Қаржылық талдаудың қаржылық саясат стратегиясындағы рөлі

Кіріспе

Қаржылық талдауды әр адам әр түрлі түсінеді. Коммерциялық несие беретін түлғалар бірінші кезекте фирманың анализінің ликвидтілігіне қарайды. Коммерциялық несиелер қысқа мерзімді болғандықтан фирманың төлем қабілеттілігі ликвидтілік анализ арқылы осы міндеттемелермен бағаланады. Облигация иемденушілер фирманың ликвидтілік дәрежесін қарыз қызмет ету қабілетінің артықшылығын (пайыздарды төлеу және негізгі несие сомасын өтеу) туралы білгісі келеді. Облигация иемденушілер бұл қабілеттілікті фирма капиталының құрылымын талдау пайдалану қорларын және негізгі көздерді, ұзақ мерзімді кезеңдегі фирманың рентабельділігі және келешектегі рентабельділіктің болжамды бағасы арқылы қабілеттілікті бағалай алады. Жай акция пакетін иемденушілер қазіргі рентабельділікпен қатар келешектегі олардың теңділік дәрежесіне және бір қалыптылығы үшін мазасызданады. Нәтижесінде инвестор жалпы рентабельділікті талдауымен қанағаттанады.

Талдампаз бұл мәселені ішкі және сыртқы жағынан да
қарастыра алады. Осы келтірілген жағдайларда талдау шеттей
капитал иемденушінің, инвестордың көзқарасымен жүргізілді. Іштей талдау фирманың өзінің эффективті жоспарлауына және тиімді басқаруына қажет. Жоспарларды құру үшін қаржыгер фирманың бірінші қазіргі қаржылық жағдайын және пайымдалған әрекеттердің эффективтілігімен бағалануы қажет. Ішкі басқаруға яғни кәсіпорынның әртүрлі активтерінің инвестицияға кірістерінің нормасына және осы активтерді басқару эффективтілігіне қаржылық директор қатысады. Ішкі қарыз капитал көздерінен көбірек қайтарым алу үшін қаржылық директор қаржылық талдаудың барлық аспектісінен хабардар болуы қажет, сонымен бірге болуы мүмкін кредиторлармен жүздесуі қажет. Осылайша әртүрлі мақсатқа қаржылық анализдің әр түрін қолданылатынын көріп отырмыз.

Қаржылық талдау бірқатар маңызды қызметттерді орындайтын қаржылық есептің болжамдарын зерделейді. Біріншіден, әдетте жыл соңында немесе квартал соңында қазіргі кездегі фирманың құралдары мен міндеттемелері туралы мәліметті ұсынады. Бұл мәлімет түрі "баланс" атымен белгілі. Екіншіден, әдетте жыл немесе кварталға белгіленген уақыттағы фирманың кірістері, салықтар, шығыстар, түскен түсім бойынша шығын және кіріс есебі. Егер баланс фирманың қаржылық жағдайы туралы мезеттік суретін ұсынса белгіленген кезеңге созылған фирманың шығыстары мен кірістері туралы өтімділік көрінісін салуға болады. Бұл документтерде біз өндірілген ақпаратты көре аламыз мысалы, бөлінбеген пайда туралы eceп немесе қалыптастыру көздері туралы eceп және қорларды пайдалану.

Қаржылық ecen талдауы үшін электрондық кестелерді қолданған ыңғайлы мысалы, LOTUS 1-2-3. Анализ қайталанған жағдайда бұл программаның баға мөлшеріне өзгерстер енгізуге болады. Бұл жағдайда талдаудың тереңірек мүмкіндіктері пайда болады. Жалпы айтқанда осындай компьютерлік бағдарламалар қаржылық талдауға идеалды түрде сәйкес келеді және талдампаздар мұны жалпы жүрт таңдаған практикада қолданады. Компанияның қаржылық жағдайын талдау үшін Fіnancіal Management Computer Applіcatіons басқа да ақпарат өнімдерін ұсынады.

1. 1 Қаржылық талдаудың қаржылық саясат стратегиясындағы рөлі

Корпорацияның қаржылық жағдайын талдаудың қаржылық саясат стратегясындағы рөлі өте зор . Сондықтан да, оның маңызын айтпастан бұрын, "Қаржы саясаты дегеніміз не және оның стратегисы не болып табылады? " деген сұрақты анықтап алайық :

Қаржы саясаты - бұл қоғамның әлеуметтік экономикалық дамуы жөніндегі міндеттерді шешу үшін қаржыны пайдалану жөніндегі міндеттерді шешу үшін қаржыны пайдалану жөніндегі мемлекеттің нысаналы қызметі, қаржыны басқарудың түпкілікті мақсаты, оның нақтылы нәтижесі . Ол мемлекеттің экономикалық саясатының құрамдас бөлігі болып табылады .

Қаржылық саясат стратегиясы бұл экономикалық және әлеуметтік стратегиямен анықталып, перспективаға есептелген және ірі ауқымды міндеттерді шешуді қарастыратын қаржы саясатының ұзақ мерзімді курсы. Ол макроэкономикалық процестер дамуының ұзақ кезеңіне бағытталған, ал оның шеңберіндегі күнделікті міндеттер басты стратегиялық мақсатқа жетудің кезеңдері ретінде жүзеге асырылып отырады. Сөйтіп қаржы саясатының мазмұны экономикалық жүйеде қаржыны пайдаланудың стратегиялық бағыттылығымен үнемі анықталып отырады .

Қаржы стратегиясын мемлекеттқоғам дамуының ірі тарихи кезеңдеріне үйлестіре отырып жасайды . Оны жасау процесінде қаржыны дамытудың негізгі тенденциялары болжанады, оны пайдаланудың тұжырымдары қалыптасады, қаржы қатынастарын ұйымдастырудың қағидаттары белгіленеді. Ұзақ мерзімді мақсаттарды таңдап алу және қаржы саясатында мақсатты бағдарламаларды жасау қаржы ресурстарын экономикалық және әлеуметтік дамудың басты бағыттарында шоғырландыруды қажет етеді .

Қазіргі жағдайда қаржы саясаты стратегиясының негізгі бағыттары мыналар болып табылады :

1. шаруашылық жүргізуші субьектілер қаржысының сферасында нарықтық қатынастарды нығайту жөнінде шаралар жүргізі;
2. дағдарысты жай-күйді жою және қаржы жүйесін сауықтандыру ;
3. халықты әлеуметтік қорғау жөнінде шаралар кешенін жүргізу .

Сонымен қаржылық жағдайды талдаудың қаржылық саясат стратегиясындағы рөлін мынлардан көруге болады :

Кәсіпорын осы мерзімге дейінгі уақытта қаржы рессурстарын қаншалықты дұрыс басқарды деген сұраққа жауап береді, Қаржы ресурстары жағдайының нарық талаптпрына сай болуы және де кәсіпорынның дамуына байланысты қажеттілікке жауап бере алуы өте маңызды болып табылады, себебі қаржылық тұрақтылықтың жетіспеушілігі кәсіпорынның төлеу қабілетінің жоқтығына және оның дамуына қажетті қаражатының болмауына, ал көп болуы - дамуға кедергі жасап, басы артық қорлармен және резервтермен кәсіпорын шығындарын көбейтуіне әкеліп соқтыруы мүмкін және ол қаржы ресурстарының жүйелі түрде түсуі мен тиімді пайдалануына, есеп және несие тәртібін сақтауға, меншікті және қарыз қаражаттарының арасындағы арақатынастың рационалдылығына, сондай - ақ кәсіпорынның тиімді қызмет етуі мақсатында қаржылық тұрақтылыққа қол жеткізуге бағытталуы тиіс. Кәсіпорын қызметінің, өндірістік және коммерциялық жақтары арасында тығыз байланыс пен өзара тәуелділік бар. Осылайша қаржылық қызметінің жетістігі, көбінесе оның өндірістік - сату көрсеткіштерімен анықталады. Нарықтық экономика жағдайында ұзақ мерзімді ғылыми қаржы болжамдарына негізделген және қаржы реттеуіштерінің жүйесіне сүйеніп әрекет ететін тиісті қаржылық жағдайды талдау материалдық заттай, ақша ағындарының күнделікті әрі перспективалық тепе теңдігіне жетудің, соның негізінде қоғамның үдемелі экономикалық өсуіндегі қаржы саясатының стратегиялық рөлін қамтамасыз етудің негізгі өркениетті әдісі болып табылады.

1. 2 Корпорацияның қаржылық жағдайының мәні

Нарықтық қатынастары жағдайында кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдаудың маңызы өте зор . Бұл кәсіпорындардың тәуелсіздікке ие болуымен, сондай - ақ олардың меншік иелері, жұмысшылар, коммерциялық серіктестер және басқа контрагенттер алдында өзінің өндірістік кәсіпкерлік қызметінің нәтижелері үшін толық жауапкершілікте болуымен байланысты.

Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдау жөніндегі сұрақтарды қарастырмас бұрын, "қаржылық жағдай" дегеніміз немесе

"қаржылық жай - күй" дегеніміз не, соны анықтап алған жөн Соңғы жылдары шығарылған арнайы әдебиеттерде бұл ұғым әр түрлі түсіндіріледі. Профессор А. Д. Шеремет" Кәсіпорынның қаржы ( активтер ) " жағдайы қаржыны тарту, пайдалану және оларды қалыптастыру көздерімен ( меншіктік капитал және міндеттемелер, яғни пассивтер ) сипатталады " деп жазған .

Профессор Н. А. Русак бұл ұғымды былайша анықтайды:

"Кәсіпорынның қаржылық жағдайы қаржы ресурстарын жасау тарату және пайдаланумен сипатталады. Кәсіпорынның қаржылық жағдайы кәсіпорынның қалыпты өндірістік, коммерциялық және басқа да қызмет түрлері үшін қажетті қаржы ресурстарымен қамтамасыз етілумен және оларды мақсатқа сай, тиімді тарату және пайдаланумен, сондай - ақ басқа шаруашылық субьектілерімен қаржылық қарым - қатынаста болу, төлеу қабілеттілігі және қаржылықтұрақтылықпен сипатталады. Кәсіпорынның уақытылы төлеу мүмкіндігі оның қаржылық жағдайының жақсылығын көрсетеді ".

В. М. Радионова мен М. А. Федотова кәсіпорынның қаржылық жағдайы " қаржы ресурстарының қалыптасуымен, таратылуы және пайдаланумен көрсетіледі " деп жазады .

М. Н. Крейнина, А. И. Ковалев және В . П. Привалов қаржылық жағдай ұғымын былайша түсіндіреді : "Қаржылық жағдай - бұл қаржы ресурстарының қолда барын, үлестіріліп таратылуы және пайдалануын сипаттайтын көрсеткіштер жиынтығы ".

Профессор И. Т. Балабанов "Шаруашылық субьектісінің қаржылық жағдайы - бұл оның қаржы бәсекелестік қабілеттілігінің сипаттамасын қаржы ресурстары мен капиталды пайдалану, мемлекет алдында және басқа да шаруашылық субьектілерінің алдында өз міндеттемелерін орындау. Шаруашылық субьектісінің қаржылық жағдайын талдаудың келесі түрлерін жүргізеді: табыстылық пен рентабельділік; қаржы тұрақтылық; несиеқабілеттілігі ; капиталды пайдалану; валюталық өзін - өзі өтеу " - деп жазады .

С. А. Стуков осы ұғым бойынша өзінің көзқарасын келесі сөздермен баяндайды: "кәсіпорынның қаржылық жағдайы - бұл бір қатар көрсеткіштермен сипатталатын оның саулығы мен өмір сүру қабілеттілігін кешенді түрде бағалау".

Жоғарыда берілген анықтамалар қарастырылып отырылған ұғым мәнін жеткілікті дәрежеде ашпайды, бірақ олардың әрқайсысында бұл ұғымды дәләрек анықтауға мүмкіндік беретін ұтымды тұжырымдар бар . Бір қатар түрлі әдістермен есептелетін біріңғай көрсеткіштерге қарағанда қаржылық жағдай түрлі көрсеткіштерді есептеу нәтижесінде және олардың жалпы бағалауға тигізетін әсерін зерттеу негізінде анықталатыны анық. Қорыта келе, кәсіпорынның қаржы жағдайы әлсіз және өмір сүру қабілеті жоқ кәсіпорындарға аяусыз қарайтын бәсекелі нарықтық экономика жағдайындағы кәсіпорынның сенімді болуын, тұрақтылығын және келешегі барлығын куәландыруы тиіс.

'КазМұнайГаз" ұлттық компаниясының балансы

2004 жылдың І жартыжылдық, мың теңге

Кәсіпорын қаржысы экономикалық қатынастарда ерекше орын алады. Өндірістік емес сфераның қатысушылары және мемлекет, материалдық өндіріс сферасында шаруашылық субъектілер қызметінің толығуы және кірістің әртүрлі түрлерінің қолданылуы мен қалыптасуы және бөлістіруші сипатымен ақшалай формада көрініс табуы олардың өзіндік ерекшеліктерін көрсетеді. Қаржылық қатынастар объективті түрде жүзеге асырылады, алайда қоғамда өндірістік қатынастардың сипатына сәйкестелетін көріністің нақты түрлеріне ие болады. Қазіргі талаптарда қаржылық қатынастар түрлері қатты өзгеріске ұшырауда. Россияда кәсіпкерлік нарығының қалыптасуы тек экономиканың жекешелендірілуімен ғана емес, сонымен бірге үлттық щаруашылықтың қаржылық сауықтыруы және қаржылық қатынастардың баламалы жүйесінің пайда болуымен үйғарылады.

Кәсіпорын қаржысы қаржылық қатынастардың жалпы жүйесінің бір бөлігі бола отырып, кәсіпорын кәсіпкешк қызметтің формасы болып табылғаннан бері кәсіпкерікпен тығыз байланысты және ұлттық шаруашылықтың әртүрлі салаларындағы кәсіпорындардың кірістерін қолдану мен бөлістіру, білім беру процесін де қамтиды.

Кәсіпорынның шаруашылық субъектісі басқа кәсіпорындармен өзара әрекеттеседі яғни жарғылық капиталдың қалыптасуына құрылтайшы ретінде үлес қосып, банктер, бюджеттік және бюджеттен тыс қорлар мен өзара қарым қатынасқа түседі, сонымен бірге тасмалдаушылармен, сатып алушылармен және серіктестермен бірлескен қызметі негізінде одақтар мен ассоциацияларға қатысады. Алайда қаржылық қатынастар кәсіпорынның жеке құралдарының ақшалай негізде қалыптасуында көрініс табады және олардың кәсіпорындардың даму мақсатында пайдаланумен яғни осы қызметтің нәтижесінде оның кірістері құрылады.

2. 1. Кәсіпорынның ликвиттілігі мен төлем қабілеттілігінің көрсеткіштері

(SHORT-TERM SOLVENCY) .

Кәсіпорынның қаржылық жағдайының алдын-ала белгіленген бухгалтерлік балансының «Қаржылық қорытынды және оларды пайдалану туралы есепң және «Кәсіпорын балансына қосымшаң негізінде жүзеге асырылады.

Берілген сатының талдауында кәсіпорынның қызметі туралы алғашқы таныстыру қалыптасады және кәсіпорынның мүлік құрамы мен олардың көздеріндегі өзгерістер байқалап, көрсеткіштер арасындағы өзара байланыс белгіленеді.

Кәсіпорынның қаржылық жағдайындағы маңызды критерилердің бірі болып кәсіпорынның ұзақ мерзімді міндеттемелерімен есеп жүргізетін кәсіпорының төлем қабілеттілігінің бағасы болып табылады. Өзінің қысқа мерзімді міндеттемелерін төлейтін кәсіпорынның қабілеттілігінің ликвидтілік деп аталады. Егер ағымдағы активтермен қысқа мерзімді міндеттемелерін кәсіпорын орындай алса, онда ол кәсіпорын ликвидтілі болып есептеледі.

Айтылғандардан шығатыны, аналитикалық жұмыс тәжірибесінде ликвидтілік көрсеткіштерінің толы жүйесі қолданылады. Олардың ішіндегі маңыздыларын қарастырайық.

Абсолюттік ликвидтілік коэффиценті.

Абсолютті ликвидтілік(өтімділік) коэффицент (мерзімді коэффицент) ақшалай құралдар және қысқа мерзімді берешектерге жылдам шығарылатын құнды қағаздар ретінде есептеледі. Ол ағымдағы қарыздардың баланстың құрылуын немесе басқа да нақты мерзімде өтелгенін көрсетеді.

К absoіute=Ағымдагы активтер-қысқа мерзімді дебиторлық қарыздар-ТМҚ

ағымдық пассивтер

K absoіute=(245014502-100363474-55502199) /120499615=

89148829/120499615=0, 7398

Мысал бойынша "КазМұнайгаз" балансында ақшалай
құралдар мен қысқа мерзімді міндеттемелердің арақатынасы
есепті кезеңнің басында 0, 7398:1 және соңына 0, 8370:1
(103958233:124199391) құрайды. Кәсіпорын қысқа мерзімде
өзінің міндеттемелерін өтеп бере алмағанын айтады. Қысқаша
мүмкіндікті есепке ала отырып кәсіпорынның барлық
кредиторлары оның қарыздық талаптарын көрсетеді, осы фактыға
сәйкес мерзімді коэффициенті үшін теориялық жеткілікті
айқындылығы 0, 2:1 арақатынасы болып табылады. Кәсіпорындағы жеңіл жүзеге асырылатын активтер мен қысқа мерзімді қарыздардың арақатынасынан қалыптасатын мүмкіндіктер бойынша алдын ала болжауға болады. Алдыңғы жылмен салыстырғанда есепті кезеңнің соңында абсолюттік өтімділік өсті.

Жылдам ликвидтілік коэффиценті.

Жылдам ликвидтілік коэффиценті (quіck ratіo) қысқа мерзімдік міндеттемеге дебиторлық қарыздардың және құнды қағаздардың, ақшалай құралдардың қатынасы ретінде анықталады.

Kquіck гаііо=ағымдық активтер-ТМҚ/ағымдық пассивтер Kquіck ratіo=245602502/120499615=2. 04

Бұл көрсеткіш тек қана қолма-қол шотты ғана емес, орындалған жұмыс және көрсетілген қызмет, тиелген (жөнелтілген) өнімдерден күтілген түсім шоттарын өтейтін ағымдағы міндеттемелердің бір бөлігін көрсетеді. Біздің
мысалымызда кезең басындағы арақатынас

1, 57227:1((89148829+100363474) :120499615) және кезең соңында 1, 9951:1((103958233+43843233) :124199391) құрады, сонымен бірге 4 ece өсті.

Ағымдық ликвидтілік коэффиценті.

Барлық ағымдық активтердің қысқа мерзімді міндеттемелерге қатынасын ағымдақ ликвидтілік коэффиценті көрсетеді.

Kquіck гаио = ағымдық актив/ағымдық пассив Kquіckratіo=310053784/124199391=2. 49

Қысқа мерзімді міндеттемелерді ағымдағы активтердің қандай жылдамдықта жабатынын белгілеуге мүмкіндік береді. Жалпы жағдайда 2 мен 3 шегінің аралығында орналасқан көрсеткіштер нәтижесі қалыпты деп саналады. Кәсіпорын өзінің шоттарын төлей алмайтын жағдаймен байланысты жоғары қаржылық тәуекел туралы айтуға болады, егер ағымдық активтер мен қысқа мерзімді міндеттемелердің қатынасы 1:1-ден темен
болса 1:1 қатынасы ағымдық активтер мен қысқа мерзімді (міндеттемелердің) активтердің тепе-теңдігн көрсетеді. Барлық мүмкіндікті пайдалана отырып активтердің ликвидтілік сатыларын сенімділікпен шамалауға болады, барлық активтер жылдам ретте сатылмайды демек бұл жағдайда кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығында қауіп туындайды.

Коэффицент мәні 1:1қатынасының айтарлықтай өсуімен жабылады, онда мынадай тұжырым жасауға болады: Кәсіпорын меншікті пайда болу шотында қалыптасқан бос ресурстардың айқын көлемін орналастырады. Біздің мысалымызда қатынас кезең басына 2, 49:1(310053784:124199391) және кезең соңына да осы сипатта болды.

2. 2. Айналым қаражаттарының айналымдылық талдауы. Кәсіпорын активтерднің айналымдылығының жалпы бағасы;

Кәсіпорын қаржылық жағдайы актив түріндегі салымдардың қаншалықты тез нақты ақшаға айналуына тікелей байланысты жалпы жағдайда кәсіпорын активтерінің айналым жылдамдығы(Тоtal asset turnover) мына фомуланың көмегімен есептеледі:

Кактив = Табыстан түсім/активтердің орташа шамасы

айналымы

К актив =214459643/913732105=0. 23

айналымы

Сәйкесінше, ағымдағы активтердің айналымы былай анықталады:

Кағымдағы=Табыстан түсүм/ағымдағы активтердің орташа шама

актив айналымы

Баланста берілген активтердің орташа шамасы мына формуламен анықталады:

Кактив =Он+Ок/2=874304116+953160094/2=913732105

орташа шама

Он, Ок-кезең басы және кезең соңына активтердің шамасы. Күндік айналым ұзақтығы былай анықталады:

К айналым= 360/активтердің айналымдылығы=3 60/0. 23=153 8. 461

ұзақтығы

Сондықтан активтердің айналымы ағымдық активтердің айналымына тең. Есепті кезеңдегі ағымдық активтердің коэффициентін осылай есептейміз. Есепті кезеңдегі активтердің коэффициенті 0, 297-ге тең болуы керек.

2. 3. Қаражат көздерінің құрылымын талдау мен олардың

қолданылуы.

Мүлік көздері құрылымының ішкі талдауы кәсіпорынның қаржылық қызметінің баламалы варианттарының бағасымен байланысты. Таңдаудың негізгі критерилері болып заемдық қаражаттарды тарту шарттары, олардың бағалары, тэуеклдік деңгейі мүмкін болатын қолдану бағыттары табылады.

Жалпы жағдайда кез келген кәсіпорынның мүліктік қалыптасу көздерінің жеке формалары мен ұйымдық құқықтық түрлеріне бағынышты емес болып жеке және заемдық қаражаттар табылады.

Пассивтік баланстың ІІІ бөлімінде жеке көздер шамасы туралы

Барлық информация көрсетілген. Оларға 1-ші кезекте мыналар қатысады:

Жарғылық капитал-кәсіпорынның мүліктік құрылуындағы құрылтайшылардың жиынтық салымдардың қүндық бейнесі. Жарғылық капиталдың көлемі құрылтайшылық құжаттармен анықталады және кәсіпорын құрылтайшылардың шешімімен өзгеруі мүмкін және сәйкесінше өзгерістер құрылтайшылық құжаттарға енгізіледі.

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс