Қазіргі қазақ тілінің хал ақуалы

І. Кіріспе
ІІ. Негізгі бөлім
1. Қазіргі қазақ тілінің хал ақуалы.
2. Білім саласындағы қазақ тілінің рөлі.
3. Жастардың қазақ тіліне көз қарасы.
ІІІ Қорытынды.

Қандай да бір халықтың болмысы өркениеттілігі, саналылығы және сауаттылығы оның тіл мәдениетімен, сол тілдің қолданыс ауқымының кеңдігімен, орамдылығымен және ұтымдылығымен өлшенеді. Еліміз егемендік алғаш ана тіліміз мемлекттік мәртебеге ие болып, қолданыс өрісі кеңейді. Тілдің мәртебеге ие болуы оңай бола қалатын іс емес. Себебі ол тіл сол мемлекетің иесі болып отырған халықтың мүддесінен шығып, барлық саладағы мұқтаждықты өтей алатын дәрежеде болуы шарт. Яғни, ол өнер, әдебиет, мәдениет, баспа сөз, радио, теледидар, дипломатикалық қарым-қатынас, ғылым, өндіріс, ресми іс қағаздар, таға басқа соларға дейін қзмет ететін қоғамның қажетті құралына айналуы керек. Ел басы Нұрсұлтан Назарбаев ХХІ ғасырды білім, ғылым ғасыры, болатынын айтып жүр. Білім саласындағы атқаруға тиіс жұмыстары Президент білім және ғылым қызметкерлерінің үшінші съезінде нақтылап берген болатын еліміздегі білім беру мемкемелері туралы мынандай мәліметтер бар. Бүгінгі таңда елімізде 8221 мектеп бар. Оның 3686 –сы қазақ тілінде оқытатын мектептер бұл 46,4 % -ын құрайды. 1991 жылдан бері 781 мектеп іске қосылды. Соның ішінде Атырау обылысында 80, Жамбыл обылысында 52, Оңтүстік Қазақстан облысында 78 мектеп іске қосылды. Мемлекеттік тілде оқитын балалар саны да ұдайы өсу үстінде 1990 жылы олардың саны 1628. 0 мың болса, биылғы жылы 1628. 0 мың болып отыр. Бұл 56,4 % -ын құрайды деген мен, жекелеген обылыстарда қазақ мектептері жемісінің жеткіліксіздігіне байланысты, қазақ тілінде білім беру көмегі төмен деңгейде алып отыр. Біз мемлекттік тіл білу деңгейі төмен? Бұл жиі айтылып жүр. Осының себебі іздеп көрейінші. Біріншіден қазақ тілі өмір ағымында, жұмысқа орналасқанда қажетсіз болып тұр. Әсіресе мемлекеттік қызметке тұруға ұмтылғандар тілді білуге талпынбайды. Себебі мемлекеттік тілді білмейақ жұмысқа тұратынына өзі де ата-аналары да сенімді. Осы психология терең қалыптасқан. Елімізде «тіл туралы » заң қабылданғаннан бері 16 жыл ішінде мемлекеттік тіл туралы мәселе күн тәртібінен түспегенін және бұл алдағы уақытта да назарда болатын іс. Тіл туралы мәселенің қоғамда қызу пікір туғызып жатқанын біз жақсы білеміз. Бұл еліміздің экономикалық, әлеуметтік мәдени дамуы мен өркендеуінің қалыпты деңгейге түскенін, біздің жұртымыздың қоғамдық-әлеуметтік, бесенділігінің өскенін көрсетеді, дей келіп, бүгін тіл мақсаты-демократиялық өркениеті қоғамға қол созып, осы жолда мемлекеттік тілдің мәртебесімен қолданылу алсын одан ары кеңейтіп жатқан ортақ жұмыстарымыздың бағыты мен жоспарын және бір айқындап алу.

1. Егемен Қазақстан 2005 жыл – 8 бет.
2. Егеменді Қазақстан 2007 жыл – 5 бет.
3. Қазақ әдебиеті 2001 ж 10 бет.