Қазақстан Республикасының әлемдік сауда ұйымына кірудегі өзекті мәселелері
Кіріспе
Негізгі бөлім
1. Қазақстан Республикасының әлемдік сауда ұйымына кірудегі өзекті мәселелері
2. Қазақстанның ДСҰ.на кіруі
3. ҚР ДСҰ. на кіруі жайындағы келісім сөздер
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Негізгі бөлім
1. Қазақстан Республикасының әлемдік сауда ұйымына кірудегі өзекті мәселелері
2. Қазақстанның ДСҰ.на кіруі
3. ҚР ДСҰ. на кіруі жайындағы келісім сөздер
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Дүниежүзілік сауда ұйымы (ДСҰ)-халықаралық сауда ережелерін либерализм принциптеріне қарай реттейтін халықаралық экономикалық ұйым, ол 1995 жылы 1 қаңтардан бастап жұмыс істей бастады. Алғашқы кезеңде ДСҰ-ға 77 мемлекет кірсе, 2005 жылғы 11 желтоқсандағы соңғы мәлімет бойынша оған 150 ел мүше болды. Бұрынғы кеңестік елдерден оның қатарында Литва, Латвия, Эстония, Грузия, Армения, Молдова, Қырғызстан, Украина (соңғысы 2010 жыл 5 ақпанда қабылданды) бар. ДСҰ-ға кіретін елдердің үлесі әлемдік тауар айналымның 95% құрайды, яғни Ресейді қоспағанда бүкіл дүниежүзілік нарықты қамтып отыр деуге болады. Қазақстанды қосқанда 30-ға жуық ел осы ұйымға кіру ниеттерін білдірді. Олар бүгінгі таңда бақылаушы мәртебесіне ие. ДСҰ басты міндеті-іркіліксіз халықаралық сауда-саттық мүмкіндіктер жасау. Дамыған мемлекеттің бастамасымен құрылған аталған ұйым халықаралық саудада экономикалық өсім мен адамдардың тұрмыс тіршілігін көтеруге ықпал етеді.Бүгінгі таңда әлемдік сауда жүйесі негізгі бес ұстанымға сәйкес келуі тиіс:
- Саудада еш кемсітушіліктің болмауы шарт, яғни бірде-бір мемлекет қандайда бір мемлекетке экспорт пен импортқа шектеушілік қоюға құқығы болмайды.
- Сауда кедергілерін азайту немесе қайсыбір елдің нарығына шетелдік тауарлардың келуіне кедергі келтіретін факторларды жою, оларға бірінші кезекте кедендік алымдар мен импорттық квоталар жатады. Басқаша айтқанда импортқа қойылатын көлемдік шектеулер.
- Тұрақтылық пен сауда шартының алдын-ала болжамдылығы, бұл шетелдік компаниялар, инвесторлар мен үкіметтер қолданыстағы сауда шарттарының кенеттен және бір тараптың еркімен өзгерілмейтініне кепілдік береді.
- Халықаралық саудадағы бәсекелестікті ынталандыру, яғни түрлі елдерфирмаларының тең құқықты бәсекелестігі үшін «әділетсіз» тәсілдерді жою, оған экспорттық субсидиялар (экспортшы фирмаларға мемлекет демеушілігі), жаңа сату нарықтарын иелену мақсатында демпингтік бағаларды пайдалану.
- Жоғары дамымаған мемлекеттер үшін халықаралық саудада жеңілдіктер жасау.
Қазақстан ДСҰ-ға кіру –елдің сыртқы экономикалық саясатындағы басымды бағыттардың бірі деп біледі. Қазақстанның ДСҰ-ға кіру жөніндегі жұмысшы топқа осы ұйымның 38 мемлекеті кіреді. Сонымен бірге нарыққа тауарларды шығару жөніндегі келіссөзге 14 ел, ал қызмет нарығында қатысты 10 ел қатысады.
Бүгінгі таңда қазақстандық делегация төрт негізгі бағыттар бойынша келіссөздер жүргізуде:
- Тауарлар рыногіне шығу келіссөздері ұйымға кіргеннен соң Қазақстан пайдалануға құқық алатын импорттық кедендік алымдарды барынша байланыстыру денгейлерін ДСҰ-ға мүше елдермен анықтау және келісуді көздейді.
- Қызметтер нарығына шығу туралы келіссөздердің сақсаты қазақ нарығына шетелдік жеткізіп берушілердің шығу шарттары болып табылады.
- Саудада еш кемсітушіліктің болмауы шарт, яғни бірде-бір мемлекет қандайда бір мемлекетке экспорт пен импортқа шектеушілік қоюға құқығы болмайды.
- Сауда кедергілерін азайту немесе қайсыбір елдің нарығына шетелдік тауарлардың келуіне кедергі келтіретін факторларды жою, оларға бірінші кезекте кедендік алымдар мен импорттық квоталар жатады. Басқаша айтқанда импортқа қойылатын көлемдік шектеулер.
- Тұрақтылық пен сауда шартының алдын-ала болжамдылығы, бұл шетелдік компаниялар, инвесторлар мен үкіметтер қолданыстағы сауда шарттарының кенеттен және бір тараптың еркімен өзгерілмейтініне кепілдік береді.
- Халықаралық саудадағы бәсекелестікті ынталандыру, яғни түрлі елдерфирмаларының тең құқықты бәсекелестігі үшін «әділетсіз» тәсілдерді жою, оған экспорттық субсидиялар (экспортшы фирмаларға мемлекет демеушілігі), жаңа сату нарықтарын иелену мақсатында демпингтік бағаларды пайдалану.
- Жоғары дамымаған мемлекеттер үшін халықаралық саудада жеңілдіктер жасау.
Қазақстан ДСҰ-ға кіру –елдің сыртқы экономикалық саясатындағы басымды бағыттардың бірі деп біледі. Қазақстанның ДСҰ-ға кіру жөніндегі жұмысшы топқа осы ұйымның 38 мемлекеті кіреді. Сонымен бірге нарыққа тауарларды шығару жөніндегі келіссөзге 14 ел, ал қызмет нарығында қатысты 10 ел қатысады.
Бүгінгі таңда қазақстандық делегация төрт негізгі бағыттар бойынша келіссөздер жүргізуде:
- Тауарлар рыногіне шығу келіссөздері ұйымға кіргеннен соң Қазақстан пайдалануға құқық алатын импорттық кедендік алымдарды барынша байланыстыру денгейлерін ДСҰ-ға мүше елдермен анықтау және келісуді көздейді.
- Қызметтер нарығына шығу туралы келіссөздердің сақсаты қазақ нарығына шетелдік жеткізіп берушілердің шығу шарттары болып табылады.
1. Мамыров “Халықарылық экономикалық қатынастар” – Алматы, 2002 жыл
2. Аманжан ЖАМАЛОВ: “Дүниежүзілік сауда ұйымы құбыжық емес”. Алтын Орда газет. №13, 24-30 наурыз 2006 ж. 6-бет.
3. АНА ТІЛІ газет. №44, 3 қараша 2005 ж. 4-бет.
4. ДҮНИЕЖҮЗІЛІК сауда ұйымына кіру бізге не береді? АНА ТІЛІ газет. №28, 14 шілде, 2005 ж. 8-бет.
5. Жас қазақ үні газет. №18, 06.05-12.05. 2005 ж. 4-бет.
6. “ДСҰ-ға өту-бәсекелестікке лайықтыларға ғана қолайлы”. АҚ ЖОЛ ҚАЗАҚСТАН газет. №14, 6 мамыр 2005ж. 6-бет.
7. ДСҰ-ға енбей, “ас батпайды” , енсек, шетелдік жұмысшылар қаптайды. АЙҚЫН газет. 29 қараша 2006ж. 1,2-бет
8. “ДСҰ-жұмақ емес”. АЙҚЫН газет. 3 наурыз 2006 ж. 6-бет.
9. “Тауар өндіре алсаң ғана ДСҰ-ның қызығын көресің”. АЙҚЫН газет. 30 наурыз 2006 ж. 7-бет.
10. Министр Жақсыбек Құлекеев: “ДСҰ-на ену Қазақстанның әлемдік қоғамдастықтағы орнын бекемейді”. “Егемен Қазақстан” газет. 18 мамыр 2001 ж. 2-бет.
11. Қазақстан Республикасының статистика жөніндегі агенттігі. Қазақстан Республикасының әлеуметтік-экономикалық дамуы. 2004 жылдың қаңтар-шілдесі. №7, А:2004.-51-58 бет, 285-286 бет.
2. Аманжан ЖАМАЛОВ: “Дүниежүзілік сауда ұйымы құбыжық емес”. Алтын Орда газет. №13, 24-30 наурыз 2006 ж. 6-бет.
3. АНА ТІЛІ газет. №44, 3 қараша 2005 ж. 4-бет.
4. ДҮНИЕЖҮЗІЛІК сауда ұйымына кіру бізге не береді? АНА ТІЛІ газет. №28, 14 шілде, 2005 ж. 8-бет.
5. Жас қазақ үні газет. №18, 06.05-12.05. 2005 ж. 4-бет.
6. “ДСҰ-ға өту-бәсекелестікке лайықтыларға ғана қолайлы”. АҚ ЖОЛ ҚАЗАҚСТАН газет. №14, 6 мамыр 2005ж. 6-бет.
7. ДСҰ-ға енбей, “ас батпайды” , енсек, шетелдік жұмысшылар қаптайды. АЙҚЫН газет. 29 қараша 2006ж. 1,2-бет
8. “ДСҰ-жұмақ емес”. АЙҚЫН газет. 3 наурыз 2006 ж. 6-бет.
9. “Тауар өндіре алсаң ғана ДСҰ-ның қызығын көресің”. АЙҚЫН газет. 30 наурыз 2006 ж. 7-бет.
10. Министр Жақсыбек Құлекеев: “ДСҰ-на ену Қазақстанның әлемдік қоғамдастықтағы орнын бекемейді”. “Егемен Қазақстан” газет. 18 мамыр 2001 ж. 2-бет.
11. Қазақстан Республикасының статистика жөніндегі агенттігі. Қазақстан Республикасының әлеуметтік-экономикалық дамуы. 2004 жылдың қаңтар-шілдесі. №7, А:2004.-51-58 бет, 285-286 бет.
Жоспар
Кіріспе
Негізгі бөлім
1. Қазақстан Республикасының әлемдік сауда ұйымына кірудегі өзекті мәселелері
2. Қазақстанның ДСҰ-на кіруі
3. ҚР ДСҰ- на кіруі жайындағы келісім сөздер
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе
Дүниежүзілік сауда ұйымы (ДСҰ)-халықаралық сауда ережелерін либерализм принциптеріне қарай реттейтін халықаралық экономикалық ұйым, ол 1995 жылы 1 қаңтардан бастап жұмыс істей бастады. Алғашқы кезеңде ДСҰ-ға 77 мемлекет кірсе, 2005 жылғы 11 желтоқсандағы соңғы мәлімет бойынша оған 150 ел мүше болды. Бұрынғы кеңестік елдерден оның қатарында Литва, Латвия, Эстония, Грузия, Армения, Молдова, Қырғызстан, Украина (соңғысы 2010 жыл 5 ақпанда қабылданды) бар. ДСҰ-ға кіретін елдердің үлесі әлемдік тауар айналымның 95% құрайды, яғни Ресейді қоспағанда бүкіл дүниежүзілік нарықты қамтып отыр деуге болады. Қазақстанды қосқанда 30-ға жуық ел осы ұйымға кіру ниеттерін білдірді. Олар бүгінгі таңда бақылаушы мәртебесіне ие. ДСҰ басты міндеті-іркіліксіз халықаралық сауда-саттық мүмкіндіктер жасау. Дамыған мемлекеттің бастамасымен құрылған аталған ұйым халықаралық саудада экономикалық өсім мен адамдардың тұрмыс тіршілігін көтеруге ықпал етеді.Бүгінгі таңда әлемдік сауда жүйесі негізгі бес ұстанымға сәйкес келуі тиіс:
Саудада еш кемсітушіліктің болмауы шарт, яғни бірде-бір мемлекет қандайда бір мемлекетке экспорт пен импортқа шектеушілік қоюға құқығы болмайды.
Сауда кедергілерін азайту немесе қайсыбір елдің нарығына шетелдік тауарлардың келуіне кедергі келтіретін факторларды жою, оларға бірінші кезекте кедендік алымдар мен импорттық квоталар жатады. Басқаша айтқанда импортқа қойылатын көлемдік шектеулер.
Тұрақтылық пен сауда шартының алдын-ала болжамдылығы, бұл шетелдік компаниялар, инвесторлар мен үкіметтер қолданыстағы сауда шарттарының кенеттен және бір тараптың еркімен өзгерілмейтініне кепілдік береді.
Халықаралық саудадағы бәсекелестікті ынталандыру, яғни түрлі елдерфирмаларының тең құқықты бәсекелестігі үшін әділетсіз тәсілдерді жою, оған экспорттық субсидиялар (экспортшы фирмаларға мемлекет демеушілігі), жаңа сату нарықтарын иелену мақсатында демпингтік бағаларды пайдалану.
Жоғары дамымаған мемлекеттер үшін халықаралық саудада жеңілдіктер жасау.
Қазақстан ДСҰ-ға кіру - елдің сыртқы экономикалық саясатындағы басымды бағыттардың бірі деп біледі. Қазақстанның ДСҰ-ға кіру жөніндегі жұмысшы топқа осы ұйымның 38 мемлекеті кіреді. Сонымен бірге нарыққа тауарларды шығару жөніндегі келіссөзге 14 ел, ал қызмет нарығында қатысты 10 ел қатысады.
Бүгінгі таңда қазақстандық делегация төрт негізгі бағыттар бойынша келіссөздер жүргізуде:
Тауарлар рыногіне шығу келіссөздері ұйымға кіргеннен соң Қазақстан пайдалануға құқық алатын импорттық кедендік алымдарды барынша байланыстыру денгейлерін ДСҰ-ға мүше елдермен анықтау және келісуді көздейді.
Қызметтер нарығына шығу туралы келіссөздердің сақсаты қазақ нарығына шетелдік жеткізіп берушілердің шығу шарттары болып табылады.
Ауыл шаруашылығына қатысты арнайы көп жақты келіссөздер, тарифтік аспектіден бөлек, ауыл шаруашылығын іштен қолдау білдіру мен экспорттық субсидиялардың мөлшерін келісуді көздейді.
ДСҰ-ға қатысушы ретінде өз міндеттемелерін орындау үшін заңнамада қолдануға тиіс шараларды анықтау мақсатында жүргізіліп отырған жүйелік мәселелер бойынша келіссөздер.
1. Қазақстан Республикасының әлемдік сауда ұйымына кірудегі өзекті мәселелері
Қазіргі таңда Қазақстан Бүкіл дүниежүзілік сауда ұйымына кіру жөніндегі келіссөздерді қарқындыжүргізуде және бұл процесс аяқталуға жақын. Бүкіл дүниежүзілік Сауда Ұйымы барлық елдердің алдынан әлемдік нарыққа неғұрлым кеңінен қол жеткізудің мүмкіндіктерін ашады. БСҰ-ның келісімдерімен және басқа заңдық құжаттарымен тауарлардың және қызмет көрсетулердің бүкіл әлемдік саудадағы 97 пайызға жуығы реттеледі. Қазіргі кезеңде нарықтық экономикасы дамыған елдерде екі меншік нысанына қарай кәсіпкерлік жүйесі дамыған: жеке және мемлекеттік. Олардың негізінде жеке меншік кәсіпорындар,мүліктік кешені толығымен мемлекет меншігіндегі мемлекеттік кәсіпорындар, сонымен қатар мемлекет пен жеке салымшылардың мүліктік құқықтары қандай да бір пропорцияда үйлесетін аралас кәсіпорындар. Қазақстандық экономиканың жай-күйі көбінесе энергия ресурстары мен минералдық шикізаттың басқа да түрлеріне сыртқы конъюнктурамен айқындалды. 2000 - 2007 жылдары тауарлар экспорты орташа есеппен ЖІӨ-нің 45 %-ын құрады. 2010 жылы мұнай бағасы рекордтық тарихи деңгейге бір баррель үшін 147 АҚШ долларына дейін жеткен кезде экспорт ЖІӨ-ге 53,9 %-ға дейін өсті. Жаһандық экономикалық дағдарыс салдарынан энергия ресурстарының әлемдік бағасының төмендеуі кезінде 2011 жылы экспорт көлемі ЖІӨ-ге 40,3%-ға дейін төмендеді. 2010 жылы басталған әлемдік экономиканың тежелуі, ресурстарды пайдаланудың қысқаруы, Қазақстанның тауар экспортының негізгі құраушысы болып табылатын мұнай, металл, металл илемдеуге әлемдік бағалардың төмендеуі Қазақстан экономикасының өсу қарқынының баяулауына алып келді. 2010 жылдың қорытындысы бойынша ЖІӨ-нің нақты өсімі 2007 жылғы 8,9 %-бен салыстырғанда 3,3 %-ды құрады. Ауыл шаруашылығы өнімінің көлемі қысқарып, өнеркәсіптегі, құрылыстағы, сондай-ақ қызмет көрсету саласындағы өсу қарқыны төмендеді.
2010 жылы басталған әлемдік экономиканың тежелуі, ресурстарды пайдаланудың қысқаруы, Қазақстанның тауар экспортының негізгі құраушысы болып табылатын мұнай, металл, металл илемдеуге әлемдік бағалардың төмендеуі Қазақстан экономикасының өсу қарқынының баяулауына алып келді. 2010 жылдың қорытындысы бойынша ЖІӨ-нің нақты өсімі 2007 жылғы 8,9 %-бен салыстырғанда 3,3 %-ды құрады. Ауыл шаруашылығы өнімінің көлемі қысқарып, өнеркәсіптегі, құрылыстағы, сондай-ақ қызмет көрсету саласындағы өсу қарқыны төмендеді.
2011 жылы Қазақстан экономикасының дамуы терең әлемдік экономикалық дағдарысқа бейімделу жағдайында өтті. 2011 жылдың қорытындысы бойынша нақты ЖІӨ-нің өсу қарқыны 1,2 %-ға дейін төмендеді. Экономиканың оң өсімі 2011 жылы ауыл шаруашылығының жалпы өнімінің 13,8 %-ға артуымен, мұнай өндіру көлемінің 8,1 %-ға артуымен, сондай-ақ экономика секторларындағы белсенділікпен сұранысты ынталандыру жөніндегі мемлекеттің дағдарысқа қарсы шараларымен қамтамасыз етілді.
Ағымдағы жылдың басынан бастап экономика салаларында оң серпін байқалды, бұл белгілі бір дәрежеде әлемдік экономиканың жандануына негізделді. Қазақстан Республикасы Статистика агенттігінің жедел деректері бойынша 2010 жылғы қаңтар-маусымда нақты ЖІӨ өткен жылдың тиісті кезеңіне қарағанда 8,0 %-ға өсті. Сыртқы нарықтардағы конъюнктураның жақсаруы негізінде өнеркәсіп өнімдерін өндіру көлемі 2010 жылғы қаңтар-тамызда 10,9 %-ға, оның ішінде тау-кен өнеркәсібі мен карьерлерді дайындауда өсім есебінен - 5,8 %-ға, өңдеу өнеркәсібінде 19,1 %-ға өсу есебінен ұлғайды. Тауарлар өндіру мен қызмет көрсету көлемінің ұлғаюымен сипатталатын экономика салаларының дамуы жұмыспен қамтудың өсуіне ықпал етті. Жұмыссыздық деңгейі 2010 жылғы тамызда экономикалық белсенді халық санының 5,7 %-ын құрады, бұл 2011 жылғы мамырға қарағанда 0,6 пайыздық тармаққа төмен. Сонымен қатар, әлемдік экономиканың қалпына келуі мен әлемдік тауар нарықтарындағы бағалар деңгейінің өсуі аясында отандық экономиканың өсуі ішкі бағалардың артуына ықпал етеді.
2010 жылғы тамызда инфляция деңгейі 2011 жылғы желтоқсанға қарағанда 4,6 %-ды құрады, бұл өткен жылдың осындай кезеңімен 0,3 пайыздық тармаққа жоғары. Отандық экономика жай-күйінің сыртқы бағалар факторларына тәуелділігі оған тән құрылымдық поляризация салдарынан сақталып отыр. Бір полюсте - бұл тез дамитын табыстылығы жоғары шикізат салалары және табыстары әлемдік экономиканың жай-күйі мен сыртқы нарықтардағы конъюнктураға толығымен тәуелді, толығымен әлемдік нарыққа жұмыс істейтін металлургия салалары.
Мұнда ауыл шаруашылығын да жатқызуға болады. Екінші полюсте - рентабельділігі мен қосылған құны төмен басымды түрде ішкі нарыққа бағдарланған өңдеу секторының салалары. Осылайша, экономиканың жай-күйі көбінесе шикізаттық экспортқа бағдарланған салалардың дамуымен айқындалады. Экономиканың мұндай құрылымы оның тұрақты өсуін қамтамасыз етуге мүмкіндік бермейді. Сондықтан экономиканың тұрақты өсу қарқындары болашақта басымды түрде шикізаттық емес секторды дамытумен қамтамасыз етілуі тиіс. Қалыптасқан жағдайда кәсіпкерлікті қолдаудың, сауданы дамытудың қаржылық және қаржылық емес саясатын қайта қарау қажет. Бизнес-орта халық шаруашылығын дамытуға, әлеуметтік мәселелерді шешуге, жұмыспен қамтылған жұмысшылар санын арттыруға қатты ықпал етеді.
Қалыптасқан жағдайда кәсіпкерлікті қолдаудың, сауданы дамытудың қаржылық және қаржылық емес саясатын қайта қарау қажет. Бизнес-орта халық шаруашылығын дамытуға, әлеуметтік мәселелерді шешуге, жұмыспен қамтылған жұмысшылар санын арттыруға қатты ықпал етеді. Осылайша, 2011 жылы елдің ЖІӨ-дегі шағын және орта бизнес субъектілерінің үлесі 30,4 %-ды құрады (2010 жылы - 31,2 %), бөлшек тауар айналымы 2 525,2 млрд. теңгені құрап, өткен жылдың тиісті кезеңімен салыстырғанда 3,9 %-ға төмендеді. Көтерме тауар айналымы 2011 жылы 6 496,2 млрд. теңгені құрап, өткен жылмен салыстырғанда 1,1 %-ға төмендеді (2010 жылы - 6 538,4 млрд.теңге).
Осыған байланысты 2011 жылдан бастап жүйелі негізде 26 орталық мемлекеттік орган мен 16 жергілікті атқарушы орган қызметінің тиімділігін жыл сайын бағалау көзделіп отыр. Республикада қазіргі уақытта қолданыстағы стратегиялық және бағдарламалық құжаттар мемлекеттің стратегиялық мақсаттар мен міндеттерге қол жеткізуін және мемлекет қаражатын тиімді басқаруды қамтамасыз етпейді және бағдарламалық құжаттарды іске асыру мен бюджет қаражатының пайдалану тиімділігін бағалауға мүмкіндік бермейді. Көптеген бағдарламалардың мақсаттары мен күтілетін нәтижелері бағдарламаларды іске асырудың нақты критерийлерінсіз мен нәтижелік индикаторларынсыз, олардың тиімділігін бағалаудың нақты тетігінсіз, стратегиялық, экономикалық және бюджеттік жоспарлау арасында өзара байланысы жоқ бұлыңғыр қалыптастырылған, бағдарламаларды іске асыру тиімділігіне сапалы бақылауды жүзеге асыру мүмкін емес, іске асыру мерзімдері айрықшаланған. Мемлекеттік жоспарлау жүйесіндегі мұндай жағдай экономика мен жалпы мемлекеттік басқару жүйесінің дамуына кедергі болады. 2011 жылы айқындалған Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік жоспарлау жүйесінің одан әрі жұмыс істеуі үшін Президенттің 2010 жылғы 4 наурыздағы № 931 Жарлығымен оның процесіне: көрсетілген жүйенің құжаттарын әзірлеуге, іске асыруға, мониторинг жүргізуге, бағалауға және бақылауға арналған әдістемелік тәсілдер бекітілді. Бұған қоса, қазіргі уақытта жергілікті өзін-өзі басқару институттарын дамытудың алдағы негіздері айқындалмаған.
Жергілікті өзін-өзі басқарудың орнығуы азаматтық қоғамның орнығуы мен дамуымен, ел дамуының әлеуметтік-экономикалық жалпы деңгейімен, жергілікті қоғамдастықтың өміріне тікелей әсер ететін басқа да факторлар мен және жағдайлармен байланысты ұзақ, көп кезеңді және динамикалық процесс болып табылады. Мемлекеттік басқару негіздерін одан әрі демократияландыру бағытын негізге ала отырып, өкілдік биліктің маңызы арта түсуде және ең жақсы халықаралық стандарттарға сәйкес келетін жергілікті өзін-өзі басқарудың және азаматтық қоғамның тиімді институттарын құру бойынша жұмыс жүргізу қажет. Осы күнге дейін биліктің ауылдық, кенттік, қалалық (аудандық маңызы бар) деңгейлерінде басқарудың нақты тетіктері қалыптастырылмаған, жеке табыс көздері жоқ және меншік мәселелері шешілмеген, оларсыз шынайы жергілікті өзін-өзі басқару туралы айтуға болмайды.
Қазақстанның ДСҰ-на кіруі
ДСҰ-на кіруші елдермен келісім сөздер кезінде ең үлкен дау импортталатын тауарларға қатысты баж қойылымдарын төмендету маңайында туындайды. Қазақстан ДСҰ-на кіру барысында импорттық баждарды орта салмақтанған деңгейге дейін төмендетуі керек. Ал ДСҰ- дағы импорттың орта салмақтанған қойылымы- 4 %.
Қазақстанның ДСҰ-на кіруіне қарсы келушілер мұндай сыртқы сауда режимін либеризациялау экономиканы толығымен шет елдік тауарларға ашып береді, нәтижесінде кептеген отандық өндірушілер жабылып, мемлекеттің экономикалық қауіпсіздігіне нұқсан келтірілуі мүмкін деген. Алайда ДСҰ- дағы импорттық тарифтің, орта салмақтанған қойылымы 4% көлемінде, ал салалар бойынша 7-15 % ауытқитын болса, бұл Қазақстан үшін тиімді қойылым болады, өйткені біздің импорттық тарифтің орта салмақтанған қойылымы 8-9 % көлемінде, аутқып тұрады, ал бұл ДСҰ- ның қойылымынан көп үлкен емес.
Сонымен қатар Қазақстан өз тарифтерін әрдайым төмендетіп келеді. Тауарлы позициялардың ең көп саны 0-15%, оның ішінде 75% тауарлы позициялар үшін тариф 1-10%, ал 94.3 % - 0-15% көлемінде тарифтер қойылымдары салынады. (Сур.1)
2012 ж. Салынған баж қойылымдарына байланысты импорт құрылымы
Сур.1. Шығу тегі-ҚР статистика агентінің мәліметтері
2008-2013ж.ж. ҚР импорт және импорттық баждар
Сур. 2. Шығу тегі- ҚР статистика агенттігінің мәліметтері
Қазақстан баждары қорғаныс мақсаттарына қарағанда, фискалды қызмет атқарады. 2001 ж. Барлық импортты төлемдердің үлесі мемлекеттік бюджетте 2,4% үлес алды. Сондықтан ДСҰ-на кіру Қазақстан үшін қызығушылық білдіруші тауарлар үшін импорттық баждарды айтарлықтай өзгертпейді.
Шет елдік компаниялар Қазақстан нарығын өз тауарларымен қамтамасыз еткісі келсе, қазіргі әрекет етуші төмен тариф қойылымдары олар үшін шектеу болмас еді. Бұған ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе
Негізгі бөлім
1. Қазақстан Республикасының әлемдік сауда ұйымына кірудегі өзекті мәселелері
2. Қазақстанның ДСҰ-на кіруі
3. ҚР ДСҰ- на кіруі жайындағы келісім сөздер
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе
Дүниежүзілік сауда ұйымы (ДСҰ)-халықаралық сауда ережелерін либерализм принциптеріне қарай реттейтін халықаралық экономикалық ұйым, ол 1995 жылы 1 қаңтардан бастап жұмыс істей бастады. Алғашқы кезеңде ДСҰ-ға 77 мемлекет кірсе, 2005 жылғы 11 желтоқсандағы соңғы мәлімет бойынша оған 150 ел мүше болды. Бұрынғы кеңестік елдерден оның қатарында Литва, Латвия, Эстония, Грузия, Армения, Молдова, Қырғызстан, Украина (соңғысы 2010 жыл 5 ақпанда қабылданды) бар. ДСҰ-ға кіретін елдердің үлесі әлемдік тауар айналымның 95% құрайды, яғни Ресейді қоспағанда бүкіл дүниежүзілік нарықты қамтып отыр деуге болады. Қазақстанды қосқанда 30-ға жуық ел осы ұйымға кіру ниеттерін білдірді. Олар бүгінгі таңда бақылаушы мәртебесіне ие. ДСҰ басты міндеті-іркіліксіз халықаралық сауда-саттық мүмкіндіктер жасау. Дамыған мемлекеттің бастамасымен құрылған аталған ұйым халықаралық саудада экономикалық өсім мен адамдардың тұрмыс тіршілігін көтеруге ықпал етеді.Бүгінгі таңда әлемдік сауда жүйесі негізгі бес ұстанымға сәйкес келуі тиіс:
Саудада еш кемсітушіліктің болмауы шарт, яғни бірде-бір мемлекет қандайда бір мемлекетке экспорт пен импортқа шектеушілік қоюға құқығы болмайды.
Сауда кедергілерін азайту немесе қайсыбір елдің нарығына шетелдік тауарлардың келуіне кедергі келтіретін факторларды жою, оларға бірінші кезекте кедендік алымдар мен импорттық квоталар жатады. Басқаша айтқанда импортқа қойылатын көлемдік шектеулер.
Тұрақтылық пен сауда шартының алдын-ала болжамдылығы, бұл шетелдік компаниялар, инвесторлар мен үкіметтер қолданыстағы сауда шарттарының кенеттен және бір тараптың еркімен өзгерілмейтініне кепілдік береді.
Халықаралық саудадағы бәсекелестікті ынталандыру, яғни түрлі елдерфирмаларының тең құқықты бәсекелестігі үшін әділетсіз тәсілдерді жою, оған экспорттық субсидиялар (экспортшы фирмаларға мемлекет демеушілігі), жаңа сату нарықтарын иелену мақсатында демпингтік бағаларды пайдалану.
Жоғары дамымаған мемлекеттер үшін халықаралық саудада жеңілдіктер жасау.
Қазақстан ДСҰ-ға кіру - елдің сыртқы экономикалық саясатындағы басымды бағыттардың бірі деп біледі. Қазақстанның ДСҰ-ға кіру жөніндегі жұмысшы топқа осы ұйымның 38 мемлекеті кіреді. Сонымен бірге нарыққа тауарларды шығару жөніндегі келіссөзге 14 ел, ал қызмет нарығында қатысты 10 ел қатысады.
Бүгінгі таңда қазақстандық делегация төрт негізгі бағыттар бойынша келіссөздер жүргізуде:
Тауарлар рыногіне шығу келіссөздері ұйымға кіргеннен соң Қазақстан пайдалануға құқық алатын импорттық кедендік алымдарды барынша байланыстыру денгейлерін ДСҰ-ға мүше елдермен анықтау және келісуді көздейді.
Қызметтер нарығына шығу туралы келіссөздердің сақсаты қазақ нарығына шетелдік жеткізіп берушілердің шығу шарттары болып табылады.
Ауыл шаруашылығына қатысты арнайы көп жақты келіссөздер, тарифтік аспектіден бөлек, ауыл шаруашылығын іштен қолдау білдіру мен экспорттық субсидиялардың мөлшерін келісуді көздейді.
ДСҰ-ға қатысушы ретінде өз міндеттемелерін орындау үшін заңнамада қолдануға тиіс шараларды анықтау мақсатында жүргізіліп отырған жүйелік мәселелер бойынша келіссөздер.
1. Қазақстан Республикасының әлемдік сауда ұйымына кірудегі өзекті мәселелері
Қазіргі таңда Қазақстан Бүкіл дүниежүзілік сауда ұйымына кіру жөніндегі келіссөздерді қарқындыжүргізуде және бұл процесс аяқталуға жақын. Бүкіл дүниежүзілік Сауда Ұйымы барлық елдердің алдынан әлемдік нарыққа неғұрлым кеңінен қол жеткізудің мүмкіндіктерін ашады. БСҰ-ның келісімдерімен және басқа заңдық құжаттарымен тауарлардың және қызмет көрсетулердің бүкіл әлемдік саудадағы 97 пайызға жуығы реттеледі. Қазіргі кезеңде нарықтық экономикасы дамыған елдерде екі меншік нысанына қарай кәсіпкерлік жүйесі дамыған: жеке және мемлекеттік. Олардың негізінде жеке меншік кәсіпорындар,мүліктік кешені толығымен мемлекет меншігіндегі мемлекеттік кәсіпорындар, сонымен қатар мемлекет пен жеке салымшылардың мүліктік құқықтары қандай да бір пропорцияда үйлесетін аралас кәсіпорындар. Қазақстандық экономиканың жай-күйі көбінесе энергия ресурстары мен минералдық шикізаттың басқа да түрлеріне сыртқы конъюнктурамен айқындалды. 2000 - 2007 жылдары тауарлар экспорты орташа есеппен ЖІӨ-нің 45 %-ын құрады. 2010 жылы мұнай бағасы рекордтық тарихи деңгейге бір баррель үшін 147 АҚШ долларына дейін жеткен кезде экспорт ЖІӨ-ге 53,9 %-ға дейін өсті. Жаһандық экономикалық дағдарыс салдарынан энергия ресурстарының әлемдік бағасының төмендеуі кезінде 2011 жылы экспорт көлемі ЖІӨ-ге 40,3%-ға дейін төмендеді. 2010 жылы басталған әлемдік экономиканың тежелуі, ресурстарды пайдаланудың қысқаруы, Қазақстанның тауар экспортының негізгі құраушысы болып табылатын мұнай, металл, металл илемдеуге әлемдік бағалардың төмендеуі Қазақстан экономикасының өсу қарқынының баяулауына алып келді. 2010 жылдың қорытындысы бойынша ЖІӨ-нің нақты өсімі 2007 жылғы 8,9 %-бен салыстырғанда 3,3 %-ды құрады. Ауыл шаруашылығы өнімінің көлемі қысқарып, өнеркәсіптегі, құрылыстағы, сондай-ақ қызмет көрсету саласындағы өсу қарқыны төмендеді.
2010 жылы басталған әлемдік экономиканың тежелуі, ресурстарды пайдаланудың қысқаруы, Қазақстанның тауар экспортының негізгі құраушысы болып табылатын мұнай, металл, металл илемдеуге әлемдік бағалардың төмендеуі Қазақстан экономикасының өсу қарқынының баяулауына алып келді. 2010 жылдың қорытындысы бойынша ЖІӨ-нің нақты өсімі 2007 жылғы 8,9 %-бен салыстырғанда 3,3 %-ды құрады. Ауыл шаруашылығы өнімінің көлемі қысқарып, өнеркәсіптегі, құрылыстағы, сондай-ақ қызмет көрсету саласындағы өсу қарқыны төмендеді.
2011 жылы Қазақстан экономикасының дамуы терең әлемдік экономикалық дағдарысқа бейімделу жағдайында өтті. 2011 жылдың қорытындысы бойынша нақты ЖІӨ-нің өсу қарқыны 1,2 %-ға дейін төмендеді. Экономиканың оң өсімі 2011 жылы ауыл шаруашылығының жалпы өнімінің 13,8 %-ға артуымен, мұнай өндіру көлемінің 8,1 %-ға артуымен, сондай-ақ экономика секторларындағы белсенділікпен сұранысты ынталандыру жөніндегі мемлекеттің дағдарысқа қарсы шараларымен қамтамасыз етілді.
Ағымдағы жылдың басынан бастап экономика салаларында оң серпін байқалды, бұл белгілі бір дәрежеде әлемдік экономиканың жандануына негізделді. Қазақстан Республикасы Статистика агенттігінің жедел деректері бойынша 2010 жылғы қаңтар-маусымда нақты ЖІӨ өткен жылдың тиісті кезеңіне қарағанда 8,0 %-ға өсті. Сыртқы нарықтардағы конъюнктураның жақсаруы негізінде өнеркәсіп өнімдерін өндіру көлемі 2010 жылғы қаңтар-тамызда 10,9 %-ға, оның ішінде тау-кен өнеркәсібі мен карьерлерді дайындауда өсім есебінен - 5,8 %-ға, өңдеу өнеркәсібінде 19,1 %-ға өсу есебінен ұлғайды. Тауарлар өндіру мен қызмет көрсету көлемінің ұлғаюымен сипатталатын экономика салаларының дамуы жұмыспен қамтудың өсуіне ықпал етті. Жұмыссыздық деңгейі 2010 жылғы тамызда экономикалық белсенді халық санының 5,7 %-ын құрады, бұл 2011 жылғы мамырға қарағанда 0,6 пайыздық тармаққа төмен. Сонымен қатар, әлемдік экономиканың қалпына келуі мен әлемдік тауар нарықтарындағы бағалар деңгейінің өсуі аясында отандық экономиканың өсуі ішкі бағалардың артуына ықпал етеді.
2010 жылғы тамызда инфляция деңгейі 2011 жылғы желтоқсанға қарағанда 4,6 %-ды құрады, бұл өткен жылдың осындай кезеңімен 0,3 пайыздық тармаққа жоғары. Отандық экономика жай-күйінің сыртқы бағалар факторларына тәуелділігі оған тән құрылымдық поляризация салдарынан сақталып отыр. Бір полюсте - бұл тез дамитын табыстылығы жоғары шикізат салалары және табыстары әлемдік экономиканың жай-күйі мен сыртқы нарықтардағы конъюнктураға толығымен тәуелді, толығымен әлемдік нарыққа жұмыс істейтін металлургия салалары.
Мұнда ауыл шаруашылығын да жатқызуға болады. Екінші полюсте - рентабельділігі мен қосылған құны төмен басымды түрде ішкі нарыққа бағдарланған өңдеу секторының салалары. Осылайша, экономиканың жай-күйі көбінесе шикізаттық экспортқа бағдарланған салалардың дамуымен айқындалады. Экономиканың мұндай құрылымы оның тұрақты өсуін қамтамасыз етуге мүмкіндік бермейді. Сондықтан экономиканың тұрақты өсу қарқындары болашақта басымды түрде шикізаттық емес секторды дамытумен қамтамасыз етілуі тиіс. Қалыптасқан жағдайда кәсіпкерлікті қолдаудың, сауданы дамытудың қаржылық және қаржылық емес саясатын қайта қарау қажет. Бизнес-орта халық шаруашылығын дамытуға, әлеуметтік мәселелерді шешуге, жұмыспен қамтылған жұмысшылар санын арттыруға қатты ықпал етеді.
Қалыптасқан жағдайда кәсіпкерлікті қолдаудың, сауданы дамытудың қаржылық және қаржылық емес саясатын қайта қарау қажет. Бизнес-орта халық шаруашылығын дамытуға, әлеуметтік мәселелерді шешуге, жұмыспен қамтылған жұмысшылар санын арттыруға қатты ықпал етеді. Осылайша, 2011 жылы елдің ЖІӨ-дегі шағын және орта бизнес субъектілерінің үлесі 30,4 %-ды құрады (2010 жылы - 31,2 %), бөлшек тауар айналымы 2 525,2 млрд. теңгені құрап, өткен жылдың тиісті кезеңімен салыстырғанда 3,9 %-ға төмендеді. Көтерме тауар айналымы 2011 жылы 6 496,2 млрд. теңгені құрап, өткен жылмен салыстырғанда 1,1 %-ға төмендеді (2010 жылы - 6 538,4 млрд.теңге).
Осыған байланысты 2011 жылдан бастап жүйелі негізде 26 орталық мемлекеттік орган мен 16 жергілікті атқарушы орган қызметінің тиімділігін жыл сайын бағалау көзделіп отыр. Республикада қазіргі уақытта қолданыстағы стратегиялық және бағдарламалық құжаттар мемлекеттің стратегиялық мақсаттар мен міндеттерге қол жеткізуін және мемлекет қаражатын тиімді басқаруды қамтамасыз етпейді және бағдарламалық құжаттарды іске асыру мен бюджет қаражатының пайдалану тиімділігін бағалауға мүмкіндік бермейді. Көптеген бағдарламалардың мақсаттары мен күтілетін нәтижелері бағдарламаларды іске асырудың нақты критерийлерінсіз мен нәтижелік индикаторларынсыз, олардың тиімділігін бағалаудың нақты тетігінсіз, стратегиялық, экономикалық және бюджеттік жоспарлау арасында өзара байланысы жоқ бұлыңғыр қалыптастырылған, бағдарламаларды іске асыру тиімділігіне сапалы бақылауды жүзеге асыру мүмкін емес, іске асыру мерзімдері айрықшаланған. Мемлекеттік жоспарлау жүйесіндегі мұндай жағдай экономика мен жалпы мемлекеттік басқару жүйесінің дамуына кедергі болады. 2011 жылы айқындалған Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік жоспарлау жүйесінің одан әрі жұмыс істеуі үшін Президенттің 2010 жылғы 4 наурыздағы № 931 Жарлығымен оның процесіне: көрсетілген жүйенің құжаттарын әзірлеуге, іске асыруға, мониторинг жүргізуге, бағалауға және бақылауға арналған әдістемелік тәсілдер бекітілді. Бұған қоса, қазіргі уақытта жергілікті өзін-өзі басқару институттарын дамытудың алдағы негіздері айқындалмаған.
Жергілікті өзін-өзі басқарудың орнығуы азаматтық қоғамның орнығуы мен дамуымен, ел дамуының әлеуметтік-экономикалық жалпы деңгейімен, жергілікті қоғамдастықтың өміріне тікелей әсер ететін басқа да факторлар мен және жағдайлармен байланысты ұзақ, көп кезеңді және динамикалық процесс болып табылады. Мемлекеттік басқару негіздерін одан әрі демократияландыру бағытын негізге ала отырып, өкілдік биліктің маңызы арта түсуде және ең жақсы халықаралық стандарттарға сәйкес келетін жергілікті өзін-өзі басқарудың және азаматтық қоғамның тиімді институттарын құру бойынша жұмыс жүргізу қажет. Осы күнге дейін биліктің ауылдық, кенттік, қалалық (аудандық маңызы бар) деңгейлерінде басқарудың нақты тетіктері қалыптастырылмаған, жеке табыс көздері жоқ және меншік мәселелері шешілмеген, оларсыз шынайы жергілікті өзін-өзі басқару туралы айтуға болмайды.
Қазақстанның ДСҰ-на кіруі
ДСҰ-на кіруші елдермен келісім сөздер кезінде ең үлкен дау импортталатын тауарларға қатысты баж қойылымдарын төмендету маңайында туындайды. Қазақстан ДСҰ-на кіру барысында импорттық баждарды орта салмақтанған деңгейге дейін төмендетуі керек. Ал ДСҰ- дағы импорттың орта салмақтанған қойылымы- 4 %.
Қазақстанның ДСҰ-на кіруіне қарсы келушілер мұндай сыртқы сауда режимін либеризациялау экономиканы толығымен шет елдік тауарларға ашып береді, нәтижесінде кептеген отандық өндірушілер жабылып, мемлекеттің экономикалық қауіпсіздігіне нұқсан келтірілуі мүмкін деген. Алайда ДСҰ- дағы импорттық тарифтің, орта салмақтанған қойылымы 4% көлемінде, ал салалар бойынша 7-15 % ауытқитын болса, бұл Қазақстан үшін тиімді қойылым болады, өйткені біздің импорттық тарифтің орта салмақтанған қойылымы 8-9 % көлемінде, аутқып тұрады, ал бұл ДСҰ- ның қойылымынан көп үлкен емес.
Сонымен қатар Қазақстан өз тарифтерін әрдайым төмендетіп келеді. Тауарлы позициялардың ең көп саны 0-15%, оның ішінде 75% тауарлы позициялар үшін тариф 1-10%, ал 94.3 % - 0-15% көлемінде тарифтер қойылымдары салынады. (Сур.1)
2012 ж. Салынған баж қойылымдарына байланысты импорт құрылымы
Сур.1. Шығу тегі-ҚР статистика агентінің мәліметтері
2008-2013ж.ж. ҚР импорт және импорттық баждар
Сур. 2. Шығу тегі- ҚР статистика агенттігінің мәліметтері
Қазақстан баждары қорғаныс мақсаттарына қарағанда, фискалды қызмет атқарады. 2001 ж. Барлық импортты төлемдердің үлесі мемлекеттік бюджетте 2,4% үлес алды. Сондықтан ДСҰ-на кіру Қазақстан үшін қызығушылық білдіруші тауарлар үшін импорттық баждарды айтарлықтай өзгертпейді.
Шет елдік компаниялар Қазақстан нарығын өз тауарларымен қамтамасыз еткісі келсе, қазіргі әрекет етуші төмен тариф қойылымдары олар үшін шектеу болмас еді. Бұған ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz