Жеткіншек шак және онын ерекшеліктері

Жоспар
Кіріспе

1 Жеткіншек шак және онын ерекшеліктері.
2 Бәсекеге қабілетті жеке тұлғаны даярлау бағытында жүргізілген психопрофилактикалық жұмыстар
3 Жеткіншектермен жүргізілетін психопрофилактмкалық жұмыстардың мазмұны

Педагогикалық тәжірибеде баланың жан-жақты дамуы мен мінез-құлқы жағынан қалыптасуының жеткіншек шағы /10-15 жас/ ең қиын кез болып есептеледі. Балалардың тәртібі нашарлап, сабаққа үлгірімі төмендейді, қыздар мен ұлдар арасындағы қарым-қатынас та қалыпты болмайды. Кейбір балаларда тіпті қоғамды жатсыну әдеті пайда болады.
Жеткіншектердің мінезіндегі мұңдай қылықтардың негізі осы жастағы соматикалық және психикалық дамуда жатыр. Бұл кезде баланың бойы тез өседі. Жеткіншек шақтағы бойдың өсуі бұрынғыға қарағанда бір жылда екі есе шапшаңдықпен өсетін болады. Баланың бойының шапшаң өсуіне әртүрлі жағдайлар әсер етеді, мысалы, баланың ішетін тағамы, еңбек, спорт. Алайда, әсер ететін осы жағдайлардың өзінде де белгілі бір зандылықтар болады, мысалы, баланың аяғы кеудесіне қарағанда жылдам өседі де» ерекше ұзын сияқты болып көрінеді. Бала денесінің өсуіндеп осындай әркелкілік дененің басқа мүшелері мен органдарында да көрініс береді, мысалы сүйек етке қарағаңда тез өседі. Сүйектің өте тез өсуі кейде жанға батарлықтай ауыратыны байқалады, денесі құрысып, қатты мазасызданып, баланың берекесі кетеді. Сонын әсерімен баланың мінезінде ашушандық, қызбалық пайда болады.

Пән: Педагогика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

Жеткіншек шак және онын ерекшеліктері.
Педагогикалық тәжірибеде баланың жан-жақты дамуы мен мінез-құлқы
жағынан қалыптасуының жеткіншек шағы 10-15 жас ең қиын кез болып
есептеледі. Балалардың тәртібі нашарлап, сабаққа үлгірімі төмендейді,
қыздар мен ұлдар арасындағы қарым-қатынас та қалыпты болмайды. Кейбір
балаларда тіпті қоғамды жатсыну әдеті пайда болады.
Жеткіншектердің мінезіндегі мұңдай қылықтардың негізі осы жастағы
соматикалық және психикалық дамуда жатыр. Бұл кезде баланың бойы тез өседі.
Жеткіншек шақтағы бойдың өсуі бұрынғыға қарағанда бір жылда екі есе
шапшаңдықпен өсетін болады. Баланың бойының шапшаң өсуіне әртүрлі жағдайлар
әсер етеді, мысалы, баланың ішетін тағамы, еңбек, спорт. Алайда, әсер
ететін осы жағдайлардың өзінде де белгілі бір зандылықтар болады, мысалы,
баланың аяғы кеудесіне қарағанда жылдам өседі де ерекше ұзын сияқты болып
көрінеді. Бала денесінің өсуіндеп осындай әркелкілік дененің басқа мүшелері
мен органдарында да көрініс береді, мысалы сүйек етке қарағаңда тез өседі.
Сүйектің өте тез өсуі кейде жанға батарлықтай ауыратыны байқалады, денесі
құрысып, қатты мазасызданып, баланың берекесі кетеді. Сонын әсерімен
баланың мінезінде ашушандық, қызбалық пайда болады.
Жүректің көлемінің өсуі бойдың өсуін қуып жете алмайды, сондықтан да қа
жүретін тамырлар әлдеқайда жіңішке болады, қан қысымы артады. Өсудегі
морфологиялық тепе-теңдіктің болмауынан тамырдың соғуы да, жүректің жұмысы
да қалыпты болмайды, басы ауырады, қаны аздылықтан тез шаршайтын болады.
Бала жеткіншек шаққа өткен кезде оның нерв жүйеснің құрылымы
морфологиялық жағынан жетіліп болады. Оның одан әрі қарай дамуы ағзаның
барлық қызметіне және екінші сигналды жүйенің жетілуіне бақьшау жасауды
күшейтеді. Балалық жастан өту нерв жүйесіне де оңайлыққа түспейді.. Ағзаның
тез өсуі әрі оның өсуінің бір қалыпты болмауы нерв жүйесінің өзара
байланысы мен өзара қарым-қатынасының қайта құрылуына мәжбүр етеді.
Бастауыш сынып жасындағы бала әлемге ерекше қызығушылықпен, балалық
аңғалдықпен қарайды, жеткіншек өзің қоршаған әлемге баға береді және оған
деген өзінің қарым-қатынасьш орнықтырады. Ол өмірдің тұрмыстық қарым-
қатынастарына еніп, енді тек өзінің қажеттіліктерін қанағаттандыру бойынша
ғана емес, сонымен бірге өзі теориялық жағынан игерген қағидалар бойынша
қарым-қатынасқа түседі және адамдардың мінез-құлқын, қоғамдьгқ құбылыстарды
бағалауда ешкіммен ымыраға келмейтін, өз дегенім болсын дейтін әдет табады.
Ол -айналадағының бәрінің сыншысы. Ол өзі жақсы көретін адамдардың
кемшілігін де көргіш болады және сол үшін киналады. Кез келген жалғандық
оның ызасын тудырады және көңілін қалдырады.
Біз өз алдына жеке қарастыратын әлеуметтендіру факторларының ішіндегі
аса маңызды әрі ықпал ету күші басымы -қоғамның алғашқы ұжымы болатын –
отбасы., бала оның ықпалын бәрінен бұрын, тез қабылдағыш қасиеті артып
тұрған кішкентай кезінде ерекше сезінеді. Отбасы жағдайы, оның әлеуметтік
деңгейі, ата-аналарының айналысатын кәсіптері, материалдық жағдайы және
олардың білім деңгейі баланың өмірлік жолын айқындайды. Балаға ата-аналар
беретін саналы және мақсатты тәрбиемен қатар, отбасының жағдайы да ықпал
етеді және бұл ықпал өскен сайын, ол тіпті баланың тұлғалық қалыптасуында
көрініс табады.
Жеткіншек өтпелі кезеңнің ең басты процесінін бірі — жеткіншектің өз ата-
аналарымен, мұғалімдерімен және жалпы үлкендермен, құрбыларымен, барлық
жағдайы бойынша өзіне тең немесе тең еместермен қарым-қатынасыңда қайта
бейімделу байқалады. Бұл қайта бейімделу жағдайы бірте-бірте болуы мүмкін
немесе аяқ астынан мінез көрсетеді. Жеткіншек үшін үлкендер мен өз
қатарластары мәртебесінің деңгейі бірдей болмайтындығынан қайта бейімделу
процесі әртүрлі көрініс береді.
Өз құрбыларымен қарым-қатынаста болуға деген қажеттіліктің орнын ата-
аналары толтыра алмайды, ол баланың бойында 4-5 жасында басталады да, жасы
өскен сайын дамиды. Құрбы-құрдастарымен қарым-қатынастың болмауы мектеп
жасына дейінгі балалардың жеке тұлғалық коммуникативті мүмкіншіліктері мен
ақыл ойының дамуының кешеуілдеуіне айтарлықтай әсерін тигізеді.
Жеткіншекдердің мінез-құлықтары мен іс-әрекеттері өз мәні жағынан ұжымдық-
топтық болып табылады.
Жеткіншектерді өмір ортасының қарама-қайшылықтары қызықтырады, бұл
жастағылардың қажеттілігі – өздерінің айналадағы адамдарға деген қарым-
қатындсын, әлемдегі өзінің орнын табу. Ал бұл қажеттілік басқа адамдармен
карым-қатынастары қанағаттандырады. Бұл қажеттілікті қанағаттандыруда
әдебиет пен өнердің атқаратын рөлі ерекше. Әдебиет жасөспірімнің аддына
адамзаттық қарым-қатынастардың, мінез-құлықтардың, сезімдердің аса бай да
күрделі мәнін ашып береді: ол әрбір кейіпкерден өзін көретін болады, өзінің
сезімдері мен құмарлық-құштарлықтарының дұрыстығына жауап іздейді. Ал
музыка — адамның сезімдерінің әміршісі. Оның тілі толқу үстіндегі адамға
түсінікті. Сондықтан да жеткіншекдердің тындайтын музыкасына қатты көңіл
бөлу керек.
Жеткіншектер қоғдмдық-өндірістік еңбекке қатысады. Ол тек еңбек арқылы ғана
қоғамдық өмірде өз орнын таба алады, өзін бекітеді. Білім жеткіншек үшін
еңбектің бастысы болып табылады. Өкінішке орай, кейбір жеткіншекдердің оқу
пәндеріне деген ықыласының төмендеуінің әсерінен сабақ үлгерімі нашарлайды.
Ғылым мен мәдениеттің әртүрлі саласымен қызыға айналысу негізінен
жеткіншекдерге тән.
Жеткіншек өзіне дос болатын адамды өз ұжымындағы жолдастарының арасынан
табады. Жеткіншектін досы – ол тек бірге ойнайтын, жанжалдасып қалдтын,
татуласатын, бірге сапарға шығатын жолдас қана емес. Ол – жеткіншектің
екінші өзі, ол оның ойын білетін қызығушылықтары мен сезімдерінің куәгері
және жақсы ниеттегі сыншысы. Ал жеткіншек шактың орта тұсында қыз
балалардың бойында ер балалар арасынан, ер балалардың бойында қыз балалар
арасынан дос табуға деген қажеттілік оянады. Осылайша, ақылға салынған
мақсатты қарым-қатынастағы достық қалыптасады, осыдан келіп жастық шақтың
алғашқы махаббаты да оянуы мүмкін.
Жеткіншектермен жұмыстағы негізгі педагогикалық идея: іс-әрекет
түрлеріндегі жетістікке жағдай жасау, бұл сынып ұжымы алдында өзін-өзі
сенімді ұстауына мүмкіндік береді; құндылықтарын қалыптастыру; мінез-құлқы
мен рухани дамуына қарым-қатынастарын ұлғайтады.
Жеткіншектер тәрбиесі, бірінші кезекте, олардың физиологиялық дамуына
байланысты белгілі бір қиындықтар туғызады, бұл олардың танымдық процесіне
және тәрбиесіне ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.