Алғашқы қауымдағы тәрбие
Кіріспе
Негізгі бөлім
1.Алғашқы қауымдағы тәрбие. Тәрбиенің пайда болуы
2.Ежелгі мектеп пен тәрбие.
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Негізгі бөлім
1.Алғашқы қауымдағы тәрбие. Тәрбиенің пайда болуы
2.Ежелгі мектеп пен тәрбие.
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Тәрбие — адам қоғамында ғана болатын қоғамдық құбылыс, адамдардың саналы әрекеті. Ол алғашқы қоғамдағы еңбек пен материалдық өмір процесінде пайда болды. Қоғам дамуының алғашқы басқарушылық қоғамға дейін адамдар табиғаттың дайын заттарымен қанағаттанды, аң аулаумен шұғылданды. Адам қоғамының, адамның өзінің дамуында еңбектің әсері өте зор болды. Ф. Энгельс «Мемлекеттің, жеке меншіктің және семьяның шығуы» және «Маймылдың адамға айналуында еңбектің ролі» атты еңбектерінде адамның өзін жасаған еңбек екенін дәлелдеді. Ол еңбек процесі еңбек құралын жасаудан басталады деп түсіндірді. Ал қарапайым еңбек құ-ралдарын жасау, оны пайдалануды меңгеру ересек адамдар тарапынан жастарды үйретуді, яғни тәрбиелеуді қажет етеді.
Ф. Энгельс алғашқы дәуірде балалар ортақ, қоғамдық болды, өйткені жеке отбасы болған жоқ деп көрсетті. Сондықтан балаларды тәрбиелеу де алғашқы қоғам мүшелерінің ұжымдық бірлескен жұмысы болды.
Еңбек процесінде, ересектермен күнделікті қарым-қатынас жасауда балалар өмірге қажетті дағдылар мен еңбек әрекеттерін меңгерді, халықтың әдет-ғұрыпымен танысты, алғашқы қоғамдағы адамдардың өміріндегі салт-сананы сақтауға үйренді.
Алғашқы қоғам тапсыз болды, соған сәйкес тәрбие де барлық адамдарға ортақ, бірдей болды. Алғашқы қоғамның дамуының белгілі сатысында тек ер бала мен қыз балаларға берілетін тәрбиеде ғана кейбір айырмашылықтар кездесті. Ер балалар ер азаматтармен бірге қару-жарақ жасауға, аң, балық аулауға қатысты, ал қыз балалар әйелдермен бірге тамақ әзірлеуге, киім тігуге араласты.
Алғашқы қоғам дамуының белгілі сатысында мал бағу, егін салу, қолөнер кәсібі пайда болды. Өндіріс күштерінің дамуымен және адамдардың еңбек ету тәжірибесінің кеңеюімен қатар, тәрбие де күрделене түсті, ол жан-жақты және жоспарлы іске айналды.
Рулық қоғамда балалар мал бағуға, егін егуге, қолөнеріне үйретілді. Осыған сәйкес тәрбиені ұйымдастыру қажет болды. Балаларды тәрбиелеу ең тәжірибелі адамдарға жүктелді. Ертегі, ойын және олең ол дәуірдегі мінез-құлық тәрбиесінің құралына айналды. Әскери тәрбиенің алғашқы элементтері, садақ ату, найзаласу, салт атқа міну т. б. шыға бастады.
Ф. Энгельс алғашқы дәуірде балалар ортақ, қоғамдық болды, өйткені жеке отбасы болған жоқ деп көрсетті. Сондықтан балаларды тәрбиелеу де алғашқы қоғам мүшелерінің ұжымдық бірлескен жұмысы болды.
Еңбек процесінде, ересектермен күнделікті қарым-қатынас жасауда балалар өмірге қажетті дағдылар мен еңбек әрекеттерін меңгерді, халықтың әдет-ғұрыпымен танысты, алғашқы қоғамдағы адамдардың өміріндегі салт-сананы сақтауға үйренді.
Алғашқы қоғам тапсыз болды, соған сәйкес тәрбие де барлық адамдарға ортақ, бірдей болды. Алғашқы қоғамның дамуының белгілі сатысында тек ер бала мен қыз балаларға берілетін тәрбиеде ғана кейбір айырмашылықтар кездесті. Ер балалар ер азаматтармен бірге қару-жарақ жасауға, аң, балық аулауға қатысты, ал қыз балалар әйелдермен бірге тамақ әзірлеуге, киім тігуге араласты.
Алғашқы қоғам дамуының белгілі сатысында мал бағу, егін салу, қолөнер кәсібі пайда болды. Өндіріс күштерінің дамуымен және адамдардың еңбек ету тәжірибесінің кеңеюімен қатар, тәрбие де күрделене түсті, ол жан-жақты және жоспарлы іске айналды.
Рулық қоғамда балалар мал бағуға, егін егуге, қолөнеріне үйретілді. Осыған сәйкес тәрбиені ұйымдастыру қажет болды. Балаларды тәрбиелеу ең тәжірибелі адамдарға жүктелді. Ертегі, ойын және олең ол дәуірдегі мінез-құлық тәрбиесінің құралына айналды. Әскери тәрбиенің алғашқы элементтері, садақ ату, найзаласу, салт атқа міну т. б. шыға бастады.
1. Әбиев Ж. Педагогика тарихы. -Алматы, 2006
2. Әлсатов Т. Орта ғасыр ойшылдарының педагогикалық ой-пікірлері. Тараз.1999.
3. Бержанов Қ., Мусин С. Педагогика тарихы. Алматы, 1984
4.Қалиев С. ХУ- ХІХ ғасырлар ақын-жырауларының поэзиясындағы педагогикалық ой-пікірлер. Алматы, 1990.
2. Әлсатов Т. Орта ғасыр ойшылдарының педагогикалық ой-пікірлері. Тараз.1999.
3. Бержанов Қ., Мусин С. Педагогика тарихы. Алматы, 1984
4.Қалиев С. ХУ- ХІХ ғасырлар ақын-жырауларының поэзиясындағы педагогикалық ой-пікірлер. Алматы, 1990.
Жоспар
Кіріспе
Негізгі бөлім
1.Алғашқы қауымдағы тәрбие. Тәрбиенің пайда болуы
2.Ежелгі мектеп пен тәрбие.
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе
Тәрбие -- адам қоғамында ғана болатын қоғамдық құбылыс, адамдардың саналы әрекеті. Ол алғашқы қоғамдағы еңбек пен материалдық өмір процесінде пайда болды. Қоғам дамуының алғашқы басқарушылық қоғамға дейін адамдар табиғаттың дайын заттарымен қанағаттанды, аң аулаумен шұғылданды. Адам қоғамының, адамның өзінің дамуында еңбектің әсері өте зор болды. Ф. Энгельс Мемлекеттің, жеке меншіктің және семьяның шығуы және Маймылдың адамға айналуында еңбектің ролі атты еңбектерінде адамның өзін жасаған еңбек екенін дәлелдеді. Ол еңбек процесі еңбек құралын жасаудан басталады деп түсіндірді. Ал қарапайым еңбек құ-ралдарын жасау, оны пайдалануды меңгеру ересек адамдар тарапынан жастарды үйретуді, яғни тәрбиелеуді қажет етеді.
Ф. Энгельс алғашқы дәуірде балалар ортақ, қоғамдық болды, өйткені жеке отбасы болған жоқ деп көрсетті. Сондықтан балаларды тәрбиелеу де алғашқы қоғам мүшелерінің ұжымдық бірлескен жұмысы болды.
Еңбек процесінде, ересектермен күнделікті қарым-қатынас жасауда балалар өмірге қажетті дағдылар мен еңбек әрекеттерін меңгерді, халықтың әдет-ғұрыпымен танысты, алғашқы қоғамдағы адамдардың өміріндегі салт-сананы сақтауға үйренді.
Алғашқы қоғам тапсыз болды, соған сәйкес тәрбие де барлық адамдарға ортақ, бірдей болды. Алғашқы қоғамның дамуының белгілі сатысында тек ер бала мен қыз балаларға берілетін тәрбиеде ғана кейбір айырмашылықтар кездесті. Ер балалар ер азаматтармен бірге қару-жарақ жасауға, аң, балық аулауға қатысты, ал қыз балалар әйелдермен бірге тамақ әзірлеуге, киім тігуге араласты.
Алғашқы қоғам дамуының белгілі сатысында мал бағу, егін салу, қолөнер кәсібі пайда болды. Өндіріс күштерінің дамуымен және адамдардың еңбек ету тәжірибесінің кеңеюімен қатар, тәрбие де күрделене түсті, ол жан-жақты және жоспарлы іске айналды.
Рулық қоғамда балалар мал бағуға, егін егуге, қолөнеріне үйретілді. Осыған сәйкес тәрбиені ұйымдастыру қажет болды. Балаларды тәрбиелеу ең тәжірибелі адамдарға жүктелді. Ертегі, ойын және олең ол дәуірдегі мінез-құлық тәрбиесінің құралына айналды. Әскери тәрбиенің алғашқы элементтері, садақ ату, найзаласу, салт атқа міну т. б. шыға бастады.
1.Алғашқы қауымдағы тәрбие. Тәрбиенің пайда болуы
Тәрбиені ең тәжірибелі адамдарға жүктеу, оның мазмұнының кеңеюі -- рулық қоғамда тәрбиенің қоғамдық еңбектің бір саласына айнала басталғандығын көрсетеді.
Жекеменшіктің, құлдықтың және жеке отбасының шығуына байланысты алғашқы қоғам ыдырай бастады. Енді қоғамдық тәрбиемен қатар, жеке отбасы тәрбиесі шықты. Қоғамды билеуші топтар: жрецтер (дін басшылары), көсемдер, ақсақалдар пайда болып, олар еңбекке баулу тәрбиесінен білімге үйрету тәрбиесін бөле бастады. Жер өлшеу, өзендердің тасуын алдын ала болжау, адамдарды емдеу т. б. сол сияқты білімдерді олар өздері меңгеріп, өздерін ерекше адамдар етіп көрсетті. Бұл білімдерді үйрететін арнаулы мекемелер (мектептер) ашылды. Ол мекемелерде үстем таптың балалары тәрбиеленді. Ал еңбекшілердің балалары ата-аналарынан еңбекке баулу тәрбиесін алумен қанағаттанатын болды.
Көне грек философы Платон батыс саяси ф.илософиясының, сондай-ақ біздің коптеген этикалық және метафизикалык таным-түсінігіміздін бастау көзінде тұрған тұлға болып саналады. Бұл салалардағы онын алғышарттары 2300 жылдан бері оқылып, зерттеліп келеді. Сондықтан да Платонды батыс акыл-ойының 1 әкесі деп таныған жөн.
Платон Афина қаласындағы атақты отбасында біздің дәуірімізге дейінгі 427 жылы дүниеге келген. Жас кезінде ол даңқты философ Сократпен танысып, бара-бара оның әрі шәкірті, әрі досы болып кетті. Біздің дәуірімізге дейінгі 399 жылы жетпіс жастағы Сократка Афина жастарын азғындауға шакырды деген айып тағылды. Философты өлім жазасына кесті. Мен көрген адамдардың ішіндегі ең дана, ең әділ адам деп өзі бағалаған Сократтың әлім жазасына кесілуі, Платонның демократиялық билікке деген жиіркенішін тудырды.
Сократ қайтыс болғаннан кейін Платон Афинаны тастап он-он екі жыл бойы алыс сапарларда болды. Біздің дәуірімізге дейінгі 387 жылдың шамасында ол Афинаға қайта оралып мектеп, сонан ксйін Академия ашты, кейіннен ол мектеп пен Академия тоғыз жүз жыл бойы жұмыс істеп тұрды. Платон қалган өмір-інің қырық жылын Афинада өткізді. Онын шәкірт-терінің ең атақтысы Аристотель болды. Ол он жеті жасында Академияға келген кезінде Платон алпысты алқымдап қалған еді. Платон лекциялар окып, философиялык еңбектер жазумен шұ-гылданды. Ол сексен жасында, біздін дәуірімізге дейінгі 347 жылы дүние салды.
Платон негізінен саясат және этикалық мәселелер жөнінде, сондай-ақ метафизикамен, теология туралы отыз алты кітап жазған. Әлбетте, ол еңбек-тердің мазмұн-мәнін бірер сөзбен айтып беру мүмкін емес. Солай бола тұра философтың ойларын карабай-ырландырып алуым мүмкін екенін біле тұра, оның биік өрелі коғам туралы тұжы-рымдамалары жинакталған данкты Республика кітабындағы пікірлердің кей тұстарын келтіре кетуге тәуекел еткім кеп тұр.
Платонның айтуынша, билеуші топтың ең үздігі -- ақсүйектік. Ол бұл жерде ақсүйектік деген ұғымға таза физиологиялык арғы тек пен монар-хияны кіргізіп отырған жок, ол ұғымға адамдық сапалы ақсүйектікті кіргізіп отыр, яғни ол бұл жерде мемлекетті терен акыл-оймен, даналыкпен баска-руды айтып отыр. Ол биік орындарға лайықты азаматтар тек дауыс беру мен ғана емес, тағы да қосымша сайлаулар аркылы отыру керек деп ұқты.
Платон, барлық адамдарға, мейлі ерлерге, мейлі әйелдерге болсын, олар жоғары тап мүшесі болу үшін ездерінің қабілет-дарынын бар жағынан көрсетуге мүмкіндік беру керек деп білді. Ол әйелдер мен ерлердің тең құкығын айтқан тұңғыш философ болып табылады. Платон адамдар бойындағы мүмкіндіктер барынша мол ашылу үшін мемлекет өзінің болашак ұрпақтарының тәрбиесі мен біліміне жауапты болу керек дейді. Сондықтан ұрпаққа тек дене тәрбиесін ғана беріп қоймай, оларға сонымен бірге музыкамен, математикамен тағы да баска академиялық ілім-білімдермен баюға жағдай жасаған жөн деп білді. Олардан кезең-ксзенімен тыңғылыкты емтихан алып отыру керек. Міне, сонда ғана олар коғамның маңызды салапарында жұмыс істеуге құкылы болып саналады. Сонан кейін олар өздерінін білімдерін одан әрі дамыту үшін философияны окып-үйренуге бет бұрсын.
Теориялық мәселелерді жан-жақты, шеберлікпен меңгеріп үлгерген отыз бес жастағы адамдар, тағы да он бес жыл бойы практикалық тезден өтуге тиіс. Өзінің алған теориялык ілім-білімін нақты өмірде толығымен қолдана білген адам ғана жоғары билік тобына косылсын. Сонымен бірге ондай адам қоғам-ныңгүлденуіне өзінін бойындағы бүкіл карым-қуатын сарқып беретін адам болу керек.
2.Ежелгі мектеп пен тәрбие
Құлдың қоғамдағы тәрбие және мектеп жайына келсек, адам қоғамы дамуының белгілі сатысында алғашқы қоғам орнына құлдық қоғам пайда болды. Солтүстік Африкада Египеттен бастап Оңтүстік Азияда Қытайға дейінгі ертедегі Шығыс жерінде бірнеше құл иеленуші мемлекеттер пайда болып, ертедегі мәдениет дамыды. Қытай, Индия, Египет, Кіші Азия жерінде алғашқы мектептер құрылып, онда үстем таптық балалары тәрбиеленді.
Қолдан суарып егін егумен шұғылданған жергілікті халық өзендердің суы таситын мезгілдерін дұрыс пайдалануға тырысты Жыл мезгілдерді санау арқылы алдын ала болжау, су бөгеттерін салу әр түрлі ғылымдардың (астрономия, геометрия, арифметика, медицина) дамуына себеп болды. Діни мектептермен қатар кітап көшірушілер даярлайтын мектептер де пайда бола бастады. Сол дәуірден сақталған кейбір қолжазбаларда тәрбиенің мақсаты, оған қойылатын талап туралы, балалардың мінез-құлқы жөнінде құнды пікірлер айтылған.
Осы Ежелгі Шығыс мәдениеті Ежелгі Греция және Рим мәдениетіне тікелей әсерін тигізді. Ежелгі Греция бірнеше құл иленуші ұсақ мемлекеттен құралды. Ішіндегі ірілері Аттика (орталығы Афины) және Лакония (орталығы Спарта) болды.
Спартада құлдарды қатал қамауға негізделген егін шаруашылығымен кәсіп етті. Сондыңтан бұл елде құлдардың көтерілісін қатал күшпен басатын әскери шыңдалған құл иеленушілер даярлауға көп көңіл бөлінді. Спартада үстем топ балаларына әскери тәрбие берілді. Құл иеленушілердің балалары 7-ден 18 жасқа дейін мемлекеттік тәрбие мекемелерінде тәрбиеленді. Бұл мекемелерде дене тәрбиесіне ерекше мән берілді. Балалардың денесін шынықтыру, аштыққа, суыққа, шөлге, қиындыққа шыдамды етіп жаттықтыру, әскери жаттығуларға үйрету (жүгіру, секіру, күрес, жекпе-жек, әскери әндер айту, найзаласу) ойыны жүргізілді. Әскери ойындар ұйымдастырылды, музыка, ән айту және діни билер үйретілді. Мұнда оқу және жазуға үйретуге өте аз көңіл бөлінді. Спарта тәрбиесінің маңсаты қатаң тәртіпке және құлдарға деген қайырымсыздыққа тәрбиелеу болып табылды.
Моральдың және саяси тәрбие беру мақсатымен ерлік және қажырлылық жөнінде арнаулы әңгімелер жүргізілді. Балалар анық және қысқа сөйлеуге үйретілді. 18 -- 20 жастағы жігіттер әскери қызметке алынды. Қыз балаларға да әскери және дене тәрбиесін беруге кеп көңіл бөлінді.
Афиныда біздің жыл санауымызға дейінгі V -- IV ғасырларда ғылым және мәдениет едәуір дамыды. Әсіресе, жаратылыс, математика, тарих, скульптура, құрылыс өнері өркендеді. Бұл Афинының ертедегі Шығыс елдерімен тығыз сауда жасауына байланысты болды. Афиныда дене тәрбиесімен қатар басқа тәрбие түрлеріне де көп көңіл бөлінді. Құл иелену-шілердің балаларына жан-жақты тәрбие (ақыл-ой, моральдық, эстетикалық және дене тәрбиесі) берілу керек деп есептелінді.
Құл иеленушілердің жеті жасқа толған ер балалары метепке оқуға алынды. Қыз балалар семьяда ғана тәрбиеленіп, үй жұмыстарына үйретілді. Ер балалар 7-ден 13 -- 14-жасқа дейін грамматист және кифарист мектептерінде оқыды. Бұл мектептерде ер балалар екеуін қатарынан немесе әуелі грам-матист, кейін кифарист мектебінде оқыды.
Афиныда мектептерді жеке адамдар ашып, балаларды оқытқаны үшін ақы алатын болды. Грамматист мектебінде оқуға, жазуға және санауға үйретті. Кифарист мектебінде музыкаға, ән, тақпақ айтуға жаттықтырды. 13 -- 14 жасында ер балалар палестра (күрес) мектебіне көшіріліп, онда 2 -- 3 жыл дене шынықтыру жаттығуларының жүйесімен (жүгіру, секіру, күрес және найзаласу) таныстырылды, жүзуге үйретілді. Мектепте саяси және моральдық тақырыптарға әңгімелер өткізілді.
Ерекше бай семьялардың балалары әрі қарай гимназияда философия, саясат және әдебиетпен танысып, мемлекеттік басқару ісіне араласу үшін белгілі дайындық алды. 18 және 20 жастағы жастар әскери дайындық алумен қатар саяси білімдерін дамытты. Олар бекіністер салу, қала гарнизонында әскери қызмет атқару, теңізде жүзу ісімен шұғылданды.
Құл иеленушілерден басқа жай халықтың (демостың) өз балаларын мектепке оқытуға көбінесе мүмкіндігі болмады. Олар балаларын қолөнерге үйретті, кейбіреулері сауатын ашумен ғана қанағаттанды. Ал құлдар тек сөйлейтін құрал ретінде бағаланды.
Ертедегі грек ғалымдары мен философтары Платон және Аристотель өздерінің еңбектерінде тәрбие мен оқыту туралы өте құнды пікірлер ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе
Негізгі бөлім
1.Алғашқы қауымдағы тәрбие. Тәрбиенің пайда болуы
2.Ежелгі мектеп пен тәрбие.
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе
Тәрбие -- адам қоғамында ғана болатын қоғамдық құбылыс, адамдардың саналы әрекеті. Ол алғашқы қоғамдағы еңбек пен материалдық өмір процесінде пайда болды. Қоғам дамуының алғашқы басқарушылық қоғамға дейін адамдар табиғаттың дайын заттарымен қанағаттанды, аң аулаумен шұғылданды. Адам қоғамының, адамның өзінің дамуында еңбектің әсері өте зор болды. Ф. Энгельс Мемлекеттің, жеке меншіктің және семьяның шығуы және Маймылдың адамға айналуында еңбектің ролі атты еңбектерінде адамның өзін жасаған еңбек екенін дәлелдеді. Ол еңбек процесі еңбек құралын жасаудан басталады деп түсіндірді. Ал қарапайым еңбек құ-ралдарын жасау, оны пайдалануды меңгеру ересек адамдар тарапынан жастарды үйретуді, яғни тәрбиелеуді қажет етеді.
Ф. Энгельс алғашқы дәуірде балалар ортақ, қоғамдық болды, өйткені жеке отбасы болған жоқ деп көрсетті. Сондықтан балаларды тәрбиелеу де алғашқы қоғам мүшелерінің ұжымдық бірлескен жұмысы болды.
Еңбек процесінде, ересектермен күнделікті қарым-қатынас жасауда балалар өмірге қажетті дағдылар мен еңбек әрекеттерін меңгерді, халықтың әдет-ғұрыпымен танысты, алғашқы қоғамдағы адамдардың өміріндегі салт-сананы сақтауға үйренді.
Алғашқы қоғам тапсыз болды, соған сәйкес тәрбие де барлық адамдарға ортақ, бірдей болды. Алғашқы қоғамның дамуының белгілі сатысында тек ер бала мен қыз балаларға берілетін тәрбиеде ғана кейбір айырмашылықтар кездесті. Ер балалар ер азаматтармен бірге қару-жарақ жасауға, аң, балық аулауға қатысты, ал қыз балалар әйелдермен бірге тамақ әзірлеуге, киім тігуге араласты.
Алғашқы қоғам дамуының белгілі сатысында мал бағу, егін салу, қолөнер кәсібі пайда болды. Өндіріс күштерінің дамуымен және адамдардың еңбек ету тәжірибесінің кеңеюімен қатар, тәрбие де күрделене түсті, ол жан-жақты және жоспарлы іске айналды.
Рулық қоғамда балалар мал бағуға, егін егуге, қолөнеріне үйретілді. Осыған сәйкес тәрбиені ұйымдастыру қажет болды. Балаларды тәрбиелеу ең тәжірибелі адамдарға жүктелді. Ертегі, ойын және олең ол дәуірдегі мінез-құлық тәрбиесінің құралына айналды. Әскери тәрбиенің алғашқы элементтері, садақ ату, найзаласу, салт атқа міну т. б. шыға бастады.
1.Алғашқы қауымдағы тәрбие. Тәрбиенің пайда болуы
Тәрбиені ең тәжірибелі адамдарға жүктеу, оның мазмұнының кеңеюі -- рулық қоғамда тәрбиенің қоғамдық еңбектің бір саласына айнала басталғандығын көрсетеді.
Жекеменшіктің, құлдықтың және жеке отбасының шығуына байланысты алғашқы қоғам ыдырай бастады. Енді қоғамдық тәрбиемен қатар, жеке отбасы тәрбиесі шықты. Қоғамды билеуші топтар: жрецтер (дін басшылары), көсемдер, ақсақалдар пайда болып, олар еңбекке баулу тәрбиесінен білімге үйрету тәрбиесін бөле бастады. Жер өлшеу, өзендердің тасуын алдын ала болжау, адамдарды емдеу т. б. сол сияқты білімдерді олар өздері меңгеріп, өздерін ерекше адамдар етіп көрсетті. Бұл білімдерді үйрететін арнаулы мекемелер (мектептер) ашылды. Ол мекемелерде үстем таптың балалары тәрбиеленді. Ал еңбекшілердің балалары ата-аналарынан еңбекке баулу тәрбиесін алумен қанағаттанатын болды.
Көне грек философы Платон батыс саяси ф.илософиясының, сондай-ақ біздің коптеген этикалық және метафизикалык таным-түсінігіміздін бастау көзінде тұрған тұлға болып саналады. Бұл салалардағы онын алғышарттары 2300 жылдан бері оқылып, зерттеліп келеді. Сондықтан да Платонды батыс акыл-ойының 1 әкесі деп таныған жөн.
Платон Афина қаласындағы атақты отбасында біздің дәуірімізге дейінгі 427 жылы дүниеге келген. Жас кезінде ол даңқты философ Сократпен танысып, бара-бара оның әрі шәкірті, әрі досы болып кетті. Біздің дәуірімізге дейінгі 399 жылы жетпіс жастағы Сократка Афина жастарын азғындауға шакырды деген айып тағылды. Философты өлім жазасына кесті. Мен көрген адамдардың ішіндегі ең дана, ең әділ адам деп өзі бағалаған Сократтың әлім жазасына кесілуі, Платонның демократиялық билікке деген жиіркенішін тудырды.
Сократ қайтыс болғаннан кейін Платон Афинаны тастап он-он екі жыл бойы алыс сапарларда болды. Біздің дәуірімізге дейінгі 387 жылдың шамасында ол Афинаға қайта оралып мектеп, сонан ксйін Академия ашты, кейіннен ол мектеп пен Академия тоғыз жүз жыл бойы жұмыс істеп тұрды. Платон қалган өмір-інің қырық жылын Афинада өткізді. Онын шәкірт-терінің ең атақтысы Аристотель болды. Ол он жеті жасында Академияға келген кезінде Платон алпысты алқымдап қалған еді. Платон лекциялар окып, философиялык еңбектер жазумен шұ-гылданды. Ол сексен жасында, біздін дәуірімізге дейінгі 347 жылы дүние салды.
Платон негізінен саясат және этикалық мәселелер жөнінде, сондай-ақ метафизикамен, теология туралы отыз алты кітап жазған. Әлбетте, ол еңбек-тердің мазмұн-мәнін бірер сөзбен айтып беру мүмкін емес. Солай бола тұра философтың ойларын карабай-ырландырып алуым мүмкін екенін біле тұра, оның биік өрелі коғам туралы тұжы-рымдамалары жинакталған данкты Республика кітабындағы пікірлердің кей тұстарын келтіре кетуге тәуекел еткім кеп тұр.
Платонның айтуынша, билеуші топтың ең үздігі -- ақсүйектік. Ол бұл жерде ақсүйектік деген ұғымға таза физиологиялык арғы тек пен монар-хияны кіргізіп отырған жок, ол ұғымға адамдық сапалы ақсүйектікті кіргізіп отыр, яғни ол бұл жерде мемлекетті терен акыл-оймен, даналыкпен баска-руды айтып отыр. Ол биік орындарға лайықты азаматтар тек дауыс беру мен ғана емес, тағы да қосымша сайлаулар аркылы отыру керек деп ұқты.
Платон, барлық адамдарға, мейлі ерлерге, мейлі әйелдерге болсын, олар жоғары тап мүшесі болу үшін ездерінің қабілет-дарынын бар жағынан көрсетуге мүмкіндік беру керек деп білді. Ол әйелдер мен ерлердің тең құкығын айтқан тұңғыш философ болып табылады. Платон адамдар бойындағы мүмкіндіктер барынша мол ашылу үшін мемлекет өзінің болашак ұрпақтарының тәрбиесі мен біліміне жауапты болу керек дейді. Сондықтан ұрпаққа тек дене тәрбиесін ғана беріп қоймай, оларға сонымен бірге музыкамен, математикамен тағы да баска академиялық ілім-білімдермен баюға жағдай жасаған жөн деп білді. Олардан кезең-ксзенімен тыңғылыкты емтихан алып отыру керек. Міне, сонда ғана олар коғамның маңызды салапарында жұмыс істеуге құкылы болып саналады. Сонан кейін олар өздерінін білімдерін одан әрі дамыту үшін философияны окып-үйренуге бет бұрсын.
Теориялық мәселелерді жан-жақты, шеберлікпен меңгеріп үлгерген отыз бес жастағы адамдар, тағы да он бес жыл бойы практикалық тезден өтуге тиіс. Өзінің алған теориялык ілім-білімін нақты өмірде толығымен қолдана білген адам ғана жоғары билік тобына косылсын. Сонымен бірге ондай адам қоғам-ныңгүлденуіне өзінін бойындағы бүкіл карым-қуатын сарқып беретін адам болу керек.
2.Ежелгі мектеп пен тәрбие
Құлдың қоғамдағы тәрбие және мектеп жайына келсек, адам қоғамы дамуының белгілі сатысында алғашқы қоғам орнына құлдық қоғам пайда болды. Солтүстік Африкада Египеттен бастап Оңтүстік Азияда Қытайға дейінгі ертедегі Шығыс жерінде бірнеше құл иеленуші мемлекеттер пайда болып, ертедегі мәдениет дамыды. Қытай, Индия, Египет, Кіші Азия жерінде алғашқы мектептер құрылып, онда үстем таптық балалары тәрбиеленді.
Қолдан суарып егін егумен шұғылданған жергілікті халық өзендердің суы таситын мезгілдерін дұрыс пайдалануға тырысты Жыл мезгілдерді санау арқылы алдын ала болжау, су бөгеттерін салу әр түрлі ғылымдардың (астрономия, геометрия, арифметика, медицина) дамуына себеп болды. Діни мектептермен қатар кітап көшірушілер даярлайтын мектептер де пайда бола бастады. Сол дәуірден сақталған кейбір қолжазбаларда тәрбиенің мақсаты, оған қойылатын талап туралы, балалардың мінез-құлқы жөнінде құнды пікірлер айтылған.
Осы Ежелгі Шығыс мәдениеті Ежелгі Греция және Рим мәдениетіне тікелей әсерін тигізді. Ежелгі Греция бірнеше құл иленуші ұсақ мемлекеттен құралды. Ішіндегі ірілері Аттика (орталығы Афины) және Лакония (орталығы Спарта) болды.
Спартада құлдарды қатал қамауға негізделген егін шаруашылығымен кәсіп етті. Сондыңтан бұл елде құлдардың көтерілісін қатал күшпен басатын әскери шыңдалған құл иеленушілер даярлауға көп көңіл бөлінді. Спартада үстем топ балаларына әскери тәрбие берілді. Құл иеленушілердің балалары 7-ден 18 жасқа дейін мемлекеттік тәрбие мекемелерінде тәрбиеленді. Бұл мекемелерде дене тәрбиесіне ерекше мән берілді. Балалардың денесін шынықтыру, аштыққа, суыққа, шөлге, қиындыққа шыдамды етіп жаттықтыру, әскери жаттығуларға үйрету (жүгіру, секіру, күрес, жекпе-жек, әскери әндер айту, найзаласу) ойыны жүргізілді. Әскери ойындар ұйымдастырылды, музыка, ән айту және діни билер үйретілді. Мұнда оқу және жазуға үйретуге өте аз көңіл бөлінді. Спарта тәрбиесінің маңсаты қатаң тәртіпке және құлдарға деген қайырымсыздыққа тәрбиелеу болып табылды.
Моральдың және саяси тәрбие беру мақсатымен ерлік және қажырлылық жөнінде арнаулы әңгімелер жүргізілді. Балалар анық және қысқа сөйлеуге үйретілді. 18 -- 20 жастағы жігіттер әскери қызметке алынды. Қыз балаларға да әскери және дене тәрбиесін беруге кеп көңіл бөлінді.
Афиныда біздің жыл санауымызға дейінгі V -- IV ғасырларда ғылым және мәдениет едәуір дамыды. Әсіресе, жаратылыс, математика, тарих, скульптура, құрылыс өнері өркендеді. Бұл Афинының ертедегі Шығыс елдерімен тығыз сауда жасауына байланысты болды. Афиныда дене тәрбиесімен қатар басқа тәрбие түрлеріне де көп көңіл бөлінді. Құл иелену-шілердің балаларына жан-жақты тәрбие (ақыл-ой, моральдық, эстетикалық және дене тәрбиесі) берілу керек деп есептелінді.
Құл иеленушілердің жеті жасқа толған ер балалары метепке оқуға алынды. Қыз балалар семьяда ғана тәрбиеленіп, үй жұмыстарына үйретілді. Ер балалар 7-ден 13 -- 14-жасқа дейін грамматист және кифарист мектептерінде оқыды. Бұл мектептерде ер балалар екеуін қатарынан немесе әуелі грам-матист, кейін кифарист мектебінде оқыды.
Афиныда мектептерді жеке адамдар ашып, балаларды оқытқаны үшін ақы алатын болды. Грамматист мектебінде оқуға, жазуға және санауға үйретті. Кифарист мектебінде музыкаға, ән, тақпақ айтуға жаттықтырды. 13 -- 14 жасында ер балалар палестра (күрес) мектебіне көшіріліп, онда 2 -- 3 жыл дене шынықтыру жаттығуларының жүйесімен (жүгіру, секіру, күрес және найзаласу) таныстырылды, жүзуге үйретілді. Мектепте саяси және моральдық тақырыптарға әңгімелер өткізілді.
Ерекше бай семьялардың балалары әрі қарай гимназияда философия, саясат және әдебиетпен танысып, мемлекеттік басқару ісіне араласу үшін белгілі дайындық алды. 18 және 20 жастағы жастар әскери дайындық алумен қатар саяси білімдерін дамытты. Олар бекіністер салу, қала гарнизонында әскери қызмет атқару, теңізде жүзу ісімен шұғылданды.
Құл иеленушілерден басқа жай халықтың (демостың) өз балаларын мектепке оқытуға көбінесе мүмкіндігі болмады. Олар балаларын қолөнерге үйретті, кейбіреулері сауатын ашумен ғана қанағаттанды. Ал құлдар тек сөйлейтін құрал ретінде бағаланды.
Ертедегі грек ғалымдары мен философтары Платон және Аристотель өздерінің еңбектерінде тәрбие мен оқыту туралы өте құнды пікірлер ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz