Конституция (дене бітім), адам нәсілдері және тіршілік орта

Адамдар Жер шарының түкпір-түкпірлеріне дейін қоныс теуіп, қоршаған тіршілік ортаның єртүрлі ықпалына ұшырады. Қоршаған орта тұқым қуалау үрдісімен бірге организмнің құрлымдарының барлық деңгейінде єсер етеді, єсіресе организмнің конституциясына.
Қазіргі кезеңде конституцияның жіктелуі (классификациясы) туралы қолданыстағы жалпыға бірдей теория жоқ. Конституция (лат. constitutio – орнату, ұйымдастыру) – тұқымқуалаумен негізделген, сонымен қатар қоршаған ортаның єсеріне жауап реакцияларының қалыптасуымен жүретін жеке тұлғаның салыстырмалы тұрақты морфологиялық, физиологиялық жєне психикалық қасиеттерінің жиынтығы. Конституция туралы ілім ерте кезеңде туындады. Єрбір дєуір конституцияның анықтамасы мен топтарына µзінің кµзқарасын қалыптастырды. Бірінші рет конституция ұғымымен біз Гиппократ еңбектерінде кездесеміз. Ол белгілі бір конституция типі адамға туғаннан тєн жєне ол µмір бойында µзгермейді деп есептеген. Сонымен қатар, ол жақсы-жаман, күшті-єлсіз, құрғақ-ылғалды, енжар-серпінді деген конституция түрлерін ажыратқан. Темперамент бойынша адам конституциясының тµрт түрі: сангвиник, флегматик, холерик, меланхолик, Гиппократтың пікірі бойынша организмде қанның, сілемейдің, µттің жєне гипотетикалық «қара µттің» қайсысының басымдық кµрсетуіне байланысты кµрініс береді жєне адамның мінез-құлығын айқындайды.
Анатом-морфологиялық даму кезеңдегі медицинаға адам денесінің пропорциясы мен ішкі ағзаларының мµлшерін µлшеу негізінде қалыптасқан конституция классификациясы тєн: жіңішке, орташа, кең типті; долихоморфты (дене тұрқының ұзындық мµлшері басым), брахиморфты (дене тұрқының кµлденең мµлшері басым) т.б.