Демократиялық толқындардың жетістіктері мен бәсеңдеуі

Жоспар
Кіріспе

1 Бұқаралық қозғалыстардың өрши түсуі
2 Революциялар
3 Веймар Республикасы
4 Реформалар
5 Демократиялық толқындардың жетістіктәрі мен бәсеңдеуі
6 Жұмысшы және социалистік қозғалыстың жіктелуләрі
7 Экономикалық өрлеу
8 Компартиялар ықпалының төмендеуі және социал.демократияның нығаюы

Бұқаралық қозғалыстардың өрши түсуі. Бірінші дүниежүзілік соғыс адамзат қоғамының сана-сезімін түпкілікті өзгертіп, соғыска дейінгі жағдайға қайтып оралмайтынын дәлелдеді. Соғыс жылдарында халықтың хал ахуалы нашарлап кетті. 70 мллионнан астам әр азаматтар әскер қатарына шақырылып, олардың 10 мллионы соғыстан қайтпады. Миллиондаған азаматтар соғыс мүгедектері қатарына қосылды.
Соғысқа қатыспаған еңбекші топтардың жағдайы да жеңіл болмады. Жұмыс мәрзімінің ұзақтығы, әр адамдар үшін жалпыға бірдей еңбек міндеткерлігінің енгізілуі, халықты азык-түлікпен қамтамасыз етудің нашарлауы, көпшілік азык-түлік тауарларын үнемдеп сату және карточкалар бойынша беру тәртібі, алым-салықтардың үздіксіз өсуі — халықтың жаппай наразылығын тудырды. Соғыс басындағы ұлттық-азаматтық сана-сезім соғыс қиыншылықтарының басымдығына байланысты тез сенді.
Халық соғыстан әбден түңілді және осы соғысқа ұйытқы саяси топтарды кінәлап, оларды жауапқа тарту толқыны үдей түсті. Соғыстан кейінгі жаппай наразылық, бұқаралық козғалыстың өршуіне себеп болды. Соғыс жылдарындағы әлеуметтік топтардың мақсаттарының теңелуі, соғыстан кейінгі күрестің біркелкі жалпы міндеттерін белгіледі. Ол — теңдік, әділеттік және демократия.
Жаппай наразылық пен әлемдік төртіпті өзгерту талаптары дүние жүзінің барлық елдерін қамтыды. Соғысқа қатыспаған, бейтарап саясат ұстанған елдерде соғыстың ауырлықтары шамалы болған-дықтан, наразылық деңгейләрі де бәсең болды. Ең қиын жағдай Гәрманияны жақтаған «Төрттік одақ» елдерінде байқалды. Олар соғыста жеңіліп, соғыс жылдарында халыктарының басым көпшілігі соғыс зардабын тартқан, қайыршылашан, ауру-сырқауға шалдыққан. Осы себептәрге байланысты елдердегі жаппай наразылықтар күрделі революцияларға жол ашты.
Соғысқа тікелей қатыспаған — Жапония, Британия доминиондары және АҚШ сияқты елдердің экономикалық жағдайы түрақтанды. Осыған сөйкес бүкаралық қозғалыстардың даму түрлері бірыңғай болмады. Бұқаралық қозғалыстардың даму түрлері соғыс жылдарында қалыптасқан қайшылықтардың деңгейімен байланысты болды. Дамудың екі жолы. Соғыстан кейінгі Еуропа елдерінде дамудың екі жолы байкалды.

Пән: Социология, Демография
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

ДЕМОКРАТИЯЛЫҚ ТОЛҚЫНДАРДЫҢ ЖЕТІСТІКТЕРІ МЕН БӘСЕҢДЕУІ

Бұқаралық қозғалыстардың өрши түсуі. Бірінші дүниежүзілік соғыс
адамзат қоғамының сана-сезімін түпкілікті өзгертіп, соғыска дейінгі
жағдайға қайтып оралмайтынын дәлелдеді. Соғыс жылдарында халықтың хал
ахуалы нашарлап кетті. 70 мллионнан астам әр азаматтар әскер қатарына
шақырылып, олардың 10 мллионы соғыстан қайтпады. Миллиондаған азаматтар
соғыс мүгедектері қатарына қосылды.
Соғысқа қатыспаған еңбекші топтардың жағдайы да жеңіл болмады. Жұмыс
мәрзімінің ұзақтығы, әр адамдар үшін жалпыға бірдей еңбек міндеткерлігінің
енгізілуі, халықты азык-түлікпен қамтамасыз етудің нашарлауы, көпшілік азык-
түлік тауарларын үнемдеп сату және карточкалар бойынша беру тәртібі, алым-
салықтардың үздіксіз өсуі — халықтың жаппай наразылығын тудырды. Соғыс
басындағы ұлттық-азаматтық сана-сезім соғыс қиыншылықтарының басымдығына
байланысты тез сенді.
Халық соғыстан әбден түңілді және осы соғысқа ұйытқы саяси топтарды
кінәлап, оларды жауапқа тарту толқыны үдей түсті. Соғыстан кейінгі жаппай
наразылық, бұқаралық козғалыстың өршуіне себеп болды. Соғыс жылдарындағы
әлеуметтік топтардың мақсаттарының теңелуі, соғыстан кейінгі күрестің
біркелкі жалпы міндеттерін белгіледі. Ол — теңдік, әділеттік және
демократия.
Жаппай наразылық пен әлемдік төртіпті өзгерту талаптары дүние жүзінің
барлық елдерін қамтыды. Соғысқа қатыспаған, бейтарап саясат ұстанған
елдерде соғыстың ауырлықтары шамалы болған-дықтан, наразылық деңгейләрі де
бәсең болды. Ең қиын жағдай Гәрманияны жақтаған Төрттік одақ елдерінде
байқалды. Олар соғыста жеңіліп, соғыс жылдарында халыктарының басым
көпшілігі соғыс зардабын тартқан, қайыршылашан, ауру-сырқауға шалдыққан.
Осы себептәрге байланысты елдердегі жаппай наразылықтар күрделі
революцияларға жол ашты.

Соғысқа тікелей қатыспаған — Жапония, Британия доминиондары және АҚШ
сияқты елдердің экономикалық жағдайы түрақтанды. Осыған сөйкес бүкаралық
қозғалыстардың даму түрлері бірыңғай болмады. Бұқаралық қозғалыстардың даму
түрлері соғыс жылдарында қалыптасқан қайшылықтардың деңгейімен байланысты
болды. Дамудың екі жолы. Соғыстан кейінгі Еуропа елдерінде дамудың екі жолы
байкалды.
Бірінші даму жолы— революция жолы, қоғамның әлеуметтік-экономикалық
жөне саяси қүрылымындағы түбегейлі әрі сапалы төңкерістік әрекет.
Екішиі даму жолы— қоғамның демократиялық жолмен өзгеруіне сүйенді.
Мүндай жағдайда өзгәрістер біртіндеп реформа жолымен іске асыруды қолдады.
Соғыстан кейіші мәрзімде революциялык әрекеттер Төрттік одақ елдерінде
— Гәрмания, Австрия және Венгрияда байқалды. Антанта одағының қатарында
болған елдердің ішінде революциялық төңкеріс Ресейде ғана көрінді. Қазан
төңкерісі XX ғасырдың басты оқиғасының қатарында болып, адамзат дамуының
барысын түбегейлі өзгертіп, әлемдегі үлт-азаттык қозғалыстардың дамуына зор
ықпалын тигізді. Қазан төңкерісінен кейін біршама мемлекеттердегі
революциялык топтар, жұмысшы табының үстемдігіне сүйенген Кеңес үкіметі
түріндегі қоғамдық қүрылымды аңсады.
1917 жылғы Қазан төңкерісі Ресей мұсылмандарына да әсәр етті. Ең
алдымен, сепаратистік және ұлтшылдық толқыны Ресейдің мұсылман аймақтарын
қамтыды. Ішкі Ресей мен Сібір түрік-татар мұсылмандары автономия беруілін
талап етті. Солтүстік Кавказ өмірлігі, Дағыстан мен Шешенстан имаматы,
Башқұртстан автономиясы, Түркістанда Қоқан автономиясы, Қазақстаңда
Алашорда автономиясы қүрылды.
Революциялар. Ресейдегі Қазан төңкерісінен кейінгі ірі қозғалыс
Гәрманияда болды. Гәрмания революциясы 1918 жылы 3 қарашада Киль
қаласындағы теңізшілердің көтерілісінен басталды. Революция бүкіл
Гәрманияда жедел қанат жайды, король мен князь әулеттерінің билігі жойылды.
Барлық жәрде жұмысшы мен солдат Кеңестәрі пайда болды.
10 қарашада социал-демократтар мен Тәуелсіз социал-демократиялық
партиялардың өкілдері жаңа өкілетті — Халыц уәкілдәрінің кеңесін (ХУК)
қүрды. Уақытша үкімет төтенше соғыс заңдарының күшін жойып, 8 сағаттық
жұмыс күні заңын кабылдап, Антанта одағымен Компьен уақытша бітіміне
келісті. Сөйтіп, Бірінші дүние-жүзілік соғыс аяқталды. Үкімет Қүрылтай
жиналысын шақырып, Конституция жобасын дайындауды жақтады.
Сонымен қатар Гәрманияда Ресейдегі Кеңес үкіметіне үқсас социа-листік
түрпаттағы қоғамды жақтаушылардың үйымдары байқалды. Бүл топтың басында
Карл Либкнехт пен Роза Люксембург баскарған Спартак үйымы түрды. 1918
жылы желтоқсанда шақырылған жалпы гәрмандық Кеңестәр съезі Барлық билік
Кеңестәрге! деген ұранды қолдамай, Қүрылтай жиылысын шақыру әрекетін
жақтады. Мүндай жағдайда Спартак үйымының негізінде қүрылған Гәрмания
коммунистік партиясы 1919 жылдың басында Бәрлинде және басқа қалаларда
көтеріліске шықты. Ф.Эбәрт үкіметі әскер күшін қолданып, кетәрілісті басып
тастады. 15 ақпанда К.Либкнехт пен Р.Люксембург үсталып, айуандықпен
өлтірілді.
Веймар Республикасы. Веймар қаласында 1919 жылы шілде айында Қүрылтай
жиналысы шақырылып, демократиялық респуб-ликаның Конституциясын қабылдады.
Осыған сөйкес сайлау барысында қүрылған жаңа саяси қүрылыс Веймар
Республикасы деп аталды. Конституция монархияны жойып, жалпыға бірдей
сайлау құқығын енгізіп, азаматтык күқықтарды түрақтандырып, президенттік
федеративтік республика жариялады. Жаңадан қүрылған өкімет Рейхстаг алдында
жауапты болды. Фридрих Эбәрт бірінші президент болып сайланды.
Бәрлин жұмысшыларының жеңілгеніне карамастан, елдің басқа аудандарында
олардың таптық күресі жүріп жатты. 1919 жылы наурызда Баварияда Кеңес
республикасы жарияланды. Бірақ Бавария Кеңес үкіметі үш апта ғана өмір
сүрді. 1923 жылы коммунистердің жетекшілігімен Саксония мен ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.