Қазақстандағы ауыз су мәселесі

Пән: Экология, Қоршаған ортаны қорғау
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

Қазақстандағы ауыз су мәселесі.

Ауыз су мәселесі Қазақстанда әлі күнге дейін шешімін таппай келе жатқан мәселе болып табылады. Тек Қазақстанда ғана емес бүкіл дүние жүзінің мәселесі.

Тұщы су негізінен жер асты сулары болып табылады. Яғни тущы сулар адам денсаулығына кері әсер етпейді. Табиғи тұщы сулар күнделікті тұрмысқа, комуналдық өтемдерге, кеиде өнеркәсшке және ауыл шаруашылығына да қолданылады. Тұщы су мәселесі Қазақстанның барлық аймақтарын түгел қамтиды. Әсіресе Оңтүстік Қазақстан және Қызылорда обылыстарының жерінің толырағының сор және сортандануына байланысты бұл аймақтарда тұщы су тапшы.

Ал ащы су мәселесі де Қазақстан аумағын толық жерін алып жатыр.

Экологиялық аймақтар.

Қазақстанның табиғат жағдайлары алуан түрлі Қазақстан территориясы кең-байтақ жерді алып жатыр, Батыстан Шығысқа қарай - 3000 км . Ал Солтүстіктен Оңтүстікке қарай - 1600 км. Батыс Сібір жазығы мен Орал тауларының жоталарынан Тянь ІІІань таулары мен Қызылқұм шөліне дейін. Қазақстанның жалпы ауданы 2, 7 млн шаршы км. Бірнеше ландшафтық белдеулер мен белдеу тармақтары бір-бірін алмастырады орманды дала (6%), дала (28%), шөлеит (18%), шөлді (40%) . Қазақстанның Оңтүстік және Шығыс шекараларын биік таулар көмкеріп жатыр. Қазақстан халқы 16 млн. -нан астам адамды құрайды. Қазақстандағы қалыптасқан экологиялық жағдайды қанағат танарлық деп айта алмаймыз. Қазақстандағы қазіргі кездегі экологиялық мәселелерге байланысты бірнеше экологиялық аймақтарын көрсетуге болады.

А - аймағы - Каспий маңы, мұнай өндіру мен өңдеу салаларына маманданған облыстар кіреді. Бұл аймақтағы приоритетті мәселе - табиғи ортаның мұнаймен ластануы.

А - аймағына Қазақстанның негізгі мұнай өндірушілері болып табылатын Атырау және Маңғыстау облыстары жатады. Халқының саны 1, 47 млн. адам, немесе халықтың 5%-ынан кем бөлігін құрайды. Ал ұлттық өнімнің шамамен 16%-ын береді. Каспий маңы аймағында мұнайгаз өнеркәсібінің айтарлықтай дамуы жоспарларын отыр. Каспий теңізінің солтүстігінде мұнай қоры -

3 -3, 5 млрд. тонна және газ-дың - 2-2, 3 м' ¹ . Ағымдағы мұнай өндіру барлық қордың 1% құрайды. 1996 жылы елдің мұнай өн-діру саласын қаржыландыру жүргізілді, жақын жылдары одан да артады.

Каспий теңізінде бекіре мекен етеді. Ол ең жоғары сапалы уылдырықтың 95%-ын береді де, оның беретін табысы 10 млн. долларды құрайды. Шектен тыс аулаумен қатар, теңіз суының мұнаймен ластануы оның санын кемітеді. Сондықтан, биокөптүр-лілікті сақтау мәселесіне көңіл аударылуы керек.

Қазақстанда мұнай өндіру 100 жылдан бері жүргізіліп келеді. Ескірген технологияларды қолдану орасан зор экономикалық шығындар мен қоршаған ортаның бұзылуына әкеліп соқтырды. Топырақтың деградациясы, судың мұнаймен ластануы адамның денсаулығына және экожүйелерге әсер етіп, шөлдену процестррінің жүруіне, биокөптүрліліктің жойылуына әкелрді. Тыныс алу жолдарының қабыну аурулары мұнай өндіретін аудандардағы орташа саны облыспен салыстырғанда жоғары. Канцерогенді көмірсутектердің концентрациясының жоғары болуы бұл зонадағы қатерлі ісіктен болатын өнімнің басқа аймақтармен салыстырғанда 2-4 есе жоғары болуына әкелді. Жас балалардың өлімі мың адамға шаққанда 37 адамды құрайды. Бұл көрсеткіш еліміз бойынша ең жоғары көрсеткіш,

Мұнай өндірілген жылдары 5 млн. тоннаға жуық мұнай төгілген. Бұл грунт пен беттік судың ластануына, өсімдіктердің жойылуы мен адамның үшқыш органикалық қосылыстармен ластануына әкелді. Жыл сайын шамамен 740 млн. м ³ серіктес газдар жатады. Бұл тек бағалы шикізаттың жойылуына ғана әкеліп соқтырмайды, сонымен қатар атмосфераның азот және күкірт тотықтарымен, парниктік жанбайтын көмірсутектермен ластануы мен осы маңдағы температураның жоғарылауына әкеледі.

В аймағына еліміздің шығыс облыстары жатады. Қазақстан Реснубликасының өнеркәсібі жоғары дамыған аймағы. Ірі түсті және қара металлургия, энергетикалық комплекс шоғырланған. Бұл аймақтағы мәслелер - қоршаған ортада өндірістік қалдықтардың жиналуы, урбанизацияланған территориядағы атмосфералық ауаның ластануы, ормандардың деградаңиясы ерекше қорғауға алынған территориялардың жеткісіздігі.

В аймағына солтүетік-шығыс облыстар - ІІІығыс Қазақстан, Павлодар, Қарағанды, Ақмола жатады. Халқының жалпы саны 7 мли. -нан астам. Аймақ тау-кен өндіру, көмір өнеркәсібі мен жылу энергиясын өндіретін орталық болып табылады. Аймақтың экономнкасында ауыр өнеркасіп, мұнай өңдеу, азық-түлік және жеңіл өнеркәсіп маңызды орын алады. Территоринның басым бөлігін (4 млн. га) ормандар алып жатыр, бұл бүкіл Қазақстанның орман рееурстарының 50%-ын құрайды. Ресурстардың көп бөлігі Шығыс Қазақстан облысына келеді.

Ертіс - Нұра - Есіл өзендерінің бассейндерінің су ресурстары - негізгі су көзі.

Республикамыздың астанасы Астана қаласы осы мәселелр аймағында жатыр. Шығыс Қазақетан облысында Семей ядролық полигоны орналасқан.

Аймақтың экономикасының дамуына ресурстардың күйі әсер етеді. Ертіс және Нұранын, өзен бассейндері 4, 1 млн. халықты сумен қамтамасыз етеді және ішкі өнеркәсіптік қажеттілік үшін 1700 Мвт энергия өндіреді. Бассейнаралық су беруді жоспарлау, Қара Ертістен суды Қытай халық ресцубликасына беру мәселені шиеленістіруі мүмкін.

Тек бір ІІІығыс Қазақстан облысында 1, 5 млрд. тонна ұлы өнеркәсіп қалдықтары (елде жиналғанның 90%) сақталған. Олар 32 мың ға жерді алып жатыр. Бірнеше жыл бұрын Нұра өзенінің суын пай далану, 25 жылдан бері сынаптың жиналуы себепті тоқтатылған. Су түбінде ластану мөлшері 200 мг/кг құраған.

Ертіс өзеніне жалпы ластану және ІІІығыс Қазақстан мен Павлодардағы керосиннің төгілуі қаупі төндіруде.

Өнеркәсіптік қызмет нәтижесінде ауа күкірт тотықтарымен, фенолдармен, формальдегидтермен, қатты бөлшектермен және қорғасынмен ластанған.

Семей ядролық полигонында 1989 жылға дейін 470 ядролық жарылыс жасалын, 300 мың ға территорияда радиоактивті жауын-шашын түскен.

1997 жылы бағалы қылқанжапырақты ормандар дың үлкен территориясы (елдің ормандарының 10% дан астамы) өрттер әсерінен жойылды. Бұл био алуантүрліліктің кемуіне әкеліп соқтырды.

Экологиялық мәсөлелердің халықтың әлеуметтік экономикалық жағдайы мен денсаулығына әсері орасан зор: жыл сайын улы қалдықтардан келетін шығын 300 млн. доллар, ауаның ластануы - 200 млн. доллар Аймақта қатерлі ісіктермен ауыру деңгейі ең жоғары.

С аймағына - оңтустік аймақтар жатады. Тұрақты сумен қамтамасыз етуді қажет ететін ауыл шаруашылық бағытымен сипатталады. Оңтүстік ау дандардағы негізгі экономикалық мәеелелер - су ресурстарының жетіспеуі, су көздерінің шайынды сулармен ластануы, жайылымдардың деградациясы, табиғи және мәдени ескерткіштердін бұзылуы. С аймағына Алматы, Жамбыл, Оңтүстік Қазақстан және Қызылорда облыстары жатады. Халық саны шамамен 5 млн, негізгі қызметі - ауыл шаруашылығы. Ол суару үшін Арал және Алакөл-Балқаш бассейнінің өзендерінің суын пайдаланады. Аймақтың біраз бөлігі ауа райы күрт континенталды шөл аймағында жатыр.

Ауыл шаруашылығының ұлттық өнімдегі үлесі 12%. 1990 жылы мал шаруашылығы ауыл шаруашылығы өнімінің 61%-ын құраса, ал 1996 жылы бұл көрсеткіш 38%-ға дейін кеміп кеткен. Суармалы жерлер 17 млн ға жерді алып жатыр (Қазақстандағы суармалы жерлердің 70%-ы) . Бірақ оның көлемі тұздану мен өнімділігін жоғалту нәтижесінде үнемі кеміп келеді.

Аймақтың экологиялық мәселелері негізінен су ресурстарын тиімсіз пайдаланумен, ластануымен байланысты. 1990-1996 жылдар аралығында 10 млн га-дан астам жайылымдық жерлер өнімділігін жоғалтып, 17 млн га егістік жерлер өңдірістен шығарылды.

Кеңінен белгілі аймақтық экологиялық мәселе - Арал теңізі. Арал теңізіңің кеуіп қалған түбінен сарапшылардын мәліметтері бойынша 50-70 мың тоннадан астам тұз көтерілуде. Ауыз судың сапасының нашарлығы балалар арасындағы ипфскциялық аурулардың жоғары болуына әкеліп соқтыруда.

Су ресурстарын тиімсіз пайдалану, Қытайға судың көптеп берілуіне байланысты Балқаш көліне де Арал тағдыры тууы мүмкін. Қазір су ресурстарына деген қажеттілік 50% ғана орындалып отыр.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.