керісінше, оқушылардың өз беттерінше жұмыс жасай білуінің, табысқа
жету үшін ынталандырудың мәні зор.
Педагогикалық үдерісте оқыту мен тәрбиелеу әдістерін тиімді пайдалану
қажет. Мысалы, ұстаз тұжырымдамасы: білім берудің мазмұнын, оқу жоспарын,
бағдарламаларын, оқу құралдарын жетілдіру, дер кезінде жаңарту, пән
бойынша сабақ берудің сапасын арттыру, оқушылардың шығармашылық қабілеттері
бүгінгі қоғамның интеллектуалдық және коммуникативтік тұлғаны тәрбиелеуге
негізделсе ұтылмайды. Өйткені, мұндай оқыту үдерісінің жемістері нәтижелі
болады. Оқушыларды шығармашылыққа жетелеп, ойлау, сөйлеу қабілеттерін
дамытуда қабырға газетін шығарудың да маңызы зор. Өйткені, оқушылардың
қоғамдық ортаға белсене араласуы, қоғамдық пікірлерге өзіндік
көзқарастарын ашық та өткір жеткізе білуі осы ортада көрінеді. Тану,
түсіну, қолдану, талдау, синтездеу, бағалау оқушы үшін үлкен олжа.
Мәселен, М. Жұмабаевтың "Арыстандай айбатты, жолбарыстай қайратты, мен
жастарға сенемін" деген өлеңінің көркемдік ерекшеліктерін тануда бір ғана
теңеудің 3 элементтен тұратынын түсіндірмес бұрын, олардың назарын
логикалық танымға аудару жөн. Кез келген нәрсеге, не құбылысқа затты теңеу
үшін олардың ұқсастығына мән беру керек. Мысалы, жастардың арыстан мен
жолбарысқа ұқсастығы не? Ол өлең жолында қалай көрініс тапқан? Екеуінің
ұқсас белгілері бар ма?
Тәрбие сағаттарын жүйелі өткізуге бар ынтасын аударатын ұстаздар да
бар. Бұл да өз жемісін береді. Қорыта келгенде, айтарым, әрбір ұстаз
оқушының танымдық іс-әрекеттерін барынша дамытуға, олардың ой-өрісін
кеңейтуге, өз беттерімен жаңа білім көкжиегін шарлауға және ондағы қазынаны
еркін игеруге баулуға мейлінше мүдделі болуы қажет. Сонда ғана біз ел
сенімін ақтаймыз.
2.1. Математикаға терең мән берсек оқушының ойлау қабілеті артады.
Математика мамандығын жақсы оқыған оқушы қай пәнге де бейім болатынын
мен ұзақ жылғы өз тәжірибемнен көріп жүрмін. Бір қызығы, мектеп
оқушыларының көбі математика пәні десе, жақсы оқитындары болмаса, өзгелері
онша қалай қоймайтыны бар. Бұл неден деп біраз уақыт ойланып жүрдім.
Сөйтсем, оқушыны мектеп табалдырығын аттаған күннен пәнғе ынтасын арттырып,
ықыласын оятып, қызықтырып отыру керек екен. Тағы бір байқағаным, соңғы
жылдардағы аласапыран кезеңде бұл пәнге қажетті көрнекі құралдардың,
оқулықтардың қызықты математикалық есептердің азайып кетуінен де болған
секілді. Мұғалімдер қауымы тек оқулықпен шектеліп сондағы есептердің
шеңберінде ғана сабақ беріп келді. Оның үстіне тәуелсіздік алғаннан кейінгі
жылдардағы төл оқулықтарымыздың сапасы да көңіл көншіте қоймады.
Соңғы жылдары ұлтгық бірыңғай тест сынағына қатысқан оқушылар көбіне
математика пәнінен сүрініп жатады. Ал ол пәнді жақсы оқыған ұл мен қыз өзге
пәндерді де бес саусағындай білетінін, емтихан кезінде көздеген жерінен
шығатынын көріп жүрміз. Жалпы математика пәні оқушының тез арада шешім
қабылдауына, ойлаған ойын мүлтіксіз орындауына, берілген есептердің тиімді
жолын табуға көп септігін тигізеді.
Мен осы айтқандарымды қалай тиімді іске асыруды көптен ойластырып
жүруші едім. Ендігі жерде оны орындау үшін көпжылдық тәжірибеме сүйеніп,
бағдарлама жасауға бел будым. Ол бойынша мұғалім мен оқушы бірлесе отырып
жұмыс істейді. Негізгі бағыттаушы мұғалім болады да, орындаушы оқушы.
Мұғалім есепті шығар, не теорияны жаттап айт демейді. Әрбір есепті орындар
алдында оқушыға мүмкіндік беріліп, көрнекілерді, қосымша материалдарды
қарап шығуына жағдай жасайды. Әрине, бұл ізденіске тек жақсы оқитын
окушылар ғана тартылмайды. Сыныптағы барлық оқушы қамтылады. Әр оқушының өз
деңгейіне қарай есептер беріліп, олардың қызығушылығын арттыруға, сөйтіп,
қарапайымнан күрделіге қарай өту жолдары ұсынылады. Бұл олардың математика
пәнінің мазмұнын білуге, есеп амалдарын шығару кезінде тез байлам жасауға,
икемді болуға, логикалық сызбалар құрап, ол бойынша да ізденуге
ұмтылдырады. Бұл жұмыста мен оқушыға бірден оқып жүрген сыныбындағы
бағдарлама негізінде білім беруді бастап кетпеймін. Білім деңгейі төмен
оқушыларға арифметикалық есептерді қайталаудан бастап, одан кейін
алгебралық негізгі теңдеулерге, анализ бастамаларының негізі
дифференциялдық және интегралдық теңдеулер тапсырмаларын орындауға
үйретемін. Бұл оқушының математика пәніне деген қызығушылығын оятады.
Іздене білсек, математиканы оқуға да болады екен-ау деген үмітке
ұмтылдырады. Мен қазір осы тәжірибені іске асыру үстіндемін. Оқушылар
бұрынғыдай емес, ынта қоя бастады. Алғашқы кезде мен оларға қозғау салсам,
енді олар маған сұрақ қойып, тіпті өзге математика оқулықтарынан есептер
шығарып, соның дұрыс-бұрыстығын тексеріп беріңіз дегеіі дәрежеге жетіп
қалды.
Жаңа қабылданған "Білім туралы" Заңның ағарту қызметкерлері үшін
маңызы, мәні ерекше. Өйткені, бұл заң білім жүйесінің бүгінгі уақыт
талабына сай құқықтық негіздерін айқындай отырып, оның дамуына мол
мүмкіндік береді.
Жаңа заңдағы білімге қатынасты көңіл аударатып, тың бағыт. "Жалпыға
міндетті білім" моделінен "Таңдау бойынша берілетін білім" моделіне бет
бұруымыз дер едік. Ең бір көкейкесті педагогикалық проблема болып келген
бейінді оқытудың жаңа заңда тұңғыш рет құқықтық негізі айқындалып,
анықтамасы берілгені. Заңда "Беиінді оқыту білім алушылардың
қызығушылығы, бейімділігі мен қабілетіне сәйкес, оқытуды саралап және
даралап ұйымдастыру процесі" - деп жазылған. Бұл - қазіргі жаппай бейінді
оқытуға көшуде басшылыққа алатын құқықтық негіз. Бейінді оқыту — жалпыға
бірдей міндетті энциклопедиялық білім беруден бала мүддесі мүмкіндігін
ескере отырып, даралап білім беруге көшуді талап етеді. Дүниежүзілік білім
берудің практикасында білімді бала мүмкіндігіне қарай берудің өзіндік
тарихы бар. Баланы өзі қызықпайтын, қабілеті келмейтін іске мәжбүрлеу,
тәрбиеде де, білімде де үлкен нәтиже бермейді. Оның ғылыми негізі баланың
психологиялық ерекшелігімен байланыстырылады. Еуропалық жалпы білім беру
жүйесінде міндетті оқытылатын пән мен оқушының өзіндік таңцау пәні
нақтыланған. Демек, білім оқушының таңдауына қарай беріледі.
Өткен ғасырдың 60-70-ші жылдарынан бастау алған одақтық республикалық
деңгейдегі бірен-саран физика-математикалық мектеп болмаса, Кеңес Одағы
кезінде ғылым салалары бойынша бейінді білім беретін мектептер дами алмады.
Соңғы 10-15 жылда осы олқылықтарды толтыруға бағытталған мектептер жүйесі
құрылып, әжептеуір оң талпыныстар жасап келеді.
Бүгінгі біздің жағдайымыэда бейінді білім беруде гимназия, лицей,
мамандандырылған дарынды балалар мектептері сияқты инновациялық білім
орындары бар. Олар интеллектуалдық қабілеттері жоғары оқушыларға
қызығушылықтарына қарай бейінді білім беру бағытында жұмыстар жүргізіп
отыр.
Батыс Қазақстан облысындағы мамандандырылғам дарынды балалар мектебі
- өз мәртебесіне қарай білім маімунын оқушының тандаған мамандығы мен
қызығушылығына сәйкес жүзеге асыруда. Бейінді білім - нақтылы ұғым. Осыған
орай заң — жалпы білімнің жоғары сатысында оқытылатын негізгі пәндер,
оқушының таңдау пәндері болуы қажет дейтін құқықтық түсінік берген. Оның
мәні — оқушыны ертеңгі бір мамандыққа бағдарлай тәрбиелеу, өмірге кәсіби
бейімдеу.
Демек, енді жалпы білімнің жоғары сатысында оқу жоспарын оқушы
мүмкіндігі мен қажеттігіне қарай бейінді білім беру қағидатына негіздеп
құруға мүмкіндік жасалып отыр.
2.2. Қазақстан Республикасы білім беру жүйесі қазіргі таңда өзгермелі
және өскелең талаптар мен қажеттіліктерді қанағаттандыра отырып, Отандық
білім саласын әлемдік білім кеңістігіне кіріктіруге бетбұрыс жасауда. Бұл
білім жүйесін жетілдіру және оны сапалы деңгейде көтеруді алға тартады.
Оқушы өз орнын табу үшін қаншалықты білім мен білікті меңгергенін білу
мақсатында құрылғн балағау жобасы үш бағытта жүреді.
- оқытудағы сауаттылық;
- математикалық сауаттылық;
Сауаттылық – термині білім, білік, дағды мазмұны бағалаудың кеңдігін
көрсетеді. БҰҰ-мен сауаттылықтың 10-жылдығы құжаттарында сауаттылық
дағдывларының жаңа түсінігі адамның өзгермелі жағдайда бейімделуге арналған
ақпараттарды іздеп табуды және пайдалануға, оның қоршаған ортаның
шақырылуына тиімді қарсы тұра білу біліктілдігі деп берілген.
Осыған орай мектептің бастауыш сатысында оқыту мазмұнын жаңалау және
жаңа технологияларды пайдалануға байланысты жетілдіру жұмыстары
жүргізілуде. Мұнда жеке тұлғаның рухын тәрбиелеуде адамның адамгершілік
болмысының қалыптасуына басты назар аударылуда.
Бастауыш сатыда мектепке дейінгі біліммен сабақтастықта қарастырылған
бағдарлама мен оқу-әдістемелік кешендер жетілдіріледі. Онда жеке тұлғаны
тәрбиелеу мен дамытудың табиғи жалғасы ретінде мектепке дейінгі білім
мектептің бастауыш сатысында сабақтаса әрі қарай жалғастырылады.
Математикалық ұғым – мәнді белгілерді көрсетілген пән, құбылыс туралы
логикалық өрнектелген ой. Оқытылатын ғылымның ұғымдарын игеру оқытудың
негізін құрайды. Математикалық ұғым – біздің ойлауымызда шындықтың белгілі
бір түрлері мен қатынастарының көрінісі болады. Ұғым ақиқат нәрсенің жалпы
және елеулі белгілерін ғана бейнелейді. Егер олар болмысты шын бейнелейтін
болса, онда ол үнемі дұрыс болады. Ұғымдардың анықтамасын берудің неғұрлым
тиімді тәсілдерінің бірі - түрлік ерекшеліктері мен анықталатын ұғым түр
есебінде енетін ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz