Самарқан

Пән: Туризм
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

Самарқан

Самарқан Өзбекстан Республикасындағы ежелгі қала, өзі аттас облыс орталығы. Зеравшан өзен аңғарында орналасқан. Халқы 451 мың (2002) . Біздің заманымыздан 4 ғасырда Марканд деген атпен белгілі болды. Біздің заманымыздан 330 ж. Македонский жаулап алып, өз мемлекетінің құрамына енгізді. Біздің заманымыздан . 1 ғасырдан біздің заманымыз 4 ғасырна дейінгі аралықта Кушан патшалығының ірі сауда орт. болды. 4 ғасырдан 6 ғасырға дейін Түрік қағанатыныңқұрамына енген Соғды мемлекетінің астанасы болды. Самарқанты 8 ғасырдың басында арабтар, 9 ғасырда Самани әулеті, 11 ғасырдаҚарахан әулеті, одан соң түрік салжұқтары, 12 ғасырдың орта шенінде қидандар басып алды. 13 ғасырдың бас кезінде Хорезм шаһтары билік етті. 1220 ж. Шыңғыс хан әскерлері жаулап алды. 14 ғасырдың аяғы мен 15 ғасырдың басында Әмір Темір мемлекетінің астанасы болды. 1500 ж. Шайбани мемлекетінің, 16 ғ-дың аяғында Бұхар хандығыныңқұрамына кірді. 1868 ж. патшалық Ресей әскерлері басып алды да, Ресей империясының қарауына енді. 1924 - 30 ж. Өзбекстанныңастанасы болды. 1938 жылдан облыс орталығы. 1970 ж. қазанда Самарқантың 2500 жылдығы аталып өтілді. Самарқаның ежелгі Афрасиаб атанған солт. -шығыс бөлігінде қала тарихының музейі, Шаһи Хинда ғимараты, Бибі ханым мешіті сияқты тамаша архит. ескерткіштер шоғырланған. Ескі Самарқантың орт-нда Регистан, одан оңт-ке қарай Гүр Әмір, Ақсарай, Рухабат; оңт. -шығысында Ишарат хан мазарлары, т. б. орналасқан. Самарқанта Жалаңтөс Баһадүр салдырған “Ширдор” медресесі өзінің көркемдігімен ерекшеленеді. Онда машина жасау з-ты, жеңіл өнеркәсіп ф-сы, хим. комб., 4 театр, 6 жоғары оқу орны бар.

Тарихы

Самарқан - көне қалалардың бірі, біздің заманымызға дейін 700 жылдары құрылды. Әмір Темір империясында астанасы болған. 1924 - 1929 жылдары - Өзбек КСР-інің астанасы болған. Қазіргі таңда Самарқан уалаятының орталығы.

Шығыс түркі мемлкеті 645-648 жылдары қытайлықтардан жеңілген соң, нашарлап, ел көп қиыншылық көрген.

704 жылы Жетісу әкімдігі Түркештер қолына өткен еді. Түркілер енді соғдылықтарға жәрдем бере бастады. Орта Азия халықтарының қарсылығы, араб ру басыларының өз ара кикілжіңдерінің салдарынан арабтар VII ғасырда Орта Азияны толық игеріп бағындыра алмады.

710 жылдар шамасында Самарқанд пен Бұхара қалаларына 6 мыңнан аса отбасы араб Құрайштары әсіресе Бану-Хашим әулеттері көшіп келіп, орналаса бастады. Бұл көштің соңы қайырлы болып, соңынан Орта Азияда көптеген Ислам ғалымдары жетіліп шықты.

705 жылы Хорасан әкімшілігінің басына Құтайбаның келуімен дін үшін соғыс басқаша сипат алып, бір жүйеге түсті.

710 жылы Хорезмде Хорезмшахқа қарсы оның өз ағасы халық көтерілісін ұйымдастырды. Бұл Құтайбаға қолайлы келіп, тез арада Хорезмшахқа көтерілісті басуға жәрдем берді.

712 жылы Құтайба көтерілісті басып, есесіне Хрезмшах Құтайбаға жылына ақша төлеуге және өзін бағынышты деп есептеуге мәжбүр болды. Сол жылы Құтайба өзінің інісі Абдурахманның бастаумен 20 000 қолмен

Самарқандқа жол алды. Соғдылар Шаш пен Ферғана елдерінен жедел жәрдем сұрауға мәжбір болды. Жәрдем өз уақытында келді де, бірақ Самарқандты қоршап тұрған Құтайба 300 қамал бұзар құралдарын іске қосып, қаланың үш жерін қиратып жіберді. Қала бойынша, Құтайбаға алым ретінде 2 200 000 дирхам төлеуге, жасаққа дені сау жас жігіттерді беруге келісіп, қаланың ортасын босатып берді. Ол жерге Құтайба Орта Азиядағы тұнғыш мешітті тұрғызды. 713 жылы Қүтайба Шаш пен Ферғананы бағындырды.

717 жылы Араб халифатының үкімі Сүлейменнің қолына өтті. Ол көптеген әкімдер мен қолбасшыларды ауыстыра бастады. Бұған қарсы болған Құтайба халифаға бағынбай, өз бетінше қолынан қаза тапты. Жалпы арабтар Хорезмнен кейін Орта Азияны жаулап алуды 671 жылы бастады. Бұл жорыққа Басра, Куфа және басқа да Араб елдерінен 50 мыңнан аса араб нәсілді әскер қоя білді. Ашрас ибн Абдулла Сұламидің әкімдік уақытында 727 жылы көшпелі халықтар жасайтын далалық жерлерге шекара белгілейтін, қарауылхана, рабаттар сала бастады. Бұл жерлердің барлығы да Ислам дінін ұстауға үлкен мән берді. Ислам дінін алғаш қабылдаған адамдар алым-салықтан, әр түрлі төлемдерден берді. Ол «Араб әмірінің күші салықта» деген ұранды көтерді. Нәтижесінде халық қайтадан көтеріліп, соғдылар түркі қауымдарынан жәрдем сұрап, жаушы жіберді. 728 жылға қарап арабтардың қолында Дабусия және Самарқанд қаласы ғана қалған еді. Кеш маңындағы кіскілескен ұрыстарды Кахан басқарып келген Шаш пен Ферғана түркілерімен бірге соғдылар тізе қосып, арабтарға қарсы тұрды. Екі жақ белгілі жеңіске жете алмаса да, Мауереннаһр халқы күш бірлікте екеніне көзі жетіп қана қоймай, арабтарға өздерінің біріге алатынын да көрсете алды. Осы соғыстан кейін Мауереннаһр бес жылдай арабтар қол астынан шықты. В. В. Бартолдтің пікірінше, бұл оқиға 733 жылғы ашаршылық себеп болды. Ат-Табари да осы сөзді дәлелдейді «733-734 жылдардағы құрғақшылық үлкен көлемде ашаршылыққа алып келді. Азық-ауқаты мол Мерв өлкесі бұл қауымға жәрдем бермеді», - деп жазады ол.

Реджистан көрінісі

Шығыстың жауһары - Самарқанд

Тұла бойы тарих пен тағылым тұнған Самарқанд қаласы Памир-Алтай тауларының баурайындағы Өзбекстанның оңтүстік-шығысындағы Зарафшан өзенінің алқабында орналасқан.

Самарқанд - көркіне көз тоймастай сұлу қала. Әлемге атағы шыққан небір философтар мен ақындар: «Әлемнің Айнасы», «Көңілдің бағы», «Шығыстың жауһары», «Жер Дидары» секілді түрлі теңеулер арнағанымен, қаланың әдемілігін жеткізуге ешбір сөздің құдіреті жетпейді. Барлық жақұты мен әсемдігін көзбен көріп қана ләззат ала аласыз.

Сан мыңдаған ғасырлар бойы қаланың көрмегені жоқ шығар, сірә? Ұлы Жібек жолында қанат жайған қала небір жойқын шапқыншылықты көріп, қаншама соғыстың ащы дәмін татты, отқа да оранды, оққа да ұшты, құлады да, қайта тұрды . . . Бірақ қала өз құндылығын жоғалтқан емес, одан сайын көркейе берді, көркейе берді. Көптеген жылдар бойы дәл осы шаһар арқылы сауда-керуендері батыста Парсы жеріне, шығыста Қытайға, оңтүстікте Үндістан даласына ағылып жатты.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.