Жеңіл атлетикадағы спорттық дайындық жүйесі, дене қасиеттері дайындығы түрлері

Пән: Спорт
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 55 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

1. Жеңіл атлетикадағы спорттық дайындық жүйесі

1. 1. Жеңіл атлетика спорты түрлері және классификациясы

1. 2. Жеңіл атлетикадағы жаттығу негіздері

1. 3. Жүгіру түрлеріндегі жаттығуды орындау қарқыны

1. 4. Спорттық бап, оны қалыптастыру және сақтау

1. 5. Жаттықтыру әдістемелері мен құралдары

1. 6. Спорттық жаттығуды жүргізудің негізі - cабақ өткізу

1. 7. Оқу-жаттығу жұмыстарын жоспарлау

2. ДЕНЕ ҚАСИЕТТЕРІ ДАЙЫНДЫҒЫ ТҮРЛЕРІ

2. 1. Жалпы дене дайындығы

2. 2. Арнайы дене дайындығы

2. 3. Негізгі арнайы дайындық (НАД 2)

3. ДЕНЕ ҚАСИЕТТЕРІН АРТТЫРУ ӘДІСТЕМЕСІ

3. 1. Жылдамдық қасиет

3. 2. Дене қасиеті - шыдамдылық

3. 3. Күш қаблетін арттыру әдістемелері

3. 4. Иілгіштік қаблетті арттыру әдістемесі

3. 5. Ептілік қаблетті арттыру әдістемесі

3. 6. Психологиялық дайындық

1. 1. Жеңіл атлетика спорты түрлері және классификациясы

Жеңіл атлетика негізінен бес түрлі дене жаттығулары бағыттарынан тұрады, оларға: жүру, жүгіру, секіру, лақтыру және көпсайыс түрлері енеді.

Жүру - адамның табиғи қозғалуының бір түрі болып табылады. Адам жүру арқылы тіршілік жасаудың мүмкіндіктерін ашады, кеңейтеді. Жүру кезінде адам бойындағы барлық бұлшық еттер, сүйектер, ағзалар жұмыс жасау мүмкіндіктерін арттырып бейімделеді, тыныс алу, қан айналымы, зат алмасу жүйелері жұмысы жақсарады.

Спорттық жүрудің жай жүруден айырмашылығы онда адымдау жиілігі мен аяқтың жұмысына басқаша талаптар қойылады. Мысалы спорттық жүру кезінде спортшы бір минутта адым жиілігін 190-200 реттен арта қайталай алады.

Спорттық жүру жарысы кезінде арнайы төрешілер тағайындалып олар спортшының адымдауы кезінде екі аяқ табандары жерден бірдей көтерілмеуін қадағалайды. Спорттық жүріс кезінде аяқ табандарының жерден бірдей көтеріліп кетіп кеңестікте дененің қалқуының пайда болуы, адамның жүгіру түріне өтуі деп саналады. Осындай жағдай болғанда спортшыны жарыстан шығаруға шешім қабылданады.

Жүгіру - жеңіл атлетиканың негізгі түрі болып саналады. Жүгіру түрлері мен қашықтықтары әртүрлі болып келеді. Жүгіру жағдайы секіру, лақтыру сияқты қозғалыс түрлерінің де құрамында кездеседі.

Жүгіруде адамның адымдауы кезінде дене ұшу, қалықтау жағдайына енуімен ерекшеленеді. Жүгіру, адам организімінің жұмыс жасау қаблетіне үлкен талаптар қойады. Асықпай жай жүгірулер түрлері адамдарды сауықтыру мақсаттарында жиі қолданылады.

Қысқа қашықтықтарға жүгіру (спринт) жылдамдық пен күш қаблеттерін қажет етсе, орта және алсы қашықтықтарға жүгіру жылдамдық пен шыдамдылықты ал кедергілер арқылы жүгіру спортшыдан ептілік пен икемділікті, жылдамдықты талап етеді.

Жеңіл атлетикада жүгірудің төрт түрі бар оларға: тегіс жерде жүгіру, кедергілер арқылы жүгіру, эстафета және табиғи ортада жүгіру түрлері енеді.

Тегіс жерде жүгіру негізінен арнайы дайындалған стадион жолдарында өткізіледі және жүгіру қашықтығына сәйкес қысқа, орта, алыс қашықтық деп бөлінеді.

Барлық спорттық жүгірулер бағыты бойынша сағат тіліне қарсы орындалады.

Қысқа қашықтыққа 30 метрден 400 метр аралығы, орташа қашықтыққа 500 ден 2000метр аралығы, алысқа 3000метрден 1 метр аралығы енсе, тым алысқа жүгіруге 20км. ден 30 км. аралығы және марафондық жүгіру 42км 195метрге жүгіру жатады.

Кедергі арқылы жүгіру екі түрге бөлінеді: бірі кедергілерден өту және стипл чез. Кедергілерден өту арқылы жүгіру қысқа қашықтыққа 60 метрден 400м аралығында стадиондардың жүгіру жолдарында 5 тен 10-ға дейінгі ара қашықтықтары бірдей кедергілер қойылған жолдарда өткізіледі.

Стипл чез 3000 метр қашықтық аралығында су толтырылған шұңқыры бар кедергілер қойылған жүгіру жолдарында өткізіледі.

Эстафеталық жүгіру - командалық жарыс болып саналады. Жүгіретін қашықтық бойына бірдей қашықтықта спортшылар орналасады. Әр спортшы өз қашықтығын жүгіріп өтіп, қолындағы таяқшаны келесі спортшыға беруі тиіс. Эстафета қашықтығы қысқа, орта және аралас қашықтықта болуы ықтимал.

Эстафетаны өткізу түрлеріне қарай стадиондағы жүгіру жолын айналып жүгіру, қарама қарсы жүгіру, қала көшелерімен жүгіру т. б. болуы мүмкін.

Табиғи ортада жүгіру (косс) әртүрлі қашықтықта жыл мезгілінің барлық уақыттарында өткізіледі.

Марафондық қашықтыққа жүгіру әртүрлі жолдарда өткзілуі ықтимал, тек жүгіруді бастау мен аяқтау бір жерде болды.

Қазіргі кезде жүгірудің сағаттық, бірнеше сағаттық, сөткелік т. б. түрлері кеңінен қолданылуда.

Жеңіл атлетикада секіру түрлері ұзындыққа және биіктікке секіру деп бөлінеді. Олар орында тұрып және жүгіріп келіп секіру арқылы орындалуы ықтимал. Орында тұрып секіру арнайы жарыстар бағдарламасына енбейді, көбіне жаттығу және сынақ түрінде кеңінен қолданылады.

Жүгіріп келіп биіктікке секіру және сырықпен биіктікке секіру жоғары көлденеңінен қойылған кедергіден өтуге арналған болса, ұзындыққа секіру және ұзындыққа үш аттап секіру түрінде горизантальды бағытта алысқа секіруге негізделген.

Секірудің барлық түрлері спортшыдан күш, жылдамдық, ептілік, иілгіштік, кеңестікте өзін игеру, бағдарлау сияқты қаблеттерінің жақсы дамуын талап етеді.

Лақтыру орындалу түрлеріне қарай бастан асыра найза, гранат, доп лақтыру енсе, айландыра лақтыруға балға, табақ лақтыру, ал итеруге ядроны итеру жатады.

Лақтыру адамнан жылдамдықпен күшті қажет етеді, басты мақсат қолдағы затты неғұрлым алысқа лақтыру болып табылады. Лақтыру кезінде адамнан аз уақыт аралығында қол, аяқ, дененің өте көп мөлшерде күш жұмсауы арқылы жылдамдық, координациялық қаблеттердің үйлесімді жұмыс жасауын қажет етеді.

Көпсайыс түріне жүгіру, секіру, лақтыру т. б. түрлері қосындысы енеді. Олар үшсайыс, бессайыс т. б. деп жарысу түрлерінің санын көрсетеді. Жарыс қорытындысы әр сынақ бойынша жинақталған бағалар қосындысы бойынша анықталады.

1. 2. Жеңіл атлетикадағы жаттығу негіздері

Жеңіл атлетикадағы қолданылатын жаттығулар өзінің түрлерімен, көлемімен ерекшеленеді. Сондықтан жеңіл атлетика түрлерімен жаттыығудың әрбірінің өзіндік ерекшелігімен қатар барлығына ортақ жақтары да бар.

Жеңіл атлетика түрлерімен жаттығудың барлығына ортақ негізгі қағидалары бар, оларды жаттықтыру жұмыстарында пайдалану міндетті болып саналады.

Негізгі қағидаларға:

жалпы және арнайы дайындықтардың бір бірімен байланыста болуы;
жаттығу жұмысының жүйелі өтуі;
аздан көпке қарай;
қарапайымнан күрделіге қарай деген талаптардың сақталуы.

Жан-жақты дайындық спорт түрінің ерекшелігін ескеру арқылы іске асырылады. Жоғары жетістіктер спорты міндетті түрде мамандануды қажет етеді. Сондықтан спорттық жаттығу жалпы және арнайы жаттығу түрлері бойынша өткізіледі.

Жалпы жаттығу адамның дене қаблеттерінің жетілуіне арналып өткізілгенімен ол болашақ спорт түріне маманданудың негізін салады. Онда дене қаблеттерінің артуымен қатар, психологиялық тұрғыдан дайындығын арттырады, таңдаған мамандығы бойынша әртүрлі әдіс-тәсілдерді меңгеруге көмектеседі.

Арнайы дайындық спортшыны таңдаған мамандығы бойынша қажетті техникалық шеберлік және тәсілдерді жетік меңгеруге бағытталады. Маманданған спорт түріне қажетті барлық дене қаблеттерін арттыруға жұмыс жасалады.

Жалпы және арнайы дайындық жаттығудың барлық кезеңдерінде орын алады, тек олардың өзара мазмұны, түрлері, жүктеме мөлшері ауысып отырады.

Үздіксіз жаттығу үнемі жаттығу жүктемесін берумен анықталмайды. Ол жаттығу жүктемелерінің арасында берілетін демалу үзілістері, организмнің қалыпқа келу мүмкіндігімен анықталады. Спортшы организімінің неғұрлым бастапқы қалыпқа келуі жыдам болса, онда организімінің қалыптасу мүмкіндігінің жақсы дамығандығын көрсетеді.

Әр жаттығу сабақтарының арасындағы үзіліс ұзақтығы адамға берілген жаттығу жүктемесінің адам организміндегі болған физиологиялық және биохимиялық өзгерістердің жүктеме берілген уақыттан кейінгі әсерін есепке алу арқылы анықталады.

Берілген жүктеменің адам организімінде қалтырған ізі арқылы болашақта жаттығу сабақтарында орындалатын жүктемелердің көлемі мен қарқындылығын реттеуге болады. Жаттығуды жүйелі орындату спортшының шеберлігін арттыруға көмектеседі.

Белгілі физиолог А. Ухтомский «Әрекет ету, жұмыс жасау адамның дене құрлысын жасайды» деген. Адамның еңбек етуі оның ішінде дене жұмысын жасауы, оның сапасының артуы жаттығуды арнайы мақсатта көптеген рет қайталап отырғанда ғана артатындығын көрсетті.

Спортшының үлкен жүктемелерді орындағаннан кейінгі оның организімінің қайтадан бастапқы қалыпқа келу уақыты, дене қаблеттерінің жетілуінің негізгі көрсеткіші болып табылады.

Көп мөлшерде берілген ауыр жаттығулардан кейін организмнің бастапқы қалыпқа келуі жылдам жүреді адамның демалыс жиілігі (ДЖ), жүрек соғысы жиілігі (ЖСЖ), қан қысымы (ҚҚ) бірнеше минуттан кейін қалыптасады.

Осы жағдайдан кейін баяу қалыпқа келу фазасы басталады, оның төмендегідей ерекшеліктері бар:

жұмыс жасаудың төменгі фазасында организмнің бастапқы

қалыпқа дейін толық келуі байқалады. Бұл жағдайда берілген жүктеменің пайдасы өте төмен болып саналады, ол тек жалпы шыдамдылықты арттыруға көмектесіп, шынығу деңгейін ұстап тұруға көмектеседі.

жоғары деңгейдегі жұмысқа қаблеттілік фазасы (ең жоғарғы қалыпқа

келу) жағдайы 48 сағат көлемінде өтеді. Осы кезеңдегі берілген жүктемелер спортшы шынығуы мүмкіндігін жаңа жоғары кезеңге өтуге көтереді. Жаңа деңгейге көтерілу ұзақтығы спортшы шеберлігіне, жаттығу түріне байланысты 1 күннен 5 күнге дейінгі аралықта сақталады.

Көлемі үлкен ауыр дене жаттығуларын бірден орындатудан кейін

организмнің бастапқы қалыпқа келуі жылдам түрде өте бастайды бірнеше минуттан кейін демді алу жиілігі, жүрек соғысы жиілігі, қан қысымы қалпына келе бастайды осыдан кейін бастапқы қалыпқа келудің баяу фазасы басталады.

Ал орташа қалыптағы берілген жүктемеден соң бір ғана фаза, ол жылдам қалыпқа келу фазасы байқалады.

Қалыпқа келудің әр кезеңінде өткізілген жаттығу жұмыстары әртүрлі нәтиже береді. Сондықтан негізгі жаттығу жұмыстарын өткізуді ең жоғарғы қалыпқа келу фазасында өткізу тиімді болып келеді.

Тәжрибе көрсеткендей, кей жағдайларда спортшыны жаттығу деңгейінің жаңа сатысына көтеру мақсатында бірнеше жаттығу жұмыстарын тынығуды толық қалыпқа келмеген жағдайында өткізеді, соңынан демалудың ең жоғары қалыпқа келтіру жағдайына әкеледі.

Жеңіл атлетика жаттығулары тек арнайы жатығулар емес оларға көмекші көптеген жаттығулар түрлерін қолданудан тұрады. Мысалы, адам организімі жұмыстарын арттыру, жүгіру, секіру т. б. түрлердің әдістемелерін жетілдіру т. б. Осы жұмыстардың барлығын меңгерту мақсатында жаттығу сабақтарын күніне екі - үш сабаққа дейін көбейтеді. Осылай өткізу адамның жүктемелерге бейімделу жағдайын арттырып, тез бастапқы қалыпқа келу мүмкіндігін көбейтеді.

Аздан көпке қарай қағидасы, жаттығу жүктемесін біртіндеп арттыру оның көлемін, қарқындылығын реттеуді мақсат етеді. Бір жүктеме мөлшерін меңгергеннен соң ғана одан жоғары жүктеме беру арқылы спортшы қаблетін арттыруға болады. Егерде берілген жаттығу жүктемесі өзгеріссіз қалып отырса онда спорттық көрсеткіш артуы тежеледі, бұл жағдайда адам организімі қалыптасудың бейімделудің жаңа сатысына көтеріле алмай қалады. Жаттығу жүктемесін беру ол адам организіміне ғана емес оның психикалық мүмкіндігіне де тікелей әсер етеді.

Жаттығу жүктемесі бағыты бірнеше тармақтан тұрады олар: жүктеме көлемі мөлшері, ұзақтығы, қарқындылығы және демалыс ұзақтығы мен түрі.

Жаттығу көлемі, мөлшері - ол барлық жаттығу жұмыстарының жиынтығы болып табылады. Жаттығу көлемі спорттық жетістіктің бастапқы кезеңінде шешуші роль атқарады ал кейіннен жаттығу көлемі жаттығу қарқындылығымен реттеледі.

Қарқындылық берілген жүктеменің нерв жүйке жұмысына, бұлшық еттердің жұмысына, денедегі физиологиялық, биохимиялық, психологиялық процесстердің өзгерістердің көрнісімен анықталады.

Қарқындылық екі жолмен арттырылуы ықтимал:

берілген жаттығудың жылдамдығын және күрделілігін арттыру;
жаттығу сабақтарының жиілігін арттырып арсындағы демалу уақыты

аралығын жақындату арқылы. Жүйелілік қағидасы - жаттығу жұмыстарындағы басты және негізгі талап болып табылады. Жүйелілікті іске асыру спортшының дене қаблеттерін арттыруда, спорттық шеберлігін, әдіс-тәсілдерді жетілдіруде, ерік-жігер психологиялық дайындығын арттыруда пайдаланылады.

Жаттығу жұмыстарын жүйелі қайталап отыру спортшының жоғары жетістіктерге жетуінің кепілі болып саналады.

Жаттығу жүктемесінің бір түрін үнемі қайталатып орындату спорттық

көрсеткіштің өсуіне әсер етпесе де спортшының дағдыларын арттырып

ағзаларының жұмыс қаблеттерін арттыруға, дене икемділігін жақсартуға

үлкен көмегі болады, адам организіміне сауықтыру жағынан жағымды әсер етеді.

Адам ағзасының берілген жүктемелерге бейімделу мүмкіндігі, жүктемені 80-90 % қайталап орындату жағдайында жақсы сақталады және ол жеңіл атлетика спорты түрлеріне де байланысты болып келеді.

Жаттығуларды қайталатып орындату тиімділігін арттыру берілген жаттығу жүктемесі мен шаршауды қалпына келтіру, демалдырумен тығыз байланысты. Жеңіл атлетикамен шұғылданатын спортшының жас мөлшері, дайындық деңгейіне байланысты берілетін жаттығулар түрлері мен жүктеме мөлшерлері және демалдыру уақыты ұзақтығы реттеледі. Мысалы, жылдамдық, ептілік, дәлдік қаблеттерді арттыру жұмыстарында демалыс уақыты толық қалыпқа келгенге дейін болуы тиімді болса, шыдамдылық қаблетті тәрбиелеу толық демалдырмай шаршау жағдайында, демалыс уақытын қысқарту арқылы іске асырылады.

Жаттығу жүктемесін шамадан тыс үнемі арттыра беру, адам организімінің бейімделу мүмкіндігіне кері әсері болады. Адамның берілген жұктемелерге бейімделуі белгілі бір уақыт аралығын қажет етеді. Осы уақыт аралығында адам организімінің функционалдық және морфологиялық жағдайының өзгеруі іске асады, сондықтан жаттығу кезінде берілген жүктемелер мөлшерінің өзгеріп отыруы тиімді болып келеді. Ол адам ағзасының бейімделу мүмкіндігін арттыру үшін жасалады.

Спортшыны жаттықтыру кезінде қолданылатын жаттығулар, жүктемелер, әдістемелер, орындардың түр-түрлі болып келуі жаттығу сабақтарының тиімді және көңілсіз болмауын қамтамасыз етеді.

Өткізілген сабақтар дұрыс ұйымдастырылмаған болса, ол спортшының жүйке жүйесіне жағымсыз әсер етіп жалықтырады, ынтасын төмендетеді.

Тәжрибе көрсеткендей өткізілген сабақтарда берілетін жүктемелер мөлшері олардың сатылап жасалуы, толқынды берілуі, демалыс түрлерінің әртүрлі болуы байқалады, бірқалыпты өсе беруі болмайды. Мысалы жүктемені сатылап арттыруды алсақ онда екі және оданда көп сабақтарда берілетін жүктеме өзгермей беріледі себебі оған адам бейімделуі керек, содан кейінгі сабақтарда жүктеме мөлшері тағы бір сатыға арттырылады т. с. с.

Жүктеменің толқынды түрде берілуі жаттығудың қысқа аралықтары мен

жаттығу кезеңдерінде жиі қолданылады.

Олар негізінен үш түрге бөлінеді:

кіші толқынды берілу, ол көбіне апталық қысқа циклдерде орындалады;
орташа толқынды ол 3-6 апталық циклдерде;
үлкен толқынды, ол жаттығу жұмысының бірнеше айлық ұзақтығында орын алып, жаттығу кезеңдеріне сәйкес келеді.

Жүктеменің үлкен толқынды түрде берілуі оның ішіндегі кіші толқындар түрлерінен құралады. Жаттығу жүктемесін толқынды түрде іске асыра білу, оларды бір бірімен қабыстыра білу, жаттықтырушының іскерлік шеберлігіне байланысты болып келеді. Жаттықтырушыға жүктемені толқынды түрде беру кезінде оның жиілігі мен мөлшерін дәл реттей білу болып маңызды болып келеді.

Жеңіл атлетика спорты түрлерінің өз ерекшеліктерін ескере отырып жаттығу жүктемесінің мөлшері мен жиілігін есептеу әртүрлі болып келеді. Мысалы, кейбір спорт түрелерінде микроциклдің бастапқы кезеңінде жүктеме берілуінің жиілігіне баса назар аударылса, жүктеменің мөлшерін арттыруды екінші жартысына қалтырады, кейде жүктеме мөлшері мен жиілігінің орындарын ауыстырып беру де орын алады.

Жүктемені орташа толқында орындату жағдайында жүктеме көлемі мен жиілігін арттыру көп жағдайда қатар жүргізіледі. Бұл жұмыс мөлшермен төмендегідей орындалады: 2-4 апта аралығында жүктеме көлемі мен жиілігі біртіндеп арта береді, осы кезде негізінен көлемнің артуына көңіл бөлген жөн соңынан жиілік артады да циклдің соңында жүктеме көлемі мен қайталау жиілігі бірдей деңгейге келеді. Жүктеме мөлшері мен жиілігін осылай реттеу үлкен толқынды жаттығу кезеңдеріне де тән болып келеді, тек орындату көлемі артады.

1. 3. Жүгіру түрлеріндегі жаттығуды орындау қарқыны

Жеіл атлетика жүгіру, қозғалу түрлерінің үнемі өзгеріссіз қайталанып отыруына байланысты - цикілдік спорт түрі деп аталады.

Жүгіру жылдамдығына байланысты жұмысты орындау түрлері максималды, субмаксималды, және үлкен қалыптағы мөлшердегі деп бөлінеді.

Максималды мөлшерде - жүгіру уақыты 5 сек. -тан 30 сек. дейін аралықта болса, жүгіру қашықтығы 100м. ден 200 м аралығы. Жүгірудің бұл түрінде жүгіру жылдамдағы ең жоғарығы дәрежеде орындалады, тыныс алу көбіне анаэробты жағдайда өтеді. Жүрек соғысы жиілігі минутына 160-180 рет мөлшерінде болады. Дене қуатын пайдалану секундына 4 ккалория жағдайында. Қандағы сүт қышқылы жоғары емес.

Субмаксималды - жүгіру уақыты 20-30секундттан 3-5минутқа дейін аралықта, қашықтық 400, 800, 1500 метр аралығы. Дене қуатын жұмсау 70-85% анаэробты жағдайда АТФ, КФ және гликолизді пайдалану, қалған 15-30% аэробты (оттегін қолдану) жағдайында орындалады.

Аэробты жағдайда жұмыс жасау жүгіру қашықтығы артқан сайын көбейе береді. ЖСЖ минутына 180-200 рет. Дене қуатын пайдалану 0, 6-1, 5 ккал. сек, сүт қышқылының артуы 250 мг. %, рН 7. 0 дейін төмендеп организмнің жұмыс жасауының негізгі бір көрсеткіші болып табылады.

Үлкен қалыпта жұмыс жасау - уақыт бойынша 3-5 минуттан 30-40минутқа дейін, жүгіру қашықтығы 3тен 10км. аралығына созылады.

Жұмыс жасау жиілігі жоғары мөлшерде бірақ алдыңғылардан төмен. Дене қуатын пайдалану 70-80% аэробты жағдайда өтеді.

ЖСЖ минутына 180 рет аралығында. Дене қуатын жұмсау 0, 4-0, 5ккал. сек., сүт қышқылының жинақталуы 200мг. %.

Дененің терлеуі жоғары, сүт қышқылының жинақталуы және дене қызуын шығару көп мөлшерде.

Орташа қалыпта жұмыс жасау 30-40 минуттан бірнеше сағатқа дейінгі аралыққа созылады. Жүгіру қашықтығы 20-30км және марофондық 42км. 195м. дейін. Дене қуатын пайдалану 90% аэробты жағдайда орындалады. Жұмысты орындау бірқалыпты жағдайда өтеді. Дене қуатын пайдалану 0, 3ккал. сек.

ЖСЖ минутына 160-180рет аралығында. Дененің өте көп терлеуі салдарынан денедегі тұздар мен су мөлшері азайады, дене қуаты төмендейді.

Адамға физиологиялық қалыпты жағдайын сақтау үшін орташа қалыпта жұмыс орындау тиімді болып келеді. Орташа қалыпта жұмыс жасау кезінде дене оттегін толық қабылдау жағдайында жұмыс атқарып, адам денсаулығына падалы болып келеді.

Жүгіру жаттығуларын денсаулықты сақтау және спорттық бағытта орындау кезінде бірнеше жағдайларға көңіл бөлу керек, оларға:

жаттығудың межеленген мөлшерін орындау мерізімі 5-6 апта аралығы болуы;
жаттығу сабағы жиілігі аптасына үш реттен кем емес;
жаттығудың алғашқы апталарында ЖСЖ минутына 130-150рет аралығында болуы;
Купер тестісі бойынша өзіңнің қан тамыры соғысын анықтап ол, ер адамдар үшін (205 тен- 1/2жасы), әйелдер үшін (220дан - толық жасы) соңынан табылған мөлшердің 80% алу керек. Осы анықталған ЖСЖ мөлшерінде 20-30минут аралығында бірқалыпты жұмыс жасау керек. Аптасына сабақты 4 ретке дейін өткізу тиімді болып келеді.

1. 4. Спорттық бап, оны қалыптастыру және сақтау

Спорттық жаттығудың негізгі мақсаты - спортшыны жаттықтыру арқылы спорттық бапқа келтіру, сол арқылы жоғарғы спорттық жетістікке жетуді іске асыру.

Спорттық бап - cпортшының жоғары жетістікке жетуге мүмкіндігінің ең жоғары деңгейге көтерілуі. Ол арнайы ойластырылған жаттығу жұмыстарын орындау арқылы іске асады.

Спорттық бапқа келу, спортшының көптеген дайындық түрлерін меңгеруін талап етеді, оларға дене қаблеттері, әдіс-тәсілдік техникалық дайындығы, психологиялық қалпы енеді. Осы көрсетілген талаптардың барлығының жоғары дәрежеге көтерілуі, спорттық баптың деңгейін көрсетеді.

Спорттық бапқа келу адам организімінде өте күрделі биохимиялық, физиологиялық өзгерістердің пайда болуына әкеледі. Осы кезде жүйке жүйесі жұмыстарының, бұлшық еттер, қан, тыныс алу жүйелерінің мүмкіндігінің, дене қуатының артуы байқалады.

Спорттық бапқа келу негізінен үш кезеңнен тұрады:

- спорттық бапты қалыптастыру, жинақтау;

- спорттық бапты сақтау;

- Спорттық бапты уақытша жоғалту.

Спорттық бапқа келудің алғашқы сатысында жаттығулар арқылы спорттық бапқа жеткізу жолдары іске асырылады. Осы сатыда дене қаблеттерінің мүмкіндіктерін арттыру, дене ағзаларының жұмысы мүмкіндіктерін жетілдіру, спорт түріне қажетті әдіс, тәсілдер шеберлігін арттыру, психологиялық дайындық сапасын арттыру жұмыстары іске асырылады. Жоғарыда көрсетілген жұмыстарды толық іске асыру арқылы ғана спорттық бап талабына жету мүмкін болады.

Егер спортшы белгіленген жұмыстарды толық орындамаса немесе бұрынғы жаттығу көлемінен арта алмай жатса, онда ол өзінің бұрынғы көрсеткішін ғана қайталауы ықтимал ал оның жоғары көрсеткіштерге жету мүмкіндігі төмен болады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.